Má-in醫生傳(2)
Má-in I-seng-toān(2)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 周淑慧 Chiu Siok-huī |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第920期 |
| 日期 | 1963/10 |
| 頁數 | 14 |
白話字（原文數位化）
Má-In I-SENG-TOAN（2） (Duncan Main of China)
P. J. Doherty chok
Chiu Siok-huī e̍k
1963.10.15 P.14-16
Keng-kè sò͘ lé-pài, Má-in I-seng kap i ê hū-jîn-lâng khiā tī choè-kūn in siat tī kū ê A-phiàn-hun-liâu ê chín-liâu-só͘. I tī hia teh chí-tō, i ê hū-jîn-lâng khiā tī sin-piⁿ teh kà chi̍t ê pún-toē-lâng ê chō͘-chhiú cháiⁿ-iūⁿ kńg pau-pò͘. Hit ê chō͘-chhiú tú chiàu i só͘ kóng ê teh o̍h kńg.
Chin hó（頂好）, i-seng ēng Kok-gú kóng chit kù.
Má I-seng-niû soà chhiò--chhut-lâi. “Sui-jiân lí bô kàu-gia̍h ê sî-kan thang ha̍k-si̍p, lí taⁿ chiām-chiām oē-hiáu o̍h kóng kuí kù lah!”
Nā-sī Má I-seng ìn kóng, “Goá koat-toàn boē thang chiâⁿ-choè chi̍t ê Tiong-kok gú-ha̍k-ka, chóng-sī goá nā kàu-gia̍h oē-hiáu kóng, goá chiū beh chek-sî khai-sí kang-chok.”
I chiū chéng-lí choá thang siá chhú-hong, koh tháu-khui thiaⁿ-chín-khì, kóng.
“Chún-pī hó bē? Hut-lô-lân-si? Taⁿ lán beh lâi khai-sí, tio̍h oē kì-tit lán ê phiau-gú: chhiò-iông.”
Tī goā-bīn ū 250 ê lâng í-keng chū-chi̍p. In khai-sí khoeh ji̍p-lâi.
“Lín kiám oē thang io̍h-hún hō͘ goá? Hit ê io̍h-hún oē thang chiām-sî koáⁿ kuí-sîn, chóng-sī kuí koh tńg-lâi lah.”
“Oh! Sian-sin ah! goá chin bô táⁿ, só͘-í goá ài lâi thó chi̍t pau hó͘-sim ê io̍h-hún.”
“Bô sì-kha-á? Goā-kok i-seng bô ēng sì kha-á choè io̍h? ài ah! I m̄-bat, chóng-sī goán thiaⁿ kóng i pí lán pún-toē i-seng khah gâu.”
Chhin-chhiūⁿ án-ni ê hoān-chiá, hō͘ i-seng ài chhiò. Chóng-sī ū ê iā hō͘ Má-in i-seng uī-tio̍h in ê bû-ti kap chho͘-sim iu-būn. Ū ê lia̍p-á hō͘ pún-toē i-seng teh kô͘-io̍h kàu í-keng noā-khì, hāi-tio̍h gín-ná. I chí-ū ná khoàⁿ ná hàiⁿ-thâu kóng, “Che nā khah chá leh!” “Che sī su-iàu ji̍p-īⁿ ê chiàu-kò͘.”
Hut-jiân-kan chín-liâu-só͘ ū sio-mē ê siaⁿ Chi̍t ê khit-chia̍h lòng-phoà i soè-kan ê io̍h-á, koh chhun-chhiú beh chhiúⁿ pa̍t lâng toā-kan ê io̍h-á. Má-in I-seng kā in pun khui. I kā i ê chō͘-chhiú kóng,
“Kā chit ê gōng-lâng kóng, i soè-kan ê io̍h-á sī beh lim ê, pa̍t-lâng toā-kan ê sī beh chhat phê-hu ê - Ah! Khit-chia̍h chiū-sī khit-chia̍h.”
I-seng koh pun io̍h-á hō͘ pa̍t ê hoān-chiá, kā i kóng, chi̍t ji̍t chia̍h saⁿ pái.
“Ē-tàu chit khoán, ê-àm chit khoán, chá-khí chit khoán.”
