Goá só͘ chun-kèng siàu-liām ê su-iú

文獻資訊

項目 資料
作者 王占魁 Ông Chiàm-khoe
卷期 台灣教會公報
卷期 第942號
日期 1964/9
頁數 6-7

白話字(原文數位化)

GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIĀM Ê SU-IÚ

LŪN LÎM HA̍K-KIONG BO̍K-SU

Ông Chiàm-khoe

1964.09.15  942 kî  P.6-7

Chiū kā pa̍k, tiàu tī tē jī ki îⁿ-á, koh lâu ki-hoē hō͘ i hoán-hoé, lí nā beh sìⁿ-miā, lâi pàng-sak Iâ-so͘, lí kóng chi̍t-ē chiū kā lí tháu, nā bô, beh kā lí tiàu kàu sí.  Lîm Bo̍k-su bô kè-kàu, kam-goān siū pa̍k, siū tiàu, mn̂g chiū koaiⁿ, ì-sù chiū-sī choa̍t-tuì bô beh hō͘ lâng kiù i, chóng-sī iáu ū lâu ki-hoē hō͘ i hoán-hoé, kóng ài sìⁿ-miā beh hòng-khì Iâ-so͘, nā kóng chi̍t kù, chiū liâm-piⁿ beh kā i tháu-khui.  Só͘-í ū lâng mn̄g Ha̍k-kiong oē kan-khó͘ boē?  Ū ài sìⁿ-miā bô?  ìn kóng, Iâ-so͘ kap goá tī-teh.  Kàu tē saⁿ sì ji̍t, chiū ìn liáu khah soè siaⁿ, in a-hiaⁿ siūⁿ sī beh sí lah, iā ū kiò thó͘-kong piān, nā sí, thang chhìn-chhái kā iám-iám leh.  Lîm Bo̍k-su i put-sî kî-tó, i m̄-sī kiû Siōng-tè hō͘ i boē sí, boē kan-khó͘, i sī kiû Siōng-tè hō͘ i ū le̍k-liōng thang jím-siū chit ê khó͘-poe.  iā siūⁿ tio̍h Mô͘-se ê oē kóng, Lia̍h choè ū hūn tī Ki-tok ê lêng-jio̍k, pí Ai-ki̍p ê châi-pó khah kuì-khì (Hi-pek-lâi 11:25).  Koh Chú Iâ-so͘ ê oē kóng, Kìⁿ-nā tī lâng ê bīn-chêng jīn goá ê, goá iā tī thiⁿ-nih ê Pē ê bīn-chêng beh jīn i, kìⁿ-nā tī lâng ê bīn-chêng m̄-jīn goá ê, goá iā beh tī thiⁿ-nih ê Pē ê bīn-chêng m̄-jīn i.  án-ni hō͘ i koh-khah kian-sim sêng-jīn Chú Iâ-so͘.  In-uī i bat kóng, Goá í-keng kè hō͘ Iâ-so͘ lah.  Gō͘ ji̍t kú tiàu teh, bô chi̍t tih tê-thng ji̍p chhuì, si̍t-chāi ū kan-khó͘ kàu-ke̍k.  Tē gō͘ ji̍t, in hiaⁿ phah-sǹg i sí lah, kiò lâng tháu lo̍h-lâi, koh bô sí, iáu teh chhoán-khuì, chiū kā thoa chhut mn̂g-goā, mn̂g chiū koaiⁿ, beh hō͘ koâⁿ sí.  Chit sî sui-jiân bô sí, nā-sī chhin-chhiūⁿ sí, iau koh koâⁿ, piàn-sin bô la̍t, hit tia̍p sī àm-sî, keng-kè nn̄g tiám cheng āu, kiû Siōng-tè siúⁿ-sù i khuì-la̍t, oē tit kiâⁿ kàu Keh Séng hiaⁿ ê chhù lâi keh mî.  Keh Sèng hiaⁿ-tio̍h(sic) Lîm Bo̍k-su ê siaⁿ, kín-kín kā i khui mn̂g, mn̄g i thài oē tit lâi kàu goá chia.  It-it kóng bêng, in-uī gō͘ ji̍t bô lim, bô chia̍h, boē thang chi̍t-ē chiū chia̍h-pn̄g, tāi-seng lim kún-chuí, āu-lâi chia̍h ám, koh lâi chia̍h bê, chiū khoe-ho̍k goân-khì; āu-lâi chiah chhoā i khì Ka-gī kàu-hoē chhē thoân-tō-su.  Kóng-khí in a-hiaⁿ, chiong chit ê poàⁿ-tiâu-miā ê sió-tī kā khǹg goā-bīn, sí-oa̍h lóng bô chhē kìⁿ.  Ha̍k-tun, Ha̍k-kiong kiám m̄-sī pau-heng, pau-tē, án-choáⁿ sim-koaⁿ hiah ngī.  Chhiáⁿ khoàⁿ Lō͘-ka 12: 50--53; Má-thài 10: 21, 36.  Ū ê ài Iâ-so͘, ū ê m̄-ài Iâ-so͘, oē cheng-chha kàu án-ni.

