活命ê火把(3)
Oah-miā ê Hé-pé (3)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第989號 |
| 日期 | 1966/9 |
| 頁數 | 10 |
白話字（原文數位化）
Oah-miā ê Hé-pé (3)
Teng En̂g-lîm
1966.09.01 P.10-11
“Tio̍h, só͘-í lí m̄-thang chū-pō chū-khì,（自暴自棄）,tio̍h o̍h lú chú-kak ê bô͘-iūⁿ.” Goá koh kā i kóng, “Bô kú ū beh koh chi̍t chhut tiān-iáⁿ kiò-choè ‘Hiok-ji̍t tong-seng’（旭日東昇）, goá chiah koh chhoā lí lâi khoàⁿ”
“Hó, chóng-sī lí seng kóng chit ê loē-iông hō͘ goá thiaⁿ.” Goá ná sak ná kóng, “Chit ê kò͘-sū sī teh biô-siá Bí-kok le̍k-sú siōng choè uí-tāi ê chóng-thóng Lô-su-hok Sian-siⁿ ê toān-kì. Tng i tī chèng-tī seng-gâi khai-sí chhàn-lān ê sî, put-hēng iā hoān tio̍h bâ-pì-chèng, nā-sī che bô éng-hióng i ê hùn-tò͘, i khò siang chhiú ê ló͘-le̍k, choè-āu kèng-jiân chiâⁿ-choè chi̍t uī uí-tāi ê chèng-tī-ka, chhut-miâ ê chóng-thóng.” Tī an-chēng ê àm-mî, i tiām-tiām thiaⁿ, put-ti put-kak kàu chhù lah, lú-pī chhut-lâi khui mn̂g, goá chiong lûn-í kau hō͘ lú-pī. Beh ji̍p-khì ê sî, Ná-ná kā goá kóng, “Í-āu chhiáⁿ lí siông-siông kóng chit khoán sū-si̍t ê sū hō͘ goá thiaⁿ,” goá tàm-thâu. Goá siong-sìn tī bô kú ê chiong-lâi ji̍t-chí oē kái-piàn i ê koan-liām.
Ū chi̍t àm, goá tiâu-kang soán toā im-ga̍k-ka Beethoven kuí tè choè chhut-miâ ê kau-hióng ga̍k-khiok（交響樂）hō͘ Ná-ná thiaⁿ, i kóng, chiah ê ga̍k-khiok sui-jiân chhut-miâ; nā-sī bô siáⁿ oē-hiáu him-sióng, goá chiū chiong Beethoven ê seng-gâi kóng hō͘ i thiaⁿ, jiân-āu soat-bêng chiah ê khiok ê loē-iông.
“Chin-choē lâng chai-iáⁿ Beethoven sī le̍k-sú siōng choè chhut-miâ ê im-ga̍k-ka, m̄-kú i ê it-seng hui-siông khó-lîn, 17 hè lāu-bú sí, 10 hè lāu-pē sí, ka-têng hui-siông sàn-chhiah, i tio̍h hū-khí hû-ióng 5 ê sió-tī sió-bē ê chek-jīm. In-uī i ū im-ga̍k ê thian-châi, só͘-í lóng khò nn̄g ki chhiú chok-khiok kap ián-chàu lâi î-chhî ka-têng seng-oa̍h. Nā-sī hō put tan hêng, tng i 30 hè ê sî, hit ê im-ga̍k choè tiōng iàu ê khì-koan-hī-á, soà bô thiaⁿ-kìⁿ, piàn-sêng chi̍t ê chhàu-lâng（耳聾），che tuì chi̍t ê im-ga̍k-ka sī hô-téng toā ê táⁿ-kek. I kuí-nā pái siūⁿ beh chū-sat, āu lâi i koat-chì the̍h chhut ióng-khì, beh chiàn iâⁿ miā-ūn, i siá hō͘ chhin-iú ê phoe án-ni kóng:
“Goá beh kap miā-ūn tí-khòng tò-té;
Goá siong-sìn goá boē tuì ūn-miā àⁿ-thâu”
I ê sêng-kong sī tuì chia kek khí, hī-khang boē thiaⁿ tio̍h goā-kài ê siaⁿ, ēng sim-lêng chok-khiok; kó-jiân chiah ê sè-kài choè chhut-miâ ê “Miā-ūn kau-hióng-khiok,” “Eng-hiông kau-hióng-khiok,” “Chhân-hn̂g kau-hióng-khiok” kap chin-choē “Ha̍p-chàu-khiok”（命運，英雄，田園交響曲與協奏曲）lóng sī tuì hī-khang bô thiaⁿ-kìⁿ liáu-āu choè-chiâⁿ ê, sīm-chì iáu-kú tī Ui-iā-ná(Viⁿa) chheng-bān lâng ê bīn-chêng chí-hui ga̍k-thoân. Te̍k-pia̍t chit siú MIĀ-ŪN KAU-HIÓNG-KHIOK, chiū-sī teh biô-siá i ê pi-chhám jī kap ūn-miā hùn-tò͘ tit-tio̍h choè-āu sèng-lī ê ga̍k-khiok. Sè-kan lâng lóng kong-jīm sī choè uí-tāi ê chi̍t siú ga̍k-khiok.
