我所尊敬數念的師友
GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIĀM Ê SU-IÚ
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 王占魁 Ông Chiàm-khoe |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第925期 |
| 日期 | 1964/1 |
| 頁數 | 10 |
白話字（原文數位化）
GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIĀM Ê SU-IÚ
Ông Chiàm-khoe
1964.01.01. 925 kî P.10-12
Koan-hē Ong Poê-eng Bo̍k-su ê sū, í-keng ū chhut tī 9 ge̍h 15 hō, tē 918 hō. Ū tit-tio̍h Ong Bo̍k-su ê tē 4 lēng-lông Nái-bûn Sian-siⁿ thê-kióng i ê lēng-chun ê toān-kì chin chiâu-pī, kiò i ê ti̍t-á tiâu-kang the̍h lâi Ngô͘-hōng beh kau goá ê chhiú, tú goá bô tio̍h, chhē kàu Tâi-tiong, mn̄g kuí-nā uī, kuí-nā choā, chiah tú-tio̍h, kau hō͘ goá, goá kiò i ēng siang koá-hō kià hō͘ goá, i m̄-káⁿ kià, kàu khoàⁿ lāi-iông chiah chai, bo̍k-koài Nái-bûn Sian-siⁿ hiah pó-poè chit pún sī-toā-lâng ê toān-kì, sī i chhin-sin ēng joā-choē ê khó͘-sim, khì lâm-pak jī-lō͘ kap tuì Ji̍t-pún só͘ tiāu-cha, koh sī i chhin-chhiú só͘ siá ê, phah sǹg káⁿ bô hù-pún, só͘-í nā bān-it hún-sit, oh-tit koh tit-tio̍h. Goá khoàⁿ iáu ū kuí hāng thang hō͘ lán siàu-liām ê hó bô͘-iūⁿ.
1. Chin hó ê sī-toā-lâng, oē kham-tit hō͘ sī-soè siàu-liām; chit pún toān-kì, tuì kuí-nā hāng lâi chiâⁿ.
(a) Chiong lāu-pē só͘ kàu-hùn, só͘ chí-tō ê, it-it kì choè ka hùn.
(b) Chiong lāu-pē ê ji̍t-kì, phō͘-kì, tiōng-iàu ê su-luī, kap kok ki-koan iú-koan ê kì-lio̍k lâi chhau-lio̍k.
(c) Lāu-pē só͘ toà ê kàu-hoē, tióng-chip, hoē-iú só͘ ū kóng, só͘ ū koan-hē ê kì-lio̍k, ū si̍t-toē khì hóng-būn.
(d) Lāu-pē ê chhin-iú iā it-it khì hóng-būn. Chhin-chhiūⁿ Tâi-lâm N̂g Hiàn-chiong(Teng-hoat) Sian-siⁿ, sī tông-kî iū tâng-nî, só͘-í chin chai i ê lâi-le̍k.
(e) Chòng-sek ê hù-im, sūn-sū, soat-kàu, hoē-chòng chiá sìⁿ-miâ, tiàu tiān, tiàu-sû, bûn-kù, só͘ kóng ê oē, tiàu-te̍k, tiàu-uì kim-gia̍h, lóng chhau-lio̍k.
Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê toān-kì, muí nî ê tui-tō-hoē thang tha̍k hō͘ sī-soè, chhin-iú siàu-liām. Choè kiáⁿ-jî ê eng-kai ài choè chi̍t pún lâi siàu-liām.
