Má-in醫生傳(5)
Má-in I-seng-toān(5)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 周淑慧 Chiu Siok-huī |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第924期 |
| 日期 | 1963/12 |
| 頁數 | 12 |
白話字（原文數位化）
MÁ-IN I-SENG-TOAN（4[sic. 應該是5]） (Duncan Main of China)
P. J. Doherty chok
Chiu Siok-huī e̍k
1963.12.15 P.12-13
I-seng tìm-thâu koh kap i kóng-oē, nā-sī chit ê Tat-thán lâng ēng chhiú pí kiò i tiām, ka-kī koh kè-sio̍k kóng,
“Taⁿ Iâ-so͘ sī lín ê bēng-lēng ê ông, lín soan-kàu-su tī chia choè I ê siú-pī-tuī, m̄-sī ēng sio-thâi, sī ēng chû-siān ê kang-chok, ǹg-bāng lâng oē lâi ho̍k-chiông lín ê ông sī bô?”
Má-in i-seng thìm-thâu. Chit ê chiong-kun sui-jiân sī ēng i ka-kī ê oē-kù lâi kóng, iáu-kú i ū lia̍h-tio̍h hit ê iàu-tiám.
I koh kè-sio̍k mn̄g kóng, “Taⁿ kè-lâi lí koh kè-e̍k beh tī lí ê iàu-sài-toē, kiàn-tiok sím-mi̍h?”
“Chi̍t ê Jî-tông piⁿ-iⁿ.” Má-in I-seng chek-sî chiū ìn-tap chhut-lâi.
Bô kú í-āu, tuì chiong-kun hia ū uī-tio̍h chit ê bo̍k-tek sàng hong-hù ê lé-mi̍h lâi, tuì Pak-kiaⁿ iā ū chhui-chiàn lâi. Só͘-í Má-in i-seng siūⁿ koaⁿ-hú hong i choè gō͘-kip koaⁿ.
I-āu chit nn̄g nî lāi, Má-in i-seng kap I-seng-niû kuí-nā pái kap chiong-kun ka pi ê hū-jîn-lâng chē chûn iû Se-ô͘. I-seng chin hoan-hí chiah ê lú-hêng. I ài chit ê choan-chè to̍k-chhâi ê lāu Ta̍t thán lâng. Tī chit ji̍t bô êng ê kang-chok liáu-āu, chē tī khoài-lo̍k ê chûn, tī liâng léng ê ô͘-téng iû-le̍k, oē hō͘ cheng-sîn jio̍k-thé tit-tio̍h hoê-ho̍k.
Ū-sî tng in teh thèng-hāu in ê chú-lâng ê sî, Má-in I-seng kap chûn-hu tâm-oē, kóng khí gia̍h hit ki tn̂g ê chûn-chiúⁿ ê hong-hoat. I ê hū-jîn-lâng khoàⁿ i kóng.
“Goá siong-sìn lí chin ài ka-kī kò ê khoán.” I seng bô hó͘-jīn, i-seng-niû kóng, “Lí tàu-tí sī sím-mi̍h khoán ê lâng? Tio̍h chù-ì chiong-kun sī m̄-bat khoàⁿ-tio̍h lí choè ku-lí kang neh.”
Tng nn̄g ê boán-cho̍k lâng chin chin-kông lâi kàu kiô kha ê sî, Má-in I-seng koáⁿ-kín pàng-hē chûn-chiúⁿ. I ǹg chiong-kun ka pi ê hū-jîn-lâng kiâⁿ kiok-kiong lé, koh pang-chān in lo̍h kàu chûn-tó͘-toé.
Chûn-á sái kàu ô͘-tiong ê sî, Chiong-kun thoah-khui ū tiau-khek lêng ê thang-á. Tuì án-ni oē thang khoàⁿ-tio̍h chuí-bīn hoán-chiò chhut oan-kiong-hêng, koh thang khoàⁿ-tio̍h tuì-bīn hoāⁿ am-tê-sek ê chio̍h-thâu ê kó͘-tāi chiam-thah. I kóng, “He chiū-sī luî-chiam-thah.” In chù-sîn khoàⁿ hit ê siū liáu hong-ú só͘ phah ê soaⁿ-lun-á. chi̍t chàn, chi̍t chàn, ū tîn-á hoe soan tī hit téng-bīn ē-bīn iā ū khui bo̍k-liân-hoe.
