基督徒kap藝術
KI-TOK-TÔ͘ KAP GĒ-SU̍T
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第959號 |
| 日期 | 1965/6 |
| 頁數 | 5 |
白話字（原文數位化）
KI-TOK-TÔ͘ KAP GĒ-SU̍T
Rene Frank siá.
Hông-gē e̍k.
1965.06.01 P.5-7
(Chit phiⁿ kó í-keng bat chhut tī 1963 nî 4 ge̍h 12 ji̍t ê Kim-ji̍t Ki-tok-kàu cha̍p-chì ê lāi-bīn).
“Tio̍h ēng sèng-kiat ê chng-thāⁿ kèng-pài Iâ-hô-hoa”(Si-phian 96:9). Che tuì tī muí chi̍t ê khoàⁿ kèng-pài Iâ-hô-hoa sī chi̍t hāng chin giâm-siok ê tāi-chì ê lâng, sī chi̍t chióng hok-cha̍p ê bēng-lēng, che sī ài beh hō͘ lâng hùn-liām thiâm-chēng, sàm-su, be̍k-sióng, í-ki̍p ū sím-bí（審美）ê chū-kak. Í-siōng chiah ê phín-chit, tuì-tī chit sè-tāi ê lâng lâi khoàⁿ, ná chhin-chhiūⁿ chin bô ha̍h.
Bí-biāu ê chhòng-chō.
Siōng-tè sī Sîn, I ǹg-bāng lán tī toh-lo̍h chi̍t ê khó-lêng ê hoān-uî lāi koan-khoàⁿ I ê suí nih? chiū-sī bí-biāu ê chhòng-chō; tī lâng ê sim-ba̍k tiong só͘ khoàⁿ-kìⁿ hit ê chhòng-chō ê tián-hêng ê suí-che tú-tú sī Gē-su̍t ê tēng-gī; tī Tō ê lāi-bīn ê suí（美）; im-ga̍k ê suí; suí sī chi̍t chióng ê gē-su̍t, te̍k-pia̍t sī oē hoán-èng（反映）chhut un-loán, tia̍t-sū, an-chēng kap heng-hùn ê, che iā chiū-sī tuì Tō só͘ kà-sī lán ê, sī kap Siōng-tè ê sim-lêng saⁿ khè-ha̍p.
Tuì siōng khí-thâu, chho͘-tāi ê Ki-tok-tô͘ chông-pài chiū-í-keng ū chhiong-moá im-ga̍k ê sek-chhái, chiong tī Sèng-keng ê lāi-bīn só͘ ū thê chhut-lâi ê ga̍k-khì, kap Sū-lī-a á-sī Ai-ki̍p ê gē-su̍t saⁿ pí-kàu ê sî, hō͘ lán thang chai-iáⁿ, A-pek-la̍h-hán ū tuì I ê pún-hiuⁿ chiong im-ga̍k toà chhut kok, m̄-nā án-ni, koh Mô͘-se kap hit sî-tāi ê peh-sìⁿ iā lóng tī in choè lô͘-châi ê toē ha̍k-si̍p im-ga̍k. āu-lâi Siōng-tè iā ún-chún I ê peh-sìⁿ èng-iōng, piàn-oāⁿ kap hūn-ha̍p pa̍t kok ê im-ga̍k chhâi-liāu, hō͘ I thang ēng tī o-ló I ê miâ ê lō͘-ēng. Sīm-chì āu-lâi iā chi̍t pái koh chi̍t pái chiâⁿ-choè bîn-koa（民歌）, lām-ji̍p tī kàu-hoē im-ga̍k ê lāi-bīn……
Im-ga̍k piáu-hiān châi-tiāu.
