20世紀ê教父卡洛．巴爾特
20 sè-kí ê kàu-hū Khah-lo̍k Pa-ní-tek
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第1045、1046號合刊 |
| 日期 | 1969/1 |
| 頁數 | 25 |
白話字（原文數位化）
1969 nî 1 goe̍h p.25
20 SÈ-KÍ Ê KÀU-HŪ--KHAH-LO̍K PA-NÍ-TEK
(SÒNG CHOÂN-SĒNG chok)
Tong-tāi choè chhut-miâ ê Sin-ha̍k-ka Pa-ní-tek Phok-sū, tī kū-nî 12 ge̍h chhe pia̍t-sè. I ê it-seng éng-hióng sin-ha̍k-kài chin toā. Pún-bûn sī chhiáⁿ bat tit-chiap siū-tio̍h Pa-ní-tek Phok-sū ê káng-khò ê Sòng Choân-sēng ĪN-tiúⁿ te̍k-pia̍t lâi siá-ê. Chiong kò͘-jîn ê sū-chek kap éng-hióng kài-siāu chin chheng-chhó. (Phian-chiá)
Ná chhin-chhiūⁿ chi̍t lia̍p khé-bêng-chhiⁿ Barth (Pa-ní-tek) chhut-hiān tī 20 sè-kí ê kàu-hoē, khai-chhòng kàu-hoē ê sin sè-kí, hō͘ hoē-lāi hoē-goā ê lâng tuì Siōng-tè ê oē tit-tio̍h sin ê thiau-chiàn, chhim ê jīm-sek, kap toā ê kám-tōng. Thang kóng i sī Ki-tok kàu-hoē 20 sè-kí ê kàu-hū, oē thang kap Ò-kó͘-su-teng á-sī A-kui-na-su (Acqinas) saⁿ pí-phēng.
1886 Barth chhut-sì tī Suī-se chi̍t ê sîn-ha̍k-ka ê ka-têng, tī chin lông-hō͘ ê sîn-ha̍k khì-hun ê tiong-kan seng-tióng, chin-chá chiū hiàn-sin tī sîn-ha̍k ê gián-kiù. I kóng sîn-ha̍k sī “choè suí” ê ha̍k-būn, in-uī bô chi̍t hāng pí gián-kiù Siōng-tè ê oē koh-khah suí, koh-khah thang hoaⁿ-hí ê sū. I iā kóng lán beh gián-kiù sîn-ha̍k m̄-thang iu-thâu kat-bīn, eng-kai tio̍h ēng chin hoaⁿ-hí heng-hùn ê sim-chêng. Kiám ū pí sîn-ha̍k koh-khah hō͘ lán ê sim khoài-lo̍k ê sū? Siōng-tè ê oē sī oa̍h-miā ê oē, hō͘ lán tit-tio̍h ǹg-bāng ê oē. Tī 20 sè-kí choē-choē sîn-ha̍k-ka ê tiong-kan kiám-chhái Barth sī chi̍t ê choè khoài-lo̍k ê lâng. I chin oē hiáu kóng chhiò, chhù-bī iā chin khoah. Tī i ê sîn-ha̍k tù-chok ê tiong-kan siông-siông hóng-hut oē thang thiaⁿ tio̍h chit uī sîn-ha̍k-ka teh chhiò ê siaⁿ. Si̍t-chāi Siōng-tè siúⁿ-sù i ê châi-lêng chin toā, che sī i ê hok-khì, iā sī 20 sè-kí í-āu ê Ki-tok Kàu-hoē ê hok-khì.