2. Ong Bo̍k-su ê iú-hàu: Ko Tok-hêng Bo̍k-su toà Bān-tan kàu-hoē, ū chi̍t ji̍t khì Hiā-iô-á pò͘-tō, kóng soah ū chi̍t ê lāu a-pô lâi kóng, tō-lí chin hó, siàu-liân goá mā ū thiaⁿ, goá ê kiáⁿ iā teh thoân-tō. Ko Bo̍k-su kóng, Lí ê kiáⁿ teh thoân-tō. hō choè sím-mi̍h miâ? I kóng Ong Poê-eng. Kā i chim-chiok khoàⁿ, ū iáⁿ to tio̍h, ná khoàⁿ ná sêng, phīⁿ-á tok-tok, chhuì, ba̍k-chiu kài chhin-chhiūⁿ Ong Poê-eng, lâng kóng kiáⁿ boē thau-siⁿ tit, bô chhin-chhiūⁿ chn̂g, iā tio̍h chhin-chhiūⁿ poàⁿ. Ū chi̍t ji̍t Ko Tok-hêng hō͘ Ka-gī chhiáⁿ khì pò͘-tō; kàu Ong Poê-eng ê só͘-chāi, chiū kā Ong Bo̍k-su kóng, goá pò lí hó siau-sit, goá khì Hiā-iô-á pò͘-tō, ū chi̍t ê lāu a-pô kóng sī lí ê lāu-bú. Ong Bo̍k-su thiaⁿ chi̍t-kìⁿ chin hoaⁿ-hí, mn̄g ū ióng-ióng á bô? I ê chhēng-chhah, i ê thài-tō͘ ū oa̍h-tāng á bô? Suî-sî chiū the̍h tām-po̍h chîⁿ kià Ko Bo̍k-su thoè i the̍h hō͘ i ê bú-chhin, thang boé tām-po̍h mi̍h lâi pó͘-ióng sin-thé, soà kā kóng, goá ū ióng-ióng, iā tit-tio̍h Siōng-tè siúⁿ-sù gín-ná cha̍p-sò͘ ê, goá chiah-nih hn̄g boē tit khì kā khoàⁿ. Ong Bo̍k-su ê lāu-bú, sī tī i 10 hè ê sî, sí lāu-pē, 11 hè ê sî chhut-mn̂g, pàng i téng bô hiaⁿ, ē bô tī, iā bô chím, ḿ thang oá toā, kai-chài chi̍t ê lāu-má khan-sêng i, Ông Bo̍k-su bô oàn-hūn pàng i choè ko͘-koe-á, sī liām tio̍h ū 10 ge̍h ji̍t ê hoâi-thai, saⁿ-nî kú io-chhī chia̍h lin ê un, só͘-í kià chiah ê chîⁿ piáu-bêng kám-siā ê sim.
3.Chun-kèng lāu-lâng: Lé-pài-ji̍t ū lāu-lâng lâi lé-pài, ū khah lāu ê, khah bô ióng-kiāⁿ ê, khah hn̄g lō͘ ê, siông-siông lâu in keh mê, chi̍t pái án-ni, nn̄g pái án-ni, siông-siông án-ni, I chiah ê kiáⁿ-jî sim-lāi siūⁿ, lán m̄-sī hó-gia̍h lâng, bí iā bô joā-choē, tiāⁿ-tiāⁿ teh lâu lâng-kheh, lán ka-kī soà bô thang chia̍h, bô thang phè, só͘-í tuì lāu lâng khah bô hó-lé. Ông Bo̍k-su khoàⁿ chhut kiáⁿ-jî put-kèng ê thài-tō͘, chiū kiò in lâi piⁿ-á kā in kóng, lín lāu-pē 10 hè lāu-pē sí, 11 hè lāu-bú lī-khui, téng bô hiaⁿ, ē bô tī, bô chek, peh, iā bô chím, ḿ thang oá toā, kai-chài ū lāu má thang kàu-hùn, khan-sêng tha̍k-chheh, nā-sī kàu 17 hè ê sî lāu má iā sí, kàu goá 23 hè chiah pit-gia̍p, oē thàn chîⁿ, siūⁿ beh iú-hàu to bô pē-bú, bô kong, má thang iú-hàu, só͘-í goá kin-á-ji̍t khoàⁿ-tio̍h lāu a-peh sī chhin-chhiūⁿ lāu-pē, lāu á-ḿ sī chhin-chhiūⁿ lāu-bú, chhin-chhiūⁿ lāu-má ê khoán; lín kin-á-ji̍t ū lāu-pē ū lāu-bú thang thiàⁿ, thoè lín pī-pān chia̍h, chhēng, ū thang tha̍k-chheh, ū hū-heng khì ha̍k-hāu chhē sian-siⁿ, lín pit-gia̍p-sek ū pē-bú chhut-se̍k, lín ūn-tōng-hoē, ū pē-bú kā lín khoàⁿ, kā lín kò͘ mi̍h, lín pa-pa che hok-khì lóng bô, só͘-í khoàⁿ chiah ê lāu-lâng chhin-chhiūⁿ sī-toā lâng. Chiah ê kiáⁿ ta̍k ê to khiáu-khiáu, chi̍t ē thiaⁿ chiū lóng oē-hiáu, suî-ê tuì lāu-lâng m̄-nā tī chhù-nih, tī pài-tn̂g, tī lō͘-nih khoàⁿ-tio̍h lóng chin hó-lé.