4.  KÁI OK CHIÔNG SIĀN:  Lîm Bo̍k-su bē sìn Chú ê í-chêng ū o̍h poa̍h pháiⁿ kiáu, chiū-sī ēng lián-pó lâi chia̍h lâng, lián-pó ê jī i oē oāⁿ, nā chió chîⁿ, chiū hō͘ lâng iâⁿ; nā choē chîⁿ, i chiū kā iâⁿ--lâi, só͘-í kìⁿ poa̍h kìⁿ iâⁿ.  Sìn Chú liáu-āu chiū m̄-bat poa̍h.  Ū chi̍t lâng chai i m̄ ài poa̍h lah, chiū lâi ko͘-chiâⁿ Lîm Bo̍k-su kà i poa̍h-kiáu su̍t, soà ēng hit lia̍p lián-pó boē i, i beh ēng 30 kho͘ hō͘ i chia̍h tê.  Lîm Bo̍k-su kóng, 300 kho͘, 3000 kho͘ goá iā m̄, ka-kī m̄-ài, bô hō͘ lâng; goá í-keng chai che sī choē-ok; che kap chián-liú chhiúⁿ- kiap ê choē sio-siāng, koh sún-hāi kian-khong(sic), chi̍t-ē jia̍t--tio̍h, liân chia̍h, khùn to boē kì-tit, poa̍h soah, chai pak-tó͘ iau, chhàu-sng pn̄g ka-kī té lâi chia̍h, liām kóng iáu sio-sio, koh ēng pháiⁿ kiáu iâⁿ lâng khûn-khûn khiām-khiām ê chîⁿ, beh boé iàu-kín ê mi̍h, kā iâⁿ--lâi, hō͘ i khang-chhiú tò khì, chîⁿ bô, mi̍h iā bô, pē-bú phah mē; bó͘, kiáⁿ-jî chhá, ū ê soà kiâⁿ té-lō͘.  Koh lâng siông-siông kóng chit hō m̄-sī mn̂g-kńg chhut koāⁿ ê chîⁿ, boē thang choè ke-hé.  Goá í-keng siū hāi, m̄-kam pa̍t lâng tè goá siū hāi.

Lîm Bo̍k-su m̄ chiong i siū hāi ê pháiⁿ-kiáu khì-kū lián-pó lâi hāi lâng, chiū ēng pó͘-thâu lâi tuî phoà, hiat tī chhek-só͘ ê toā-ha̍k, chám chháu tû kun.

Chú Iâ-so͘ só͘ kóng, nā chi̍t kha, á-sī chi̍t chhiú tì-kàu lí hoān-choē, tio̍h chām hiat-ka̍k, á-sī chit ba̍k hoān-choē, chiū iah khí-lâi.

