台灣民間宗教中ê傳說（10）
Tâi-oân Bin-kan Chong-kàu tiong ê Thoân-soat (10)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第984號 |
| 日期 | 1966/6 |
| 頁數 | 10 |
白話字（原文數位化）
Tâi-oân Bin-kan Chong-kàu tiong ê Thoân-soat (10)
Niû Kú-têng
1966.06.15 P.10-11
3) Sī tuì kò͘-sū tiong chō chhut-lâi ê, sui-jiân sī Hàn-bêng-tè（漢明帝）ê sî chin=chiàⁿ ū phài Chhoà Kim（蔡金）kap Chîn Kéng（秦景）khì ìn-tō͘ ê Thian-tiok kok chhiáⁿ hu̍t-kut kap hu̍t-keng ji̍p-lâi lán Tiong-kok, chóng-sī kàu Chheng-tiâu ū Hān-lîm ēng chit ê choè poè-kéng siá chi̍t pún Se-iû-kì ê siáu-soat, tong-sî siá Se-iû-kì ê sî, thiaⁿ kóng sī Hu̍t-kàu kap Tō-kàu teh lūn-cheng ê sî, in-uī siá Se-iû-kì ê kì-chiá sī sio̍k Hu̍t-kàu, só͘-í só͘ siá ê loē-iông lóng sī Hu̍t-chó͘ khah iâⁿ hiah ê iau-tō, tī hit ê siáu-soat-tiong ū Se-ông-bú（西王母）, ū Jû-lâi hu̍t（如來佛）, ū Che-thian tāi-sèng, sī kâu-che-thian, koh ū Jī-lông-sîn（二郎神）, koh ū cha̍p tiān Giâm-lô（十殿閻羅），ū Lêng-koaⁿ（靈宮）, Chin-kun（真君）, Phó͘-hiân（普賢）, Bûn-chu Phô͘-sat（文珠菩薩）téng. Chiah ê pèng-m̄-sī le̍k-sú siōng ê jîn-bu̍t, sī siáu-soat tiong ê kò͘-sū jîn-bu̍t, chóng-sī āu-lâi lóng chō chiah ê ngó͘-siōng khí-lâi teh pài.
M̄-nā án-ni, iā ū chō Hông-sîn-pńg ê siáu-soat tiong ê kò͘-sū jîn-bu̍t, chhin-chhiūⁿ kóng Goân-sí thian-chún（元始天尊）, Thài-it thian-chun（太乙天尊）, Thuh-thah thian-hông Lí Chēng（托塔天王李靖）, Bûn-thài-su（聞太師）, Lí-lô-chhia（李羅車）, Kim-chhia tông-chú（金車童子）téng, bêng-bêng to sī kò͘-sū tiong ê jîn-bu̍t, iā kā in chō choè ngó͘-siōng teh chông-pài.
Koh ū chhin-chhiūⁿ Hô Sian-ko͘（何仙姑）, Lū Sûn-iông（呂純陽）, Hàn Chiong-lî（漢鐘離）téng, bêng-bêng sī Lia̍t-sian-toān（列仙傳）ê kò͘-sū jîn-bu̍t, chóng-sī iā kā in chō choè ngó͘-siōng khí-lâi pài, chha-put-to bû-só͘ put-chì.
4) Í-goā ū gí-jîn-hoà, oân-choân kap Chheng-tiâu sî-tāi ê koaⁿ-tiûⁿ sio-siāng phài-thâu, chiah ê lē tī chêng-bīn í-keng ū ín kè lah, só͘-í tī chia m̄ koh-chài têng-hok.
5) Bê-sìn Hu̍t-kàu tuì ìn-tō͘ thoân-ji̍p lán Tiong-kok í-keng ū 2 chheng nî ê le̍k-sú, tī chit tiong-kan lâu hō͘ lán Tiong-kok lâng ê chí-ū chi̍t hāng, chiū-sī bê-sìn.
