對產兒制限應有的態度
TUÌ SÁN-JÎ CHÈ-HĀN ÈNG Ū Ê THÀI-TŌ͘
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 吳清鎰 Gô͘ Chheng-ek |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第922期 |
| 日期 | 1963/11 |
| 頁數 | 10 |
白話字（原文數位化）
TUÌ SÁN-JÎ CHÈ-HĀN ÈNG Ū Ê THÀI-TŌ͘
Gô͘ Chheng-ek
1963.11.15 P. 10-11
Ki-tok-tô͘ tuì sán-jî chè-hān èng-chhú ê thài-tō͘.
1. Tuì “sán-jî chè-hān” chit kù oē ê lí-kái. Sán-jî chè-hān chit kù oē sī teh kóng, choè pē-bú ê lâng siⁿ kiáⁿ tio̍h chè-hān, m̄-thang siⁿ siuⁿ choē. Ū ê pē-bú sin chhit, poeh ê, á-sī cha̍p-goā ê kiáⁿ, siⁿ siuⁿ choē, tì-kàu beh poê-iúⁿ kàu-io̍k chin tāng-tàⁿ, jî-chhiáⁿ bú-chhin ê sin-thé ia̍h oē phah-pháiⁿ. Só͘-í siⁿ kiáⁿ tio̍h chè-hān, siⁿ khah chió, thang kiám-chió keng-chè-siōng, sim-sîn-siōng kap kiān-khong-siōng ê khùn-lân. Che chiū-sī kiò-choè sán-jî chè-hān. Chóng-sī kūn-lâi sán-jî chè-hān chit ê bêng-chheng siông-siông kiò-choè “ka-têng kè-e̍k,” án-ni chhin-chhiūⁿ khah hó thiaⁿ, chóng-sī só͘ teh kóng ê loē-iông sī siāng-khoán.
2. Sán-jî chè-hān kap “jīm-sin tiong-choa̍t.” Jīm-sin tiong-choa̍t ê bo̍k-tek, sui-jiân ia̍h sī m̄ ài siⁿ siuⁿ choē, chóng-sī chit kù oē só͘ pau-hâm ê ì-sù, sī chí í-keng ū ê sin-īn m̄ hō͘ i chiàu chū-jiân kàu sî seng-sán, tī jīm-sin nn̄g, saⁿ ge̍h-ji̍t ê sî kā i tiong-choa̍t, kā i the̍h chhut-lâi. Chit khoán ê tiong-choa̍t ê hong-hoat ū chióng-chióng ê guî-hiám koh siuⁿ put chū-jiân, tû-khí uī-tio̍h bú-sin ê kiān-khong-siōng put-tek-put án-ni choè í-goā, hoat-lu̍t-siōng ia̍h m̄-chún, it-poaⁿ siā-hoē ia̍h khoàⁿ choè m̄ hó, só͘-í che sū tī chia bô ū gī-lūn û-toē. Phó͘-thong teh kóng, “sán-jî chè-hān” á-sī “ka-têng kè-e̍k,” sī teh kóng ang-bó͘ tâng-pâng ēng chióng-chióng ê sek-tòng ê hong-hoat hō͘ i boē siū-thai, m̄-bián siⁿ siuⁿ choē kiáⁿ, kā i chè-hān á-sī lâi kè-e̍k siⁿ saⁿ ê, á-sī gō͘ ê chiū hó. Sán-jî chè-hān sī beh hō͘ lâng oē-thang chiàu i ê lí-sióng lâi siⁿ kuí ê, chóng-sī ia̍h ū lâng khoàⁿ choè kap “jīm-sin tiong-choa̍t” chha bô joā choē, só͘-í hoán-tuì, chóng-sī ia̍h ū lâng kóng che sī ū tì-sek ê só͘ choè, eng-kai tio̍h chàn-sêng.
