退休宣教師滿雄才牧師略歷
Thè-hiu Soan-kàu-su Boán Hiông-châi Bo̍k-suLio̍k-le̍k
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 楊士養 Iûⁿ Sū-ióng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第1045、1046號合刊 |
| 日期 | 1969/1 |
| 頁數 | 22 |
白話字（原文數位化）
1969 nî 1 goe̍h p.22
THÈ-HIU SOAN-KÀU-SU--BOÁN HIÔNG-CHÂI BO̍K-SU LIO̍K-LEK
(IÛN SŪ-IÓNG chok)
Se-le̍k 1895 nî chiū-sī Ji̍t-pún léng Tâi hi̍t nî, ū 3 uī Eng-kok ê soan-káu-su siāng-ji̍t kàu Tâi-lâm, chiū-sī Lân I-seng, Muî Bo̍k-su kap Liâm Bo̍k-su. 1909 nî 11 ge̍h 17 ji̍t koh 3 ê soan-kàu-su siāng-sî kàu Tâi-oân, chiū-sī Boán Hiông-châi Bo̍k-su, Liân Má-gio̍k Ko͘-niû (chiū-sī âu-lâi ê lāu Lân I-seng-niû) kap Bín Ko͘-niû (Miss. Beⁿing). Boán Hiông-châi Bo̍k-su (滿雄才牧師Rev. W. E. Montgomery) 1909 nî lâi Tâi-oân, 1936 nî hoê-kok, 1968 nî pia̍t-sè, hióng-siū 87 hè.
I tī Tâi-oân 40 nî kú, só͘ choè ê sū tāi-lio̍k kì kuí nā hāng:
Taⁿ-chiah lâi Tâi-oân iáu sī chi̍t uī chheng-liân, keng-kè kuí nî kú ê hùn-liān, āu-lâi chiâⁿ-choè iú-uî ê soan-kàu-su. I bat siū-phài choè Tâi-oân tē-it hoê (1912 nî) ê gī-oân (Lâm Pak kok 20 miâ). Bat tam-jīm Kàu-hoē Kong-pò ê chú-pit kiam keng-lí; koh iā bat choè Thoân-tō-kio̍k-tiúⁿ, Tiúⁿ-ló-kàu Tiong-o̍h ê hāu-tiúⁿ, Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ ê īⁿ-tiúⁿ téng chiah ê iàu-chit.
Tī Tiúⁿ-ló-kàu Tiong-o̍h choè hāu-tiúⁿ ê sî, N̂g Sū-bēng Bo̍k-su tī hia choè Chong-kàu chú-jīm. Ū chi̍t pái tú-tio̍h ha̍k-seng pā-ha̍k, N̂g Sū-bēng Bo̍k-su koáⁿ-kín cháu khì kā i kóng, “Boán Bo̍k-su ah! Khah kín lâi khì, ha̍k-seng beh pā-ha̍k lah!” Hit-sî Boán Bo̍k-su tú-hó teh chia̍h-pn̄g; the̍h thô͘-tāu chi̍t-lia̍p chi̍t-lia̍p hē ji̍p chhuì, ûn-ûn-á chia̍h. N̂g Bo̍k-su tio̍h-kip kóng, “Khah-kín lâi-khi”. Boán Bo̍k-su kóng, “Thian-tông goá ài khì, khah-bān chiah lâi-khì”. Chiah ê oē sī N̂g Bo̍k-su chhin-sin tuì goá kóng, hián-bêng Boán Bo̍k-su lîm-guî (臨危) iā bô tio̍h-kip, chin chāi-pō͘. I ê sin-khu ióng, tong-sî kà ha̍k-seng hàiⁿ thih-ki, koh kà ēng siang-chhiú tī chhâ-kè téng ūn-tōng, che tng-sî iáu sī sin-khoán ê hoat-tō͘.
Choè soan-kàu-su sì-kè sûn kàu-hoē, put-chí chai-iáⁿ kàu-hoē kap thoân-kàu ê chōng-hóng. I bat tam-tng Thoân-tō kio̍k ê kio̍k-tiúⁿ lâi chham-siông phài-khián thoân-tō-su, í-ki̍p chhú-lí iú-koan ê sū-bū. Ū chi̍t-pái Liâm Tek-lia̍t Bo̍k-su choè Thoân-tō-kio̍k ê kio̍k-tiúⁿ, tī Tâi-tiong khui-hoē. Gī-sū bô siáⁿ chìn-hêng, choē-choē lâng kóng ì-kiàn chin iân-chhiân. Hit- sî Boán Bo̍k-su ēng Eng-gú tuì Liâm Bo̍k-su kóng, “What are we doing now?” I án-ni choè sī ài chhiok-chìn gī-sū, m̄-kú bô ēng Tâi-oân oē, lâi hō͘ Liân Bo̍k-su sit thé-biān.