Goá kóng kàu chia, Ná-ná nn̄g luí ba̍k-chiu thiaⁿ kah ji̍p-sîn, suî-sî kiò goá chiong chhiùⁿ-phìⁿ tàu hō͘ i thiaⁿ, koh chi̍t-toāⁿ chi̍t-toāⁿ kā i soat-bêng:
| 0 3 3 3 | 1 - | 1- | 0 2 2 2 | 7-1- |
Chhiùⁿ-phìⁿ chàu chhut chong-giâm ê siaⁿ, che sī put-hēng ê miā-ūn teh tuì Beethoven phah-mn̂g. Kè-khì sī miā-ūn tī i ê sin-chiūⁿ teh ko-ko-tîⁿ ê chhám-kéng, nā-sī i m̄ jīn su, beh tí-khòng kàu bé-choè-āu i tek-sèng lah! Chàu chhut kek-tōng khái-soân ê ga̍k-im, i í-keng tu̍t-phoà khó-phàⁿ ê miā-ūn.
Tng chhiùn-phìⁿ chàu oân, Ná-ná ê ba̍k-chiu lāi iā kâm tio̍h heng-hùn ê ba̍k-sái lah.
—--4—--
Goá í-keng tit-tio̍h Ná-ná ê sìn-jīm, i iā chiām-chiām khoài-lo̍k, í-chêng chin chió chhiò-iông ê bīn, taⁿ chiām-chiām teh bêng-lóng khí-lâi. Goá chèng-sek kā i siōng-khò, phian-tēng sî-kan-pió, tú-liáu keng-siông ê oa̍h-tāng, kóng kò͘-sū, sàn-pō͘ í-goā, ke-thiⁿ ha̍k-hāu khò-thêng, im-ga̍k him-sióng, bûn-ha̍k ê gián-kiù, siá-chok, liān kǹg-khîm. Ū-tio̍h beh hō͘ i bô siūⁿ ka-kī ê put-hēng, goá tiâu-kang khǹg Sèng-keng, kàu-hoē cha̍p-chì kap choē-choē hó ê chheh, hō͘ i tī pêng-siông sî thang tha̍k. Ū chi̍t ji̍t goá khì ê sî, i tú-tú teh tha̍k Hái-lûn Khek-le̍k (Helen Keller) só͘ siá ê “ Goá ê sìn-gióng,” i suî-sî mn̄g goá kóng:
“Kiám ū iáⁿ Helen Keller sī chi̍t ê chhiⁿ-mî, chhàu-hī koh é-káu ê cha-bó͘-lâng?”
“Ū iáⁿ,” goá ìn.
“án-choáⁿ chi̍t ê bô ba̍k-chiu thang khoàⁿ, bô hī-khang thang thiaⁿ, koh boē kóng oē ê lâng oē-hiáu siá jī, koh oē-hiáu tù-chok, sīm-chì chiâⁿ-choè sè-kài chhut-miâ ê bûn-ha̍k-ka, kàu-io̍k-ka?”
“Sīm-chì oē-hiáu thiaⁿ im-ga̍k, him-sióng hoe-ba̍k kéng-tì, koh chai-iáⁿ tuì-hong só͘ beh kóng ê oē.” Goá koh ke-thiⁿ lo̍h-khì,
“Kiám oē án-ni? I beh ēng sím-mi̍h khì-koan thiaⁿ im-ga̍k, khoàⁿ hoe-chháu kap lâng kóng-oē?” I koh-khah ho͘N3-kî mn̄g.