Kin-á-ji̍t Ong Bo̍k-su ū 5 ê hāu-siⁿ kap chi̍t ê cha-bó͘-kiáⁿ tī Ji̍t-pún, 2 ê hāu-siⁿ, 3 ê cha-bó͘-kiáⁿ tī Tâi-oân; tī Ji̍t-pún ê ài lāu-bú toà Ji̍t-pún thang iú-hàu, toà Tâi-oân ê ài lāu-bú toà Tâi-oân thang ho̍k-sāi, tiāⁿ-tiāⁿ teh saⁿ-chiⁿ, in-uī lāu-bú ê hō͘-che̍k tī Ji̍t-pún, só͘-í Tâi-oân ê chiⁿ khah su. Ū sī-soè m̄ ài sī-toā lâng ê chhiáⁿ thiaⁿ.
4. Hu-hū chi̍t thé: Gô͘ Ngō͘-liông (toā chhe-kū) choè bí-siong, choè liáu teh tńg boē hó-sè, chiong Ong Poê-eng ê thó͘-toē kā chhú-hun, chhú-hun liáu, tē 5 chhe-kū Gô͘ Má-se teh kā i kóng, ché-hu lí ê thó͘ toē kā lí the̍h-khî(sic) chhú-hun; Ong Bo̍k-su ìn kóng, bô iàu-kín, goá ê mi̍h chiū-sī lín ê, Gô͘ Ngō͘-liông nā phû, goá chiū tè i phû, Gô͘ Ngō͘-liông nā tîm, goá mā tè i tîm. Chit hō oē m̄-sī kóng hó thiaⁿ ê, kî-si̍t sim-lāi sī chin m̄-kam, á-sī kóng m̄-kam mā tio̍h choè kam, in-uī to chhú-hun liáu lah. Ong bo̍k-su sī sêng-sim sêng-ì teh kóng ê.
Tī sin ê tián-lé, kiat-hun ê sē-io̍k-bûn ū ke-thiⁿ chi̍t kù “Koh chun-tiōng i ê (hū-jîn-lâng) ka-cho̍k choè lí pún-sin ê ka-cho̍k,” kó͘-chá bô chit kù, nā-sī Ong Bo̍k-su í-keng teh si̍t-hêng. Ū tang-sāi-á teh khioh sai-khia, hiaⁿ-tī-á teh khioh sai-khia; pē-á-kiáⁿ iā teh khioh su-khia[sic.], liân ang-bó͘ iā teh khioh su-khia; si̍t-chāi chin kiàn-siàu. Soà kóng, “ Ji̍t-thâu chhiah iāⁿ-iāⁿ, sui(sic) lâng kò͘ sìⁿ-miā.” Koh kóng, “Hé sio-kha, sui(sic) lâng ka-kī pé.” Koh kóng, “Chhin-siⁿ kiáⁿ m̄-ta̍t tio̍h hâ-pau-kiáⁿ,” Che lóng sī su-sim lī-kí chú-gī ê ok-si̍p. Chú Iâ-so͘ kóng, “In-uī lâng ê oa̍h-miā, put-chāi tī i só͘ chek-chū ê hōng-sēng(sic)”(Lō͘ 12:15).