Boán Bo̍k-su 1926 nî tam-jīm Tâi-lâm Sîn-ha̍k-hāu ê hāu-tiúⁿ. 1926 sī Tâi-lâm Sîn-ha̍k-hāu chhòng-siat 50 chiu-nî, só͘-í ū kú-hêng sēng-tāi ê khèng-chiok-hoē. Kàu-hoē tuì hit-nî í-āu koh-khah koan-sim Sîn-ha̍k kàu-io̍k ê sū. 1932 nî thâu-pái khui Lâm kap Lú Sîn-ha̍k ê liân-ha̍p pit-gia̍p tián-lé. Siat-hoat thê-ko ha̍k-hāu ê thêng-tō͘, ài chhiong-si̍t tô͘-su-sek; só͘-í 1932 nî tī Tâi-lâm Kong-hoē-tn̂g khui chû-siān im-ga̍k-hoē. In-uī ū Boán Bo̍k-su-niû gâu kà kǹg-khîm kap í-goā ê ga̍k-khì, koh chí-tō ha̍p-chhiùⁿ, só͘-í beh khui im-ga̍k-hoē chin iông-īⁿ.
1937 nî Ji̍t-pún chèng-hú thong-ti Tâi-lâm Sîn-ha̍k-hāu, kàu-ha̍k tio̍h ēng Ji̍t-gú, Boán Bo̍k-su chiū tuì Ji̍t-pún chhiáⁿ Hé-liân Phok-sū (Dr. Haden) lâi, in-uī i toà Ji̍t-pún choè soan-kàu-su oē kóng Ji̍t-gú. Boán Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû 1939 nî 3 ge̍h tò-khi hioh-khùn, Hi Lé-tì Bo̍k-su choè tāi-lí hāu-tiúⁿ. Ha̍k-hāu sūn-sū chìn-hêng put-chí hó-sè. Keng-kè chi̍t nî goā, bô phah-sǹg Tâi-lâm kàu-io̍k tong-kio̍k kiò Hi Bo̍k-su khì, kóng Tâi-pak Sîn-ha̍k-hāu í-keng oāⁿ Ji̍t-pún lâng choè hāu-tiúⁿ, só͘-í lín iā tio̍h oāⁿ. uī-tio̍h án-ni, keng-kè siông-sè gī-lūn sīn-tiōng khò-lū ê kiat-kó, Kàu-sū-hoē chiong Sîn-ha̍k-hāu pì-só, chiong ha̍k-seng sàng khì ji̍p Tâi-pak Sîn-ha̍k-hāu.
Tē 2 chhù Sè-kài tāi-chiàn kiat-sok liáu-āu, Bú-hoē koh phài Boán Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû tī 1946 nî 7 ge̍h koh lâi Tâi-lâm. Keng-kè chi̍t-toāⁿ ê sî-kan, Boán Bo̍k-sū khì Tâi-oân Sîn-ha̍k-īⁿ chham-ka kàu-ha̍k, in-uī iáu ū lâm-pō͘ ê sîn-ha̍k-seng tī hia.
1948 nî Lâm-pō͘ Tāi-hoē tī Táu-la̍k khui-hoē, gī-lūn tio̍h koh khui Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ. Hit-sî N̂g Chiong-hui Bo̍k-su bô chàn-sêng, i kóng, “Liân-ha̍p oē khiā-chāi, hun-khui oē tó-hoāi.” Boán Bo̍k-su kóng, “Lín nā ài koh khui chit keng ha̍k-hāu, chit ê chek-sêng lín tio̍h ka-kī tam-tng.” Tāi-hoē moá tiûⁿ gī-koat, Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ chài khai-pān. Boán Bo̍k-su soà hō͘ Tāi-hoē soán choè īⁿ-tiúⁿ.