Chóng-sī ta̍k sè-tāi tio̍h tī im-ga̍k ê hong-bīn piáu-hiān chhut in ê châi-tiāu. Ta̍k sè-tāi tio̍h hùn-tò͘ lâi tit-tio̍h tī kè-ta̍t kap hong-hù chit nn̄g hong-bīn ê pêng-hêng（平衡）, koh hō͘ I ná kán-tan, bô tì-kàu hō͘ lâng oē siⁿ-khí tí-te̍k bûn-hoà, koh tio̍h hō͘ I o-ló sim-lêng, m̄-sī jio̍k-thé. Tuì án-ni, m̄-nā tio̍h siá chi̍t koá hoē-chiòng teh gîm ê si, iā tio̍h siá chi̍t koá sèng-koa-tuī kap hong-khîm beh ēng ê im-ga̍k, iā tio̍h siá chi̍t koá sèng-ga̍k kap koa-iâu, hō͘ I ha̍h tī bó͘ chi̍t ê sî-sāi ê gē-su̍t ê sèng-chit kap lí-sióng. Siōng-tè tek-khak beh tī sìn-tô͘ ê tiong-kan heng-khí uī-tio̍h chiah ê kang-chok, hoaⁿ-hí chiap-siū giâm-keh ê hùn-liān kap chún-pī ê im-ga̍k-ka, ū sìn-gióng kap tō-lí ê ki-chhó͘ ê im-ga̍k-ka, hō͘ Sèng Sîn só͘ kám-tōng ê im-ga̍k-ka……
Sī-kak ê gē-su̍t.
Sī-kak ê gē-su̍t, ū bô sio-siāng ê kéng-siōng. Tuì tī ho̍k-sāi Siōng-tè hit khoán ki-chhó͘-tek ê thiâm-chēng kap be̍k-sióng, sī chin khiàm-kheh hiah ê ū châi-tek ê lâng ê pang-chān, hō͘ Sîn só͘ chhiong-moá ê gē-su̍t kang-chok, kiàn-chèng ê kang-chok téng, nā -oē thang chēng-chēng, ēng lâng ê choân cheng-sîn lâi uī Sîn ló͘-le̍k sī chin hó. Teh thoân hok-im ê Ki-tok-tô͘, siat-sú tuì gē-su̍t ê him-sióng kap chhòng-chō bô ū cheng-tióng, tuì tī koan-khoàⁿ kè-khì ún-tàng iā oē thang liáu-kái, sui-jiân boē thang choân-pō͘, chì-chió iā ū chi̍t pō͘-hūn. Chhut Ai-ki̍p-kì 20:4-6 só͘ kì-chài, m̄-thang tiau-khek ngó͘-siōng, iā m̄-thang chō in ê siōng chit chām ê ì-sù, lán tio̍h jīn-bat kap chun-thàn.
Tī ū le̍k-sú ê í-chêng, chhiau-oa̍t chū-jiân ê châi-tiāu chiū í-keng tuì toā chū-jiân ê sī-kak tián-hêng ê te̍k-sek ū teh jīn-bat. Ngó͘-siōng bat hō͘ lâng khoàⁿ choè pí chū-jiân koh-khah chin-si̍t ê chûn-chāi, koh lâng iā siông-siông chiong jîn-luī kap tōng-bu̍t ê hêng-siōng liân choè-hoé. Tng Siōng-tè uī-tio̍h I ê miâ lâi kéng-tiàu lâng ê sî, I tio̍h tī tuī-lo̍h ê jîn-luī só͘ choè chhut-lâi ê bô lō͘-ēng ê lô͘-lē chè-tō͘ ê tiong-kan, chhú giâm-hat ê chok-uî lâi tí-te̍k hiah ê pháiⁿ ê