我所尊敬數念的師友
GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIAM Ê SU-IÚ
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 王占魁 Ông Chiàm-khoe |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第916期 |
| 日期 | 1963/8 |
| 頁數 | 11 |
白話字（原文數位化）
GOÁ SÓ͘ CHUN-KÈNG SIÀU-LIAM Ê SU-IÚ
Ông Chiàm-khoe
1963.08.15 P.11-13、5
Keh Tiâu-sêng Bo̍k-su: Lūn i ê toān-kì, i ū ka-kī siá kiò-choè Thoân-tō hêng-thêng, chhut tī Thian-kiâu, khó-sioh goá chí-ū khoàⁿ chi̍t-sut-á nā-tiāⁿ, só͘-í boē tit chai i ê siông-sè, put-kò goá sī beh kóng goá só͘ chai, só͘ chun-kèng ê nā-tiāⁿ.
1. I sī lo̍k-koan ê lâng.
I ê lo̍k-koan sī tit-kiù, sià-choē, choè Siōng-tè chú-lú ê lo̍k-koan; m̄-sī sè-sio̍k ê hióng-lo̍k, kan-ta siūⁿ chia̍h, chhēng, phiâu, tó͘, ím ê choē-ok khoài-lo̍k. I tī Sîn-ha̍k-hāu, sī pí goá chá nn̄g nî( 1906-1910), in hit liân gō͘ miâ lóng sī iu-siù ê, chiū-sī Tiō Thian-chû, Phoaⁿ Tō-êng, Siau Bûn-tek, Lí Bûn-chiân, Keh Tiâu-sêng, chi̍t lâng ū chi̍t khoán ê te̍k-sek, ū chi̍t khoán ê sèng-keh, chi̍t khoán ê sìn-gióng, só͘-í i ê sêng-kong chū-jiân bô tâng. Keh Bo̍k-su i ê sìn gióng sī tan-sûn, sī sûn-chèng ê, sī si̍p-jī-kè ê hok-im, choè Siōng-tè ê hō͘-sû, tuì án-ni i sī lo̍k-koan ê lâng, hán-tit khoàⁿ tio̍h i iu-thâu kat bīn, m̄-bat pi-koan, kiaⁿ-hiâⁿ; put-sî chhiò gī-gī, chin gâu kóng-kó͘; i it-seng put phian, put tóng. Hoān-sū kám-siā, hoān-sū jím-nāi, thun-lún. I sī hô-pêng ê lâng. I ê bīn-māu chin phiau-liāng, lú-chú him-bō͘ ê sī chin-choē, nā ū pa̍t lâng teh him-bō͘ ê, i chiū niū lâng. Só͘-í sī put-tó͘ put-cheng ê kun-chú. I ka-kī hô-pêng, iā hō͘ lâng hô-pêng.
2. Bián-kióng ka.
Tī o̍h-nih sī lo̍k-lo̍k kè ji̍t ê lâng, pit-gia̍p liáu, tuì hàn-bûn toā chìn-pō͘, siông-siông tâu-kó, Chiong-hoà ê Chông-bûn-siā siông-siông ji̍p siúⁿ, iā bat tit-tio̍h it-téng, in-uī i ê bûn chheng, lí thiat. Sio̍k-gú kóng, “Chhoā bó͘ chheh m̄ tha̍k, kè ang kha m̄ pa̍k,” só͘-í choē-choē lâng, tha̍k-chheh sī teh uī-tio̍h chhì-giām, uī-tio̍h pit-gia̍p chèng-su, nā pit-gia̍p liáu, só͘ tha̍k ê chiū hêng ha̍k-hāu. Nā-sī Keh Bo̍k-su sī pit-gia̍p liáu chiah hùn-hoat bián-kióng, tī thoân-kàu-chiá tiong, i ê ha̍k-būn sī sǹg ū tio̍h.