5.  TĪ GIÂM-CHÊNG KÀ SIÓ-O̍H:  Koh chiap-soà lâi kóng Lîm Bo̍k-su kàu Ka-gī kàu-hoē chhē Gô͘ Ì Thoân-tō-su, thoân-tō chin tông-chêng, hit àm te̍k-pia̍t uī-tio̍h i khui kî-tó-hoē, kiû Thiⁿ-pē khui lō͘ hō͘ chheng-liân lâng thang an-sim choè I ê kiáⁿ-jî.  Kàu thiⁿ-kng, Gô͘ Thoân-tō chiū kā Lîm Bo̍k-su kóng, Siōng-tè ū kā lí khui-lō͘ lah, tī Giâm-chêng ū beh siat sió-o̍h, ài beh chi̍t uī sian-siⁿ, goá kài-siāu lí khì.  Só͘-í chiū siá phoe kiò Se-kiⁿ hiaⁿ-tī the̍h phoe, soà chhoā Lîm Bo̍k-su saⁿ-kap khì.  Kiâⁿ bô joā-hn̄g, chiū tú-tio̍h hiaⁿ-tī ông Khîm, mn̄g in beh khì tó-uī, Se-kiⁿ hiaⁿ kóng, Beh chhoā chit uī hiaⁿ-tī lâi-khì Giâm-chêng kà sió-o̍h, Ông Khîm hiaⁿ khoàⁿ i thǹg chhiah-kha, chiū kóng, bô chhēng oê choè sian-siⁿ, lâng ài chhiò chhiah-kha sian-siⁿ, chiū khì in tau koāⁿ chi̍t siang pò͘-oê kap 400 chîⁿ sàng i.  Kàu Giâm-chêng, chiū ēng phoe kau thoân-tō-su Chiu Pō͘-hâ, chiū-sī Ka-gī Chiu Sek-eng Tiúⁿ-ló Chiu Hok-choân Sian-siⁿ ê lēng sian-hū.  chiu Thoân-tō chiū hoaⁿ-hí thoè i bō͘-chi̍p 17 miâ ha̍k-seng, chi̍t ê, chi̍t nî chi̍t kho͘ gûn, 17 miâ, chi̍t nî 17 kho͘ gûn.  I chiū ēng nn̄g kho͘ gûn kià tò-khì hō͘ i ê lāu-bú, saⁿ kho͘-gûn choè saⁿ khò͘, 12 kho͘ gûn choè chi̍t nî ê hé-si̍t.  Hit sî mi̍h-kiāⁿ chin sio̍k, chi̍t kho͘ gûn 5 táu bí (nā chit-chūn, 5 táu bí tio̍h 250 kho͘ gûn).  I chi̍t ge̍h ji̍t saⁿ táu bí chia̍h 6 kak gûn, mi̍h-phè m̄-bián boé, tī lé-pài-ji̍t hoē-iú toà bí, kiâm-toâ lâi chú, in chia̍h chhun ê chhài-pó͘, am-koe-pó͘, tāu-sīⁿ-pô͘, khioh-khioh khí-lâi phè, só͘-í kiâm-toâ m̄-bián boé, chi̍t ge̍h ji̍t 6, 7 kak gûn chiū ū kàu.  Lîm Bo̍k-su chin hoaⁿ-hí, thang choè sian-siⁿ koh ū pn̄g thang chia̍h, lé-pài-ji̍t iā thang kóng tō-lí, ū sî khì Koan-á-niá á-sī Pe̍h-chuí-khoe, iā ū Chiu Thoân-tō thang kā chí-tō.  I tī hia kà saⁿ nî kú, ū chhut nn̄g uī bo̍k-su, chiū-sī Gô͘ Hi-êng kap Lîm Chhip-hi; iā ū chhut 4 ê i-seng, 4 ê tiúⁿ-ló, 3 ê chip-sū, si̍t-chāi toā sêng-kong.  āu-lâi Gô͘ Bûn-pin Thoân-tō khoàⁿ-kìⁿ i oē thang choè khah toā lō͘-ēng, só͘-í chiū kí-chiàn i ji̍p Sîn-ha̍k.  Tī 1887 nî, 30 hè ji̍p Sîn-ha̍k, ū thang tha̍k-chheh, ū pn̄g thang chia̍h, koh ū chîⁿ thang niá, só͘-í chin hoaⁿ-hí.  Tha̍k 3 nî liáu, kàu tē 4 nî, Kàu-sū-hoē ài beh chhē chi̍t ê lâng choè bûn-jī thoân-tō, chiū-sī boē chheh, āu-lâi soán-tio̍h Lîm Bo̍k-su, kóng i siāng sek-tòng, kā i kóng, i iā bô the-sî, án-ni tē 4 nî chiū lī-khui ha̍k-hāu, choân séng ta̍k uī khì boē chheh, tng-sî bô chhia thang chē, chin chió lé-pài-tn̂g thang hioh mî, tio̍h toà hoàn-á-keng.