sán-bu̍t. Sian-ti ū ēng chin kiâm koh ki-chhì-tek ê oē-gú lâi thê-chhíⁿ hiah ê tò-thè ê I-sek-lia̍t lâng, in pài ngó͘-siōng ê hêng-uî (Iâ-lī-bí 10:2-5; Si-phian 115:4-8). Kàu tī siū lia̍h khì Pa-pí-lûn liáu-āu, chit khoán pài ngó͘-siōng ê sū chiū bô koh tī Í-sek-lia̍t lâng ê tiong-kan chhut-hiān, che sī chi̍t chióng éng-kiú-sèng ê tī-liâu. Tàu-tí Siōng-tè ê sim-ì tuì tī gē-su̍t ê piáu-hiān sī cháiⁿ-iūⁿ? Chiàu Chhut ai-ki̍p-kì 36:1 só͘ kì-chài, Siōng-tè ê Sin chhiong-moá tī Pí-sat lia̍t kap A-hô-lī-a-pek, hō͘ in oē thang uī-tio̍h hoē-bō choè-chiâⁿ ū gē-su̍t-sèng ê chng-thāⁿ kap tiau-khek, sī tú-tú chiàu 26:1 só͘ kóng lâi choè ê. Lán chai Pó-lô bat khoàⁿ-khin Ngá-tián lâng ê tiau-khek, in-uī hiah ê ū tāi-piáu īⁿ kàu ê sîn bêng kap in ê kèng-pài. Tng chho͘-tāi ê Ki-tok-tô͘ uī-tio̍h siám-pī Lô-má lâng ê pek-hāi, bat cháu khì bih tī bōng-tōng（墓洞）ê lāi-bīn, tī hiah ê bōng-tōng ê piah-nih in ū uī chin-choē ê tô͘-uī, hiah ê tú-tú sī teh piáu-sī kè-khì Siōng-tè tuì in ê chín-kiù. Tī Iû-thài-kàu ê tiong-kan, sui-jiân sī giâm-siú lu̍t-hoat ê lâng, tī hiah ê tē 4 sè-kí í-āu piáu-bêng sîn-sèng ê le̍k-sú ê piah-uī（壁畫），iā lóng siū pó-chûn khí-lâi.
Chá-chêng bat ū nn̄g pái phò-hoāi ngó͘-siōng ê toā pho-lōng, che tong-jiân sī hiah ê sūn-thàn lu̍t-hoat tiâu-bûn ê kiat-kó. chi̍t pái sī tī tē 8 sè-kí ê sî, tī Pí-chàn-teng kàu-hoē só͘ hoat-seng ê, jî-chhiáⁿ hit ê éng-hióng it-ti̍t kàu tī pah goā nî āu, tuì chit ê tāi-chì liáu-āu, hit chióng giâm-kín siū koán-sok ê ke̍k-toan pó-siú-tek ê gē-su̍t, ū koh tò-tńg kàu tī Tang-hng ê kàu-hoē tiong. Lēng-goā chi̍t pái, sī kap Sin-kàu ê chong-kàu kái-kek ū liân-tài koan-hē. Sui-jiân Ka-ní-bûn chú-gī ê lâng, in ū thiat-té-tek pâi-tû gē-su̍t, bô ài hō͘ I ēng tī kàu-hoē lāi, iáu-kú tī Sèng-keng kò͘-sū ê chhah-tô͘, ū put-chí phó͘-piàn teh ēng, chiah ê ū chin-choē āu-lâi sī chiâⁿ-choè Sèng-keng siōng ê tô͘-uī kap tâng-pán ìn-soat ê khí-goán, chiah ê kiám-chhái thang kóng sī chêng-kàu-taⁿ siōng sûn-kiat ê sio̍k-lêng ê gē-su̍t phín.
Sī-kak ê kè-ta̍t.