3. Sī keng-chè ha̍k-chiá.
Chó͘-sian ū tām-po̍h uî-sán, i lóng hō͘ i ê sió-tī, pit-gia̍p liáu toà kàu-hoē, chí-ū hu-hū nn̄g lâng, m̄-nā i bô toà kim-chîⁿ, i ê hu-jîn iā bô chng-liâm. Tong-sî chi̍t ge̍h ji̍t thoân-tō pún-sin niá 8 kho͘, hū-jîn-lâng 3 kho͘, ū lâng hū-jîn-lâng sí, Kàu-sū-hoē chiū kā khàu, (hit sî sī kàu-sū teh hoat sin-kim, kóng hó chhiò, kóng thoân-tō sí bó͘, Kàu-sū-hoē iā teh khàu （哭）, kî-si̍t sī khàu saⁿ kho͘), āu-lâi iū lâng kóng, sí bó͘ to teh chhiⁿ-chhám, koh kā khàu saⁿ kho͘ sī bô chêng, āu-lâi chiū bô khàu, koh āu-lâi kóng hū-jîn-lâng niá sin-suí bô thong, chiah huì-chí, chi̍t ê khí bé sǹg 11 kho͘, ū bó͘ bô bó͘ lóng sio-siāng, ke chi̍t ê gín-ná, chi̍t ge̍h ji̍t ke 1.50. Chiàu sǹg, nā 5 ê gín-ná, kiōng niá 18.50; tī chió kiáⁿ ê sî, Keh Bo̍k-su lia̍p-chek 400 kho͘ chioh hó pêng-iú, 30 nî kú, bô bú bô lāi, āu-lâi iû-goân ū hêng 400 kho͘, tuì goá liām kóng tng-sî chioh i 400 kho͘, sī tia̍h tit la̍k-chheng kun chhek, hêng ê sî tia̍h bô nn̄g chin bí (chioh kap hêng), goá m̄-chāi nî kō, nā chiàu goá ê kì-ek lâi kóng, nā tī 1915 nî 400 kho͘ tia̍h tit nn̄g-bān kun chhek, nā kàu tī 1949.6:1, 4 bān kho͘ oāⁿ chi̍t kho͘ ê chìn-chêng, 400 kho͘ sī chhun chit sián-chîⁿ; thang kóng lóng bô--khì. Kàu gín-ná chhut-thâu, 5 ê ta-po͘ lóng Tāi-ha̍k, 5 ê lú ê lóng siū Ko-tiong kàu-io̍k. Lia̍t-uī, lín siūⁿ chó͘-sian uî-sán khì-koân, 400 kho͘ chioh pêng-iú, bô lī-sek, iā bô thó ê lâng; thái ū chîⁿ thang chai-poê chú-lú, tī chia chiū-sī i ê keng-chè-ha̍k lah. I bô choè seng-lí, bô hù-gia̍p, eng-kai niá ê í-goā, i bô pa̍t lō͘ ê siu-ji̍p.
Tàu-tí i án-choáⁿ teh keng-chè.
Tuì chhiⁿ-chhài lóng m̄-bián ēng chîⁿ boé, sī tuì Siōng-tè ê phoè-kip, ta̍k hāng chhài lóng ka-kī chèng kàu chia̍h boē liáu, iáu ū thang pun hoē-iú. Tuì hî, bah in sī put-tn̄g, iû sī hán-tit boé. He sī án-choáⁿ? Khah-siông sī pài-la̍k boé hî kap boé bah, tî-hông lé-pài-ji̍t nā lâng-kheh lâi chiū lī-piān, koh lé-pài-ji̍t ū hoē-iú oē lâi khoàⁿ sian-siⁿ chia̍h-pn̄g to iā ū chhiⁿ-chhau, nā-sī ka-kī chin kiām, khoaⁿ-khoaⁿ phè kàu pài gō͘, la̍k chiah phè liáu, chiah koh boé sin ê, toā-pō͘-hūn chhiⁿ-chhài ēng khah choē. Tuì i-ho̍k: Chhut-goā nā tò-lâi, saⁿ liâm-piⁿ oāⁿ, chi̍t su koâⁿ, chi̍t su joa̍h, chhēng tit kui sì-lâng. Lâng teh liû-hêng, i bô, goá teh chhēng té chhiú-ńg (lâm-hong ho̍k), i iā chhiò goá kóng, “Ông--ê, lí iā teh kek siàu-liân.” uī-tio̍h i án-ni khiām, só͘-í i ê kiáⁿ ta̍k ê chin khiām. Hit-sî gín-ná nā tha̍k Tiông-êng, chia̍h kap toà chi̍t nî chi̍t-pah