Chûn-á tī hia iû-se̍h ô͘, kàu tī khoàⁿ-kìⁿ chhī-bīn ê só͘-chāi. In chhē pīⁿ-īⁿ ê kian-tiok-bu̍t, tī chiam-thah ê hū-kūn chhē-tio̍h hiu-ióng-só͘.
“Hia chiū-sī sin ê chēng-ióng-īⁿ.”
“Hit pêng chiū-sī Bâ-hong-īⁿ. Má I-seng chin hoaⁿ-hí i ê sêng-chiū, kap chiong-kun tuì chiah ê sū-gia̍p ê koan-sim. In-uī kàu Hâng-chiu 15 nî, chiū ū chiah toā ê sêng-kong.
“Hâng-chiu sī chi̍t ê boē thang ū-liāu ê só͘-chāi. Lí beh siūⁿ Se-ô͘ put-kò sī chi̍t ê an-chēng koh un-hô ê só͘-chāi, chóng-sī siông-siông ū khí hong-éng, sī in-uī khùn tī chuí-toé ê lêng, ū-sî oē siū-khì kńg i ê bé, chhn-chhiūⁿ toā hái ê hái-lêng-ông, iā chia ê peh-sìⁿ ū-sî iā sī án-ni.”
In ê chûn-oá-kūn choè-toā ê sió-tó, ū chhiū-ki suî-lo̍h kàu chuí-lāi. Chhin-chhiūⁿ chiáu-mn̂g ê tek-á-ki tī hé-hu-sek ê chhiûⁿ-piah sì-uî phiau-iô, hit ê piah ū am-tio̍h hit ê tó ê tiong-kan ê soaⁿ-lun-á. Má-in I-seng kám-kak chin hi-kî, chin-chhiūⁿ hia ū ún-chông kok chióng ê pó-poè kap kî-chek. I chin tio̍h-kip ài chûn-thâu koáⁿ-kín khò hoāⁿ.
“Goā-kok i-seng! Apricot) Au I-seng ū tī lín ê chûn-lāi bô?
“Siám! Kâu gín-ná! che sī toā chiong-kun ê chûn, lí chiah-nih bô lé-sò͘, i oē kā lí kòng hō͘ sí o͘.”
Chóng-sī tuì he sió-lō͘ hoat-chhut ê âu-kiò ê siaⁿ ná jia̍t-chhiat.
“Siⁿ sí sū lah! ū lâng phoà-pīⁿ chin siong-tiōng, tek-khak tio̍h chhiáⁿ goā-kok i-seng lâi.”
“Tek-khak?!” Chiong-kun án-ni liām. I bô koàn-sì tuì pa̍t-lâng thiaⁿ chit khoán bēng-lēng-tek ê oē, koh hit ê sī chi̍t ê siàu-liân gín-ná.
Má-in I-seng lím-lím-á chhiò chi̍t-ē, mn̄g kóng, “Sī sím-mi̍h lâng? Sím-mi̍h tāi-chì?”
ìn kóng, “Goán chhù-piⁿ ê 6 hè gín-ná, i ê pak-tó͘-piⁿ chin thiàⁿ.”
I-seng tām-po̍h tiû-tû. I chai-iáⁿ ū sî kiò kàu chin kín-kip, kî-si̍t sī in-uī gín-ná chia̍h siuⁿ choē thn̂g-á. Siat-sú i nā kín-kín lī-khui i ê Boán-cho̍k chú-lâng, khó-lêng oē in-uī i phò-hoāi kū thoân-thóng ê lé-sò͘ lâi bô hoaⁿ-hí.