Sîn-ha̍k-īⁿ pit-gia̍p liáu Barth chiū khai-sí bo̍k-hoē ê seng-oa̍h, tāi-seng tī Ji̍t-loē-oá nn̄g nî kú (1909-11), āu-lâi tī Safenwil 10 nî kú (1911-21). Chiū-sī tī bo̍k-hoē ê tiong-kan i chhut-pán “Lô-má jîn-su Chù-kái” (1919), hong-tōng tong-sî ê sîn-ha̍k-kài kap kàu-hoē. Chi̍t ê ta̍k-ji̍t bô êng teh bo̍k-hoē ê bo̍k-su bô hō͘ bô êng éng-hióng i ê sîn-hak gián-kiù, tian-tò pek i koh-khah jīn-chin khì gián-kiù Sèng-keng. Thang kóng chit pún chù-kái sī i gián-kiù Sèng-keng ê chin-chhoé. I ū kóng, ta̍k lé-pài chá-khí thiaⁿ tio̍h kàu-hoē ê cheng teh tân, ba̍k-chiu chêng chiū ná chhin-chhiūⁿ khoàⁿ tio̍h choe-choē hoē-iú beh lâi kàu-hoē choè lé-pài. Muí chi̍t ê hoē-iú ū bô sio-siâng ê būn-toê, bô sio-siâng ê ǹg-bāng. Tuì chiah ê hiah-nih bô sio-siâng ê hoē-iú beh cháiⁿ-iūⁿ káng-tō? Barth kám-kak ta̍k-pái beh chiūⁿ káng-tâi ê sî, sim chin tio̍h-kiaⁿ, kha-chhiú lóng oē bô la̍t. In-uī án-ni, hō͘ i it-hoat khì tui-kiû Sèng-keng ê lāi-bīn ê Siōng-tè ê oē. Tī bo̍k-hoē tiong só͘ siá ê chit pún chù-kái só͘ beh pò lán chai ê tiong-sim chiū-sī: Siōng-tè sī Chú! I sī sè-kài ê Chú, sī kàu-hoē ê Chú, iā sī lán muí chi̍t ê lâng ê Chú. I tuì Pó-lô só͘ o̍h ê chiū-sī chit hāng. Chit uī Siōng-tè nā sī uī lán, sī siáⁿ-lâng oē thang tuì-te̍k lán? Che sī Pó-lô ê sìn-gióng, iā sī Barth ê sìn-gióng. Ū chi̍t pái chi̍t ê lâng tuì Barth chin hoân-ló án-ni kóng, “Lí khoàⁿ, chit ê sè-kài, si̍t-chāi m̄-chāi beh pìⁿ-choè sím-mi̍h khoán, kiám iáu ū ǹg-bāng?” Barth chin an-chēng tuì i kóng, “Chhiáⁿ lí khì tha̍k Si-phian 139 phiⁿ. Chit khoán ê Siōng-tè nā uī lán, lán ū sím-mi̍h thang koh kiaⁿ?”
Siōng-tè sī Chú! Barth chiū-sī ēng chit ê choè kun-pún ê sìn-gióng lâi léng-tō tē 2 chhù sè-kài tāi-chiàn Au-chiu ê Ki-tok kàu-hoē. Lâng boē thang chhú-tāi Siōng-tè ê toē-uī, lâng iā boē thang chiâⁿ-choè Siōng-tè. Só͘-í kàu tī Hitler (Hi-tek-le̍k) ê chèng-koân hián-chhut Mô͘-kuí ê khoán-sit, beh lâi ap-chè kàu-hoē, pòng-to̍k Siōng-tè ê sî-chūn, Barth kap chi̍t pō͘-hūn Tek-kok ê sîn-ha̍k-ka í-ki̍p kàu-hoē jîn-sū kian-koat soan-giân, tû-khí chit ê Siōng-tè í-goā bô koh ū pa̍t ê Siōng-tè. uī-tio̍h án-ni Tek-kok chèng-hú kìm-chí i tī Tek-kok ê toā-o̍h káng-ha̍k, choè-āu chiong i kā kek-chhut kok-kéng. I tńg-khì Suī-se, tī 1935 siū phèng choè Basel toā-o̍h ê sîn-ha̍k kàu-siū, kàu tī i thoè-hiu. I siá 14 koàn ê “Kàu-hoē Kàu-gī-ha̍k” toā-pō͘-hūn sī tī chit ê chiong-kūn 30 nî ê káng-ha̍k seng-gâi ê tiong-kan sán-seng ê kiat-chok. I tī hit ê Suī-se ê suí koh ko-ngá ê le̍k-sú ê siâⁿ-chhī chi̍t nî kè chi̍t nî lâi kàu-io̍k āu chi̍t tāi ê kàu-hoē chí-tō-chiá. Basel siâⁿ uī-tio̍h Barth chhut-miâ, ta̍k-nî ū tuì sè-kài ta̍k-kok lâi ê chheng-liân ha̍k-seng lâi tit-tio̍h i ê kà-sī, iā ū choē-choē chhut-miâ ê ha̍k-chiá lâi hóng-būn i, kap i kau-tâm. Chiah ê lâng chiong Barth ê su-siúⁿ toà kàu tī sè-kài ê ta̍k só͘-chāi.