kho͘ khai boē liáu, bô la̍p siū-gia̍p-liāu, chia̍h chi̍t kò-ge̍h 9 kho͘, toà saⁿ kho͘, poàⁿ kè sī 6 kho͘, chi̍t nî 10 ge̍h ji̍t 60 kho͘, chheh kap chè-ho̍k sī toā-hàn ê hō͘ soè-hàn ê chiap, oāⁿ sin ê sī sió-khoá. Lâng teh chia̍h jiû-hî, lo̍k-bah, kiò i ê kiáⁿ boé 5 sian koe-chí lâi kā; lâng teh chia̍h, lán iā teh chia̍h; lâng chhuì teh tín-tāng, lán iā teh tín-tāng. I ê gín-ná lóng tit-tio̍h Siōng-tè chiok-hok, lóng iu-siù, tī hū-kūn tha̍k lóng sī séng-li̍p ê, m̄-bián tha̍k su-li̍p. Tha̍k séng-li̍p kap su-li̍p chi̍t nî cha put-siáu, m̄-nā án-ni, koh thang tit-tio̍h chióng-ha̍k-kim. Tī Tâi-pak Toā-o̍h ê sî, koh tit-tio̍h bo̍k-su ê siāu-kài, ū ê tī kàu-hoē oa̍h-tāng, ū ê kài-siāu choè ka-têng kàu-su, chia̍h, toà lóng bián chîⁿ; só͘-í i siông-siông teh kóng, tha̍k Toā-o̍h soà pí Tiong-o̍h khah séng.
I tuì kim-chîⁿ ū ti-chiok, tī o̍h--nih chiū liām, i nā chhun chiūⁿ chi̍t-chheng gûn chiū kàu-gia̍h, goá mn̄g Keh--ê, taⁿ chi̍t-chheng gûn boē? ìn kóng, taⁿ ê chîⁿ, ná lâng teh sio ê gûn-choá. I iā chin uì chîⁿ, goá siông-siông teh bō͘-chi̍p chîⁿ, Ka-gī Tiong-hoē ê chû-siān-hoē, Sin-lâu pīⁿ-īⁿ ê hō͘-oān-hoē, iā sī goá chiông-sū-oân, tó-uī khí pài-tn̂g chiū kiò goá kā in toê, i tiāⁿ-tiāⁿ kā goá kóng, Ông--ê, lí bô-lūn khì kàu tó-uī, lâng lóng kiaⁿ kóng, toê chîⁿ ê iū lâi lah. Goá thái-oē beh tam-jīm che, m̄-sī ū thiu hun, á-sī ni-liam, sī pò lâng ū hūn chit ê un-huī, chek-chū châi-pó tī thiⁿ-nih, só͘-í goá m̄-sī ài choè, sī bô the-sî. Keh Bo̍k-su i khoàⁿ kim-chîⁿ ê mô͘-le̍k chin toā, oē tit bô kau-chhap sī khah hó. Tān-sī i hōng-hiàn sī chin kam, goá beh toê chîⁿ kàu i hia, goá m̄-bat tuì i bō͘-koan, chí-ū kóng goá lâi ê bo̍k-tek, i suî-sî the̍h 30 kho͘, á-sī 20 kho͘ lâi hōng-hiàn; koh chi̍t hāng, lâng beh kā i chioh 300 kho͘, á-sī 500 kho͘, i khah siông the̍h 30, á-sī 20 kho͘ hō͘ i kóng, 500 kho͘ goá bô, chí 30 kho͘ sàng lí, án-ni sim khah pêng-an, ū choè hó-sū, iā m̄-bián khoà-lū 500 kho͘ hō͘ lâng tó-khì.
4. I kàu chú iú gī-hong.
Sam-jī-keng kóng, “Jîn uî chú, kim boán êng, goá kàu chú, î it keng” （人遺子，金滿贏，我教子，惟一經）, ì-sù sī lâng lâu kui kuī ê kim hō͘ kiáⁿ, nā-sī goá sī kà kiáⁿ chí-ū chi̍t pún keng-chheh). Só͘ kóng ê keng sī chí e̍k-keng, Su-keng, Si-keng, Lé-kì, Chhun-chhiu; lán ū khah pó-poè ê keng, chiū-sī Sin Kū-iok Sèng-keng, sī Siōng-tè be̍k-sī ê keng, ū lī-ek tī kà-sī, tī tok-chek, hō͘ lâng kui-chèng, ín-chhoā lâng o̍h gī-lí, hō͘ ho̍k-sāi Siōng-tè ê lâng liān-ta̍t, piān-piān lâi kiâⁿ lóng-chóng ê hó-sū (II Thê 3:17).