Tī lán hiān-kim ê sî-tāi, sī-kak（視覺）chhâi-liāu tuì tī kàu-io̍k siōng kap soan-thoân siōng ê pang-chān ê kè-ta̍t sī put-chí phó͘-piàn-tek hō͘ lâng sêng-jīn. chóng-sī būn-toê sī chāi tī Ki-tok ê kàu-hoē, sī-m̄-sī iû-goân beh khoàⁿ hit ê hō͘ lán ēng tī piah-nih, cheh-nih, hō-nî khah-phìⁿ kap tī kàu-io̍k hong-bīn ê kám-chêng-tek, koh sī jiû-jio̍k ê gē-su̍t choè boán-chiok. Chhin-chhiūⁿ tī im-ga̍k hong-bīn, lán tek-khak tio̍h gián-kiù kè-khì só͘ ū ê. Lán tio̍h chù-ì tī tiong sè-kí sî-tāi ê bo̍k-khek（木刻）. Bûn-gē ho̍k-heng sî-tāi ū piáu-chêng ê tô͘-uī, kap hiah ê piáu-chêng ū khuì-la̍t ê Tiu-ló（Duerer） ê bo̍k-khek- i ê cheng-sîn kap Lō͘-tek Má-teng kap chong-kàu kái-kek lóng ū saⁿ ha̍h ê só͘-chāi. Phì-jū lâi kóng, chhin-chhiūⁿ tī ku-lūn-oá (Grune-wald) ê chok-phín tiong, ū chi̍t ê kiò-choè “tèng si̍p-jī-kè,” ta̍k pái lán teh khoàⁿ chit ê chok-phín ê sî, hō͘ lán oē koh-chài hoat-kiàn tio̍h Chú Iâ-so͘ hit ê sim-lêng siōng chin-chiàⁿ ê hêng-chōng, chhin-chhiūⁿ Í-sài-a 52:14 kap 53:2 só͘ kóng ê “……I ê bīn-māu pí pa̍t lâng khah ū sún-siong, I ê hêng-chōng pí sè-kan lâng khah ū sún-hāi,” “……I bô hó hêng-chōng bô ui-gî; lán khoàⁿ-kìⁿ I iā bô hó hêng-iông, thang hō͘ lán him-bō͘ I.” uī-tio̍h beh kh-piat chin-si̍t kap hu-ké ê gē-su̍t, lán tio̍h ài chìn-ji̍p tī hit nn̄g hāng ê lāi-bīn; lán tio̍h ài chhim siūⁿ koh khek-koan khì gián-kiù, koh tio̍h sè-cha（細查）khoàⁿ tī kè-khì só͘ lâu kàu taⁿ hō͘ lán ê sī sím-mi̍h.
Ū chi̍t ê hoān-uî, khoàⁿ khí-lâi ná chhin-chhiūⁿ hō͘ chi̍t pō͘-hūn ê lâng liông-sim ū put-an ê: chiū-sī kiàn-tiok. Hiān-kim ê chhu-hiòng, Sin-kàu uī-tio̍h beh ū chi̍t ê kán-tan, phok-sò͘ koh chheng-chēng, beh thang choè kî-tó ê chhù, m̄-sī beh choè chhiáⁿ lâng-kheh iàn-lo̍k ê só͘-chāi, in-uī chit ê su-iàu, hō͘ kiàn-tiok tī Sin-kàu ê lāi-bīn chiàm ū toē-uī. Ū chi̍t keng tāi-ha̍k, tī hit ê hāu-hn̂g ê lāi-bīn, ū chi̍t keng chin hiān-tāi-hoà ê lé-pài-tn̂g, I ê 4 bīn piah lóng bô sím-mi̍h, chí-ū sī chin kiā ê chhù téng nā-tiāⁿ, hit ê iūⁿ-sek ū hiòng tuì thiⁿ-téng khì, tú-tú chhin-chhiūⁿ Tiu-ló (Duerer)ê chok-phín “kî-tó ê siang-chhiú” chi̍t-iūⁿ, sī saⁿ-ha̍p khí-lâi ê. Tī hit lāi-bīn, thâu-chêng ê piah-nih ū chi̍t ê kap chit keng chhù ê pí-lē, toā soè chin tú-hó ê si̍p-jī-kè. án-ni, tī hit ê lé-pài-tn̂g ê lāi-bīn, bô ū chi̍t hāng oē hun-soàⁿ lâng ê chông-pài kap kî-tó ê chù-ì-la̍t ê mi̍h-kiāⁿ.