I tuì sîn-ha̍k, tuì kàu-hoē, sí-chiong it-koàn ēng Ki-tok choè tiong-sim lâi siūⁿ, Ki-tok chiū-sī Siōng-tē kap lâng ê tiong-kan ê kiô-niû. Ū choē ê lâng boē thang chiū-kūn Siōng-tè, chí-ū thong-kè Ki-tok; iú-hān ê lâng boē thang tit-tio̍h éng-oán ê oa̍h-miā, chóng-sī tī Ki-tok, Siōng-tè chiong éng-oa̍h siúⁿ-sù lán; gû-gōng ê lâng boē thang jīn-bat Siōng-tè, chóng-sī tī Ki-tok, Siōng-tè chiong I pún-sin khé-sī hō͘ lán chai; kiau-ngō͘ ê lâng m̄-chai lâng ê choē joā chhim, chóng-sī khoàⁿ tio̍h tèng-sí tī si̍p-jī-kè ê Ki-tok, lâng chiah chai-iáⁿ i ê choē ê ke̍k-tāng. Chóng-sī lán m̄-sī kan-ta tuì siau-ke̍k ê hong-bīn lâi khoàⁿ Ki-tok; khah iàu-kín ê chiū-sī tī chit ê Ki-tok Siōng-tè hō͘ lán tú-tio̍h I ê thiàⁿ-thàng ê choè toā ê piáu-hiān. Tī Ki-tok, iā chí-ū tī Ki-tok, sìn Chú ê lâng hêng-sêng sìn-tô͘ ê thoân-khè; tī Ki-tok sè-kài ê lâng lóng chiâⁿ-choè hiaⁿ-tī chí-bē; iā tuì chit ê Ki-tok, Siōng-tè chín-kiù ê thiàⁿ beh si-hêng tī choân ú-tiū. Nā tiàm tī chit ê Ki-tok, lán ū chin toā ê chū-iû thang khì kiâⁿ Siōng-tè ê chí-ì tī toē-bīn-chiūⁿ.
ēng Ki-tok choè tiong-sim ê Barth ê sîn-ha̍k kek-khí lán tī lán ta̍k-lâng ê só͘-chāi lâi siūⁿ Hok-im tuì lán pún-sin, tuì lán ê siā-hoē ê ì-gī. I kiông-tiau chi̍t hāng, ta̍k sî-tāi ta̍k ê sìn-tô͘ tio̍h khì choè sîn-ha̍k ê lô͘-po̍k, tio̍h têng-sin khì siūⁿ Ho̍k-im tuì goá, tuì goá ê chiu-uî ê thiau-chiàn sī sím-mi̍h. Só͘-í ài choē-choē siū i kà-sī ê ha̍k-seng m̄-thang phoàⁿ i ê sîn-ha̍k khì boē, tio̍h ài keng-kè ka-kī ê su-khó kap thé-giām khì tú-tio̍h oa̍h-oa̍h ê Ki-tok. I ê sîn-ha̍k sī chí-ū beh pang-chān lán choè chit ê sū nā-tiāⁿ.
Kū-nî i beh lī-khui sè-kan ê chìn-chêng, Tang Lâm-a sîn-ha̍k cha̍p-chì ê phian-chhip-jîn ū siá-phoe khì kā i kóng, kin-nî 4 ge̍h hit kî choan-bûn beh lâi thó-lūn i ê sîn-ha̍k su-siúⁿ. I ū hoê-phoe. Hit ê tāi-ì sī án-ni:
“Tuì lí thiaⁿ tio̍h lín ê sîn-ha̍k cha̍p-chì beh lâi thó-lūn chit ê toê-ba̍k ‘Karl Barth,’ goá tio̍h chi̍t-kiaⁿ, siāng-sî iā kám-kak khoài-lo̍k……Goá m̄-bat khì kàu Tang Lâm-a……iā in-uī goá toà tī chit ê soè-soè ê só͘-chāi, goá pún-sin í-keng sī chi̍t ê chin lāu chin lāu ê lāu-lâng, só͘-í goá kám-kak lín tāi-ke lī-khui goá chin hn̄g.
Goá koh-khah tio̍h-kiaⁿ ê, chiū-sī ná chhin-chhiūⁿ goá tuì lín tāi-ke m̄-sī oân-choân chhiⁿ-so͘ ê lâng, iā lín tāi-ke ê tiong-kan ū lâng tuì goá ū tām-po̍h hèng-chhù. Chóng-sī hō͘ goá choè tio̍h-kiaⁿ ê, chiū-sī goá uī-tio̍h goá chiah ê chiong-lâi ê thoân-kàu só͘ pī-pān só͘ siá ê sîn-ha̍k iā ná chhin-chhiūⁿ tuì lín tāi-ke ū tām-po̍h lō͘-ēng. Goá só͘ siá ê sîn-ha̍k tuì lín kiám ū sím-mi̍h pang-chān? Lín kiám oē thang chiàu goá só͘ siong-sìn ê lō͘-soàⁿ khì kiâⁿ? Kàu sím-mi̍h thêng-tō͘ goá só͘ khoàⁿ ê hong-hiòng tuì lín ū ì-gī? Chiah ê būn-toê tio̍h lín ka-kī khì koat-tēng.”