3. It-poaⁿ siā-hoē kap Thian-chú-kàu ê khoàⁿ hoat. Sán-jî chè-hān tī khah chá ê í-chêng, tī it-poaⁿ siā-hoē ia̍h bô chàn-sêng, hit ê lí-iû sī kóng, “choē kiáⁿ m̄ jīn kêng,” koh khoàⁿ choē-choē kiáⁿ-jî sī chhut-teng, sī hok-khì. M̄-nā án-ni, sui-jiân ū keng-chè-siōng ê khùn-lân, ia̍h kóng, “chi̍t ki chháu chi̍t tiám lō͘,” “sī thiⁿ teh chhī lâng.” Chá-sî ê lâng khah bô teh iàu-kín kàu-io̍k ê sū, khoàⁿ gín-ná chhī toā-hàn liâm-piⁿ chiū oē thàn chîⁿ, ia̍h khah bô teh siūⁿ êng-ióng ê būn-toê, khah bô oē-seng ê tì-sek, só͘-í keng-chè-siōng, sim-sîn-siōng ê hū-tam khah bô kám-kak hiah-nih khùn-lân, só͘-í khah bô chàn-sêng sán-jî chè-hān, ia̍h bô kám-kak su-iàu. chóng-sī kūn-lâi ê lâng kám-kak siⁿ siuⁿ choē kiáⁿ-jî sī tāng-tàⁿ, in-uī kàu-io̍k-siōng kap keng-chè-siōng to chiâⁿ-choè toā būn-toê, só͘-í tuì sán-jî chè-hān ê khoàⁿ hoat to sī chàn-sêng, ia̍h kám-kak su-iàu. Put-kò sī ū lâng m̄ chai-iáⁿ hit ê sek-tòng ê hong-hoat, koh kiaⁿ-liáu ū sî oē hoat-seng chióng-chióng ê pè-hāi. Chóng kóng, hiān-chāi it-poaⁿ siā-hoē tuì sán-jî chè-hān ê khoàⁿ hoat sī chàn-sêng kap su-iàu, put-kò sui-jiân án-ni, khiok ia̍h m̄-sī chek-ke̍k teh si̍t-hêng. Lūn Thian-chú-kàu ê khoàⁿ hoat, tī khah chá í-chêng sī hoán-tuì, khoàⁿ choè sī uî-ke̍h Siōng-tè ê chí-ì, chóng-sī kūn-lâi ê khoàⁿ hoat ū kái-piàn. Kūn-lâi sī kóng, nā sī uī-tio̍h kiān-khong ê su-iàu khiok thang si̍t-hêng sán-jî ê chè-hān.
4. Taⁿ lán Ki-tok-kàu ê khoàⁿ hoat sím-mi̍h khoán? Ki-tok-tô͘ tuì “sán-jî chè-hān” èng chhú sím-mi̍h thài-tō͘? Kì-tit tī saⁿ-cha̍p goā nî chêng, goá khí-thâu thiaⁿ-tio̍h chit kù oē ê sî-chūn, tī hit sî ū chi̍t uī soan-kàu-su i-seng kap chi̍t uī soan-kàu-su hu-jîn teh chí-tō sán-jî chè-hān ê su-iàu kap kà lâng sek-tòng ê hong-hoat. Tī ū chi̍t pái ê thoân-kàu-su-niû hoē (tī Tām-chuí) ū hō͘ hoē-oân kò-piat kap teh chí-tō ê lâng tâm-lūn thang tit-tio̍h chióng-chióng ê hong-hoat-siōng ê chí-tō. Nā ū hi-bōng ê lâng ia̍h thang thok in boé khì-kū. Tī hit sî khiok ia̍h bô thiaⁿ-tio̍h lâng teh hoán-tuì kóng che kap sìn-ióng bô ha̍h, chóng-sī ia̍h bô thiaⁿ-kìⁿ che sū toā-toā teh liû-hêng. Tāi-khài sī ài tit-tio̍h khah choē kiáⁿ ê lâng tuì che sī bô teh koan-sim, m̄-ài koh tit-tio̍h kiáⁿ ê lâng ka-kī pì-bi̍t teh si̍t-hêng. Tuì hit sî kàu hiān-chāi, tī lán kàu-hoē-lāi to sī án-ni chū-chū jiân-jiân keng-kè, bô ū hoat-seng toā būn-toê. Put-kò hiān-chāi ê lâng sī pí-í-chêng ê lâng khah oē kám-kak choē kiáⁿ ê tāng-tàⁿ kap khùn-lân. Só͘-í hiān-chāi khah ū lâng kám-kak tio̍h sán-jî chè-hān. In-uī án-ni, tī hiān-chāi khah ū thiaⁿ-tio̍h lâng teh tâm-lūn chit ê būn-toê. Só͘ teh tâm-lūn ê loē-iông ū nn̄g hāng, chiū-sī thang, á m̄-thang kap hong-hat ê būn-toê.