BOE(sic) CHHEH THOÂN-TŌ TÔ͘-TIONG Ê CHO-GŪ.

(1)  oàn-hūn Iâ-so͘ ê Lîm Gû:  Tī Pang-liâu teh boē chheh ê sî, ji̍p Lîm Gû io̍h-tiàm, i chin toā-pān kóng, lí só͘ boē ê chheh ta̍k iūⁿ goá lóng ài, chi̍t hāng chi̍t pún, chiū sǹg 10 goā pún, mn̄g joā-choē chîⁿ, kóng, 4 kak gûn, chiū the̍h 4 kak gûn, bô kóng kè, chin toā kò͘-kheh, chiū lâi beh the̍h chheh, khoàⁿ-tio̍h nn̄g jī Iâ-so͘, chiū tân chhè-luî, liân mē koà chhoh, jióng kóng, lí chia̍h-tio̍h hoan-á-noā, ji̍p hoan-á-kàu, boē hoan-á chheh, chiong chheh piaⁿ moá thô͘-kha, koh kha-chiⁿ kûn-thâu tuì Lîm Bo̍k-su ti̍t chàm, ti̍t làm, phah chin-choē ē, koh thó hit 4 kak gûn.  Lîm Bo̍k-su jím-siū, chheh khioh-khioh leh, khì pa̍t keng koh boē, bô oàn-hūn, sim-lāi thoè i kî-tó, ǹg-bāng i ū chi̍t ji̍t oē hoán-hoé lâi tit-kiù.  Bô phah-sǹg Lîm Gû hit mî khí hiong chèng, thiⁿ bē kng, chiū chi̍t miā o͘-ho͘ ai chài.  Ū lâng m̄-chai Lîm bo̍k-su tī pâng-keng teh kî-tó, in tī goā-bīn teh hoē kóng, Lîm Gû chit ê lâng chin thó͘-thún, cha-ji̍t chi̍t ê lâng boē i ê chheh, khoàⁿ-tio̍h sī Iâ-so͘ ê chheh, chiū chheh kā piaⁿ hiat-ka̍k, koh ēng kha-chiⁿ that, chhiú phah; thài hêng-ge̍k chhut-goā lâng, thiⁿ kā khiàn-chek.  Lîm Bo̍k-su thiaⁿ-liáu m̄-sī hoaⁿ-hí i sí, sī khó-lîn i bô hoán-hoé.  Phah tio̍h Lîm Bo̍k-su, chiū sī phah-tio̍h Iâ-so͘.  Lâng kap Siōng-tè choè tuì-te̍k, sī chhin-chhiūⁿ ēng ah-nn̄g beh tìm chio̍h-thâu hō͘ phoà.