5. It-khài sī beh kiù lâng: Ong Bo̍k-su to châi to gē, i ê Hàn-bûn chin cheng-thong, i sī phok-kó͘ thong-kim, bû só͘ put-ha̍k ê; gâu tha̍k-chheh, gâu ūn-tōng, oē chèng lân, oē chèng kiok, oē pháu-bé, oē tiò-hî, gâu chia̍h tê, iā oē se-iûⁿ liāu-lí, iā oē tang-iûⁿ liāu-lí, bûn-kî oē, bú-kî iā oē. Só͘-í i tuì ta̍k kai-kip ê lâng lóng kóng ū oē, oē tit kau-poê, kau-poê ê bo̍k-tek, m̄-sī uī bêng-lī, it-khài sī beh thoân hok-im kiù lâng. Chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, “Goá ǹg ta̍k hō lâng, goá chiâⁿ-choè ta̍k hō khoán, it-khài sī beh kiù lâng” (I Lîm 9:22). Só͘-í tuì Hàn-ha̍k-chiá kap i tâm-lūn Hàn-ha̍k, chèng hoe ê lâng kap i kóng hoe-chéng chai-poê hoat, chia̍h tê chhī phang, uî hî pháu bé, i lóng oē kap in tâu-ki, tuì chheng-liân chiū ēng Eng-gú. Sio̍k-gú kóng, “Bô ji̍p hó͘-hiat thài oē tit-tio̍h hó͘ kiáⁿ.” Ong Bo̍k-su ū ēng i ê to châi to gē lâi chhim-ji̍p kok kai-chân, sī beh tit-tio̍h lâng ná choē. Ū lâng chē tī chhù lāi-bīn, chhin-chhiūⁿ “Siú-tu thāi-thò͘” teh thèng-hāu lâng ka-kī lâi. Chú kóng, Lín tio̍h khì chio bān peh-sìⁿ lâi choè ha̍k-seng.
6. Ti-chiok siông-lo̍k: I sui-jiân soè-hàn bô pē, iā bô bú, iáu-kú kám-siā Siōng-tè siúⁿ-sù chi̍t ê a-má thang kàm-tok i tha̍k-chheh, sui-jiân ū koá chhân, uī chhe-kū ê seng-lí oē tit thang choán pāi uî sèng, siúⁿ-sù i sin-thé ióng-kiāⁿ, gín-ná tha̍k-chheh lóng sūn-sū, lóng tha̍k koaⁿ-li̍p ê, put-tān séng chîⁿ koh ū chióng-ha̍k-kim, sū-sū kám-siā, sū-sū khoài-lo̍k. I pún-sin án-ni, i ê kàu-hùn iā án-ni. Ū chi̍t pái khoàⁿ i ê tâng-mn̂g ê Lâu Chhài-thâu Sian-siⁿ, i sui-jiân sī hó-gia̍h lâng, nā-sī ta̍k ji̍t teh chhau-hoân, liâm piⁿ seng-lí pí kū-nî khah bái, ta̍k uī chhù-soè bô siu, lī-sek teh kàng kē, teh khoà-lū. Ong Bo̍k-su ēng chin-choē si̍t-lē, kap i pún-sin ê thé-giām kā i kóng, tio̍h ti-chiok siông-lo̍k, kóng liáu Lâu Sian-siⁿ ná chhin-chhiūⁿ teh khùn hō͘ i kiò chhíⁿ, tuì án-ni Lâu Sian-siⁿ kiaⁿ liáu boē kì-tit, chiū kiò gâu siá jī ê lâng siá toā jī choè pián, koà tī èng-chiap-sek ê chheh-tû téng, kia̍h thâu chiū khoàⁿ-kìⁿ. Ti-chiok siông-lo̍k. Sī lah! Siōng-tè kā lán phah-sǹg sī thò-tòng koh chin-si̍t, chū-jiân tio̍h ti-chiok, ti-chiok chū-jiân oē siông-siông khoài-lo̍k, sui-jiân siū phah koaiⁿ-kaⁿ iā oē hoaⁿ-hí, phoà-pīⁿ liáu chîⁿ iā oē khoài-lo̍k.