Mn̂g-chín ê sî-kan í-keng kiat-sok, i chiū khì thàm-hóng, A-phiàn-hun-só͘ ê hoān-chiá ū sì-keng pīⁿ-sek, koh ū sì tiuⁿ chhn̂g. I kiâⁿ kàu piⁿ-á kak ê só͘-chāi. Hit ê pīⁿ-lâng ê miâ-pâi sī Lí oá-choân. Tó tī hia sī chi̍t ê siàu-liân lâng, o͘-ta-sán, ba̍k-chiu thap, chuì-phoé moh, khoàⁿ khí-lâi ná-chún sī chi̍t ê sí-si.
Má I-seng chē tī i ê sin-piⁿ, kā i kóng, “Goá ài kā lí kóng goá tuì hia lâi ê chi̍t ê ông-kok ê sū.” I ǹg-bāng beh tuì án-ni ín-khí i ê chhù-bī, chóng-sī chí-ū soè siaⁿ ê hê-tap. I chiū kè-sio̍k kóng Iâ-so͘ ê sū, I oē i-tī pīⁿ-thiàⁿ, I ê oē oē hō͘ lâng ê sim-sîn chū-iû koh ū oa̍h-miā.
Lí oá-choân chiū chē khí-lâi. “Goá choè chi̍t ê tha̍k-chheh lâng, í-keng ū ha̍k-si̍p Khóng-chú ê kà-sī. Chóng-sī sím-mi̍h sī bô oa̍h-miā ê oē nih? Lí só͘ kóng ê Iâ-so͘, lâng kiám oē thang gián-kiù I ê sū? I kiám oē kái goá ê a-phián-hun kuí?
“Sī lah! pa̍t lâng í-keng ū tit-tio̍h pang-chān,” i-seng tah-èng beh the̍h chi̍t pún Kok-gú ê Sèng-keng hō͘ i tha̍k.
Hit ē-po͘ i-seng chiap=tio̍h chi̍t ê kín-kip ê siau-sit, sī koan-hē chá-khí lâi the̍h io̍h ê chi̍t ê pīⁿ-lâng, i in-uī chia̍h chit khoán io̍h-chuí kám-kak chin ū hāu, soà kui-koàn choè chi̍t pái lim, i ê pīⁿ sī chin siong-tiōng ê.
” Lán sit-chāi su-iàu hit khoán lâng lâi toà tī pīⁿ-īⁿ thang chiàu-kò͘ i.” Má-in i-seng tńg-lâi ê sî, ǹg i ê hū-jî-lâng án-ni kóng.
Nā beh khí tio̍h ài joā-choē chîⁿ? Goá í-keng kè-e̍k hó-sè, lóng-chóng ài 1700 kho͘. Chóng-sī lán beh tuì tá-lo̍h tit-tio̍h chiah ê chîⁿ?
“Lán uī-tioh chit chân sū lâi kî-tó,” Má-in i-seng-niû kóng.
In chiū saⁿ-kap kî-tó, jiân-āu Má-in I-seng chē lo̍h khì siá phoe. Siá liáu ê sî, i oa̍t ǹg i ê hū-jînlâng kóng, “Lí chai, goá siūⁿ lán tio̍h lâi khai-sí chi̍t ê pì-bi̍t hoē.”
“Pì-bi̍t hoē? Chóng-sī Tiong-kok lâng í-keng ū chin-choē in ka-kī ê pì-bi̍t hoē.”
“Goá m̄-sī kóng Tiong-kok lâng. Sī tī lán soan-kàu-su ê tiong-kan. In ū lâng chhú-lí tāi-chì siuⁿ giâm.”
“Sī lah! ū chi̍t ê hū-jîn-lâng kā goá kóng, m̄-thang chhēng kè-thâu hó ê i-ho̍k, tio̍h chhēng chhin-chhiūⁿ pêng-siông lâng, chiah tī goā-pang tiong hó choè kang. Lí só͘ kóng ê pì-bi̍t hoē sī sím-mi̍h khoán ê?”
“Siông-siông chhiò-iông ê hoē.”
Tè 3 chiuⁿ
Bô kú, nn̄g ê khah nî-khin ê soan-kàu-su, siūⁿ beh kap Má-in I-seng kún-chhiò.