“ēng i hit nn̄g ki chhiú kap phīn, tng i chiong chhiú-chí khǹg oá tuì-hong ê chhuì, chiū chai-iáⁿ tuì-hong teh kóng sím-mi̍h oē; thiaⁿ im-ga̍k iā sī án-ni, chhiú oá-kūn lat-pat ê thâu-chêng, chiū kap phó͘-thong lâng siāng-khoán teh him-sióng koa-khiok. Lâng nā kap i chiap-chhiok kuí pái í-āu hit lâng ji̍p-lâi, i chiū suî-sî jīn--chhut-lâi, che sī ēng i ê phīⁿ oē thang phīⁿ chhut chiu-uî ê sū.”
“Lí ná kóng, goá ná siūⁿ boē-hiáu hit ê goân-in, i m̄-sī sîn, ná lí ū chiah-ni lī-hāi?” I koh mn̄g.
“In-uī i tuì nn̄g ê chin gâu ê lāu-su: chi̍t ê lâm--ê, miâ kiò B. Thomson kap chi̍t ê lú--ê, miâ kiò A. Sullivan, tuì soè-hàn chiū ēng khó͘-sim kā i kàu-io̍k ê kiat-kó. Siōng iàu-kín, chiū-sī Helen Keller pún-sin phāu tio̍h toā ê sìn-sim, koat-sim kap nāi-sim,” goá chià tio̍h chit ê lâi àm-sī i.
“Lí só͘ kóng chiah ê lâng, in uī sím-mi̍h ū chit khoán le̍k-liōng chiâⁿ-choè hiah-nih uí-tāi iâⁿ-kè chi̍t ê bô khoat-hām ê lâng, iā goá thái boē?”
“Ná-ná, goá siong-sìn lí iā oē, chí-iàu lí goān-ì ha̍k-si̍p in ê pì-koat,” goá ēng khak-sìn kā i pó-chèng.
“Tàu-tí in ū sím-mi̍h pì-koat?”
“Hit ê pì-koat, chiū-sī in ū tit-tio̍h chi̍t ê sìn-gióng-sìn Iâ-so͘ Ki-tok, tuì téng-bīn lâi ê le̍k-liōng, hō͘ in ê jîn-seng-koan 180 tō͘ ê kái-piàn. Pún-lâi tng in tú-tio̍h chiah ê put-hēng ê sî, kap lí siāng sim-chêng-pi-koan, iàm-sè, siūⁿ beh chū-chīn, nā-sī tit-tio̍h Siōng-tè tī in ê sim-lāi liáu-āu, chiu chiâⁿ-choè put pêng-hoân ê lâng.” Goá ná kóng, tuì i ê chhiú chiap hit pún “Goá ê sìn-gióng,” hian khui hit tiong-kan ê chi̍t toāⁿ, koh kā i kóng, “ Che chiū-sī Helen Keller tuì lí choè hó ê ìn-tap. Chhiáⁿ lí tha̍k khoàⁿ-māi.”
“Goá sìn-gióng Siōng-tè éng-oán ê chû-ài kap choân-lêng ê tì-huī, Siōng-tè ê chhiú chhoā goá tī bông-bông tiong kiâⁿ lō͘, lâng ê siān-liông kap ì-chì hō͘ goá tit-tio̍h sìn-sim. Keng-kè chit ê pi-siong thoàn-khó͘ ê o͘-àm mî, Siōng-tè hō͘ goá tit-tio̍h oân-bí ê jîn-seng.”
Ná-ná tha̍k liáu, thâu-khak khi-khi, chin ū kám-chhiok teh siūⁿ, choè āu tìm-thâu kóng, “Goá goān-ì chhin-chhiūⁿ Helen Keller sìn-gióng Siōng-tè lâi tit-tio̍h khuì-la̍t, m̄-kú goá tuì Ki-tok-kàu bô chheng-chho. Lāu-su, lí sī thoân-tō, goá siong-sìn lí oē kà-sī chiah ê.”