(Thāi-sio̍k)

漢羅(Ùi原文改寫)

我所尊敬數念Ê師友

論林學恭牧師

王占魁

1964.09.15  942 期  P.6-7

就kā縛,吊佇第二支楹仔,閣留機會予伊反悔,你若beh性命,來放sak耶穌,你講一下就kā你tháu,若無,beh kā你吊到死。林牧師無計較,甘願受縛,受吊,門就關,意思就是絕對無beh予人救伊,總是猶有留機會予伊反悔,講愛性命beh放棄耶穌,若講一句,就連鞭beh kā伊tháu開。所以有人問學恭 oē艱苦袂?有愛性命無?應講,耶穌佮我佇teh。到第三四日,就應了較細聲,in阿兄想是beh死lah,也有叫土公便,若死,通凊彩kā掩掩leh。  林牧師伊不時祈禱,伊毋是求上帝予伊袂死,袂艱苦,伊是求上帝予伊有力量通忍受這个苦杯。也想著摩西ê話講:掠做有份佇基督ê凌辱,比埃及ê財寶較貴氣(希伯來11:25)。閣主耶穌ê話講:見若佇人ê面前認我ê,我也佇天裡ê父ê面前beh認伊,見若佇人ê面前毋認我ê,我也beh佇天裡ê父ê面前毋認伊。按呢予伊閣較堅心承認主耶穌。因為伊捌講,我已經過予耶穌lah。五日久吊teh,無一滴茶湯入喙,實在有艱苦到極。第五日,in兄拍算伊死lah,叫人tháu落來,閣無死,猶teh喘氣,就kā拖出門外,門就關,beh予寒死。這時雖然無死,若是親像死,枵閣寒,遍身無力,hit tia̍p是暗時,經過兩點鐘後,求上帝賞賜伊氣力,會得行到Keh Séng兄ê厝來隔暝。Keh Séng聽著林牧師ê聲,緊緊kā伊開門,問伊thài會得來到我遮。一一講明,因為五日無啉,無食,袂通一下就食飯,代先啉滾水,後來食ám,閣來食糜,就恢復元氣;後來chiah chhoā伊去嘉義教會揣傳道師。講起in阿兄,將這个半條命ê小弟kā囥外面,死活攏無揣見。Ha̍k-tun, 學恭 kiám毋是胞兄,胞弟,按怎心肝hiah硬。請看路加12: 50-53;馬太10: 21, 36。有ê愛耶穌,有ê毋愛耶穌,oē增差到按呢。

4。 改惡從善:  林牧師袂信主ê以前有學poa̍h歹kiáu,就是用撚寶來食人,撚寶ê字伊會換,若少錢,就予人贏;若濟錢,伊就kā贏--來,所以見poa̍h見贏。信主了後就毋捌poa̍h。有一人知伊毋愛poa̍h lah,就來ko͘-chiâⁿ 林牧師教伊poa̍h-kiáu術,紲用hit lia̍p撚寶袂伊,伊beh用30箍予伊食茶。林牧師講:300箍,3000箍我也毋,家己毋愛,無予人;我已經知這是罪惡;這佮剪紐搶劫ê罪sio-siāng,閣損害健康,一下熱--著,連食,睏都袂記得,poa̍h煞,知腹肚枵,臭酸飯家己貯來食,念講猶燒,閣用歹kiáu贏人勤勤儉儉ê錢,beh買要緊ê物,kā贏--來,予伊空手倒去,錢無,物也無,父母拍罵;某,囝兒吵,有ê紲行短路。閣人常常講這號毋是毛管出汗ê錢,袂通做家伙。我已經受害,毋甘別人綴我受害。