Barth it-seng kian-koat hoán-tuì lâng lâi choè i ê tô͘-tē. Tuì i khoàⁿ, muí chi̍t ê sìn-tô͘ tio̍h ka-kī khì koat-tēng i beh cháiⁿ-iūⁿ khì tè Ki-tok, pa̍t lâng ê ló͘-le̍k sī choè lán ê chham-khó kap chí-chiam nā-tiāⁿ. Karl Barth choè chi̍t ê sîn-ha̍k-ka choè uí-tāi ê só͘-chāi m̄-sī i ê sîn-ha̍k chok-phín, m̄-sī i ê châi-lêng, chiū-sī i oē thang chiò i pún-sin, pò lâng khoàⁿ Ki-tok m̄-sī khoàⁿ Karl Barth. I sī chi̍t ê su-siúⁿ-ka, chi̍t ê sîn-ha̍k, sī Ki-tok kàu-hoē 20 sè-kí ê kàu-hū, chóng-sī biô-siá i choè sek-tong ê chi̍t kù oē chiū-sī: Karl Barth sī chi̍t uī sêng-sim jia̍t-chêng tè Ki-tok ê lâng.
漢羅（Ùi原文改寫）
20世紀ê教父--卡洛 巴爾特
當代最出名ê 神學家 巴爾特博士， tī舊年12月初別世。伊ê一生影響神學界真大。本文是請bat直接受著巴爾特博士ê 講課ê 宋Choân-sēng院長特別來寫--ê。將故人ê事蹟kap影響介紹真清楚。 (編者)
Ná親像一粒啟明星Barth (巴爾特)出現tī 20世紀ê教會， 開創教會ê新世紀， hō͘ 會內會外 ê人tuì上帝ê話得著新ê挑戰，深ê認識， kap大ê感動。 Thang講伊是基督教會20世紀ê教父， 會thang kap Ò-kó͘-su-teng 抑是A-kui-na-su (Acqinas)相比並。
1886 Barth出世tī 瑞西一個神學家ê家庭， tī真濃厚ê神學氣氛ê中間生長，真早就獻身tī神學ê研究。伊講神學是”最suí” ê學問，因為無一項比研究上帝ê話koh-khah suí， koh-khah thang歡喜ê事。伊也講咱beh研究神學m̄-thang憂頭結面，應該tio̍h用真歡喜興奮ê心情。 Kiám有比神學koh-khah hō͘咱ê心快樂ê事？上帝ê話是活命ê話， hō͘咱得著向望ê話。 Tī 20世紀濟濟神學家ê中間kiám-chhái Barth是一個做快樂ê人。伊真會曉講笑，趣味也真闊。 Tī伊ê神學著作ê中間常常彷彿會 thang聽著這位神學家teh笑ê聲。 實在上帝賞賜伊ê才能真大，這是伊ê福氣，也是20世紀以後ê基督教會ê福氣。
神學院畢業了Barth就開始牧會ê生活，事先tī日內瓦兩年久(1909-11)，後來tī Safenwil 10年久(1911-21)。就是tī 牧會 ê中間伊出版”羅馬人書註解” (1919)，轟動當時ê神學界 kap教會。一個逐日無閒teh 牧會 ê牧師無hō͘無閒影響伊ê神學研究，顛倒逼伊koh-khah 認真去研究聖經。 Thang講這本註解是伊研究聖經ê真濟。伊有講：逐禮拜早起聽著教會ê 鐘 teh tân，目睭前就ná親像看著濟濟會友beh來教會做禮拜。每一個會友有無相像ê問題，無相像ê 向望。 Tuì chiah ê hiah-nih無相像ê會友beh怎樣講道？ Barth感覺逐擺beh上講台ê時，心真tio̍h驚，腳手攏會無力。因為án-ni， hō͘伊益發去追求聖經ê內面ê上帝ê話。 Tī 牧會中所寫ê這本註解所beh報咱知ê中心就是:上帝是主！伊是世界ê主，是教會ê主，也是咱每一個人ê主。伊tuì保羅所學ê就是這項。 這位上帝若是為咱，是啥人會 thang對敵咱？這是保羅ê信仰，也是Barth ê信仰。有一擺一個人tuì Barth真煩惱án-ni講， “你看， 這個世界，實在m̄-chāi beh變做甚麼款， kiám iáu有向望？” Barth真安靜對伊講， “請你去讀詩篇139篇。 這款ê上帝若為咱，咱有sím-mi̍h thang koh 驚？”
