加拉太人書的認識
Ka-lia̍p-thài jîn-su ê jīn-sek
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第790號 |
| 日期 | 1954/10 |
| 頁數 | 18-20 |
白話字（原文數位化）
Ka-lia̍p-thài jîn-su ê jīn-sek
(Bo̍k-su: Tân Huī-chhiong).
- 10, no. 790, pp. 18-20
Lō͘-tek Má-teng kóng, “Ka-lia̍p-thài jîn-su sī goá ê, in-uī sī phèng-tiāⁿ liáu, i sī goá ê bó͘.” Ko-tek (ゴーデ) kóng, “Lō͘-tek sī ēng chit ê bú-khì chha̍k-ji̍p hoat-ông-chè, soà táⁿ-tó tng-sî ê bu̍t-chit chú-gī chong-kàu, lâi kiàn-li̍p hok-im kàu thang tit-tio̍h chū-iû.” án-ni thang chai Ka-lia̍p-thài jîn-su tuì tī chong-kàu kái-kek ū chin toā éng-hióng, tī chit ê guî-ki ê kàu-hoē thang koh jīn-sek Ka-lia̍p-thài jîn-su sī chin pit-iàu. Pún-su chí ū 6 chiuⁿ té-té ê phoe, sī Pó-lô pek-chhiat chhin-pit (6:11) “一氣呵成” lâi siá, beh choè kín-kip thang kái-tû Ka-lia̍p-thài kàu-hoē ê khùn-he̍k (困惑). Chhiáⁿ ēng 3 hāng lâi gián-kiù pún-sū.
I. Pó-lô kap Ka-lia̍p-thài chiah ê kàu-hoē.
Chit ê kàu-hoē m̄-sī chi̍t keng, sī kuí-nā keng, tāi-khài sī Pó-lô tē 1, 2 chhù thoân-tō lí-hêng, só͘ kiàn-siat ê An-thê-o, I-ko-liām, Lō͘-sū-tek, Tek-pí kap Ka-lia̍p-thài séng téng-sì hong-biān ê kàu-hoē. Pó-lô kap chiah ê kàu-hoē chiàu 4:14-16 lâi khoàⁿ sī chin chhin-bi̍t ê, in-uī Pó-lô lâi kàu chit só͘-chāi ê sî, sī uī-tio̍h phoà-pīⁿ, chóng-sī in bô khoàⁿ-khin, bô iàm-chiān, iā chiap-la̍p chhin-chhiūⁿ thiⁿ-sài, “chhin-chhiūⁿ Ki-tok” chêng-goān “iah ba̍k-chiu hō͘ goá” ê kàu-hoē. Cháiⁿ-iūⁿ oē piàn choè siū tok-chek, siū chek-mē kóng, “Gōng ê Ka-lia̍p-thài lâng” (1:6, 3:1), chiū-sī tī kàu-hoē lāi ū nn̄g hāng toā būn-toê hoat-seng: (1) sī Iû-thài-kàu te̍k-siú, ji̍t, goe̍h, nî kap kat-lé ê sū, kap (2) tuì Pó-lô ê sù-tô͘-chit siū soan-thoân put-sìn. Tuì (1) ê būn-tê, Pó-lô tī 3, 4 chiuⁿ the̍h lâi lūn. iā koan-hē (2) Pó-lô ēng toā ê khak-sìn lâi kóng-khí i sī ti̍t-chiap ê kéng-tiàu kap tit-tio̍h kng chiò, Sèng Sîn phài choè īⁿ-pang ê sù-tô͘ sī siū kau-3hoē hoaⁿ chhiú phài-khián ê, m̄-sī chū-su ê ì-sù lâi choè sù-tô͘, chóng-sī sui-jiân siū gō͘-kái, Pó-lô iáu-kú uī-tio̍h Ka-lia̍p-thài ê kàu-hoē keng-koè seng-sán ê kan-khó͘ (4:19, 20). iā ēng i seng-khu ê loán-jio̍k lâi kiû Ka-lia̍p-thài ê kàu-hoē kóng, “Taⁿ liáu-āu m̄-thang kiáu-jiáu goá, in-uī goá ê seng-khu ū tài Iâ-so͘ ê hûn-jiah,” tio̍h lī-khui pa̍t iūⁿ ê hok-im, koh tò-tńg tī Ki-tok ê hok-im hō͘ in chai, “iáu ū chi̍t-hāng ta̍k ji̍t teh goá, chiū-sī thoè chèng kàu-hoē khoà-lū” (II Ko-lîm-to 11:28). Hō͘ lán tuì pún-su khoàⁿ kin-á-ji̍t ê kàu-hoē iā ū chit-iūⁿ ê būn-tê it7-teh.
