台灣民間宗教ê傳說(3)
Tâi-oân Bîn-kan Chong-kàu tiong ê Thoân-soat (3)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第975號 |
| 日期 | 1966/2 |
| 頁數 | 12 |
白話字（原文數位化）
Tâi-oân Bîn-kan Chong-kàu tiong ê Thoân-soat (3)
Niû Kú-têng
1966.02.01 P.12-13
Koan-hē Tāi-tō kong ê thoân-soat
Tāi-tō kong iā chheng-choè Pó-seng tāi-tè. Lán tī í-siōng iā ū kóng kè I sī chi̍t ê i-seng, koan-hē I ū chin sim-sek ê thoân-soat.
Chhái io̍h tiong-tô͘ kiù lâng siu tô͘-tē
Ū chi̍t ji̍t, ū chi̍t ê kiò-choè Kang Sian-koan（江仙官）ê su-seng teh-beh khì chiūⁿ-kiaⁿ khó-kàu, tng I kiâⁿ lâi poàⁿ-lō͘ ê sî, soà khì gū-tio̍h hó͘, hó͘ chiong Kang Sian-koan ê chi̍t ê su-tông-á kā I kā-khì, in-uī án-ni, Kang Sian-koan chiū ná kiâⁿ ná khàu. Chiàⁿ tī chit ê sî-chūn, chit ê Pó-seng tāi-tè chiàⁿ chē hûn beh khì Hô-lân（河南）ê Jiû-lim（柔林）chhái io̍h tuì hia kè, hut-jiân-kan khoàⁿ-kìⁿ toē-nih ū chi̍t tui soàⁿ-soàⁿ ê kut-thâu, chai sī Kang Sian-koan ê su-tông-á ê kut-thâu, chiū chiong hiah ê kut-thâu khioh-khioh pâi-pâi leh, chiah hoat-kiàn kiám chi̍t ki tò-pêng ê kha-kut, chiū suî-piān at chi̍t ki liú-chhiū-ki lâi tāi-thoè, jî-hō͘ ēng chiū-chuí（咒水）tiám-hoà, hit hù kut-thâu chiū chiām-chiām siⁿ kun kap siⁿ bah khì-lâi. āu-lâi Pó-seng tāi-tè chiū tuì I ê phīⁿ pûn chi̍t ê hong, hit ê su-tông-á chiū oa̍h khì--lâi, Pó-seng tāi-tè chin hoaⁿ-hí, chiū kā I siu choè gī-kiáⁿ, toà I chiūⁿ-kiaⁿ khì kìⁿ Kang Sian-koan. Kang Sian-koan hit sî í-keng kim-pńg toê-miâ lah, khoàⁿ tio̍h chi̍t ê su-tông-á, chiū koh ēng chiù-chuí tiám-hoà, hō͘ I piàn-chiâⁿ pe̍h-kut, koh pò I khoàⁿ tò-pêng kha sī liú-chhiū-ki choè ê. Hit sî Kang Sian-koan chiah siong-sìn, pèng kiû beh pài Pó-seng tāi-tè choè su-hū, chóng-sī Pó-seng tāi-tè koh hō͘ su-tông ho̍k-oa̍h í-āu, tuì Kang Sian-koan kóng chài-hoē, jî-hō͘ chhoā su-tông-á khì lah. āu-lâi Kang Sian-koan choè Tong-an ê koān-lêng ê sî, chiah koh gū-tio̍h Pó-seng tāi-tè, chiū khì koaⁿ lâi tuì I o̍h i-su̍t. Tng-sî ê chú-phō͘-koaⁿ iā sî koaⁿ kap Kang Sian-koan choè-hoé choè Pó-seng tāi-tè ê tô͘-tē.
Koh 10 ji̍t chiū ū bí thang lâi
Kóng tī Sòng-tiâu Bêng-tō͘（明道）goân-nî, Chiang-chiu tú-tio̍h toā ki-hng, Pó-seng tiā-tè khiā chi̍t bīn kî-á tuì in kóng, “tāi-ke an-sim, in-uī koh 10 ji̍t, Chiang-chiu ê káng-kháu ji̍p liáu chin-choē chài pe̍h-bí ê chûn. Kóng kàu keh-tńg-nî chiang-chiu koh tú-tio̍h toā un-e̍k, peh-sìⁿ sí chin-choē, só͘-í Pó-seng tāi-tè tī 4 ge̍h 7 ji̍t ūn-iōng sian-hoat koáⁿ-soàⁿ iau-mô͘, un-e̍k chek-sî siau-bia̍t.