Sī, che chiū-sī choè toā ê bo̍k-tek. Goá khai-sí chhoā i bat chō bu̍t Chú Siōng-tè kap Iâ-so͘ Ki-tok ê kiù-un. Te̍k-pia̍t kiông-tiau Siōng-tè ê thiàⁿ, chhe I ê to̍k-siⁿ kiáⁿ Iâ-so͘ lâi sè-kan, sī beh kái-koat jîn-seng thòng-khó͘ ê būn-toê. I pún-sin khak-si̍t keng-giām tio̍h jîn-seng ê khó͘-thàng, bô ū chi̍t ê lâng chhin-chhiūⁿ I só͘ siū ê, nā-sī I bô hó͘-jīn thòng-khó͘, iā bô tō-pī á-sī chiù-chó͘ chiah ê thòng-khó͘, I tuì Siōng-tè ê chí-ì, hoaⁿ-hí chiap-siū thòng-khó͘, hō͘ lâng tèng tī si̍p-jī-kè, hit ki choè khó-phàⁿ chân-jím thòng-khó͘ ê hêng-kū, hō͘ I piàn-sêng êng-kng chhàn-lān ê si̍p-jī-kè. Chi̍t ê lâng nā goān-ì chiap-la̍p I choè Kiù-chú, i ê sim-lêng beh ū Ki-tok ê khuì-la̍t tī lāi-bīn, hō͘ i tek-sèng sè-kan ê khó͘-lān, chhin-chhiūⁿ sèng Pó-lô ê sìn-gióng thé-giām só͘ kóng, “Goá tī loán-jio̍k ê sî koh-khah hián-chhut kian-kiông (II Lîm 12:1-10).
(Thāi-sio̍k)
漢羅（Ùi原文改寫）
活命ê火把(3)
“對，所以你m̄-thang自暴自棄，（自暴自棄），tio̍h學女主角ê模樣。”我koh kā伊講， “無久有beh koh一齣電影叫做‘旭日東昇’（旭日東昇），我chiah koh chhoā你來看”
“好，總是你先講這個內容hō͘我聽。”我ná sak ná講：”這個故事是teh描寫美國歷史siōng做偉大ê總統羅斯福先生ê傳記。當伊tī政治生涯開始燦爛ê時，不幸也患著麻痺症，若是這無影響伊ê奮鬥，伊靠雙手ê努力，最後竟然成做一位偉大ê政治家，出名ê總統。” Tī安靜ê暗暝，伊恬恬聽，不知不覺到厝lah，女婢出來開門，我將輪椅交hō͘女婢。 Beh入去ê時， Ná-ná kā我講：”以後請你常常講這款事實ê事hō͘我聽，”我tàm頭。我相信tī無久ê將來日子會改變伊ê觀念。
有一暗，我tiâu工選大音樂家Beethoven幾塊最出名ê交響樂曲（交響樂）hō͘ Ná-ná聽，伊講， chiah-ê 樂曲雖然出名；若是無啥會曉欣賞，我就將Beethoven ê生涯講hō͘伊聽，然後說明chiah-ê卻ê內容。
“真濟人知影Beethoven是歷史上最出名ê音樂家， m̄-kú伊ê一生非常可憐17 歲老母死， 10 歲老父死，家庭非常散赤，伊tio̍h負起扶養5 ê小弟小妹ê責任。因為伊有音樂ê天才，所以攏靠兩支手作曲kap演奏來維持家庭生活。若是禍不單行，當伊30歲ê時， hit-ê音樂最重要ê器官-耳仔，soà無聽見， 變成一個臭人（耳聾），這對一個音樂家是何等大ê打擊。伊kuí-nā 擺想beh 自殺，後來伊決志the̍h出勇氣beh 戰贏命運，伊寫hō͘ 親友 ê 批 án-ni講:
“我beh kap 命運抵抗到底；
我相信我boē 對運命àⁿ頭”
伊ê成功是tuì chia激起，耳孔boē聽著外界ê聲，用心靈作曲；果然chiah-ê世界做出名ê “命運交響曲，” “英雄交響曲，” “田園交響曲” kap真濟 “協奏曲”（命運，英雄，田園交響曲與協奏曲）攏是tuì耳孔無聽見了後做成ê，甚至iáu-kú tī 維也納(Viⁿa)千萬人ê面前指揮樂團。特別chit首命運交響曲，就是teh描寫伊ê悲慘jī kap運命奮鬥得著最後勝利ê 樂曲。世間人攏公認是最偉大ê一首樂曲。