Chai-poê thian-châi.
Lán ê kàu-hoē ki-koan ū tú-tio̍h chi̍t hāng toā ê jīm-bū, chiū-sī ài hō͘ chheng-liân lâng jīm-sek lán tī gē-su̍t hong-bīn uí-tāi ê uî-sán（遺產）. ín-khí in tuì gē-su̍t ê hèng-chhù, chhin-chhiūⁿ in tuì lêng-sèng siōng ê tui-kiû chi̍t-iūⁿ. M̄-nā án-ni, koh chìn chi̍t pō͘, tio̍h khì hoat-ku̍t hiah ê ū chhòng-chō-sèng ê thian-châi ê lâng, kā in pī-pān tú-hó ê khoân-kéng kap tiûⁿ-só͘ lâi chai-poê chiah ê lâng. Hiān-chāi chit ê thoân hok-im ê sè-kài, chin kî-thāi siū chit khoán hùn-liān ê jîn-châi.
Tī só͘ ū ê gē-su̍t ê lāi-bīn, ū chi̍t chióng bô an-tēng koh iu-ut ê àm-iáⁿ, ki-chhi kap bô sûn-kiat ê sán-bu̍t, hō͘ hit ê bat ū chi-phoè-sèng ê sìn-sim ê siaⁿ tú-tio̍h jia-cha̍h. Lán sī-m̄-sī tio̍h hòng-khì che? Hō͘ lán tuì tī Sèng Sîn ê ín-chhoā, koh chi̍t pái kek-lē lán só͘ ū ê un-sù-chiū-sī hoàn-sióng, hē-thóng kap hì-ke̍k-sèng ê piáu-hiān-lâi kek-lē tâng-sìn ê hiaⁿ-tī chí-bē, koh êng-hián Siōng-tè ê sèng-miâ. Taⁿ ǹg-bāng lán thang tuì tī chit kù “Sèng-kiat ê chng-thāⁿ” ê oē, lâi chhē tio̍h chông-pài ê sin koh kî-biāu ê ì-gî.
漢羅（Ùi原文改寫）
基督徒kap藝術
(這篇稿已經bat出tī 1963年4月12日ê今日基督教雜誌ê內面)。
「著用聖潔ê裝飾敬拜耶和華」(詩篇96:9)。這對tī每一個看敬拜耶和華是一項真嚴肅ê代誌ê人，是一種複雜ê命令，這是愛beh hō͘人訓練恬靜，三思，默想，以及有審美（審美）ê 自覺。以上chiah ê品質，對tī這世代ê人來看，ná親像真無合。
美妙ê創造。
上帝是神，伊ǹg望咱tī toh-落一個可能ê範圍內觀看伊ê suí nih?就是美妙ê創造; tī人ê心目中所看見hit個創造ê 典型ê suí-這tú-tú是藝術ê定義; tī道ê內面ê suí（美）;音樂ê suí; suí 是一種ê藝術，特別是會反應（反映）出溫暖，秩序，安靜kap興奮ê，這也就是對道所教示咱ê，是kap上帝ê心靈相契合。