Keh Bo̍k-su án-choáⁿ kà kiáⁿ, sī ēng Sèng-keng, chiū-sī Chú ê kéng-kài kap kàu-hùn lâi poê-iúⁿ in. Kūn-lâi ha̍k-hāu ê ha̍k-khò chin kiap, chin-choē ka-têng soà bô tì-ì lé-pài, pē-bú koan-sim ha̍k-khò, ha̍k-hāu ê sêng-chek, bô koan-sim tī lêng-miā. Keh Bo̍k-su tì-ì lêng-sèng ê khah iàu-kín ha̍k-hāu. Chá-khí sî bô lé-pài, bô chia̍h pn̄g; àm-sî bô lé-pài, bô khì khùn; nā koàiⁿ-sì chiū m̄-sī tāng-tàⁿ, i nā hù bô tio̍h lé-pài, iā ka-kī tha̍k hit chām Sèng-keng, tha̍k liáu oē hó khùn, ū sî khùn chi̍t chhíⁿ chiah siūⁿ-tio̍h i ê-hng bô lé-pài, tio̍h khí-lâi ka-kī lé-pài, chiū chin hó khùn. Kà kiáⁿ tio̍h oē kì-tit, sui-jiân sī lán siⁿ ê, iáu-kú sī Siōng-tè kau-tāi lán poê-iúⁿ, tio̍h hō͘ i bat Thiⁿ-pē, sìn Kiù-chú.
I tuì kiáⁿ-jî sim-pū sī chhin-chhiūⁿ lâng-kheh. Kap toā-kiáⁿ saⁿ-kap chia̍h, chi̍t ge̍h joā-choē bí, joā-choē chhài chîⁿ, bô hàm-hàm, pē-bú chia̍h kiáⁿ sī eng-kai, i bô ài liân-luī kiáⁿ, in-uī i ū Chióng-uì-hoē chi̍t ge̍h ji̍t 6 táu bí thang niá, i tī Bū-hong kàu-hoē choè kang, kàu-hoē iā ū hō͘ i , mi̍h-kiāⁿ iā suî-lâng ēng, i chin bêng-pe̍k. Tuì án-ni i ê kiáⁿ lóng sī kàu-hoē, siā-hoē ê tòng-liông, toā-ê, tē saⁿ--ê, lóng choè iú-uî ê bo̍k-su, tē jī--ê choè Bū-hong Chèng-hong hoà-ha̍k kang-chhiúⁿ ê kī-su, tē--sì, tē gō͘--ê choè tiong-téng ha̍k-hāu ê kàu-oân.
Ū lâng lóng sī chiong pún-sin choè phiau-chún teh kà-sī i ê kiáⁿ, só͘-í chhin-chhiūⁿ kiâⁿ thán-hoâiⁿ ê mô͘-hē bú, tong-jiân kà mô͘-he kiáⁿ kiâⁿ thán-hoâiⁿ. Keh Bo̍k-su, i m̄-sī ēng ka-kī, sī ēng Chú ê kéng-kài kap kàu-hùn lâi poê-iúⁿ in ( Hut 6:4). Chham-khó chhòng 18:19 kóng, tio̍h bēng-lēng i ê kiáⁿ kap ke-koàn tn̂g-tn̂g siú Iâ-hô-hoa ê tō-lí (iā khoàⁿ Sin 4:9, 6:7, 11:19; Si 78:4; Chim 19:18, 22:6, 29:17; II Thê 3:15). Lâng nā ēng Siōng-tè ê chin-lí lâi kàu-tok i ê kiáⁿ, i ê kiáⁿ chiū beh hō͘ lí an-sim, hō͘ lí hoaⁿ-hí; kàu lāu iā bô oai-chhoa̍h.
Ka-têng kàu-io̍k choè hó chiū-sī siú ka-têng lé-pài; hu-hū, lâm lú, siáu-jî lóng chū-chi̍p, put-lūn sím-mi̍h kang, oē hioh tit ê lóng hioh, gîm sio-siāng ê si, tha̍k sio-siāng ê Sèng-keng, choê tha̍k, sui-jiân ū sím-mi̍h bô chhèng-ì ê sū, á-sī sím-mi̍h ut-chut, oē koé sè-kan khó͘-thàng iu-būn, hō͘ lâng hok-khì moá-moá, choè chi̍t ji̍t ê goân-tōng-la̍t.