II. Ki-tok-tô͘ ê chū-iû (chham-khoàⁿ pún-su 5:1, 13, 4: 21-22, 2:19, 20).
Tī tâng-poè tiong choè jia̍t-sim; sīm-chì choè hām-hāi kàu-hoē ê choē-khoe, siū-tiàu choè īⁿ-pang ê sù-tô͘, Pó-lô tuì pún-sin chhim-khek keng-giām tio̍h hok-im kap lu̍t-hoat siong-khek ê kan-khó͘ ê kiat-kó, siá chit tiuⁿ phoe só͘ ài kóng ê tiong-sim sī tī Ki-tok tuì si̍p-jī-kè sio̍k-hoê liáu-āu ê chū-iû, chiū-sī “Sìn chheng gī” ê toā un-tián ê hok-im.
Pó-lô kóng, “Lán siū tiàu sī beh tit-tio̍h chū-iû.” Tī tng-sî choē-choē lô͘-lē tiàm tī bô chū-iû ê tiong-kan, tit-tio̍h Ki-tok ê huih sio̍k-choē thang tit-tio̍h chū-iû, ia̍h sī toā ê hó siau-sit. Chóng-sī Pó-lô kî-koài Ka-lia̍p-thài ê kàu-hoē pàng chit ê chū-iû, koh tò-tńg hâng-ho̍k tī siú ji̍t, ge̍h, nî kap kat-lé téng ê lu̍t-hoat chú-gī sī só͘ kî-koài ê, in-uī chin ê chū-iû sī só͘ kî-koài ê, in-uī chin ê chū-iû sī chiàu Iâ-so͘ Ki-tok só͘ kóng, “Chin-lí beh hō͘ lín tit-tio̍h chū-iû” (Iok-hān 8:22). Thang chai “Chū-iû” sī tī Ki-tok chiah ū ê. Pó-lô chin kî-koài in ê poē-sìn, só͘-í kóng, “Ki-tok tháu-pàng lán choè chū-iû, só͘-í lín tio̍h khiā-chāi, bo̍h-tit koh koà tio̍h hit ê choè lô͘-po̍k ê taⁿ” (5:1). Pó-lô ài in tio̍h lī-khui lu̍t-hoat ê taⁿ, in-uī lu̍t-hoat sī teh kò͘ gín-ná, (sī beh chhoā kàu tī hok-im ê, 3:23-26). iā tuì siú lu̍t-hoat bô chi̍t ê thang tit-tio̍h kiù, in-uī lâng lóng siū uî tī choē-ok lāi (4:21, 22). Thang chai lâng sī siū chiù-chó͘ ê chûn-chāi. Ki-tok í-keng siū tiàu tī chhâ, thoè lâng siū chiù-chó͘, chiū-sī hō͘ lán thoat-lī chit ê chiù-chó͘, sī chiâⁿ choè chū-iû, tuì tī si̍p-jī-kè hō͘ lâng ǹg choē, ǹg sè-kan sī sí, ǹg Ki-tok lâi oa̍h. Tuì chit ê lán beh siū Sèng Sîn kám-tōng kóng, A-pa, Pē ah (4:6). Hō͘ lán thang chiâⁿ-choè Siōng-tè ê hō͘-sû.