對上起頭，初代ê基督徒崇拜就已經有充滿音樂ê色彩，將tī聖經ê內面所有thê出來ê樂器，kap敘利亞抑是埃及ê藝術相比較ê時，hō͘咱thang知影，亞伯拉罕有對伊ê本鄉將音樂toà出國， m̄-nā án-ni， koh摩西kap hit時代ê百姓也攏tī in做奴才ê地學習音樂。後來上帝也允准伊ê百姓應用，變換kap 混合別國ê音樂材料，hō͘ 伊thang用tī o-ló伊ê名ê路用。甚至後來也一擺koh一擺成做民歌（民歌），lām-入tī教會音樂ê內面……
音樂表現才調。
總是逐世代著tī音樂ê方面表現出in ê才調。 逐世代著奮鬥來得著tī價值kap豐富這兩方面ê平行（平衡），koh hō͘ 伊ná簡單，無致到hō͘人會生起抵敵文化，koh 著hō͘伊o-ló心靈，m̄是肉體。對án-ni， m̄-nā著寫一寡會眾teh吟ê詩，也著寫一寡聖歌隊kap風琴beh用ê音樂，也著寫一寡聖樂kap 歌謠， hō͘ 伊合tī某一個時-sāi ê藝術ê性質kap理想。上帝的確beh tī信徒ê中間興起為著 chiah ê工作，歡喜接受嚴格ê訓練kap準備ê音樂家，有信仰kap道理ê基礎ê音樂家，hō͘聖神所感動ê音樂家……
視覺ê藝術。
視覺 ê藝術，有無相像ê景象。對tī服事上帝hit款基礎-tek ê恬靜kap默想，是真欠缺hiah ê有才德ê人ê幫贊，hō͘神所充滿ê藝術工作，見證ê工作等，若會thang靜靜，用人ê全精神來為神努力是真好。Teh傳福音ê基督徒，設使對藝術ê欣賞kap創造無有增長，對tī 觀看過去穩當也會thang了解，雖然boē-thang全部，至少也有一部分。出埃及記 20:4-6所記載，m̄-thang雕刻偶像，也m̄-thang 造 in ê像這chām ê意思，咱著認識kap 遵趁。
Tī有歷史ê以前，超越自然ê 才調就已經對大自然ê視覺展行ê特色有teh認識。偶像bat hō͘人看做比自然koh-khah真實ê存在，koh人也常常將人類kap動物ê形象連做夥。 當上帝為著伊ê名來揀詔人ê時，伊著 tī墮落ê人類所做出來ê無路用ê 奴隸制度 ê中間，chhú嚴喝ê作為來抵敵hiah ê 歹 ê 產物。先知有用真鹹koh譏刺-tek ê話語來提醒hiah ê倒退ê 以色列人，in拜偶像ê 行為 (耶利米10:2-5;詩篇115:4-8)。到tī受掠去巴比倫了後，這款拜偶像ê事就無koh tī以色列人ê中間出現，這是一種永久性ê 治療。到底上帝ê心意對tī藝術ê表現是怎樣？照出埃及記 36:1所記載，上帝ê 身充滿tī Pí-sat lia̍t kap A-hô-lī-a-pek， hō͘ in 會thang為著 hoē-bō͘做成有藝術性ê裝飾kap雕刻，是tú-tú照26:1所講來做ê。咱知保羅bat看輕雅典人ê雕刻，因為hiah ê有代表異教ê神明kap in ê敬拜。當初代ê基督徒為著閃避羅馬人ê迫害，bat走去匿tī墓洞（墓洞）ê內面，tī hiah ê墓洞 ê 壁裡 in有畫真濟ê圖畫， hiah ê tú-tú是teh表示過去上帝對 in ê拯救。Tī猶太教 ê 中間，雖然是嚴守律法ê人，tī hiah ê 第4世紀以後表明神聖ê歷史ê 壁畫（壁畫），也攏受保存起來。