(1) Lūn thang, á m̄-thang ê bûn-toê, tāi-khài sī beh si̍t-hêng sán-jî chè-hān ê lâng ka-kī oē siūⁿ kóng án-ni choè m̄-chai ū ha̍p Siōng-tè ê chí-ì á bô? oē án-ni siūⁿ, sī kóng, lâng beh ū kuí ê kiáⁿ sī Siōng-tè ê ì-sù, só͘-í nā sán-chè（產制）sī ka-kī chú-ì, sī uî-ke̍h Siōng-tè ê ì-sù. Chóng-sī nā án-ni siūⁿ ê sî, chiū lâng phoà-pīⁿ mā m̄-thang chia̍h io̍h, in-uī oē sí, boē sí sī Siōng-tè teh chú-ì, chia̍h io̍h kā i kiù oa̍h mā sī uî-ke̍h Siōng-tè ê chí-ì. Koh ū lâng kóng Chhòng-sè-kì 38:1-10 ê kò͘-sū, sī teh kóng Gô-lâm ê só͘ choè sī m̄ goān chiàu hit ê iok-sok lâi siⁿ kiáⁿ hō͘ i ê hiaⁿ-tī, só͘-í Siōng-tè m̄ hoaⁿ-hí, chiah hêng-hoa̍t Gô-lâm hō͘ i sí-khì. Só͘-í lán boē thang chiong chit ê choè kóng sī Sèng-keng teh kìm-chí sán-jî chè-hān. Chiàu Sèng-keng ê kà-sī, sèng-hêng-uî ê bo̍k-tek bô tek-khak sī uī-tio̍h beh tit-tio̍h kiáⁿ. Khoàⁿ Ko-lîm-to chiân-su 7 chiuⁿ 1-8 chat, hō͘ lán thang chai, kè-chhoā ia̍h sī uī-tio̍h chêng-io̍k ê iân-kò͘. Só͘-í lán boē thang khoàⁿ kè-chhoā chí sī uī-tio̍h thoân hō͘-sû nā-tiāⁿ. Sèng-keng bô ū kìm-chí sán-jî chè-hān, só͘-í choè Ki-tok-tô͘, nā ū su-iàu, ia̍h thang si̍t-hêng ‘Ka-têng kè-e̍k,” m̄-bián ū liông-sim ê chū-chek. Chóng-sī jīm-sin tiong-choa̍t ê hong-hoat sī guî-hiám kap put chū-jiân, kok-hoat ia̍h bô ún-chún.
(2) Lūn hong-hoat ê būn-toê, tī chia boē thang kū-thé-tek kài-siāu, kan-ta ài chù-ì kuí-nā hāng. （一） Tuì lâm-lú si-hêng chhiú-su̍t ê hong-hoat m̄-sī lí-síng, in-uī ū lâng ê sin-thé boē ha̍h oē sán-seng pháiⁿ kiat-kó. （二） ēng io̍h-bu̍t á-sī khì-kū tio̍h chin chù-ì, ū ê bô khak-si̍t koh guî-hiám, ia̍h put-piān. （三） Choè hó siū i-seng ê chí-tō kap thiaⁿ choan-bûn gián-kiù chit hong-bīn ê lâng ê ì-kiàn, á-sī kap Tiong-hoē ê ka-têng-pō chham-siông.
漢羅（Ùi原文改寫）
對產兒制限應有的態度
吳清鎰
基督徒對產兒制限應取的態度.