Soè-kiáⁿ chiàu i ê nî-hè, chiàu i só͘ oē ê kang-chok, lóng pun kang hō͘ in choè, sàu-thiaⁿ, sàu pâng-keng sàu tiâⁿ, chhéng í toh, jiû í toh, tuì 4 hè chiū hùn-liān khí, suî-lâng ê mi̍h suî-lâng siu khǹg, pa̍t ê ài ēng ài kā i chioh, pē-bú iā m̄-thang thoè i chú-ì, oē thang thoè i chioh, m̄-thang ēng bēng-lēng. Mi̍h nā ēng liáu koh khǹg goân-uī, pa̍t lâng m̄-bián chhē mi̍h ê mâ-hoân. Tek-khak bô le̍k-ài, bô phian-ài.
Goá sūn ki-hoē pò lán chai chi̍t ê si̍t-lē, chiū-sī tī 20 goā nî chêng, Tang-kiaⁿ-to͘ ê put-liông siàu-liân, siàu-lú ū 13218 miâ, kî-tiong ū pē-bú ê choè choē 7084 ê, bô pē ê 2050, bô bú ê sī 1764, bô pē-bú ê 1394, iúⁿ-bú ê 455, iúⁿ-pē ê 331, kî-thaⁿ 100. Chiàu chit ê pí-kàu khoàⁿ, ū pē-bú thang kà-sī ê put-liông soà [sic. 應該是soah] siāng choē, che thang chai sī le̍k-ài kap phian-ài. Mô͘-hē bú teh kà mô͘-hē kiáⁿ. Keh Bo̍k-su sī chhoā chú-lú chiū-kūn Chú. Tāi-ke oē kì-tit chú-lú sī Siōng-tè siúⁿ-sù ê, lán ài hó-hó chhoā in kui tī Chú, m̄-thang ge̍k-thāi, m̄-thang choán boē pa̍t lâng.
5. Hu-hū ài-chêng chin chhim.
I gâu thiàⁿ hū-jîn-lâng, iā sī hó bó͘ miā, chū-jiân sī Iâ-hô-hoa siúⁿ-sù ê chêng chhe Siau--sī si̍t-chāi sī lân-tit ê lú-chú, tuì tiōng-hu chin gâu pang-chān, tuì kiáⁿ chin gâu chéng-lí, m̄-káⁿ lô-hoân tiōng-hu ê kî-tó kap thoân-tō só͘-í Keh Bo̍k-su khoàⁿ-tio̍h i hiah bô êng, i kā i tàu choè, ho͘-hat chiah ê kiáⁿ kā lāu-bú tàu kha-chhiú. ióng-kiāⁿ ê sî khah bô khoàⁿ chhut i ê ài chêng, tī hoān-lān ê sî chiah khoàⁿ-kìⁿ Hū-jîn-lâng beh seng-sán thâu-chiūⁿ kiáⁿ, bô sī-toā-lâng tī sin-piⁿ, nn̄g lâng lóng bē bat keng-kè toā sū koh tú choè toā-chuí, chhù lóng ji̍p chuí, bô bîn-chn̂g thang siⁿ-kiáⁿ (tī Kong-san), tio̍h