上帝是主！ Barth就是用這個做根本ê信仰來領導第2次世界大戰歐洲ê基督教會。人boē-thang取代上帝ê地位，人也boē-thang成做上帝。所以到tī Hitler (希特勒) ê政權顯出魔鬼ê款式， beh來壓制教會，謗瀆上帝ê時陣， Barth kap一部分德國ê神學家以及教會人士堅決宣言， 除去這個上帝以外無koh有別ê上帝。為著 án-ni德國政府禁止伊tī德國ê大學講學，最後將伊kā革出國境。伊轉去瑞西， tī 1935受聘做Basel大-學ê 神學教授，到tī伊退休。伊寫14 卷 ê “教會教義學”大部分是tī 這個將近30年ê 講學生涯ê中間產生ê 傑作。伊tī hit個瑞西ê suí koh 高雅 ê歷史ê城市一年過一年來教育後一代 ê教會指導者。 Basel城為著Barth出名， 逐年有tuì世界逐國來ê青年學生來得著伊ê教示，也有濟濟出名ê學者來訪問伊， kap伊交談。 Chiah ê人將Barth ê思想帶到tī世界ê 逐所在。
伊對神學， 對教會，始終一貫用基督做中心來想，基督就是上帝kap人ê中間ê橋樑。有罪ê人boē-thang就近上帝，只有通過基督；有限ê人boē-thang得著永遠ê活命，總是tī基督，上帝將永活賞賜咱；愚戇ê人boē-thang認識上帝，總是tī基督，上帝將伊本身啟示hō͘咱知；驕傲ê人m̄知人ê罪joā深，總是看著釘死tī十字架ê基督，人chiah知影伊ê罪ê極重。總是咱m̄是kan-ta tuì消極ê方面來看基督； khah要緊ê就是tī 這個基督上帝hō͘咱tú著伊ê疼痛ê最大ê表現。 Tī基督，也只有tī基督，信主ê人形成信徒ê團契； tī基督世界ê人攏成做兄弟姊妹；也tuì這個基督，上帝拯救ê疼beh施行tī全宇宙。若tiàm tī這個基督，咱有真大ê自由thang去行上帝ê旨意tī地面上。
用基督做中心ê Barth ê神學激起咱tī咱逐人ê所在來想福音對咱本身，對咱ê社會ê意義。伊強調一項， 逐時代逐個信徒tio̍h去做神學ê奴僕， tio̍h重新去想福音tuì我， tuì我ê周圍ê挑戰是甚麼。所以ài 濟濟受伊教示ê學生m̄-thang 販伊ê神學去賣， tio̍h ài經過家己ê思考kap體驗去tú著活活ê基督。伊ê神學是只有beh幫贊咱做這個事nā-tiāⁿ。
舊年伊beh離開世間ê進前， 東南亞神學雜誌ê編輯人有寫批去kā伊講，今年4月hit 期專門beh來討論伊ê神學思想。伊有回批。 Hit個大意是án-ni:
“對你聽著恁ê神學雜誌beh來討論這個題目‘Karl Barth，’我tio̍h一驚， siāng時也感覺快樂……我m̄-bat去到東南亞……因為我toà tī這個細細ê所在，我本身已經是一個真老真老ê老人，所以我感覺恁大家離開我真遠。
我koh-khah tio̍h驚ê，就是ná親像我對恁大家m̄是完全生疏ê人，也恁大家ê中間有人對我有淡薄興趣。總是hō͘我最tio̍h驚ê，就是我為著我chiah ê將來ê傳教所備辦所寫ê神學也ná親像對恁大家淡薄路用。我所寫ê神學對恁kiám有甚麼幫贊？ 恁kiám會thang照我所相信ê路線去行？到甚麼程度我所看ê方向對恁有意義？ Chiah ê 問題tio̍h恁家己去決定。”
Barth一生堅決反對人來做伊ê徒弟。對伊看，每一個信徒tio̍h家己去決定伊beh怎樣去tè基督，別人ê努力是做咱ê參考kap指針 nā-tiāⁿ。 Karl Barth做一個神學家做偉大ê所在m̄是伊ê神學作品， m̄是伊ê才能，就是伊會 thang照伊本身，報人看基督m̄是看Karl Barth。伊是一個思想家，一個神學，是基督教會20世紀ê教父，總是描寫伊最適當 ê一句話就是: Karl Barth是一位誠心熱情tè基督ê人。