In kā i kóng, “Lí tek-khak tio̍h o̍h khiâ bé. Lâi! tè goá lâi, goán lâi kà lí chi̍t hāng kong-khò. Goán i-keng ū tī sài-bé-tiûⁿ ê só͘-chāi pī-pān bé.”
Sài-bé-tiûⁿ sī tī chhī-lāi chi̍t phiàn chin khoah ê khang-toē, sī choè Boán-cho̍k chū-chāi kūn-tuī chhau-liān, kap sài-pháu ê lō͘-ēng. Tī hia chiah ê soan-kàu-su khoàⁿ-tio̍h in ê “Tiong-kok lû-á” oé-soè ū la̍t ê khoán-sit. Má-in I-seng hun-phoè tio̍h chi̍t chiah khoàⁿ khí-lâi chin hó kà, kî-si̍t sī choè gâu thiàu ê bé. I ê tâng-phoāⁿ sio-chiⁿ kà i cháiⁿ-iūⁿ hoāⁿ bé-oaⁿ, khiú bé-soh, lóng bô khoàⁿ-tio̍h i ê ba̍k-chiu teh tńg-lûn.
“Beh tuì tá-lo̍h chi̍t pêng chiūⁿ khì?” I ké m̄-bat án-ni mn̄g.
In chiū pang-chān i khiâ chiūⁿ bé, koh kā i kóng, “Nā ū hoat-seng sím-mi̍h sū, tio̍h m̄-thang hō͘ hit pêng hiah ê kui kûn ê khiâ bé ê khoàⁿ-tio̍h. In ū ê sī Boán-cho̍k kūn-tuī-sī chin uí-tāi ê khiâ bé ê, lí oē sit bīn-chú, chai bô? Taⁿ lán lâi pháu,” In hō͘-siong khoàⁿ chi̍t-ē, chiū chhut-hoat.
Chek-sî Má-in I-seng ê bé pháu choè chêng lī-khui in.
“Tòng leh! Tòng leh! Bé-soh giú ân!” in lóng toā siaⁿ hoah, chóng-sī bé kap khiâ bé ê í-keng pháu kè hit pêng, in chin sit-bāng, chí-ū teh khoàⁿ.
“Lí siūⁿ che kiám m̄-sī chin guî-hiám ê kún-chhiò? Goá ǹg-bāng bé bô kā i siak-lo̍h bé-kha.” Chi̍t ê án-ni kóng.
“M̄-bián kiaⁿ, lí khoàⁿ i ti̍t-ti̍t ǹg lán kiò i m̄-thang khì ê só͘-chāi teh pháu.”
Tng in teh khoàⁿ ê sî, ū chi̍t kûn Boán-cho̍k khiâ-bé-tuī khiâ ji̍p-lâi, Má-in iā khiâ tī in ê piⁿ-á. Khiâ bé-tuī ná khiâ ná-kín, ná-chún sī chi̍t tiûⁿ kèng-sài. In oat chi̍t ê oan, sūn chi̍t pâi chng-á piah se̍h kè pháu-tiûⁿ ê oan-kak, jiân-au oat tuì tò-pêng.
Taⁿ Má-in I-seng sī kap chi̍t ê kun-jîn ê khiâ bé ê teh sài-pháu, khoàⁿ i ê hó ê bé-kū kap ū chng-thāⁿ ê tn̂g oê, chiū chai i sī chi̍t ê Tat-thán-jîn ê léng-tō-chiá. In toā siaⁿ hoah lâi koáⁿ in ê bé kín-pháu. Má-in iū ēng i So͘-kek-lân ê oē hoah kóng, “Hù! Hù!”
Tng i khiâ oá i ê tâng-phoāⁿ ê sî, i thêng-leh, hō͘ kun-tuī ê bé-tuī khiâ kè. Hiah ê kun-jîn chin-choē chhun chhiú ǹg i hoah kóng, “Lí-sih,” “Lí-sih,” i iā hoah tò-tńg, chiah oat kè-lâi mn̄g hit ê ì-sù. In kā i kóng, he sī Boán-cho̍k oē teh chheng-ho͘ chin gâu khiâ bé ê lâng. “Oh! tit-tio̍h lín o-ló, boē kham-tit.” I koáⁿ-kín tī in iáu-bē khiàn-chek i í-chêng án-ni ìn.