Pó-seng tāi-tè ê iû-lâi
Taⁿ chit ê Pó-seng tāi-tè iā sī Tāi-tō kong, tī téng-bīn í-keng ū kóng kè, I miâ choè Gô͘ Pún（吳本）, sī tī Sòng-tiâu Thài-pêng Heng-kok（宋朝太平興國）4 nî, iā sī A. D. 979 nî, chhut-sì tī Hok-kiàn séng Chiang-chiu hú Tong-an koān （福建省漳洲府同安縣）ê lâng, I sí liáu Kiàn-iām（建炎） 2 nî Ko-chong hā-chiàu kiò lâng uī Gô͘ Pún khí biō. Tī Hàu-chong（孝宗）Khian-tō͘（乾道）7 nî chiah hō hit ê biō choè “Chû-chè lêng-keng”（慈濟靈宮）, iā thek-hong i choè Tāi-tō chin-jin, só͘-í lâng chiah chheng I choè Tāi-tō kong. Kàu Lêng-chong Khèng-goân（寧宗慶元）chho͘ nî thek-hong i choè “Hián-hô͘”（顯候）, tī Ka-tēng（嘉定）ê sî hong i choè “Eng-huī-hô͘（英惠侯）, Lí-chong（理宗）, Pó-khèng（寶慶）3 nî hong i choè “khong-iū-hô͘”（康佑侯）, Pó-khèng 4 nî hong i choè “Chhiong-èng chin-jîn” （沖應真人）, Pó-khèng 5 nî hong i choè “Biāu-tō chin-kun”（妙道真君）, Bêng-thài-chó͘（明太祖）Hông-bú（洪武）5 nî hong i choè “Hān-hu gū-sú”（旱夫御史）i-lêng chin-kun（醫靈真君）. Koh ū thoân-soat kóng tī Eńg-lo̍k（永樂）7 nî ê sî, Hàu-chû（孝慈）hông-hō͘ siⁿ lin-gâm ê sî, kóng i hoà choè tō-sū ēng si-soàⁿ kā i bong me̍h, tī sùn-khek-kan chiong hông-hō͘ ê piⁿ i hó, kóng Seng-chó͘（成祖）chin hoaⁿ-hí beh kā i hong-koaⁿ, chóng-sī i ke̍k-le̍k the-sî, kiò chi̍t chiah toā pe̍h-ho̍h lo̍h-lâi, chiū khiâ pe̍h-ho̍h choè i khì. āu-lâi Jîn-chong（仁宗）chē-uī ê sî, chiah uī i khí chi̍t keng tiān, sù i chi̍t thó ê lêng-phàu, koh bēng-lēng muí nî chhun-chhiu kā i hiàn-chè, koh thek-hong i choè Bān-siū bô kiong Pó-seng tāi-tè. Í-āu chiah ū chit ê Pó-seng tāi-tè ê miâ.