Koh choè īⁿ-tiúⁿ liáu-āu, tī kok hong-bīn chīn-sim siat-hoat. iáu-kú in-uī keng-chè būn-toê, i chin soè-jī khai-ēng, m̄-káⁿ siuⁿ hō͘ kàu-hoē kan-khó͘. Nā ū mn̂g-thang ê bāng-á-se pháiⁿ, lâng ài siu-lí, Boán Bo̍k-su chiū khì khoàⁿ, ēng chńg-thâu-á khin-khin ji̍h; ū-sî kóng che iáu oē ēng-tit m̄-bián oāⁿ. Pit-gia̍p tián-lé á-sī kî-thaⁿ beh hip-siōng ê sî, i chin soè-jī hun-phài chō-uī. Sèng-tàn-choeh ê sî-chūn, Boán Bo̍k-su-niû chhēng âng-saⁿ pun lé-mi̍h, the̍h chi̍t-koàn ka-kī choè ê chiùⁿ-liāu lâi sàng goá, in-uī siá beh sàng N̂g Chú-gī Bo̍k-su, só͘-í the̍h tò-khì beh kā i oāⁿ, i kóng, “Bô iàu-kín, nn̄g-lâng ê lóng sio-siāng,” che phah-sǹg ū sím-mi̍h ì-sù. In nn̄g-uī ū hēng-hok ê ka-têng seng-oa̍h. Chi̍t pái lâng thiaⁿ-kìⁿ Boán Bo̍k-su beh chhut-goā, chiū mn̄g i khoàⁿ bo̍k-su-niû ū beh khì bô? i kóng, “Bo̍k-su-niû bô khì. beh thài ū sim-sek!”
In-uī Boán Bo̍k-su hoān-tio̍h hiong-káng-kha, i-seng kóng tio̍h tò-khì. Só͘-í tī 1949 nî 8 ge̍h 22 téng-po͘ siat-li̍p N̂g Chiong-hui Bo̍k-su lâi chiap choè Tâi-lâm Sîn-ha̍k-īⁿ ê ĪN-tiúⁿ; siāng hit ji̍t ē-po͘ tī Thài-pêng-kéng khui Boán Bo̍k-su chāi Tâi thoân-tō 40 nî kì-liām kiam sàng-pia̍t-hoē. Goá tāi-piáu Lâm-pō͘ Tāi-hoē, chiong chi̍t-chiah gûn tek-pâi sàng i choè kì-liām, kā i kóng, “āu-pái lí chiah koh chē chit chiah lâi.” Liáu-āu, goá kā i kóng, án-ni tuì lí chin sit-lé. I kóng, “Boē, án-ni chin sim-sek.”
Boán Bo̍k-su sī chi̍t uī chin chhim-tîm ê lâng, choè sū jīn-chin bô suî-piān. I ê káng-tō sui-jiân m̄-sī hiông-piān, iáu-kú chhiong-hun ê chún-pī, hō͘ lâng thiaⁿ liáu tit-tio̍h lī-ek koh ū chhim-khek ê ìn-siōng. I tī kàu-sek ê káng-gī iā chin ū chún-pī, siū choē-choē ha̍k-seng ê chheng-chàn. I choè Sîn-ha̍k hāu-tiúⁿ ê sî-tāi, tī Tâi-lâm siū chō-chiū chhut-sin, āu-lâi chiâⁿ-choè Tâi-oân Chóng-hoē Gī-tiúⁿ ê ū 4 miâ, Chóng-hoē Chóng-kàn-sū 2 miâ, Chóng-hoē su-kì kap kàn-sū 5 miâ; kuí-nā miâ Tāi-hoē gī-tiúⁿ, Tiong-hoē gī-tiúⁿ 8 miâ; koh iā ū Sîn-ha̍k kàu-siū kap iú-miâ ê pò͘-tō-ka kuí-nā lâng lóng bat choè Boán Bo̍k-su ê ha̍k-seng. Chiah ê í-goā koh ū kuí-nā keng toā kàu-hoē chhut-miâ ê bo̍k-su lóng tī Boán Bo̍k-su choè hāu-tiúⁿ ê sî-tāi siū chō-chiū.
Boán Bo̍k-su in nn̄g uī tī 8 ge̍h 26 lī-khui Tâi-oân, khì tiàm tī Ka-ná-tāi ê lâm-pō͘, in kap Tè Jîn-siū I-seng toà beh chò-hoé. Tè I-seng koh lâi, tī káng-ián tiong kóng, “Goá ū chi̍t tiuⁿ chhia, Boán Bo̍k-su ū soé-saⁿ-ki; goá nā beh chhut-mn̂g chiū ēng chi̍t ê kì-hō pò Boán Bo̍k-su chai, hō͘ i nā ài chhut-khì thang lâi chē goá ê chhia. iā goá nā ū saⁿ ài soé, chiū the̍h khì hē tī Boán Bo̍k-su ê soé-saⁿ-ki.” Bô phah-sǹg Tè I-seng cha̍p goā nî chêng seng kui thian.
