教育專欄：六百字編佮羅馬字
Kàu-iok7 choan-noâ LA̍K-PAH-JĪ-PHIAN KAP LÔ-MÁ-JĪ
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 鄭Choân-sang Tīⁿ Choân-sang |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第941號 |
| 日期 | 1964/9 |
| 頁數 | 3 |
白話字（原文數位化）
Kàu-iok7 choan-noâ
LA̍K-PAH-JĪ-PHIAN KAP LÔ-MÁ-JĪ
1964.09 tē 941 hō p.3-4
(Tīⁿ Choân-sang)
Tī lán ê kàu-hoē kàu-io̍k tàu-tí tio̍h ēng sím-mi̍h khoán jī? Che sī lán só͘ tú-tio̍h chi̍t hāng ê khùn-lân ê būn-toê. Ū sî in-uī hit ê būn-toê-sèng toā, tì-kàu hō͘ lán ná-chún ba̍k-chiu pàng-khoeh bô ài kā i siūⁿ, iā teh ǹg-bāng sî-kan oē kái-koat. M̄-kú sū-si̍t sī boē thang hō͘ lán bô kā i siūⁿ, in-uī che kap lán hiān-chāi ê sū-kong (te̍k-pia̍t sī kàu-io̍k) chin toā koan-hē.
Hoê-kò͘ Tâi-oân pah nî ê soan-kàu le̍k-sú, pe̍h-oē-jī ê kòng-hiàn khak-si̍t sī toā. Pe̍h-oē-jī ê Sèng-keng m̄-nā sī chi̍t pún put-chí chun-tiōng tī goân-bûn Sèng-keng ê e̍k-pún, jî-chhiáⁿ sī chi̍t pún put-chí suí ê Ē-mn̂g im ê chheh. Kè-khì m̄-chai joā-nih choē lâng bat tuì chit pún Sèng-keng lâi tit-tio̍h sì-chiàⁿ ê liáu-kái Siōng-tè ê oē, iā m̄-chai joā-nih choē lâng bat tuì chit pún Sèng-keng lâi ha̍k-si̍p sì-chiàⁿ koh suí ê Tâi-oân oē? Khak-si̍t pe̍h-oē-jī sī ū lī-ek ê. Hit ê te̍k-sek sī chhin-chhiūⁿ iâu Chèng-tō Bo̍k-su (Hōng-soaⁿ), tī i só͘ phian-tù ê “Si̍t-giām pe̍h-oē-jī bûn-hoat” (Tâi-oân Soan-tō-siā hoat-hêng), tē-it bīn ê sū só͘ siá: (1) Lāu-bú oē, chiàu lán ê su-sióng, kám-chêng oē thang ti̍t-chiap piáu-hiān. (2) Ha̍k-si̍p kán-īⁿ. (3) Iông-īⁿ lí-kái Sèng-keng. (4) Kau-tho̍k hong-piān.
Ná-chún ū lâng bat kóng chi̍t ê lē kóng, “Goá ê sim-koaⁿ íⁿ-á, chi̍t tiám khì ut--leh, giâ boē khí-lâi, chin kan-khó͘.” Che chit kù m̄-chai Tiong-bûn sī án-choáⁿ siá lâi piáu-hiān? Koh iā bat ū lâng kóng, bó͘ phah-thih tiàm thâu-ke beh chhoā sim-pū chin hoaⁿ-hí, pài-thok lâng siá mn̂g-liân. I kóng kā goá siá, “Nā bô lín pâ chá-sî ê hì-hū khi̍h-kho̍k-khia̍k, ná ū kin-á-ji̍t ê la̍k-ta̍k-chhi̍h, la̍k-ta̍k-khoa̍ihⁿ.” Ì-sù sī ài kóng, in-uī i chá-sî sin-khó͘ choè phah-thih sai-hū, chiah ū in hāu-siⁿ kin-á-ji̍t teh chhoā-bó͘, chhiáⁿ lô-kó͘ nāu-jia̍t hoaⁿ-hí. M̄-chai Tiong-bûn sī án-choáⁿ siá chiah oē thang tú-tú chiàu chit ê kám-chêng lâi piáu-hiān? Goá siūⁿ, ēng Tiong-bûn sī bô khó-lêng thang piáu-ta̍t. Tâi-oân oē ê hêng-iông-sû te̍k-pia̍t choē, koh lóng ū i to̍k-tit ê piáu-hiān. Kan-ta kóng “o͘”, “o͘-o͘,” í-ki̍p “o͘--o͘-o͘!” to chha-tit chin-choē. Á-sī kóng, “o͘-sô-sô,” “o͘-mà-mà” téng-téng ê piáu-hiān, tō m̄-sī chi̍t jī “黑” jī oē thang kóng chheng-chhó. Siāng-sî tuì chit ê oē iā thang khoàⁿ chhut bîn-cho̍k ê te̍k-sèng, in-uī