Goá ū chi̍t ê pêng-iú, tī kong-ho̍k chêng i ū kè-khì Tāi-lio̍k, i ū bat kàu chi̍t ê kiò-choè Chìn-kang koān Ngó͘-pó-chhù（晉江縣五寶厝）ê só͘-chāi, thiaⁿ kóng hit só͘-chāi chiàⁿ chhin-chhiūⁿ Ngá-tián chi̍t-iūⁿ, choân toē-thâu to sī sîn-bêng ngó͘-siōng moá-moá, oân-choân siū bê-sìn khún-tiâu leh, kuí pah nî lâi lóng bô hoat-tián, thiaⁿ kóng teh-beh ji̍p-khì hit ê só͘-chāi tio̍h kè-chi̍t tiâu khoe, tang-thiⁿ-sî lâng khó-í kiâⁿ khoe-té kè-khì, chóng-sī kàu ú-kuí ê sî chí khò tio̍h tek-pâi lâi kè khoe, sī hui=siông ê put-piān. Goá chit ê pêng-iú bat kap hit toē-hng ê lâng kóng, lín thái m̄ chō chi̍t ê kiô, put-tān kau-thong oē lī-piān, ún-tàng iā oē khah hoat-ta̍t, chóng-sī in hiah ê lâng ìn kóng, tī í-chêng kuí-nā pái ū lâng siūⁿ beh chō, chóng-sī toā-pō͘-hūn ê lâng kiaⁿ-liáu oē pāi toē-lêng, chhut-lâi toā chó͘-tòng, só͘-í kàu kin-á-ji̍t iáu bô pān-hoat theng tāng-kang, che sī chi̍t ê chin hó ê si̍t-lē, uī-tio̍h bê-sìn kiaⁿ-liáu pāi toē-lêng, kam-goān jím-siū put-piān, koh hō͘ toē-thâu boē hoat-ta̍t.
Che put-tān hoat-seng tī Tāi-lio̍k, tī Tâi-oân ê bê-sìn iā sī hui-siông ê siong-tiōng. Tī Bîn-kok 47 nî 9 ge̍h 20 ji̍t ê Tiong-hoâ ji̍t-pò, ū pò tio̍h í-hā chi̍t ê si̍t-sū, chiū-sī tī Sin-iâⁿ tìn, Tiong-san-lō͘ 217 hō, ū chi̍t keng cheng-pió tiàm kiò-choè Chhàn-êng cheng-pió tiàm, thâu-ke miâ choè Tiⁿ Chuí-koan, hiān-sî 39 hè (che sī Bîn-kok 47 nî), i ê hū-jîn-lâng miâ choè Lîm i-muī, 43 hè, ū nn̄g ê hāu-siⁿ, 4 ê cha-bó͘-kiáⁿ, tióng-lâm Tīⁿ Chhàn-êng, 18 hè; tióng-lú Tīⁿ Siù-eng, 15 hè. Chit ê tāi-chì sī tuì 15 nî chêng khai-sí, chiū-sī tī Bîn-kok 32 nî 3 ge̍h kan, thâu-ke niû Lîm I-muī sin-īn ū Tīⁿ Siù-eng, kàu beh siⁿ Tīⁿ Siù-eng ê sî soà lân-sán, sàng-khì Ka-gī ê bó͘ chi̍t keng pīⁿ-īⁿ keng-kè chhiú-su̍t, chiah chiong gín-ná the̍h chhut-lâi, Lîm I-muī hián-hián uī-tio̍h án-ni lâi sòng-sit chi̍t tiâu ê sìⁿ-miā. Ū chi̍t ji̍t, Lîm I-muī khì chi̍t ê cháu kang-ô͘ ê siòng-miā sian-siⁿ hia siòng chit ê gín-ná ê miā, hit ê siòng-miā sian-siⁿ khoàⁿ liáu chiū kā Tīⁿ I-muī kóng, chit ê gín-ná ê miā chin ngī, oē khek pē-á-bú, tuì hit sî khí, chiū chiong chit ê gín-ná kāu I koaiⁿ-kìm tī lâu-téng, sīm-chì sim-tiong put-chí oàn-hūn chit ê chhin-siⁿ kiáⁿ, siông-siông kā I ge̍h-thāi, lóng bô hō͘ I lo̍h-kâi lâu-kha, iā bô hō͘ I tha̍k Kok-bîn ha̍k-hāu, liân chhù-piⁿ keh-piah to bô lâng chai chit ê sū. Sī kàu Bîn-kok 47 nî 9 ge̍h 19 ji̍t, hit ji̍t, thâu-ke, thâu-ke-niû oan-ke, thâu-ke-niû chiūⁿ lâu-bé téng, siūⁿ beh tiàu-tāu chū-sat, khì hō͘ chit ê 15 hè Tīⁿ Siù-eng khoàⁿ-kìⁿ, chiah hoah kiù-lâng. Chhù-piⁿ keh-piah ê lâng uī-tio̍h beh kiù chit ê thâu-ke-niû, chiah hoat-kak-tio̍h chit ê siⁿ-hūn ê cha-bó͘ gín-ná tī lâu-téng, jî-hō͘ mn̄g liáu chit ê pì-bi̍t chiah po̍k-lō͘ chhut-lâi. uī-tio̍h bê-sìn, chiah chiong ka-kī ê chhin-siⁿ cha-bó͘-kiáⁿ koaiⁿ-kìm khí-lâi, lí siūⁿ ū khó-lîn bô? án-ni, tī kin-á-ji̍t chit ê Tâi-oân ê bîn-kan tiong, ū joā-choē lâng teh siū bê-sìn ê to̍k-hāi, chhin-chhiūⁿ chit hō ê lē si̍t-chāi ín boē chīn.