我講到chia， Ná-ná兩蕊目睭聽kah入神，隨時叫我將唱片tàu hō͘伊聽， koh一段一段kā伊說明:
| 0 3 3 3 | 1 - | 1- | 0 2 2 2 | 7-1- |
唱片奏出莊嚴ê聲，這是不幸ê命運 teh對Beethoven 拍門。過去是命運tī伊ê身上teh ko-ko-tîⁿ ê慘境，若是伊m̄認輸， beh抵抗到尾-最後伊得勝lah！ 奏出激動凱旋ê 樂音，伊已經突破可怕ê命運。
當唱片奏完， Ná-ná ê目睭內也kâm著興奮ê目屎lah。
—--4—--
我已經得著Ná-ná ê信任，伊也漸漸快樂，以前真少笑容ê面， taⁿ漸漸teh 明朗起來。我正式kā伊上課， 編定時間表， 除了經常ê活動，講故事，散步以外，加添學校課程，音樂欣賞，文學ê研究，寫作， 練鋼琴。為著beh hō͘伊無想家己ê不幸，我tiâu工khǹg聖經，教會雜誌kap 濟濟好ê冊， hō͘伊tī平常時thang讀。有一日我去ê時，伊tú-tú teh讀海倫凱勒 (Helen Keller)所寫ê “我ê信仰，”伊隨時問我講:
“kiám有影Helen Keller是一個青瞑，臭耳 koh啞口ê 查某人？”
“有影，”我應。
“按怎一個無目睭thang看，無耳孔thang聽， koh boē講話ê人會曉寫字， koh會曉著作，甚至成做世界出名ê文學家，教育家？”
“甚至會曉聽音樂，欣賞花木景緻， koh知影對方所beh講ê話。”我koh加添落去，
“kiám會án-ni？伊beh用甚麼器官聽音樂，看花草kap人講話？”伊koh-khah好奇問。
“用伊hit兩支手kap鼻，當伊將手指khǹg倚對方ê嘴，就知影對方teh講甚麼話；聽音樂也是án-ni，手倚近喇叭ê頭前，就kap普通人siāng款teh欣賞歌曲。人若kap伊接觸幾擺以後hit人入來，伊就隨時認出來，這是用伊ê鼻會thang鼻出周圍ê事。”
“你ná講：我ná想boē曉hit-ê原因，伊m̄是神， 哪裡有chiah-ni厲害？”伊koh問。
“因為伊tuì兩個真gâu ê老師:一個男--ê，名叫B.Thomson kap一個女--ê，名叫A. Sullivan， tuì細漢就用苦心kā伊教育ê結果。 Siōng要緊，就是Helen Keller本身抱著大ê信心，決心kap耐心，”我藉著這個來暗示伊。
“你所講chiah-ê人， in為甚麼有這款力量成做hiah-nih偉大贏過一個無缺陷ê人，也我thái boē？”
“Ná-ná，我相信你也會，只要你願意學習in ê祕訣，”我用確信kā伊保證。
“到底in有甚麼祕訣？”
“hit-ê祕訣，就是in有得著一個信仰-信耶穌基督， tuì頂面來ê力量， hō͘ in ê人生觀一百八十度ê改變。本來當in tú著chiah-ê不幸ê時， kap你siāng心情-悲觀，厭世，想beh自盡，若是得著上帝tī in ê心內了後， 就成做不平凡ê人。”我ná講：對伊ê手接hit本”我ê信仰，”掀開hit中間ê一段， koh kā伊講， “這就是Helen Keller對你最好ê應答。請你讀看覓。”
“我信仰上帝永遠ê慈愛kap全能ê智慧，上帝ê手chhoā我tī茫茫中行路，人ê善良kap意志hō͘我得著信心。經過這個悲傷痛苦ê烏暗暝，上帝hō͘我得著完美ê人生。”
Ná-ná讀了，頭殼khi-khi，真有感觸teh想，做後tìm頭講：”我願意親像Helen Keller信仰上帝來得著氣力， m̄-kú我對基督教無清楚。老師，你是傳道，我相信你會教示chiah-ê。”
是，這就是最大ê目的。我開始chhoā伊bat造物主上帝kap耶穌基督ê救恩。特別強調上帝ê疼， 差伊ê獨生囝耶穌來世間，是beh解決人生痛苦ê 問題。伊本身確實經驗著人生ê苦痛，無有一個人親像伊所受ê，若是伊無否認痛苦，也無逃避抑是咒詛chiah-ê痛苦，伊對上帝ê旨意，歡喜接受痛苦， hō͘人釘tī十字架， hit支最可怕殘忍痛苦ê刑具， hō͘伊變成榮光燦爛ê十字架。一個人若願意接納伊做救主，伊ê心靈beh有基督ê氣力tī內面， hō͘伊得勝世間ê苦難，親像聖保羅ê信仰體驗所講：”我tī軟弱ê時koh-khah顯出堅強(II Lîm 12:1-10)。 （待續）