(Thāi-sio̍k).
漢羅（Ùi原文改寫）
我所尊敬數念的師友
王占魁
1964.01.01. 925 期 P.10-12
關係汪培英牧師的事，已經有出佇9月15號，第918號。有得著汪牧師的第4令郎Nái-bûn先生提供伊的令尊的傳記真齊備，叫伊的姪仔刁工提來吳鳳欲交我的手，拄我無著，揣到台中，問幾若位，幾若逝，才拄著，交予我，我叫伊用雙掛號寄予我，伊毋敢寄，到看內容才知，莫怪Nái-bûn先生遐寶貝這本序大人的傳記，是伊親身用偌濟的苦心，去南北二路佮對日本所調查，閣是伊親手所寫的，拍算敢無副本，所以若萬一hún失，僫得閣得著。我看猶有幾項通予咱數念的好模樣。
1.真好的序大人，會堪得予序細數念；這本傳記，對幾若項來成。
(a)將老爸所教訓，所指導的，一一記做家訓。
(b)將老爸的日記，簿記，重要的書類，佮各機關有關的記錄來抄錄。
(c)老爸所蹛的教會，長執，會友所有講，所有關係的記錄，有實地去訪問。
(d)老爸的親友也一一去訪問。親像台南黃Hiàn-chiong(Teng-hoat)先生，是同期又同年，所以真知伊的來歷。
(e)葬式的訃音，順序，說教，會葬者姓名，弔電，弔辭，文句，所講的話，弔軸，弔慰金額，攏抄錄。
親像這款的傳記，每年的追悼會通讀予序細，親友數念。做囝兒的應該愛做一本來數念。
2.汪牧師的有孝：高篤行牧師蹛萬丹教會，有一日去瓦磘仔佈道，講煞有一个老阿婆來講：道理真好，少年我嘛有聽，我的囝也teh傳道。高牧師講：你的囝teh傳道。號做甚物名？伊講汪培英。 共伊斟酌看，有影都著，那看那成，鼻仔啄啄，喙，目睭蓋親像汪培英，人講囝袂偷生得，無親像全，也著親像半。有一日高篤行予嘉義請去佈道；到汪培英的所在，就共汪牧師講：我報你好消息，我去瓦磘仔佈道，有一个老阿婆講是你的老母。汪牧師聽一見真歡喜，問有勇勇抑無？伊的穿插，伊的態度有活動抑無？隨時就提淡薄錢寄高牧師替伊提予伊的母親，通買淡薄物來補養身體，紲共講：我有勇勇，也得著上帝賞賜囡仔十數个，我遮爾遠袂得去共看。汪牧師的老母，是佇伊10歲的時，死老爸，11歲的時出門，放伊頂無兄，下無弟，也無嬸，姆通倚大，佳哉一个老媽牽成伊，王牧師無怨恨放伊做孤雞仔，是念著有10月日的懷胎，三年久育飼食奶的恩，所以寄遮的錢表明感謝的心。
3.尊敬老人：禮拜日有老人來禮拜，有較老的，較無勇健的，較遠路的，常常留in隔暝，一擺按呢，兩擺按呢，常常按呢，伊遮的囝兒心內想，咱毋是好額人，米也無偌濟，定定teh留人客，咱家己紲無通食，無通配，所以對老人較無好禮。王牧師看出囝兒不敬的態度，就叫in來邊仔共in講：恁老爸10歲老爸死，11歲老母離開，頂無兄，下無弟，無叔，伯，也無嬸，姆通倚大，佳哉有老媽通教訓，牽成讀冊，若是到17歲的時老媽也死，到我23歲才畢業，會趁錢，想欲有孝都無爸母，無公，媽通有孝，所以我今仔日看著老阿伯是親像老爸，老阿姆是親像老母，親像老媽的款；恁今仔日有老爸有老母通疼，替恁備辦食，穿，有通讀冊，有爸兄去學校揣先生，恁畢業式有爸母出席，恁運動會，有爸母共恁看，共恁顧物，恁pa-pa這福氣攏無，所以看遮的老人親像序大人。遮的囝逐个都巧巧，一下聽就攏會曉，隨个對老人毋若佇厝裡，佇拜堂，佇路裡看著攏真好禮。