Chóng-sī chi̍t hong-bīn siūⁿ-tio̍h gín-ná jia̍t-chhiat ai-kiû ê bīn, i ná-chún khoàⁿ-tio̍h gín-ná teh kiò i. I chiū ta̍h chiūⁿ hoāⁿ mn̄g kóng, “Lí nā chai, chhiáⁿ koh kā goá kóng khah siong-sè[sic.], sī tó-uī teh thiàⁿ.”
Má-in I-seng ê bīn hut-jiân iu-iu. I khan gín-ná ê chhiú, sūn hit tiâu sió-lō͘ kín-kín kiâⁿ chiūⁿ hoāⁿ. Tī chèng-lâng gông-ngia̍h teh khoàⁿ ê tiong-kan, in kín-kín cháu.
In kàu bé-hu teh thèng-hāu ê só͘-chāi, thiàu-chiūⁿ Má-in I-seng ê bé. Má-in I-seng ê bé. Má-in I-seng khiâ chin kín ti̍t-ti̍t kàu Lâu--chhù.
Tī hia i khoàⁿ-kìⁿ ba̍k-chiu toā-toā luí ê gín-ná, i ê bīn in-uī thiàⁿ kiu kàu iu-iu. I àⁿ-lo̍h khì, koh khiā khí-lâi, jiân-āu hiàⁿ tuì āu-bīn kóng, “Kok-ke lu-lí-lú!”
Gín-ná tī bîn-chhn̂g chhiò chi̍t-ē, iā tè i kóng, “Ko̍k-ke lu-lí-lú!”
I iáu-bē koh siūⁿ-tio̍h i ê thiàⁿ í-chêng, lâng chiū ēng phē kā i kńg teh, kín-kín phō khì Jî-tông pīⁿ-īⁿ.
I āu sò͘ lé-pài, tng i khah hó ê sî, ta̍k pái ná toā-siaⁿ ēng hit ê ke-á siaⁿ kā Má-in I-seng chhéng-an.
“Tio̍h, tio̍h. Taⁿ í-āu goá lóng beh kiò lí choè ko̍k-ke lu-lí-lú, kán-tan kiò lí ko̍k-ke.”
Í-āu bô-lūn tī lō͘-nih, á-sī tī i ê chhù, gū-tio̍h chit ê gín-ná, Má-in I-seng lóng kiò i “Ko̍k-ke, chhiò chi̍t-ē!”
Tē 6 chiuⁿ
Chiong-kūn 19 sè-kí bé ê sî, Má-in I-seng chin hoaⁿ-hí, in-uī i ê pêng-iú tuì i chin hó. Chia ê lâng í-chêng saⁿ-gū ê sî, iā bô saⁿ chioh-mn̄g, hoán-tńg loé-mē. Tī pīⁿ-īⁿ ū sî iā ēng oàn-giân tāi-thoè kám-siā.
1900 nî, tng Má-in I-seng kap I-seng-niû tī So͘-kek-lân ê sî, Khoân-kûn huí-tô͘ piàn-moá choân Tiong-kok. “Thâi-sí goā-kok lâng” chiâⁿ-choè Toā-to tuī ê phiau-gú. Hông-thài-hō͘ hoat-chhut bēng-lēng thâi-sí soan-kàu-su kap huí-hoāi in ê châi-bu̍t. Tī chi̍t séng ū 47 ê soan-kàu-su siū thâi.
Chóng-sī tī ta̍k só͘-chāi iā ū koaⁿ-oân bô chiàu hông-tè ê bēng-lēng chip-hêng. Kî-tiong chi̍t ê chiū-sī Boán-cho̍k chiong-kun. Lēng-goā nn̄g ê iā sī Má-in I-seng ê pêng-iú. In pó-hō͘ soan-kàu-su kap in ê châi-bu̍t.
Má-in I-seng tńg-lâi ê sî lāu chiong-kun tuì i kóng, “Goán chai goán tek-khak tio̍h kiù Iâ-so͘ ê siú-pī-tuī, m̄-sī chí-ū in-uī thâi-sí lán ê pêng-iú sī m̄-hó, iā sī uī-tio̍h chit ê siâⁿ ê iân-kò͘. Goán lóng ǹg-bāng Hâng-chiu ū an-lêng.”