1.對「產兒制限」這句話的理解。產兒制限這句話是teh講：做父母的人生囝著制限，毋通生傷濟。有的父母生七，八个，抑是十外个囝，生傷濟，致到欲培養教育真重擔，而且母親的身體亦會拍歹。所以生囝著制限，生較少，通減少經濟上，心神上佮健康上的困難。這就是叫做產兒制限。總是近來產兒制限這个名稱常常叫做「家庭計畫，」按呢親像較好聽，總是所teh講的內容是siāng款。
2.產兒制限佮「妊娠中絕。」妊娠中絕的目的，雖然亦是毋愛生傷濟，總是這句話所包含的意思，是指已經有的身孕毋予伊照自然到時生產，佇妊娠兩，三月日的時共伊中絕，共伊提出來。這款的中絕的方法有種種的危險閣傷不自然，除去為著母身的健康上不得不按呢做以外，法律上亦毋准，一般社會亦看做毋好，所以這事佇遮無有議論餘地。普通teh講：「產兒制限」抑是「家庭計畫，」是teh講翁某同房用種種的適當的方法予伊袂受胎，毋免生傷濟囝，共伊制限抑是來計畫生三个，抑是五个就好。產兒制限是欲予人會通照伊的理想來生幾个，總是亦有人看做佮「妊娠中絕」差無偌濟，所以反對，總是亦有人講這是有知識的所做，應該著贊成。
3.一般社會佮天主教的看法。 產兒制限佇較早的以前，佇一般社會亦無贊成，彼个理由是講：「濟囝毋認窮，」閣看濟濟囝兒是出丁，是福氣。毋但按呢，雖然有經濟上的困難，亦講，「一支草一點露，」「是天teh 飼人。」早時的人較無teh要緊教育的事，看囡仔飼大漢連鞭就會趁錢，亦較無teh想營養的問題，較無衛生的知識，所以經濟上，心神上的負擔較無感覺遐爾困難，所以較無贊成產兒制限，亦無感覺需要。總是近來的人感覺生傷濟囝兒是重擔，因為教育上佮經濟上都成做大問題，所以對產兒制限的看法都是贊成，亦感覺需要。不過是有人毋知影彼个適當的方法，閣驚了有時會發生種種的弊害。總講：現在一般社會對產兒制限的看法是贊成佮需要，不過雖然按呢，卻亦毋是積極teh實行。論天主教的看法，佇較早以前是反對，看做是違逆上帝的旨意，總是近來的看法有改變。近來是講：若是為著健康的需要卻通實行產兒的制限。
4.今咱基督教的看法甚麼款？基督徒對「產兒制限」應取甚麼態度？記得佇三十外年前，我起頭聽著這句話的時陣，佇彼時有一位宣教師醫生佮一位宣教師夫人teh指導產兒制限的需要佮教人適當的方法。佇有一擺的傳教師娘會(佇淡水)有予會員个別佮teh指導的人談論通得著種種的方法上的指導。 若有希望的人亦通託in買器具。佇彼時卻亦無聽著人teh反對講這佮信仰無合，總是亦無聽見這事大大teh流行。大概是愛得著較濟囝的人對這是無teh關心，毋愛閣得著囝的人家己祕密teh實行。對彼時到現在，佇咱教會內都是按呢自自然然經過，無有發生大問題。不過現在的人是比以前的人較會感覺濟囝的重擔佮困難。所以現在較有人感覺著產兒制限。因為按呢，佇現在較有聽著人teh談論這个問題。所teh談論的內容有兩項，就是通，抑毋通佮方法的問題。
(1) 論通，抑毋通的問題，大概是欲實行產兒制限的人家己會想講按呢做毋知有合上帝的旨意抑無？會按呢想，是講：人欲有幾个囝是上帝的意思，所以若產制是家己主意，是違逆上帝的意思。總是若按呢想的時，就人破病嘛毋通食藥，因為會死，袂死是上帝teh主意，食藥共伊救活嘛是違逆上帝的旨意。閣有人講創世記38：1-10的故事，是teh講俄南的所做是毋願照彼个約束來生囝予伊的兄弟，所以上帝毋歡喜，才刑罰俄南予伊死去。所以咱袂通將這个做講是聖經teh禁止產兒制限。照聖經的教示，性行為的目的無的確是為著欲得著囝。看哥林多前序7章1-8節，予咱通知，嫁娶亦是為著情慾的緣故。所以咱袂通看嫁娶只是為著傳後嗣爾爾。聖經無有禁止產兒制限，所以做基督徒，若有需要，亦通實行「家庭計畫，」毋免有良心的自責。總是妊娠中絕的方法是危險佮不自然，國法亦無允准。
(2)論方法的問題，佇遮袂通具體tek介紹，干焦愛注意幾若項。（一）對男女施行手術的方法毋是理性，因為有人的身體袂合會產生歹結果。（二）用藥物抑是器具著真注意，有的無確實閣危險，亦不便。（三）最好受醫生的指導佮聽專門研究這方面的人的意見，抑是佮中會的家庭部參詳。