“Lí chai che sī in-uī lín chin gâu chí-tō goá cháiⁿ-iūn khiâ. Sui-jiân goá gī So͘-kek-lân bat tī lông-tiûⁿ o̍h khiâ bô bé-oaⁿ ê bé.”
Chóng-sī lí kiám chai tú-chiah lí sī kap sím-mi̍h lâng teh kēng-sài? Sī Chiong-kun pún-sin,” in ēng tio̍h-kiaⁿ ê siaⁿ-tiāu án-ni kóng.
“Kiám sī goá siông-siông thiaⁿ-kìⁿ ê hit ê oē thang kap Ku-bu-lai Khan saⁿ-pí ê chiong-kun? Goá beh chheng i choè Ku-bu-lai Khan. I chhin-chhiūⁿ sī chi̍t ê ūn-tōng ka.”
Kî-û ê soan-kàu-su kóng chiong-kun khó-lêng sī chin to̍k-châi koh chân-jím ê lâng.
“Chit ê chin ê Tat-thán lâng? Goá siūⁿ nā beh ū tāi-chì, iā sī su-iàu chiâⁿ-choè chi̍t ê chí-hui-chiá, te̍k-pia̍t tī Tiong-kok.” Má-in í-keng án-ni kóng.
(Thāi-sio̍k)
漢羅（Ùi原文改寫）
MÁ-IN醫生傳（2） (Duncan Main of China)
P.J.Doherty chok
周淑慧譯
1963.10.15 P.14-16
經過數禮拜，Má-in醫生佮伊的婦人人徛佇最近in設佇舊的鴉片薰寮的診療所。伊佇遐咧指導，伊的婦人人徛佇身邊咧教一个本地人的助手怎樣捲包布。彼个助手拄照伊所講的咧學捲。
真好（頂好），醫生用國語講這句。
Má醫生娘紲笑出來。「雖然你無夠額的時間通學習，你今漸漸會曉學講幾句啦！」
若是Má醫生應講，「我絕斷未通成做一个中國語學家，總是我若夠額會曉講，我就欲即時開始工作。」
伊就整理紙通寫取方，閣tháu開聽診器，講。
「準備好未？Hut-lô-lân-si？今咱欲來開始，著會記得咱的標語：笑容。」
佇外面有250个人已經聚集。In開始揳入來。
「恁敢會通藥粉予我？彼个藥粉會通暫時趕鬼神，總是鬼閣轉來啦。」
「喔！先生啊！我真無膽，所以我愛來討一包虎心的藥粉。」
「無四跤仔？外國醫生無用四跤仔做藥？愛啊！伊毋捌，總是阮聽講伊比咱本地醫生較gâu。」
親像按呢的患者，予醫生愛笑。總是有的也予Má-in醫生為著in的無知佮粗心憂悶。有的粒仔予本地醫生咧糊藥到已經爛去，害著囡仔。伊只有那看那幌頭講，「這若較早咧！」「這是需要入院的照顧。」
忽然間診療所有相罵的聲。一个乞食挵破伊細矸的藥仔，閣伸手欲搶別人大矸的藥仔。Má-in醫生共in分開。伊共伊的助手講，
「共這个戇人講，伊細矸的藥仔是欲啉的，別人大矸的是欲擦皮膚的－啊！乞食就是乞食。」
醫生閣分藥仔予別个患者，共伊講，一日食三擺。
「下晝這款，下暗這款，早起這款。」
門診的時間已經結束，伊就去探訪，鴉片薰所的患者有四間病式，閣有四張床。伊行到邊仔角的所在。彼个病人的名牌是李oá-choân。倒佇遐是一个少年人，烏乾瘦，目睭thap，喙phoé moh，看起來那準是一个死屍。