Tuì í-siōng lâi khoàⁿ, thang chai tī bîn-kan ngó͘-siōng chông-pài ê āu-bīn ū sîn-kùn teh chok-lōng, in chí-ū uī siūⁿ beh thàn-chîⁿ, chiū siūⁿ-chhut chióng-chióng ê bê-sìn kap īⁿ-toan, khiàn-sńg téng, lâi bê-he̍k hiah ê put-an ê lâng. Tī Siān-hoà kok-hāu ê lâm-pêng piⁿ, ū chit ê kò-jîn só͘ siat ê Hu̍t-toâⁿ, hit ê kò͘ toâⁿ ê lâng iā teh hoāⁿ toh-thâu, thàn kah iû sé-sé, chia̍h kah iû la̍p-la̍p, tāi-ke iā hong-siaⁿ kóng hit sin sîn-bêng joā-nih-á ū siàⁿ, sīm-chì ū lâng khì hē-goān, koh ū lâng ēng kim-pân lâi kā I siā-goān, só͘-í hit sin sîn-bêng koà kah kim tang-tang, iā tì sûn-kim phah ê kim bō-á, iā koà kuí-nā ê sûn-kim phah ê kim-pâi, chóng-sī ēng thih-ki bāng, chiong hit ê chhāi Pu̍t ê âng-kè toh-téng uî khí-lâi. Ū chi̍t ji̍t, goá tuì hia kè ê sî, khoàⁿ tio̍h án-ni, siūⁿ liáu kī-koài, chiū mn̄g in khoàⁿ sī cháiⁿ-iūⁿ, chiah chai kóng sī kiaⁿ-liáu hit sin pu̍t ê kim-bō, kim-pâi hō͘ lâng thau pak khì, che kiám m̄-si chin mâu-tún. Kèng-jiân hit sin pu̍t hiah-nih siàⁿ, kiám boē kò͘ ka-ki só͘ tì ê kim-bō kap só͘ koà ê kim-pâi, kèng-jiân ka-kī boē-oē kò kim-bō, kim-pâi, cháiⁿ-iūⁿ oē siàⁿ, ka-kī ê kim-bō, ki-pâi siōng-chhiáⁿ tio̍h lâng ēng thih-ki bāng lâi thoè I kò͘, cháiⁿ-iūⁿ oē pó-pi lâng, che sī ke̍k pêng-siông ê siông-sek, iáu-kú in-uī lâng ê bê-sìn kap sîn-kùn ê chok-lōng, lâng oân-choân sit khì lí-tì.