I-seng bô kú hoat-kiàn tio̍h uī-tio̍h Hâng-chiu ê lī-ek, ū kuí hong-bīn bô tâng ê hong-hoat. I tuì chhiⁿ-chhuì koh ū hái-eng ê Eng-kok kûn-tó tńg-lâi, i ū uī-tio̍h Hâng-chiu ê sin kè-e̍k. I ài uī-tio̍h peh-sìⁿ khí chi̍t keng khong-khì sin-sian ê chhù--liâu-ióng-īⁿ. Chin-choē lâng tī im-sip ê se-chhiúⁿ kap mī-hún-chhiúⁿ choè kang, koh toà tī kè koh cha̍t ê sió ke-hāng ê chhù, iā bô kiâⁿ kàu Se-ô͘ ê ki-hoē. Chin-choē lâng tio̍h hì-pīⁿ. Kè-thâu ê lô-tōng, ke-thiⁿ sì-uî joa̍h-thiⁿ ê jia̍t-khì kap chin cha̍t ê chū-bîn, hō͘ in boē thang hoê-ho̍k kiān-khong.
(Thāi-sio̍k).
漢羅（Ùi原文改寫）
MÁ-IN醫生傳（4 [sic. 應該是5]） (Duncan Main of China)
P.J.Doherty chok
周淑慧譯
1963.12.15 P.12-13
醫生頕頭閣佮伊講話，若是這个靼靼人用手比叫伊恬，家己閣繼續講，「今耶穌是恁的命令的王，恁宣教師佇遮做伊的守備隊，毋是用相刣，是用慈善的工作，向望人會來服從恁的王是無？」
Má-in醫生頕頭。這个將軍雖然是用伊家己的話句來講，猶閣伊有掠著彼个要點。
伊閣繼續問講，「今過來你閣計畫欲佇你的要塞地，建築甚物？」
「一个兒童病院。」Má-in醫生即時就應答出來。
無久以後，對將軍遐有為著這个目的送豐富的禮物來，對北京也有推薦來。所以Má-in醫生想官府封伊做五級官。
以後這兩年內，Má-in醫生佮醫生娘幾仔擺佮將軍佮伊的婦人人坐船遊西湖。醫生真歡喜遮的旅行。伊愛這个專制獨裁的老靼靼人。佇這日無閒的工作了後，坐佇快樂的船，佇涼冷的湖頂遊歷，會予精神肉體得著回復。
有時當in咧聽候in的主人的時，Má-in醫生佮船夫談話，講起攑彼支長的船槳的方法。伊的婦人人看伊講。
「我相信你真愛家己划的款。」醫生無否認，醫生娘講，「你到底是甚物款的人？著注意將軍是毋捌看著你做ku-lí工neh。」
當兩个滿族人真生狂來到橋跤的時，Má-in醫生趕緊放下船槳。伊向將軍佮伊的婦人人行鞠躬禮，閣幫贊in落到船肚底。
船仔駛到湖中的時，將軍屜開有雕刻龍的窗仔。對按呢會通看著水面反照出彎弓形，閣通看著對面岸am茶色的石頭的古代尖塔。伊講，「彼就是雷尖塔。」In注神看彼个受了風雨所拍的山崙仔。一層，一層，有藤仔花旋佇彼頂面下面也有開木蓮花。
船仔佇遐遊踅湖，到佇看見市面的所在。In揣病院的建築物，佇尖塔的附近揣著休養所。
「遐就是新的靜養院。」