chē tek-pâi khì Ko Chài-chiok I-seng hia siⁿ, pak-tó͘ jī thiàⁿ, toā chuí jī kiaⁿ, Keh Bo̍k-su hû-chhah tiâu-tiâu, tuì Siōng-tè kî-tó, tuì sán-hū an-uì tông-chêng. iā tit-tio̍h Ko Chài-chiok Sian-siⁿ in hu-hū hui-siông ê chiàu-kò͘ hó khoán-thāi. Koh chi̍t pái tī Hô-bí, hū-jîn-lâng bô tú-hó poa̍h-tó, chhuì-khí kòng-tn̄g kuí-nā ki, Keh Bo̍k-su khoàⁿ chi̍t kìⁿ, hui-siông ê m̄-kam, boē chia̍h pn̄g, tio̍h ēng m̄-bián pō͘ ê liû-tōng chit hō͘ i chia̍h. Chiah hó ê hiân-chhe soà hō͘ Siōng-tè tiàu i tńg-khí, 10 ê gín-ná Keh Bo̍k-su thài ū hoat-tō͘ thang io, só͘-í tio̍h sio̍k-hiân, tit-tio̍h bat choè lú thoân-tō ê kè hō͘ i. Sin bo̍k-su-niû tuì thoân-tō ê khó͘-poe ū chhì kè, hoaⁿ-hí lâi pang-chān Keh Bo̍k-su, só͘-í chiong 10 ê kiáⁿ ê tàⁿ chiū kau-tāi sio̍k-hiâ. Tân--sī keng-kè chin oân-moá, bô phah-sǹg hū-jîn-lâng sin-khu m̄ choè chú, tì uī hā-suî boē chia̍h, chū-jiân chiū boē choè kang. Tāi-seng ū cha-bó͘ kiáⁿ thang choè, āu-lâi Keh Bo̍k-su tio̍h thé-thiap hu-jîn, chá-khí sî tio̍h i chú, hō͘ hū-jîn-lâng khùn khah oàⁿ, iû-goân hoaⁿ-hoaⁿ hí-hí lâi choè. Kám-siā Siōng-tè, tī chit ê uī hā-suî 22 nî kú, āu-lâi lâng pò ēng io̍h pa̍k tō͘-châi lâi kù, kù-liáu chiū hó, gâu chia̍h pn̄g, chiū ióng khí-lâi. Bô phah-sǹg oāⁿ Keh Bo̍k-su tì pīⁿ, bo̍k-su-niû ióng lah, oē ho̍k-sāi bo̍k-su kàu siān-chiong.
(Thāi-sio̍k).
漢羅（Ùi原文改寫）
我所尊敬數念的師友
王占魁
郭朝成牧師：論伊的傳記，伊有家己寫叫做傳道行程，出佇天橋，可惜我只有看一屑仔nā-tiāⁿ，所以袂得知伊的詳細，不過我是欲講我所知，所尊敬的nā-tiāⁿ。
1. 伊是樂觀的人。
伊的樂觀是得救，赦罪，做上帝子女的樂觀；毋是世俗的享樂，kan-ta想食，穿，嫖，賭，飲的罪惡快樂。伊佇神學校，是比我早兩年( 1906-1910)，in彼年五名攏是優秀的，就是趙天慈，潘都7-êng，蕭Bûn-tek，李Bûn-遮n5，郭朝成，一人有一款的特色，有一款的性格，一款的信仰，所以伊的成功自然無同。郭牧師伊的信仰是單純，是純正的，是十字架的福音，做上帝的後嗣，對按呢伊是樂觀的人，罕得看著伊憂頭頭結面，毋捌悲觀，驚惶；不時笑gī-gī，真gâu講古；伊一生不偏，不黨。凡事感謝，凡事忍耐，吞忍。伊是和平的人。伊的面貌真漂亮，女子欣慕的是真濟，若有別人teh欣慕的，伊就讓人。所以是不鬥不爭的君子。伊家己和平，也予人和平。