今仔日汪牧師有五个後生佮一个查某囝佇日本，兩个後生，三个查某囝佇台灣；佇日本的愛老母蹛日本通有孝，蹛台灣的愛老母蹛台灣通服事，定定teh相爭，因為老母的戶籍佇日本，所以台灣的爭較輸。有序細毋愛序大人的請聽。
4.夫婦一體：吳Ngō͘-liông (大妻舅)做米商，做了teh轉袂好勢，將汪培英的土地共處分，處分了，第5妻舅吳馬西teh 共伊講，姊夫你的土地共你提去處分；汪牧師應講，無要緊，我的物就是恁的，吳Ngō͘-liông若浮，我就綴伊浮，吳Ngō͘-liông若沉，我嘛綴伊沉。這號話毋是講好聽的，其實心內是真毋甘，抑是講毋甘嘛著做甘，因為都處分了lah。 汪牧師是誠心誠意teh講的。
佇新的典禮，結婚的誓約文有加添一句「閣尊重伊的(婦人人)家族做你本身的家族，」古早無這句，若是汪牧師已經teh實行。有同娰仔teh抾私奇，兄弟仔teh抾私奇；爸仔囝也teh抾私奇，連汪某也teh抾私奇；實在真見笑。紲講：「日頭赤iāⁿ-iāⁿ，隨人顧性命。」閣講：「火燒跤，隨人家己掰。」閣講：「親生囝毋值著縖包囝，」這攏是私心利己主義的惡習。主耶穌講：「因為人的活命，不在佇伊所積聚的豐盛」(路12：15)。
5.一概是欲救人：汪牧師多才多藝，伊的漢文真精通，伊是博古通今，無所不學的；gâu讀冊，gâu運動，會種蘭，會種菊，會跑馬，會釣魚，gâu食茶，也會西洋料理，也會東洋料理，文棋會，武棋也會。所以伊對逐階級的人攏講有話，會得交陪，交陪的目的，毋是為名利，一概是欲傳福音救人。親像保羅講：「我向逐號人，我成做逐號款，一概是欲救人」(I 林 9：22)。所以對漢學者佮伊談論漢學，種花的人佮伊講花種栽培法，食茶飼蜂，圍魚跑馬，伊攏會佮in投機，對青年就用英語。俗語講：「無入虎穴thài會得著虎囝。」汪牧師有用伊的多才多藝來深入各階層，是欲得著人那濟。有人坐佇厝內面，親像「守株待兔」 teh聽候人家己來。主講：恁著去招萬百姓來做學生。
6.知足常樂：伊雖然細漢無爸，也無母，猶過感謝上帝賞賜一个阿媽通監督伊讀冊，雖然有寡田，為妻舅的生理會得通轉敗為勝，賞賜伊身體勇健，囡仔讀冊攏順序，攏讀官立的，不但省錢閣有獎學金，事事感謝，事事快樂。伊本身按呢，伊的教訓也按呢。有一擺看伊的同門的劉Chhài-thâu先生，伊雖然是好額人，若是逐日teh操煩，連鞭生理比舊年較bái，逐位厝稅無收，利息teh降低，teh掛慮。汪牧師用真濟實例，佮伊本身的體驗共伊講，著知足常樂，講了劉先生那親像teh睏予伊叫醒，對按呢劉先生驚了袂記得，就叫gâu寫字的人寫大字做匾，掛佇應接室的冊櫉頂，舉頭就看見。知足常樂。是lah！上帝共咱拍算是妥當閣真實，自然著知足，知足自然會常常快樂，雖然受拍關監也會歡喜，破病了錢也會快樂。
(待續)。