「彼爿就是麻瘋院。Má醫生真歡喜伊的成就，佮將軍對遮的事業的關心。因為到杭州15年，就有遮大的成功。
「杭州是一个袂通預料的所在。你欲想西湖不過是一个安靜閣溫和的所在，總是常常有起風湧，是因為睏佇水底的龍，有時會受氣捲伊的尾，親像大海的海龍王，也遮的百姓有時也是按呢。」
In的船倚近最大的小島，有樹枝垂落到水內。親像鳥毛的竹仔枝佇火灰式的牆壁四圍飄搖，彼个壁有掩著彼个島的中間的山崙仔。Má-in醫生感覺真稀奇，真像遐有隱藏各種的寶貝佮奇蹟。伊真著急愛船頭趕緊靠岸。
「外國醫生！Apricot) Au醫生有佇恁的船內無？
「閃！猴囡仔！這是大將軍的船，你遮爾無禮數，伊會共你摃予死喔。」
總是對彼小路發出的喉叫的聲那熱切。
「生死事啦！有人破病真傷重，的確著請外國醫生來。」
「的確？！」將軍按呢念。伊無慣勢對別人聽這款命令的的話，閣彼个是一个少年囡仔。
Má-in醫生臨臨仔笑一下，問講，「是甚物人？甚物代誌？」
應講，「阮厝邊的6歲囡仔，伊的腹肚邊真疼。」
醫生淡薄躊躇。伊知影有時叫到真緊急，其實是因為囡仔食傷濟糖仔。設使伊若緊緊離開伊的滿族主人，可能會因為伊破壞舊傳統的禮數來無歡喜。
總是一方面想著囡仔熱切哀求的面，伊若準看著囡仔咧叫伊。伊就踏上岸問講，「你若知，請閣共我講較詳細，是佗位咧疼。」
Má-in醫生的面忽然憂憂。伊牽囡仔的手，順彼條小路緊緊行上岸。佇眾人昂愕咧看的中間，in緊緊走。
In到馬夫咧聽候的所在，跳上Má-in醫生的馬。Má-in醫生騎真緊直直到劉厝。
佇遐伊看見目睭大大蕊的囡仔，伊的面因為疼勼到憂憂。伊向落去，閣徛起來，然後向對後面講，「Kok-ke lu-lí-lú！」
囡仔佇眠床笑一下，也綴伊講，「Ko̍k-ke lu-lí-lú！」
伊猶袂閣想著伊的疼以前，人就用被共伊捲咧，緊緊抱去兒童病院。
以後數禮拜，當伊較好的時，逐擺那大聲用彼个雞仔聲共Má-in醫生請安。
「著，著。今以後我攏欲叫你做Ko̍k-ke lu-lí-lú，簡單叫你ko̍k-ke。」
以後無論佇路裡，抑是佇伊的厝，遇著這个囡仔，Má-in醫生攏叫伊「咯雞，笑一下！」
第6章
將近19世紀尾的時，Má-in醫生真歡喜，因為伊的朋友對伊真好。遮的人以前相遇的時，也無相借問，反轉詈罵。佇病院有時也用怨言代替感謝。
1900年，當Má-in醫生佮醫生娘佇蘇格籣的時，Khoân拳匪徒遍滿全中國。「刣死外國人」成做大刀隊的標語。皇太后發出命令刣死宣教師佮毀壞in的財物。佇一省有47个宣教師受刣。
總是佇逐所在也有官員無照皇帝的命令執行。其中一个就是滿族將軍。另外兩个也是Má-in醫生的朋友。In保護宣教師佮in的財物。
Má-in醫生轉來的時老將軍對伊講，「阮知阮的確著救耶穌的守備隊，毋是只有因為刣死咱的朋友是毋好，也是為著這个城的緣故。阮攏向望杭州有安寧。」
醫生無久發見著為著杭州的利益，有幾方面無同的方法。伊對青翠閣有海鷹的英國群島轉來，伊有為著杭州的新計畫。伊愛為著百姓起一間空氣新鮮的厝－療養院。真濟人佇陰溼的紗廠佮麵粉廠做工，閣蹛佇低閣實的小街巷的厝，也無行到西湖的機會。真濟人著肺病。過頭的勞動，加添四圍熱天的熱氣佮真實的住民，予in袂通回復健康。
(待續)。