Boán Bo̍k-su pêng-sî ài ūn-tōng, tī Tâi-lâm ê sî iā ta̍k-ji̍t kia̍h koáiⁿ-á chhut-khì sàn-pō͘, i toà tī Ka-ná-tāi iā-sī án-ni. 1968 nî 12 ge̍h 13 ji̍t Boán Bo̍k-su siá-phoe kā pit-chiá kóng, “Goá 87 hè ê siⁿ-ji̍t beh kàu lah, iā bo̍k-su-niû 85, goá ê jîn-seng lō͘-thêng teh-beh kiat-sok, goá teh chhē hit ê kā A-pek-la̍h-hán só͘ pī-pān ū toē-ki ê siâⁿ, sī Siōng-tè só͘ keng-êng khí-chō. Sèng-tàn-choeh ê sî Lí Hông-lîn Bo̍k-su beh lâi chia tiàm kuí-nā ji̍t.” Bô phah-sǹg āu-lâi chiap-tio̍h Lí Hông-lîn Bo̍k-su thong-ti kóng, “Boán Bo̍k-su tī 12 ge̍h 27chá-khí oá 10 tiám poàⁿ, chhut-khì sàn-pō͘, soà hun-tó tī chi̍t-keng gûn-hâng piⁿ, lóng bô koh chhíⁿ.”
Chiàu téng-bīn só͘ kóng Boán Bo̍k-su ū kám-kak ji̍t-chí í-keng beh kiat-sok, chóng-sī hut-jiân pia̍t-sè, bē bián tit hō͘ lán m̄-kam. Siū thok siá chiah ê hō͘ lán siàu-liâm i.
漢羅（Ùi原文改寫）
退休宣教師--滿雄才牧師略歷
西曆1895年就是日本領台hi̍t年，有3 位英國ê 宣教師siāng日到台南，就是蘭醫生， 梅牧師kap Liâm牧師。 1909年11月17日koh三個宣教師siāng時到台灣，就是滿雄才牧師，Liân Má-gio̍k姑娘 (就是後來ê老蘭醫生娘) kap Bín 姑娘(Miss. Beⁿing)。 滿雄才牧師(滿雄才牧師Rev. W. E. Montgomery) 1909年來台灣， 1936年回國， 1968年別世，享受87 歲。
伊tī台灣40年久，所做ê事大略記幾nā項:
Taⁿ-chiah來台灣iáu是一位青年，經過幾年久ê訓練，後來成做有為 ê宣教師。伊bat受派做台灣第一回 (1912年) ê議員(南北各20名)。 Bat擔任教會公報ê主筆兼經理； koh也bat做傳道局長，長老教中學ê校長，台南神學院ê院長等chiah ê 要職。
Tī長老教中學做校長ê時， 黃Sū-bēng牧師tī hia做宗教主任。有一擺 tú著學生罷學， 黃Sū-bēng牧師趕緊走去kā伊講， “滿牧師ah！ khah緊來去，學生beh 罷學lah！” hit時滿牧師tú好teh食飯； the̍h土豆一粒一粒下入嘴， 勻勻仔食。 黃牧師著急講：”khah緊來去”。 滿牧師講：”天堂我ài去， khah慢chiah來去”。 Chiah ê話是黃牧師親身對我講，顯明滿牧師臨危 (臨危)也無著急，真chāi-pō͘。伊ê身軀勇，當時教學生hàiⁿ鐵枝， koh 教用雙手tī柴架頂運動，這當時iáu是新款ê法度。
做宣教師四界巡教會，不止知影教會kap傳教ê狀況。伊bat擔當傳道局ê局長來參詳派遣傳道師，以及處理有關ê事務。有一擺Liâm Tek-lia̍t牧師做傳道局ê 局長， tī台中開會。議事無啥進行濟濟人講意見真延chhiân。 Hit時滿牧師用英語對Liâm牧師講：”What are we doing now？”伊án-ni做是ài促進議事， m̄-kú無用台灣話，來hō͘連牧師失體面。