Sian-ti Í-sài-a kóng liáu chin tio̍h, kóng thih-chhiūⁿ chō pó͘-thâu, ēng hé-thoàⁿ thoà-liān, ēng thuî phah i, tì-kàu iau bô la̍t. Ba̍k-chhiūⁿ khan chîn-soàⁿ; ēng pit uī i, ēng îⁿ-chhioh uī bô͘, hóng lâng ê hêng, choè chhin-chhiūⁿ lâng ê suí, tiàm tī chhù-lāi. I chhò pek-hiuⁿ-chiū, koh chhú le̍k-chhiū kap siōn-chhiū; tī chhiū-nâ-lāi kéng tiāⁿ-tio̍h chi̍t châng, i chai-chèng chhêng-chhiū, tit-tio̍h hō͘ ak toā châng. Chit hō chhiū lâng ēng lâi hiâⁿ hé; ēng I lâi hang-sio; koh sio i lâi pek piáⁿ; ia̍h koh chng sîn-pu̍t lâi kuī-pài; khek ngó͘-siōng lâi kha̍p-thâu pài. ēng chi̍t hūn sio tī hé--nih; ēng chi̍t hūn chú bah lâi chia̍h; pek bah lâi chia̍h pá; ka-kī hang sio kóng, A-ā; goá hang sio lah, goá kìⁿ-tio̍h hé lah. I ēng chhun ê chng chi̍t sian sîn-pu̍t, chiū-sī tiau-khek ê ngó͘-siōng; i phak-lo̍h pài i, kî-tó i kóng, Kiû lí kiù goá, in-uī lí sī goá ê siōng-tè. In m̄-chai, ia̍h boē-oē siūⁿ, in-uī i kô͘ in ê ba̍k-chiu, hō͘ in boē khoàⁿ-kìⁿ, that-ba̍t in ê sim, hō͘ in boē hiáu-ngō͘, bô tì-sek, bô chhang-miâ,……(Í-sài-a 44:12-20)
Lán khiok m̄-sī beh kong-kek in, lán sī beh bêng-pe̍k in ho̍k-sāi ngó͘-siōng ê loē-iông kap sim-lí, iā siūⁿ chin pān-hoat thang chiong Chú Iâ-so͘ thoân hō͘ in, ia̍h chioh-tio̍h in ê put-an kap kiaⁿ-hiâⁿ chhoā in lâi hō͘ Chú Iâ-so͘ chín-kiù. (Oân)
漢羅（Ùi原文改寫）
台灣民間宗教中ê傳說（10）
3)是對故事中造出來ê，雖然是漢明帝（漢明帝）ê時真正有派蔡金（蔡金）kap秦景（秦景）去印度ê天竺國請佛骨kap 佛經入來咱中國，總是到清朝有翰林用這個做背景寫一本西遊記ê 小說，當時寫西遊記 ê時，聽講是佛教 kap道教 teh論爭ê時，因為寫西遊記ê記者是屬佛教，所以所寫ê 內容攏是佛祖 khah贏hiah ê 妖道， tī hit個小說中有西王母（西王母），有如來佛（如來佛），有濟天大聖，是猴濟天， koh有二郎神（二郎神），koh有十殿閻羅（十殿閻羅），有靈宮（靈宮），真君（真君），普賢（普賢），文珠菩薩（文珠菩薩）等。 Chiah ê 並m̄是歷史上 ê人物，是小說中ê故事人物，總是後來攏造 chiah ê偶像起來teh拜。
M̄-nā án-ni，也有造封神榜ê 小說中ê故事人物，親像講元始天尊（元始天尊），太乙天尊（太乙天尊），托塔天王李靖（托塔天王李靖），聞太師（聞太師），李羅車（李羅車），金車童子（金車童子）等，明明to是故事中ê人物，也kā in 造做偶像teh崇拜。
Koh有親像何仙姑（何仙姑），呂純陽（呂純陽），漢鐘離（漢鐘離）等，明明是列仙傳（列仙傳）ê故事人物，總是也kā in 造做偶像起來拜，差不多無所不至。
4)以外有擬人化，完全kap清朝時代ê 官場相像派頭，chiah ê例tī前面已經有引過lah，所以tī chia m̄ koh再重複。
5)迷信佛教對印度傳入咱中國已經有2千年ê歷史，tī 這中間留 hō͘咱中國人ê只有一項，就是迷信。