tī oē-gú ê lāi-bīn ū pau-hâm tio̍h hit ê bîn-cho̍k ê bûn-hoà kap sèng-keh téng. Só͘-í sui-jiân kiáⁿ-jî tha̍k pa̍t khoán ê gú-giân; nā-sī tī i tú-tio̍h sím-mi̍h gū-hoat ê sū-kiāⁿ hoat-seng ê sî, tāi-khài to sī hoat-chhut pē-bú kiuⁿ (lāu-bú oē).Thang chai, hit ê lāu-bú oē tī hit ê bû-hêng-tiong í-keng lâu-ji̍p tī kiáⁿ-jî ê huih-lāi, chiâⁿ-choè lêng-kám ê thong-lō͘. án-ni, ēng chhoā lâng thé-giām Siōng-tè ê thiàⁿ choè bo̍k-tek ê Ki-tok-kàu kàu-io̍k, chū-jiân sī tio̍h lī-iōng ha̍k-seng ê lāu-bú oē lâi kàu-ha̍k, pí-kàu khah ū lêng-kám sī chin bêng. Put-kò, būn-toê sī hiān-chāi teh kà kap teh tha̍k ê lâng, chiū-sī Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-su kap ha̍k-seng, chha-put-to chiām-chiām teh boē hiáu-tit kóng Tâi-oân oē. Che sī teh pò lán chai, hiān-chāi ê chheng siàu-liân chiām-chiām teh lī-khui Tâi-oân lâng ê khoán-sit. Tī chit khoán ê chōng-hóng tiong lâi koan-chhat lán ê Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-io̍k ê sî, lán beh hoat-kak-tio̍h ho̍k-cha̍p ê guî-ki. In-uī lán kì-jiân tī Tâi-oân oē choè lāu-bú oē lâi sêng-tióng, nā-sī teh sòng-sit hit ê choè tē-it khoài siū lêng-kám phah-tōng lán ê sim ê thong-lō͘. Choè-kūn in-uī teh chún-pī thang kòng-hiàn tī siat-kàu tē jī sè-kí ê Tâi-oân kàu-hoē ê kàu-io̍k kè-e̍k, sió-tī ū tuì choân-séng ê Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân tiāu-cha. Tī í-keng chi̍p oá lâi ê tiāu-cha-pió 246 tiuⁿ tiong, koan-hē Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-io̍k ê tio̍h ēng Tâi-gú á-sī Kok-gú ê thóng-kè, sī chhin-chhiūⁿ ē-bīn:
Chàn-sêng ēng Tâi-gú 84 ê.
Chàn-sêng ēng Kok-gú 24 ê.
Tâi-gú kap Kok-gú lām teh iōng 138 ê.
Kiám-chhái āu-lâi koh kià lâi ê oē hō͘ chit ê thóng-kè oāⁿ khoán, chóng-sī tī hiān-chāi ê thóng-kè sò͘-jī kàu-gia̍h hō͘ lán siūⁿ lán ê chiân-tô͘.
Tiong-bûn chin hó, sī piáu-hiān lán ê kok-ka bîn-cho̍k ê iu-siù bûn-hoà kap te̍k-sèng; chóng-sī Tâi-oân-oē iā sī beh piáu-sī lán Tâi-oân lâng ê siūⁿ-hoat kap sèng-keh. Só͘-í chit nn̄g hāng lóng boē thang pàng-sak,koh khah tio̍h siat-hoat hō͘ i lióng choân kî bí. Goá siūⁿ,lán kiám boē thang tī kàu-hoē ê kàu-io̍h sú-iōng Tiong-bûn 600 jī kap Lô-má-jī ê pèng-im,chhin-chhiūⁿ Ji̍t-bûn á-sī Hân-kok lī-iōng Hàn-jī kap in ka-kī ê jī. Chhin-chhiūⁿ “基督徒sī上帝ê子民，主耶穌永遠choè in ê 大祭司，扶持in ê 軟弱，幫助in勝過 一切ê困難 kap試探。” Nā án-ni sī it kú lióng tit. Tī Ki-tok-kàu kàu-io̍k ê té-té ê sî-kan-lāi thang ēng chhián-hiān ê bûn-jī lâi chhoā lâng thé-giām Siōng-tè ê oē. Bián-tit in-uī bûn-jī Chhim boē liáu-kái, á-sī in-uī bô ēng Lāu-bú oē,tì-kàu sit-lo̍h lēng-goā chi̍t hong-bīn ê kàu-io̍h kè-ta̍t.