2.勉強家。
佇學裡是碌碌過日的人，畢業了，對漢文大進步，常常投稿，彰化的崇文社常常入賞，也捌得著一等，因為伊的文清，理徹。俗語講：「娶某冊毋讀，嫁尪跤毋縛，」所以濟濟人，讀冊是teh為著試驗，為著畢業證書，若畢業了，所讀的就還學校。若是郭牧師是畢業了才奮發勉強，佇傳教者中，伊的學問是算有著。
3.是經濟學者。
祖產有淡薄遺產，伊攏予伊的小弟，畢業了帶教會，只有夫婦兩人，毋nā伊無帶金錢，伊的夫人也無妝奩。當時一月日傳道本身領8箍，婦人人3箍。有人婦人人死，教士會就共扣，（彼時是教士teh發薪津，講好笑，講傳道死某，教士會也teh扣，其實是扣三箍)，後來又人講：死某都teh悽慘，閣共扣三箍是無情，後來就無扣，閣後來講婦人人領薪水無通，才廢止，一个起碼算11箍，有某無某攏相像，加一个囡仔，一月日加1.50。照算，若5个囡仔，共領18.50；佇少囝的時，郭牧師粒積400箍借好朋友，30年久，無母無內，後來猶原有還400箍，對我念講當時借伊400箍，是糴得六千斤粟，還的時糴無兩升米 (借佮還)，我毋在年kō，若照我的記憶來講：若佇1915年400箍糴得兩萬斤粟，若到佇1949.6:1，4萬箍換一斤的進前，400箍是偆這sián錢；通講攏無去。到囡仔出頭，5个查甫攏大學，5个女的攏受高中教育。列位，恁想祖產遺產棄權，400箍借朋友，無利息，也無討的人；thái有錢通栽培子女，佇遮就是伊的經濟學lah。 伊無做生理，無副業，應該領的以外，伊無別路的收入。
到底伊按怎teh經濟。
對青菜攏毋免用錢買，是對上帝的配給，逐項菜攏家己種到食袂了，猶有通分會友。對魚，肉in是不斷，猶是罕得買。 彼是按怎？ 較常是拜六買魚佮買肉，持防禮拜日若人客來就利便，閣禮拜日有會友會來看先生食飯都也有chhiⁿ-chhau，若是家己真儉，寬寬配到拜五，六才配了，才閣買新的，大部分青菜用較濟。對衣服：出外若倒來，衫連鞭換，一軀寒，一軀熱，穿得規世人。人teh流行，伊無，我teh穿短手ńg (南風服)，伊也笑我講：「王--的，你也teh激少年。」為著伊按呢儉，所以伊的囝逐个真儉。彼時囡仔若讀長榮，食佮蹛一年一百箍開袂了，無納受業料，食一個月9箍，帶三箍，半價是6箍，一年10月日60箍，冊佮制服是大漢的予細漢的接，換新的是小寡。人teh食魷魚，鹿肉，叫伊的囝買5仙果子來咬；人teh食，咱也teh食；人喙teh振動，咱也teh振動。伊的囡仔攏得著上帝祝福，攏優秀，佇附近讀攏是省立的，毋免讀私立。讀省立佮私立一年差不少，毋nā按呢，閣通得著獎學金。佇台北大學的時，閣得著牧師的紹介，有的佇教會活動，有的介紹做家庭教師，食，蹛攏免錢；所以伊常常teh講：讀大學紲比中學較省。
伊對金錢有知足，佇學裡就念，伊若偆上一千銀就到額，我問郭--的，taⁿ一千銀袂？應講，taⁿ的錢，若人teh燒的銀紙。伊也真畏錢，我常常teh募集錢，嘉義中會的慈善會，新樓病院的後援會，也是從事員，tó位起拜堂就叫我共in題，伊定定共我講：王--的，你無論去到tó位，人攏驚講：題錢的又來lah。我thái會欲擔任這，毋是有抽分，抑是拈捻，是報人有份這个恩惠，積聚財寶佇天裡，所以我毋是愛做，是無推辭。郭牧師伊看金錢的魔力真大，會得無交插是較好。但是伊奉獻是真甘，我欲題錢到伊遐，我毋捌對伊募捐，只有講我來的目的，伊隨時提30箍，抑是20箍來奉獻；閣一項，人欲共伊借300箍，抑是500箍，伊較常提30，抑是20箍予伊講：500箍我無，只30箍送你，按呢心較平安，有做好事，也毋免掛慮500箍予人倒去。
4. 伊教子有義方。