林牧師毋將伊受害ê歹kiáu器具撚寶來害人,就用斧頭來鎚破,hiat佇廁所ê大礜,斬草除根。

主耶穌所講:若一腳,á是一手致到你犯罪,著斬hiat-ka̍k, á是這目犯罪,就挖起來。

5.佇GIÂM-CHÊNG教小學:閣接紲來講林牧師到嘉義教會揣吳意傳道師,傳道真同情,hit暗特別為著伊開祈禱會,求天父開路予青年人通安心做伊ê囝兒。到天光,吳傳道就kā林牧師講:上帝有kā你開路lah,佇Giâm-chêng beh設小學,愛beh一位先生,我介紹你去。所以就寫批叫Se-kiⁿ兄弟提批,紲chhoā 林牧師saⁿ-kap去。行無偌遠,就拄著兄弟王琴,問in beh去tó位,Se-kiⁿ兄講:Beh chhoā這位兄弟來去Giâm-chêng教小學,王琴兄看伊褪赤腳,就講:無穿鞋做先生,人愛笑赤腳先生,就去in兜捾一雙布鞋佮400錢送伊。到Giâm-chêng,就用批交傳道師Chiu Pō͘-hâ,就是嘉義周 Sek-eng長老周福全先生ê令先父。周傳道就歡喜替伊募集17名學生,一个,一年一箍銀,17名,一年17箍銀。伊就用兩箍銀寄倒去予伊ê老母,三箍銀做衫褲, 12箍銀做一年ê伙食。  Hit時物件真俗,一箍銀5斗米 (若這陣, 5斗米著250箍銀)。伊一月日三斗米食6角銀,物配毋免買,佇禮拜日會友帶米,鹹toâ來煮,in食賰ê菜脯,醃瓜脯,豆豉pô͘,抾抾起來配,所以鹹toâ毋免買,一月日6, 7角銀就有夠。林牧師真歡喜,通做先生閣有飯通食,禮拜日也通講道理,有時去關仔嶺á是Pe̍h-chuí-khoe,也有Chiu傳道通kā指導。伊佇遐教三年久,有出兩位牧師,就是Gô͘ Hi-êng佮林 Chhip-hi;也有出4个醫生,4个長老,三个執事,實在大成功。後來Gô͘ Bûn-pin傳道看見伊會通做較大路用,所以就舉薦伊入神學。佇1887年,30歲入神學,有通讀冊,有飯通食,閣有錢通領,所以真歡喜。讀3年了,到第4年,教士會愛beh揣一个人做文字傳道,就是賣冊,後來選著林牧師,講伊上適當,kā伊講,伊也無推辭,按呢第4年就離開學校,全省逐位去賣冊,當時無車通坐,真少禮拜堂通歇暝,著販仔間。

賣冊傳道途中Ê遭遇。

(1)怨恨耶穌ê 林 Gû:佇Pang-liâu teh賣冊ê時,入林 Gû藥店,伊真大範講:你所賣ê冊逐樣我攏愛,一項一本,就算10外本,問偌濟錢,講:4角銀,就提4角銀,無講價,真大顧客,就來beh提冊,看著兩字耶穌,就tân脆雷,連罵掛chhoh,嚷講:你食著番仔瀾,入番仔教,賣番仔冊,將冊piaⁿ滿土跤,閣跤chiⁿ拳頭對林牧師直chàm,直làm,拍真濟ē,閣討hit 4角銀。林牧師忍受,冊抾抾leh,去別間閣賣,無怨恨,心內替伊祈禱,向望伊有一日oē反悔來得救。無拍算林Gû hit暝5起兇症,天未光,就一命烏乎哀哉。有人毋知林牧師佇房間teh祈禱,in佇外面teh會講:林Gû這个人真土thún,昨日一个人賣伊ê冊,看著是耶穌ê冊,就冊kā piaⁿ hiat-ka̍k,閣用跤chiⁿ踢,手拍; thài橫逆出外人,天kā譴責。林牧師聽了毋是歡喜伊死,是可憐伊無反悔。拍著林牧師,就是拍著耶穌。人佮上帝做對敵,是親像用鴨卵beh tìm石頭予破。

(待續)