漢羅（Ùi原文改寫）
教育專欄
六百字編佮羅馬字
1964.09 第941號 p.3-4
(鄭Choân-sang)
佇咱的教會教育到底著用甚物款字？這是咱所拄著一項的困難的問題。有時因為彼个問題性大，致到予咱若準目珠放闔無愛共伊想，也teh向望時間會解決。毋過事實是袂通予咱無共伊想，因為這佮咱現在的事工(特別是教育)真大關係。
回顧台灣百年的宣教歷史，白話字的貢獻確實是大。白話字的聖經毋若是一本不止尊重佇原文聖經的譯本，而且是一本不止媠的廈門音的冊。過去毋知偌爾濟人捌對這本聖經來得著四正的了解上帝的話，也毋知偌爾濟人捌對這本聖經來學習四正閣媠的台灣話？確實白話字是有利益--的。彼个特色是親像姚正道牧師(鳳山)，佇伊所編著的「實驗白話字文法」 (台灣宣道社發行)，第一面的序所寫：(1)老母話，照咱的思想，感情會通直接表現。(2)學習簡易。(3)容易理解聖經。(4)交讀方便。
若準有人捌講一个例講：「我的心肝íⁿ仔，一點氣鬱--leh，夯袂起來，真艱苦。」這這句毋知中文是按怎寫來表現？閣也捌有人講：「某拍鐵店頭家欲娶新婦真歡喜。」拜託人寫門聯。伊講共我寫「若無恁爸早時的hì-hū khi̍h-kho̍k-khia̍k，ná有今仔日的la̍k-ta̍k-chhi̍h，la̍k-ta̍k-hoa̍ihⁿ。」意思是愛講，因為伊早時辛苦做拍鐵師父，才有in後生今仔日teh娶某請鑼鼓鬧熱歡喜。毋知中文是按怎寫才會通拄拄照這个感情來表現？我想，用中文是無可能通表達。台灣話的形容詞特別濟，閣攏有伊獨一的表現。Kan-ta講「烏」「烏烏，」以及「烏—烏-烏！」就差得真濟。抑是講：「烏sô-sô」，「烏mà-mà」等等的表現，就毋是一字「黑」字會通講清楚。Siāng時對這个話也通看出民族的特性，因為佇話語的內面有包含著彼个民族的文化佮性格等。所以雖然囝兒讀別款的語言；若是佇伊拄著甚物gū發的事件發生的時，大概都是發出父母腔(老母話)。通知，彼个老母話佇彼个無形中已經流入佇囝兒的血內，成做靈感的通路。按呢，用chhoā人体驗上帝的疼做目的的基督教教育，自然是著利用學生的老母話來教學，比較較有靈感是真明。不過，問題是現在teh教佮teh讀的人，就是主日學的教師佮學生，差不多漸漸teh袂曉--得講台灣話。這是teh報咱知，現在的青少年漸漸teh離開台灣人的款式。佇這款的狀況中來觀察咱的主日學的教育的時，咱欲發覺著複雜的危機。因為咱既然佇台灣話做老母話來成長，若是teh喪失彼个最第一快受靈感拍動咱的心的通路。最近因為teh準備通貢獻佇設教第二世紀的台灣教會的教育計劃，小弟有對全省的主日學教員調查。佇已經集倚--來的調查表246張中關係主日學的教育的著用台語抑是國語的統計，是親像下面：
贊成用台語84个。
贊成用國語24个。
台語佮國語la毋 teh用138个。
撿彩後來閣寄來的會予這个統計換款，總是佇現在的統計數字夠額予咱想咱的前途。
中文真好，是表現咱的國家民族的優秀文化佮特性；總是台灣話也是欲表咱台灣人的想法佮性格。所以這兩項攏袂通放拺，閣較著設法予伊兩全其美。我想，咱敢袂通佇教會的教育使用中文600字佮羅馬字的拼音，親像日文抑是韓國利用漢字佮in家己的字。親像「基督徒sī上帝ê子民，主耶穌永遠choè in ê大祭司，扶持in的軟弱，幫助in勝過一切ê困難kap試探。」若按呢是一舉兩得。佇基督教教育的短短的時間內通用淺現的文字來chhoā人體驗上帝的話。免得因為文字深袂了解，抑是因為無用老母話，致到失落另外一方面的教育價值。