三字經講：「人遺子，金滿贏，我教子，惟一經」，意思是人留規櫃的金予囝，若是我是教囝只有一本經冊)。所講的經是指易經，書經，詩經，禮記，春秋；咱有較寶貝的經，就是新舊約聖經，是上帝默示的經，有利益佇教示，佇督責，予人歸正，引chhoā人學義理，予服事上帝的人練達，便便來行攏總的好事(II 提3:17)。
郭牧師按怎教囝，是用聖經，就是主的警戒佮教訓來培養in。近來學校的學課真急，真濟家庭紲無致意禮拜，父母關心學課，學校的成績，無關心佇靈命。郭牧師致意靈性的較要緊學校。早起時無禮拜，無食飯；暗時無禮拜，無去睏；若慣勢就毋是重擔，伊若赴無著禮拜，也家己讀彼chām聖經，讀了會好睏，有時睏一醒才想著伊的昏無禮拜，著起來家己禮拜，就真好睏。教囝著會記得，雖然是咱生的，猶kú是上帝交代咱培養，著予伊捌天父，信救主。
伊對囝兒新婦是親像人客。佮大囝相佮食，一月偌濟米，偌濟菜錢，無hàm-hàm，父母食囝是應該，伊無愛連累囝，因為伊有獎委會一月日6斗米 通領，伊佇霧峰教會做工，教會也有予伊，物件也隨人用，伊真明白。對按呢伊的囝攏是教會，社會的棟梁，大的，第三--的，攏做有為的牧師，第二--的做霧峰正峰化學工廠的技師，第四，第五--的做中等學校的教員。
有人攏是將本身做標準teh教示伊的囝，所以親像行坦橫的毛蟹母，當然教毛蟹囝行坦橫。 郭牧師，伊毋是用家己，是用主的警戒佮教訓來培養in ( Hut 6:4)。參考創18:19講：著命令伊的囝佮家眷長長守耶和華的道理(也看申4:9, 6:7, 11:19;詩 78:4；箴19:18, 22:6, 29:17；II提3:15)。人若用上帝的真理來教督伊的囝，伊的囝就欲予你安心，予你歡喜；到老也無歪chhoa̍h。
家庭教育做好就是守家庭禮拜；夫婦，男女，少兒攏聚集，不論甚麼工，會歇得的攏歇，吟相像的詩，讀相像的聖經，齊讀，雖然有甚麼無稱意的事，抑是甚麼鬱卒，會改世間苦痛憂悶，予人福氣滿滿，做一日的原動力。
細囝照伊的年歲，照伊所會的工作，攏分工予in做，掃廳，掃房間掃埕，筅椅桌，揉椅桌，對4歲就訓練起，隨人的物隨人收囥，別个愛用愛共伊借，父母也毋通替伊主意，會通替伊借，毋通用命令。物若用了閣勸原位，別人毋免揣物的麻煩。的確無溺愛，無偏愛。
我順機會報咱知一个實例，就是佇20外年前，東京都的不良少年，少女有13218名，其中有父母的最濟7084个，無父的2050，無母的是1764，無父母的1394，養母的455，養爸的331，其他100。照這个比較看，有父母通教示的不良煞siāng濟，這通知是溺愛佮偏愛。 毛蟹母teh教毛蟹囝。郭牧師是chhoā子女就近主。大家會記得子女是上帝賞賜的，咱愛好好chhoā in歸佇主，毋通虐待，毋通轉賣別人。
5.夫婦愛情真深。
伊gâu疼婦人人，也是好某命，自然是耶和華賞賜的前妻蕭氏實在是難得的女子，對丈夫真gâu幫贊，對囝真gâu整理，毋敢勞煩丈夫的祈禱佮傳道所以郭牧師看著伊遐無閒，伊共伊鬥做，呼轄遮的囝共老母鬥跤手。勇健的時較無看出伊的愛情，佇患難的時才看見婦人人欲生產頭上囝，無序大人佇身邊，兩人攏未捌經過大事閣拄做大水，厝攏入水，無眠床通生囝(佇岡山)，著坐竹排去高Chài-chiok醫生遐生，腹肚jī疼，大水jī驚，郭牧師扶插牢牢，對上帝祈禱，對產婦安慰同情。也得著高Chài-chiok先生in夫婦非常的照顧好款待。閣一擺佇和美，婦人人無拄好跋倒，喙齒摃斷幾若支，郭牧師看一見，非常的毋甘，袂食飯，著用毋免哺的流湯質予伊食。遮好的賢妻紲予上帝召伊轉去，10个囡仔郭牧師thài有法度通io，所以著續絃，得著捌做女傳道的嫁予伊。 新牧師娘對傳道的苦杯有試過，歡喜來幫贊郭牧師，所以將10个囝的擔就交代續絃。 陳氏經過真完滿，無拍算婦人人身軀毋做主，致胃下垂袂食，自然就袂做工。事先有查某囝通做，後來郭牧師著體貼夫人，早起時著伊煮，予婦人人睏較晏，猶原歡歡喜喜來做。感謝上帝，佇這个胃下垂22年久，後來人報用藥縛肚臍來灸，灸了就好，gâu食飯，就勇起來。無拍算換郭牧師致病，牧師娘勇lah，會服事牧師到仙終。
(待續)。