Pó-lô tī 2:11-21 the̍h-khí, Pí-tek tī An-thê-o ê ké chò, ū hō͘ hok-im siū chó͘-tòng, koh tī 2:3-5, the̍h-khí Thê-to sui-jiân sī īⁿ-pang lâng bô siū kat-lé, chóng-sī ū Ki-tok ê chū-iû.
iā koh ín-iōng Í-sat kap Hā-kah ê kiáⁿ lâi soat-bêng èng-ún ê kap lô͘-châi ê cheng-chha, hō͘ lâng thang chai hok-im sī èng-ún ê, m̄-sī lô͘-châi. Só͘-í Pó-lô kóng, “In-uī choân lu̍t-hoat pau-hâm tī chit kù, chiū-sī kóng, thiàⁿ chhù-piⁿ chhin-chhiū ka-kī” (5:14)/
III. Ki-tok-tô͘ ê seng-oa̍h-koé-chí.
“To̍k-to̍k sìn, tuì jîn-ài lâi kiâⁿ ê chiah ū kong-hāu (5:6).” Taⁿ goá kóng lín tio̍h chiàu Sîn lâi kiâⁿ, chiū bô chiâⁿ jio̍k-thé ê su-io̍k (5:16); chham-khoàⁿ 5:22, 6:14-16.
“………… iàu-kín chiū-sī choè sin chhòng-chō ê lâng.” Chi̍t ê choē-jîn tuì sìn Ki-tok, tuì si̍p-jī-kè ê pó-huih siū-soé tit chheng-khì, tit sià-choē liáu-āu, i chiū-sī chi̍t ê Ki-tok-tô͘, sī sin chhòng-chō ê lâng, èng-kai ū i ê seng-oa̍h, chit ê seng-oa̍h sī beh kiat koé-chí thang lâi siu-sêng ê seng-oa̍h. Chú Iâ-so͘ kóng, “Hó-chhiū kiat hó koé-chí; pháiⁿ-chhī kiat pháiⁿ koé-chí” (Má-thài 7:17). Tī tē 5 chiuⁿ ū kóng nn̄g khoán ê koé-chí, chiū-sī Sèng Sîn ê koé-chí kap jio̍k-thé ê koé-chí, iā sī nn̄g khoán ê seng-oa̍h. Ki-tok-tô͘ ê seng-oa̍h sī tio̍h siông-siông kap jio̍k-thé kau-chiàn, tī Sèng Sîn ê ín-chhoā chiâⁿ-sèng kiat Sèng Sîn ê koé-chí. Sui-jiân tn̂g-sî ê Ka-lia̍p-thài ê sìn-tô͘ ū sìn Ki-tok lâi lī-khui kū ê seng-oa̍h, chóng-sī in iáu-kú sī tiàm tī bô chheng-khì ê khoân-kéng tiong, só͘-í Pó-lô koh the̍h khí jio̍k-thé ê phín-hēng (5:20), kiò in tio̍h lī-khui chit téng hō ê seng-oa̍h, chiah oē tit ji̍p thian-kok. Iâ-so͘ Ki-tok kā Nî-to-tí-bó kóng, “Lâng nā bô têng-thâu-siⁿ chiū boē oē khoàⁿ-kìⁿ Siōng-tè ê kok.” “Lâng nā bô tuì chuí, tuì Sèng Sîn lâi siⁿ, chiū boē-oē ji̍p Siōng-tè ê kok.” án-ni thang chai Ki-tok-tô͘ ê seng-oa̍h chiū-sī chí-ū tuì Ki-tok ê si̍p-jī-kè hō͘ kū lâng kap Chú tâng tèng, tâng sí, iā kap Chú tâng oa̍h, chiâⁿ chò sin chhòng-chō ê lâng.
Chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, só͘ khoa-kháu ê sī Ki-tok ê si̍p-jī-kè, m̄-sī beh khoa-kháu ū sím-mi̍h hó só͘ kiâⁿ, Ki-tok-tô͘ ê seng-oa̍h ê goân-tōng-la̍t sī Ki-tok tiàm tī goá teh oa̍h, tuì chia chiah ū hó ê hêng-uî, chhin-chhiūⁿ 5:6, 16, só͘ kóng, Siong-tè ê hok-im sī Siōng-tè hong-hù ê un-tián, só͘-í boē thang ēng lâng ê hó só͘ kiâⁿ lâi tit-tio̍h sià-choē, iā koh chài tī Siōng-tè lîm-bín ê ē-bīn, lâng chiah ū I ê só͘ kiâⁿ, I ê só͘ kiâⁿ put kò sī chhin-chhiūⁿ Lō͘-ka 17:10 kóng, “Goá sī bô lī-ek ê lô͘-po̍k, kiâⁿ só͘ èng-kai kiâⁿ ê nā-tiāⁿ,” iā chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, “Lán kiâⁿ hó m̄-thang sit-chì, in-uī nā bô chi̍h-chām kàu boé oē siu-sêng” (6:9). Thang chai Ki-tok-tô͘ ê seng-oa̍h sī beh tuì só͘ iā ê lâi siu hó ê koé-chí; Ki-tok-tô͘ ê seng-oa̍h sī beh kiat koé-chí ê seng-oa̍h ū 100 poē, 60 poē, 30 poē. Pó-lô kóng, “Kìⁿ-nā chiàu chit ê chún-chîn lâi kiâⁿ ê, goān un-tián pêng-an kàu tī in; iā kàu tī Í-sek-lia̍t ê peh-sìⁿ (6:16). Í-siōng.
漢羅（Ùi原文改寫）
加拉太人書的認識
(牧師：陳惠昌)。
1954.10，no.790，pp.18-20
路德馬丁講，「加拉太人書是我的，因為是聘定了，伊是我的某。」高德 (ゴーデ)講，「路得是用這个武器鑿入法王制，紲打倒當時的物質主義宗教，來建立福音到通得著自由。」按呢通知加拉太人書對佇宗教改革有真大影響，佇這个危機的教會通閣認識加拉太人書是真必要。本書只有6章短短的批，是保羅迫切親筆(6：11) 「一氣呵成」來寫，欲做緊急通解除加拉太教會的困惑。請用3項來研究本書。
Ⅰ.保羅佮加拉太遮的教會。
這个教會毋是一間，是幾若間，大概是保羅第1、2次傳道旅行，所建設的安提阿，以哥念，路司得，特庇佮加拉太省等勢方面的教會。保羅佮遮的教會照4：14-16來看是真親密的，因為保羅來到這所在的時，是為著破病，總是in無看輕，無厭賤，也接納親像天使，「親像基督」情願「iah目睭予我」的教會。怎樣會變做受督責，受責罵講，「戇的加拉太人」(1：6，3：1)，就是佇教會內有兩項大問題發生：(1)是猶太教特守，日、月、年佮割禮的事，佮(2)對保羅的使徒職受宣傳不信。對(1) 的問題，保羅佇3、4章提來論。也關係(2)保羅用大的確信來講起伊是直接的揀召佮得著光照，聖神派做異邦的使徒是受教會hoāⁿ手派遣的，毋是自私的意思來做使徒，總是雖然受誤解，保羅iáu-kú為著加拉太的教會經過生產的艱苦(4：19，20)。也用伊身軀的軟弱來求加拉太的教會講，「今了後毋通攪擾我，因為我的身軀有帶耶穌的痕跡，」著離開別樣的福音，閣倒轉佇基督的福音予in知，「猶有一項逐日teh我，就是替眾教會掛慮」(哥林多後書11：28)。予咱對本書看今仔日的教會也有這樣的問題佇teh。