我有一個朋友，tī 光復前伊有過去大陸，伊有bat到一個叫做晉江縣五寶厝（晉江縣五寶厝）ê所在，聽講hit所在正親像雅典一樣，全地頭to是神明偶像滿滿，完全受迷信捆tiâu leh， 幾百年來攏無發展，聽講teh-beh入去hit個所在tio̍h過一條溪， 冬天時人可以行溪底過去，總是到雨季ê時只靠著竹排來過溪，是非常ê不便。我這個朋友bat kap hit地方ê人講：恁thái m̄ 造一個橋， 不但交通會利便，穩當也會khah發達，總是in hiah ê人應講，tī以前幾nā擺有人想beh 造，總是大部分ê人驚了會pāi 地靈， 出來大阻擋，所以到今仔日iáu無辦法theng動工，這是一個真好ê 實例，為著迷信驚了pāi地靈，甘願忍受不便，koh hō͘ 地頭boē發達。
這不但發生tī大陸，tī台灣ê迷信也是非常ê傷重。Tī 民國 47年9月20日ê中華日報，有報著以下一個實事，就是tī 新營鎮， 中山路 217號，有一間鐘錶店叫做Chhàn-êng 鐘錶店， 頭家名做鄭chuí-koan，現時39歲(這是民國 47年)，伊ê婦人人名做林i-muī， 43歲，有兩個後生，4個查某囝，長男鄭Chhàn-êng， 18 歲;長女鄭Siù-eng， 15 歲。 這個代誌是對 15年前開始，就是tī 民國32年3月間， 頭家娘林I-muī身孕有鄭Siù-eng， 到beh 生鄭Siù-eng ê時soà 難產， 送去嘉義ê 某一間病院經過手術， chiah將囡仔the̍h出來，林I-muī 險險為著án-ni來喪失一條ê性命。有一日，林I-muī去一個走江湖ê 相命先生hia 相這個囡仔 ê 命， hit個相命先生看了就kā 鄭I-muī講：這個囡仔ê 命真硬，會剋父仔母， 對 hit時起，就將這個囡仔kā 伊關禁tī樓頂，甚至心中不止怨恨這個親生囝，常常kā 伊虐待，攏無hō͘ 伊落來樓腳， 也無hō͘ 伊讀國民學校，連厝邊隔壁to無人知這個事。是到民國 47年9月19日，hit日，頭家，頭家娘冤家，頭家娘上樓尾頂，想beh 吊-tāu 自殺，去hō͘ 這個 15 歲鄭Siù-eng看見，chiah hoah救人。厝邊隔壁ê人為著beh救這個頭家娘， chiah發覺著這個生份ê 查某囡仔 tī樓頂，而後問了這個祕密chiah 暴露出來。為著迷信，chiah將家己ê親生查某囝關禁起來，你想有可憐無？án-ni， tī今仔日這個台灣ê民間中，有joā-濟人teh受迷信ê 毒害，親像這號ê例實在引boē盡。
對以上來看，thang知tī民間偶像崇拜ê後面有神棍teh作弄，in只有為想beh 趁錢，就想出種種ê迷信kap異端，khiàn損等，來迷惑hiah ê不安ê人。Tī 善化國校ê南pêng邊，有一個個人所設ê 佛壇， hit個顧壇ê人也teh hoāⁿ 桌頭，趁kah 油sé-sé，食kah 油la̍p-la̍p，大家也風聲講hit 身神明joā-nih-á有siàⁿ，甚至有人去下願，koh有人用金牌來kā伊謝願，所以hit身神明掛kah 金tang-tang，也戴純金拍ê 金帽仔，也掛幾nā ê 純金拍ê金牌，總是用鐵枝網，將hit個chhāi 佛 ê 紅檜桌頂圍起來。有一日，我對 hia 過ê時，看著án-ni，想了奇怪，就問in看是怎樣，chiah知講是驚了hit 身佛ê 金帽，金牌hō͘人偷拔去，這kiám m̄是真矛盾。竟然hit 身佛hiah-nih siàⁿ， kiám boē 顧家己所戴ê 金帽kap所掛ê金牌，竟然家己boē會顧金帽，金牌，怎樣會siàⁿ，家己ê 金帽，金牌尚且tio̍h人用鐵枝網來替伊顧，怎樣會保庇人，這是極平常ê常識，iáu-kú因為人ê迷信kap神棍 ê作弄，人完全失去理智。
先知以賽亞講了真對，講鐵匠造斧頭，用火炭鍛鍊，用槌拍伊，致到iau無力。木匠牽繩線;用筆畫伊，用圓尺畫模， 仿人ê型，做親像人ê suí， tiàm tī厝內。伊 chhò pek-hiuⁿ-chiū，koh 取櫟樹kap 橡樹; tī樹林內揀定tio̍h一叢，伊栽種松樹，得著雨ak大叢。這號樹人用來hiâⁿ 火;用伊來烘燒; koh 燒伊來pek餅;亦koh 裝神佛來跪拜; 刻偶像來磕頭拜。用一份燒tī 火--裡;用一份煮肉來食; pek肉來食飽;家己烘燒講：A-hā;我烘燒lah，我見著火lah。 伊用chhun ê 裝一仙神佛，就是雕刻ê偶像; 伊仆落拜伊，祈禱伊講：求你救我，因為你是我ê上帝。 In m̄知，亦boē會想，因為伊糊 in ê目睭，hō͘ in boē看見，塞密in ê心，hō͘ in boē曉悟，無知識，無聰明，……(以賽亞44:12-20)
咱卻m̄是beh攻擊in，咱是beh明白in服祀偶像ê 內容kap心理，也想真辦法thang將主耶穌傳hō͘ in，亦借著 in ê不安kap驚惶chhoā in來hō͘主耶穌拯救。 （完）