Má醫生坐佇伊的身邊，共伊講，「我愛共你講我對遐來的一个王國的事。」伊向望欲對按呢引起伊的趣味，總是只有細聲的回答。伊就繼續講耶穌的事，伊會醫治病痛，伊的話會予人的心神自由閣有活命。
李oá-choân就坐起來。「我做一个讀冊人，已經有學習孔子的教示。總是甚物是無活命的話nih？你所講的耶穌，人敢會通研究伊的事？伊敢會改我的鴉片薰鬼？
「是啦！別人已經有得著幫贊，」醫生答應欲提一本國語的聖經予伊讀。
彼下晡醫生接著一个緊急的消息，是關係早起來提藥仔一个病人，伊因為食這款藥水感覺真有效，紲規罐做一擺啉，伊的病是真傷重的。
「咱實在需要彼款人來蹛佇病院通照顧伊。」Má-in醫生轉來的時，向伊的婦人人按呢講。
若欲起著愛偌濟錢？我已經計劃好勢，攏總愛1700箍。總是咱欲對tá落得著遮的錢？
「咱為著這chân事來祈禱，」Má-in醫生娘講。
In就相佮祈禱，然後Má-in醫生坐落去寫批。寫了的時，伊斡向伊的婦人人講，「你知，我想咱著來開始一个祕密會。」
「祕密會？總是中國人已經有真濟in家己的祕密會。」
「我毋是講中國人。是佇咱宣教師的中間。In有人處理代誌傷嚴。」
「是啦！有一个婦人人共我講，毋通穿過頭好的衣服，著穿親像平常人，才佇外邦中好做工。你所講的祕密會是甚物款的？」
「常常笑容的會。」
第3章
無久，兩个較年輕的宣教師，想欲佮Má-in醫生滾笑。
In共伊講，「你的確著學騎馬。來！綴我來，阮來教你一項功課。阮已經有佇賽馬場的所在備辦馬。」
賽馬場是佇市內一遍真闊的空地，是做滿族駐在軍隊操練，佮賽跑的路用。佇遐遮的宣教師看著in的「中國驢仔」矮細有力的款式。Má-in醫生分配著一隻看起來真好教，其實是最gâu跳的馬。伊的同伴相爭共伊怎樣扞馬鞍，搝馬索，攏無看著伊的目睭咧轉輪。
「欲對tá落一爿上去？」伊假毋捌按呢問。
In就幫贊伊騎上馬，閣共伊講，「若有發生甚物事，著毋通予彼爿遐的規群的騎馬的看著。In有的是滿族軍隊-是真偉大的騎馬的，你會失面子，知無？今咱來跑，」In互相看一下，就出發。
即時Má-in醫生的馬跑做前離開in。
「擋leh！擋leh！馬索搝絚！」in攏大聲喊，總是馬佮騎馬的已經跑過彼爿，in真失望，只有咧看。
「你想這敢毋是真危險的滾笑？我向望馬無共伊摔落馬跤。」一个按呢講。
「毋免驚，你看伊直直向咱叫伊毋通去的所在咧跑。」
當in咧看的時，有一群滿族騎馬隊騎入來，Má-in也騎佇in的邊仔。騎馬隊那騎那緊，若準是一場競賽。In斡一个彎，順一排磚仔壁踅過跑場的彎角，然後斡對左爿。
今Má-in醫生是佮一个軍人的騎馬的咧賽跑，看伊的好的馬具佮有裝飾的長鞋，就知伊是一个韃靼人的領導者。In大聲喊來趕in的馬緊跑。Má-in又用伊蘇格籣的話喊講，「Hù！Hù！」
當伊騎倚伊的同伴的時，伊停咧，予軍隊的馬隊騎過。遐的軍人真濟伸手向伊喊講，「lí-sih，」「lí-sih，」伊也喝倒轉，才斡過來問彼个意思。In共伊講，he是滿族話咧稱呼真gâu騎馬的人。「喔！得著恁呵咾，袂堪得。」伊趕緊佇in猶未譴責伊以前按呢應。
「你知這是因為恁真gâu指導我怎樣騎。雖然我佇蘇格籣捌佇農場學騎無馬鞍的馬。」
總是你敢知拄才你是佮甚物人咧競賽？是將軍本身，」in用著驚的聲調按呢講。
「敢是我常常聽見的彼个會通佮Ku-bu-lai Khan相比的將軍？我欲稱伊做Ku-bu-lai Khan。伊親像是一个運動家。」
其餘的宣教師講將軍可能是真獨裁閣殘忍的人。
「這个真的韃靼人？我想若欲有代誌，也是需要成做一个指揮者，特別佇中國。」Má-in已經按呢講。
(待續)