Pó-seng-iâ ê pó-kiàm bô-khì
Koh ū chi̍t ê chin hông-tông ê thoân-soat, kóng chi̍t ê thâi-ti ê, ū chi̍t ji̍t hoán-hoé I ê sat-seng, chiū koat-ì í-āu m̄ koh thâi-ti, chiū chiong só͘ boē chhun leh ê chi̍t koāⁿ ti-tn̂g-á kap ti-tō͘ tàn-lo̍h Lo̍k-iông-khoe（洛陽溪）, tuì án-ni, chit ê thâi-ti ê chiū seng hu̍t choè Siōng-tè kong, Bô phah-sǹg I tàn tī Lo̍k-iông-khoe ê ti-tn̂g-á kap ti-tō͘ kóng nî kú ge̍h chhim, koh siū tio̍h ji̍t-goa̍t cheng-hoâ piàn-choè o͘-ku kap o͘-choâ, put-sî tī Lo̍k-iông-khoe nih heng-hong chok-lōng, hāi-sí chin-choē lâng ê siⁿ-miā. In-uī chit nn̄g hāng mi̍h sī Siōng-tè kong só͘ tàn tī khoe-nih ê, só͘-í I tio̍h hū chek-jīm khì siu-si̍p, só͘-í Siōng-tè kong chiū ēng I 36 ê chiong-kun choè chún-tǹg khì kā Pó-seng tāi-tè chioh pó-kiàm. Pó-seng tāi-tè kiaⁿ Siōng-tè kong chioh pó-kiàm khì liáu-āu oē m̄ hêng I, chiū lâu I ê kiàm-siù tī chhiú-tiong. Nā Siōng-tè kong chiong pó-kiàm pàng khì, chiū oē chū-jiân jî-jiân pe tò-tńg lâi ji̍p tī kiàm-siù. Kàu sî Siōng-tè kong pêng-ho̍k o͘-ku kap o͘-choâ, soà m̄-kam chiong pó-kiàm hêng hō͘ Pó-seng tāi-tè, koh chai-iáⁿ nā pàng-khì oē pe tó-tǹg khì, só͘-í tiāⁿ-tiāⁿ kia̍h leh. Só͘-í hiān-sî Siōng-tè kong ê ngó͘-siōng it-tēng chi̍t kha ta̍h o͘-ku, chi̍t kha ta̍h o͘-choâ, koh chhiú-nih kia̍h chi̍t ki bô kiàm-siù ê pó-kiàm, koh Pó-seng tāi=tè ê ngó͘-siōng nih it-tēng kia̍h chi̍t ki bô pó-kiàm ê kiàm-siù. Hiān-sî Tâi-pak ê Toā-lōng-tōng （大龍峒）ê Pó-an-keng, só͘ ho̍k-sāi ê chú-sîn sī Pó-an tāi-tè, chóng-sī tī I ê chó-iū ū ho̍k-sāi 36 ê chiong-kun.
Chhin-chhiūⁿ í-siōng só͘ kóng, tī Tâi-oân ê bîn-kan chong-kàu tiong ū chin-choē hông-tông ê thoân-soat, pèng bô chi̍t-tiám-á chong-kàu ê kè-ta̍t, iā bô chi̍t-tiám-á le̍k-sú ê kè-ta̍t.（Thāi-sio̍k）
漢羅（Ùi原文改寫）
關係大道公ê傳說
大道公也稱做保生大帝。咱tī以上也有講過是一個醫生，關係伊有真心適ê傳說。
採藥中途救人收徒弟