II. 基督徒的自由(參看本書5：1，13，4：21-22，2：19，20)。
佇同輩中做熱心；甚至做陷害教會的罪魁，受召做異邦的使徒，保羅對本身深刻經驗著福音佮律法相剋的艱苦的結果，寫這張批所愛講的中心是佇基督對十字架贖回了後的自由，就是「信稱義」的大恩典的福音。
保羅講，「咱受召是欲得著自由。」佇當時濟濟奴隸踮佇無自由的中間，得著基督的血贖罪通得著自由，也是大的好消息。總是保羅奇怪加拉太的教會放這个自由，閣倒轉降服佇守日、月、年佮割禮等的律法主義是所奇怪的，因為真的自由是照耶穌基督所講，「真理欲予恁得著自由」(約翰8：22)。通知「自由」是佇基督才有的。保羅真奇怪in 的背信，所以講，「基督tháu放咱做自由，所以恁著徛在，莫得閣koà著彼个做奴僕的擔」(5：1)。保羅愛in著離開律法的擔，因為律法是teh顧囡仔，(是欲chhoā到佇福音的，3：23-26)。也對守律法無一个通得著救，因為人攏受圍佇罪惡內(4：21，22)。通知人是受咒詛的存在。基督已經受吊佇柴，替人受咒詛，就是予咱脫離這个咒詛，是成做自由，對佇十字架予人向罪，向世間是死，向基督來活。對這个咱欲受聖神感動講，阿爸，父ah (4：6)。予咱通成做上帝的後嗣。
保羅佇2：11-21 提起，彼得佇安提阿的假做，有予福音受阻擋，閣佇2：3-5，提起提多雖然是異邦人無受割禮，總是有基督的自由。
也閣引用以撒佮夏甲的囝來說明應允的佮奴才的精差，予人通知福音是應允的，毋是奴才。所以保羅講，「因為全律法包含佇這句，就是講，疼厝邊親像家己」(5：14).
III. 基督徒的生活-果子。
「獨獨信，對仁愛來行的才有功效(5：6)。」今我講恁著照神來行，就無成肉體的私慾(5：16)；參看5：22，6：14-16。
「……要緊就是做新創造的人。」一个罪人對信基督，對十字架的寶血受洗得清氣，得赦罪了後，伊就是一个基督徒，是新創造的人，應該有伊的生活，這个生活是欲結果子通來收成的生活。主耶穌講，「好樹結好果子；歹樹結歹果子」(馬太7：17)。佇第5章有講兩款的果子，就是聖神的果子佮肉體的果子，也是兩款的生活。基督徒的生活是著常常佮肉體交戰，佇聖神的引chhoā成聖結聖神的 果子。雖然tn̂g時的加拉太的信徒有信基督來離開舊的生活，總是in iáu-kú是踮佇無清氣的環境中，所以保羅閣提起肉體的品行(5：20)，叫in著離開這等號的生活，才會得入天國。耶穌基督共尼哥底母講，「人若無重頭生就袂會看見上帝的國。」「人若無對水，對聖神來生，就袂會入上帝的國。」按呢通知基督徒的生活就是只有對基督的十字架予舊人佮主同釘，同死，也佮主同活，成做新創造的人。
親像保羅講，所誇口的是基督的十字架，毋是欲誇口有啥物好所行，基督徒的生活的原動力是基督踮佇我teh活，對遮才有好的行為，親像5：6，16，所講，上帝的福音是上帝豐富的恩典，所以袂通用人的好所行來得著赦罪，也閣載佇上帝憐憫的下面，人才有伊的所行，伊的所行不過是親像路加17：10講，「我是無利益的奴僕，行所應該行的 nā-tiāⁿ，」也親像保羅講，「咱行好毋通失志，因為若無chi̍h-chām到尾會收成」(6：9)。通知基督徒的生活是欲對所掖的來收好的果子；基督徒的生活是欲結果子的生活有100 倍、60 倍、30 倍。保羅講，「見若照這个準繩來行的，願恩典平安到佇in；也到佇以色列的百姓(6：16)。以上。