滿牧師1926年擔任台南神學校ê校長。 1926是台南神學校創設50週年，所以有舉行盛大ê慶祝會。教會tuì hit年以後koh-khah關心神學教育ê事。 1932年頭擺開男kap女神學ê聯合畢業典禮。設法提高學校ê程度， ài 充實圖書室；所以1932年tī台南公會堂開慈善音樂會。因為有滿牧師娘gâu 教鋼琴kap以外ê樂器， koh指導合唱，所以beh開音樂會真容易。
1937年日本政府通知台南神學校，教學tio̍h用日語， 滿牧師就tuì日本請Hé-liân博士(Dr。 Haden)來，因為伊toà日本做宣教師會講日語。 滿牧師kap牧師娘1939 年 3月倒去歇睏， Hi Lé-tì牧師做代理校長。學校順序進行不止好勢。經過一年goā，無拍算台南教育當局叫Hi牧師去，講台北神學校已經換日本人做校長，所以恁也tio̍h換。為著 án-ni，經過詳細議論慎重考慮ê結果，教事會將神學校閉鎖，將學生送去入台北神學校。
第2次世界大戰結束了後， 母會koh派滿牧師kap牧師娘tī 1946年7月koh來台南。經過一段ê時間， 滿牧師去台灣神學院參加教學，因為iáu有南部ê神學生tī hia。
1948年南部大會tī 斗六開會，議論著koh開台南神學院。 Hit時黃Chiong-hui牧師無贊成，伊講， “聯合會khiā在，分開會倒壞。” 滿牧師講：”恁若ài koh開這間學校， 這個責成恁tio̍h家己擔當。”大會滿場議決，台南神學院再開辦。 滿牧師soà hō͘大會選做院長。
Koh做院長了後， tī各方面盡心設法。 iáu-kú因為經濟問題，伊真細膩開用， m̄敢siuⁿ hō͘教會艱苦。若有門窗ê網仔紗pháiⁿ，人ài修理， 滿牧師就去看，用指頭仔輕輕ji̍h；有時講這iáu會用得m̄免換。畢業典禮抑是其他beh 歙相ê時，伊真細膩分派座位。聖誕節ê時陣， 滿牧師娘穿紅衫分禮物， the̍h一罐家己做ê 醬料來送我，因為寫beh送黃Chú-gī牧師，所以the̍h倒去beh kā伊換，伊講， “無要緊，兩人ê攏相像，”這拍算有甚麼意思。 In兩位有幸福ê家庭生活。一擺人聽見滿牧師beh出外，就問伊看牧師娘有beh去無？伊講， “牧師娘無去。 Beh thài有心適！”
因為滿牧師患著香港腳，醫生講tio̍h倒去。所以tī 1949年8月22頂晡設立黃Chiong-hui牧師來接做台南神學院ê院長； siāng hit日下晡tī太平景開滿牧師在台傳道40年紀念兼送別會。我代表南部大會，將一隻銀竹排送伊做紀念， kā伊講， “後擺你chiah koh坐這隻來。”了後，我kā伊講， án-ni對你真失禮。伊講， “Boē， án-ni真心適。”
滿牧師是一位真深沉ê人，做事認真無隨便。伊ê講道雖然m̄是雄辯， iáu-kú充分ê準備， hō͘人聽了得著利益koh有深刻ê印象。伊tī教室ê 講義也真有準備，受濟濟學生ê稱讚。伊做神學校長ê時代， tī台南受造就出身，後來成做台灣總會議長ê有4名，總會總幹事2名，總會書記kap 幹事5名； 幾nā名大會議長，中會議長 8名； koh也有神學教授kap 有名ê佈道家幾nā人攏bat做滿牧師ê學生。 Chiah ê以外koh有幾nā 間大教會出名ê牧師攏tī 滿牧師做校長ê時代受造就。
滿牧師in兩位tī 8月26離開台灣，去tiàm tī加拿大ê 南部， in kap 戴仁壽醫生toà beh作伙。 戴醫生koh來， tī 講演中講：”我有一張車， 滿牧師有洗衫機；我若beh出門就用一個記號報滿牧師知， hō͘伊若ài出去thang來坐我ê車。也我若有衫ài洗，就the̍h去下tī 滿牧師ê洗衫機。”無拍算戴醫生十goā年前先歸天。
滿牧師平時愛運動， tī台南ê時也逐日kia̍h柺仔出去散步，伊toà tī加拿大也是án-ni。 1968年12月13日滿牧師寫批kā 筆者講：”我87 歲ê生日beh到lah，也牧師娘 85，我ê人生路程teh-beh結束，我teh chhē hit個kā亞伯拉罕所備辦有地基ê城，是上帝所經營起造。聖誕節ê時李Hông-lîn牧師beh來chia tiàm 幾nā日。”無拍算後來接著李Hông-lîn牧師通知講：”滿牧師tī 12月27早起倚10點半，出去散步，soà昏倒tī一間銀行邊，攏無koh醒。”
照頂面所講滿牧師有感覺日子已經beh結束，總是忽然別世， bē免得hō͘咱m̄甘。受託寫chiah ê hō͘咱數念伊。