有一日，有一個叫做江仙官（江仙官）ê 書生teh-beh去上京科考， 當伊行來半路 ê時，soah去遇著虎， 虎將江仙官ê一個書僮仔 kā 伊kā-去，因為án-ni， 江仙官就ná行ná哭。正tī 這個時陣， 這個保生大帝正坐雲beh去河南（河南）ê 柔林（柔林）採藥 tuì hia 過， 忽然間看見地裡有一堆散散ê骨頭，知是江仙官ê 書僮仔 ê骨頭，就將hiah ê骨頭khioh-khioh 排排 leh， chiah發見減一支左pêng ê腳骨，就隨便at一支柳樹枝來代替，而後用咒水（咒水）點化， hit 副骨頭就漸漸生筋kap 生肉起來。後來保生大帝就tuì伊ê 鼻 pûn一個風， hit個書僮仔就活起--來，保生大帝真歡喜，就kā 伊收做義囝， toà 伊上京去見江仙官。 江仙官hit時已經金榜題名lah，看著一個書僮仔，就koh用咒水點化， hō͘ 伊變成白骨， koh報伊看左pêng腳是柳樹枝做ê。 Hit時江仙官chiah相信，並求beh拜保生大帝做師傅，總是保生大帝 koh hō͘ 書僮復活以後，對江仙官講再會， 而後chhoā 書僮仔去lah。後來江仙官做同安ê 縣令 ê時，chiah koh 遇著保生大帝，就去官來tuì 伊學醫術。當時ê 主簿官也辭官 kap江仙官做夥做保生大帝ê 徒弟。
擱10日就有米 thang來
講tī 宋朝明道（明道）元年，漳州 tú著大飢荒，保生大帝 khiā一面旗仔對in講，「大家安心，因為擱10日，漳州 ê港口入了真濟載白米 ê 船。講到隔轉年漳州 koh tú著大瘟疫，百姓死真濟，所以保生大帝 tī 4月7日運用仙法趕散妖魔，瘟疫即時消滅。
保生大帝 ê 由來
Taⁿ 這個保生大帝也是大道公，tī頂面已經有講過， 伊名做吳本（吳本），是tī 宋朝太平興國（宋朝太平興國）4年，也是A。 D。 979年，出世tī 福建省 漳洲府同安縣（福建省漳洲府同安縣）ê人，伊死了建炎（建炎） 2年高宗下詔叫人為吳本起廟。Tī 孝宗（孝宗）乾道（乾道）7年chiah號hit個廟做”慈濟靈宮”（慈濟靈宮），也敕封伊做大道真人，所以人chiah稱伊做大道公。到寧宗慶元（寧宗慶元）初年敕封伊做”顯侯”（顯侯），tī 嘉定（嘉定）ê時封伊做”英惠侯（英惠侯），理宗（理宗），寶慶（寶慶）3年封伊做”康佑侯”（康佑侯），寶慶4年封伊做”沖應真人” （沖應真人），寶慶5年封伊做”妙道真君”（妙道真君），明太祖（明太祖）洪武（洪武）5年封伊做”旱夫御史”（旱夫御史）醫靈真君（醫靈真君）。Koh有傳說講tī 永樂（永樂）7年ê時，孝慈（孝慈）皇后生乳癌 ê時，講伊化做道士用絲線kā伊摸脈， tī 旬刻間將皇后ê病醫好，講成祖（成祖）真歡喜beh kā 伊封官，總是伊極力推辭，叫一隻大白鶴落來，就騎白鶴做伊去。後來仁宗（仁宗）坐位ê時，chiah 為伊起一間殿， 賜伊一套ê 龍袍， koh命令每年春秋 kā 伊獻祭，koh 敕封伊做萬壽無疆保生大帝。以後chiah有這個保生大帝ê名。
保生爺 ê 寶劍無去
Koh有一個真荒唐 ê傳說，講一個thâi豬 ê，有一日反悔伊ê 殺生，就決意以後m̄ koh thâi豬，伊就將所賣chhun leh ê 一kpāⁿ豬腸仔 kap 豬肚 tàn落洛陽溪（洛陽溪），tuì án-ni， 這個thâi豬 ê就成佛做上帝公，無拍算伊tàn tī 洛陽溪 ê 豬腸仔 kap 豬肚講年久月深，koh受著日月精華變做烏龜 kap 烏蛇，不時tī 洛陽溪裡興風作弄，害死真濟人ê 生命。因為這兩項物是上帝公所tàn tī 溪裡 ê，所以伊 tio̍h 負責任去收拾，所以上帝公就用伊 36 ê將軍做chún-tǹg去kā 保生大帝借寶劍。保生大帝驚上帝公借寶劍去了後會 m̄還伊，就留伊ê劍鞘 tī手中。Nā上帝公將寶劍放去，就會自然而然飛倒轉來入tī劍鞘。 到時上帝公平復烏龜 kap烏蛇，soah m̄甘將寶劍還hō͘ 保生大帝， koh知影若放去會飛倒轉去，所以定定kia̍h leh。所以現時上帝公ê偶像一定一腳踏烏龜，一腳踏烏蛇，koh手裡kia̍h一支無劍鞘 ê 寶劍，koh 保生大帝 ê偶像裡一定kia̍h一支無寶劍ê劍鞘。現時台北ê大龍峒 （大龍峒）ê 保安宮，所服事ê 主神是保安大帝，總是tī伊ê左右有服事36 ê將軍。
親像以上所講：tī台灣ê 民間宗教中有真濟荒唐 ê傳說，並無一點仔宗教ê價值，也無一點仔歷史ê價值。（待續）