早前bat有兩擺破壞偶像ê大波浪，che當然是hiah ê順趁律法條文ê結果。一擺是tī 第8世紀ê時，tī Pí-chàn-teng教會所發生ê，而且hit個影響一直到tī 百外年後，對這個代誌了後，hit種嚴謹受管束ê極端保守-tek ê藝術，有koh 倒轉到tī東方ê教會中。另外一擺，是kap 新教ê宗教改革有連帶關係。雖然Ka-ní-bûn 主義ê人，in有徹底-tek 排除藝術，無愛 hō͘ 伊用tī教會內，iáu-kú tī聖經故事ê插圖，有不止普遍teh用，chiah ê有真濟後來是成做聖經上 ê 圖畫 kap銅版印刷ê 起源，chiah ê kiám-chhái thang講是前到-taⁿ 上純潔ê屬靈ê藝術品。
視覺 ê價值。
Tī咱現今ê時代，視覺（視覺）材料對tī教育上kap宣傳上ê幫贊ê價值是不止普遍-tek hō͘人承認。總是問題是在tī基督ê教會，是m̄是猶原beh 看 hit個 hō͘咱用tī 壁裡， 冊裡，賀年卡片 kap tī教育方面ê感情-tek， koh是柔弱ê藝術做滿足。親像tī音樂方面，咱的確著研究過去所有ê。咱著注意tī中世紀時代ê 木刻（木刻）。文藝復興時代有表情ê 圖畫， kap hiah ê表情有氣力ê Tiu-ló（Duerer） ê 木刻-伊ê精神kap路德馬丁kap宗教改革攏有相合 ê所在。譬喻來講：親像tī ku-lūn-oá (Grune-wald) ê作品中，有一個叫做「釘十字架，」逐百咱the看這個作品ê時，hō͘咱會koh再發見著主耶穌hit個心靈上真正ê形狀，親像以賽亞52:14 kap 53:2所講ê「……伊ê面貌比別人khah有損傷，伊ê形狀比世間人khah有損害，」「……伊無好形狀無威儀;咱看見伊也無好形容，thang hō͘咱欣慕伊。」為著 beh區別真實kap虛假ê藝術，咱著愛進入tī hit兩項ê內面;咱著愛深想koh客觀去研究，koh 著細查（細查）看tī過去所留到taⁿ hō͘咱ê是甚麼。
有一個範圍，看起來ná親像hō͘一部份ê人良心有不安ê:就是建築。現今ê 趨向，新教為著 beh有一個簡單，樸素koh清靜， beh thang做祈禱ê厝，m̄是beh做請人客宴樂ê所在，因為這個需要，hō͘ 建築 tī 新教 ê內面佔有地位。有一間大學，tī hit個校園ê內面，有一間真現代化ê禮拜堂，伊ê 4面壁攏無甚麼，只有是真kiā ê厝頂nā-tiāⁿ， hit個樣式有向對天頂去，tú-tú親像Tiu-ló (Duerer)ê作品「祈禱ê雙手」一樣，是相合起來ê。 Tī hit內面，頭前ê 壁裡有一個kap 這間厝ê 比例，大細真tú-好ê十字架。án-ni， tī hit個禮拜堂ê內面，無有一項會分散人ê崇拜kap祈禱ê注意力ê物件。
栽培天才。
咱ê教會機關有tú-著一項大ê任務，就是愛hō͘青年人認識咱tī藝術方面偉大ê遺產（遺產）。引起in對藝術ê 興趣，親像in 對靈性上ê 追求一樣。M̄-nā án-ni， koh 進一步，著去發掘hiah ê有創造性ê天才ê人，kā in備辦tú-好ê環境kap 場所來栽培chiah ê人。現在這個傳福音ê世界，真期待受這款訓練ê人才。
Tī所有ê藝術ê內面，有一種無安定koh 憂鬱 ê暗影， 譏刺 kap無純潔ê 產物， hō͘ hit個 bat有支配性ê信心ê 聲 tú-著 jia-遮。咱是m̄是著放棄這？Hō͘咱對tī聖神ê引chhoā， koh一擺激勵咱所有ê恩賜-就是幻想， 系統 kap 戲劇性ê表現-來激勵同信ê兄弟姊妹， koh榮顯上帝ê聖名。Taⁿ ǹg望咱thang對tī 這句「聖潔ê裝飾」ê話，來chhē 著崇拜ê 新 koh奇妙ê 意義。