聖地訪問記(14)
Sèng-tē hóng-būn-kì (14)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 劉華義 Lâu Hoâ-gī |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第881號 |
| 日期 | 1962/3 |
| 頁數 | 11-12 |
白話字（原文數位化）
Sèng-Tē Hóng-Būn-Kì(14)
Lâu Hoâ-gī
KO TENG (GORDON)
Ê KOK-KOK-THAⁿ (2)
1962/3/1 11-12
IV. Chi̍p-hoē ê tōng-khang. Téng-bīn só͘ khoàⁿ Thâu-khak-oáⁿ ê soaⁿ-lûn-á, hoe-hn̂g kap chio̍h-bōng, sī tuì Ko-teng chiong-kun gián-kiù ê tiāu-cha kap hoat-ku̍t ê sêng-kó. Koán-lí ê lâng koh chhoā goán kàu tī hn̂g-lāi ê tang-pak-kak pò goán khoàⁿ chi̍t ê tōng-khang lâi ka-kiông chèng-bêng chit ê só͘-chāi sī Chú ê sí kap bâi-chòng ê tē. Tī tang-pak-kak kīn tī chio̍h-bōng ǹg sai ê chio̍h-phia̍h, ū hoat-hiān tio̍h chi̍t ê sè-sè e4 mn̂g. Chit ê ku̍t khí-lâi, chiah chai-iáⁿ sī chi̍t ê toā tōng-hia̍t, chhin-chhiūⁿ hông-khong-tōng, Tuì tē-bīn kàu tōng-hia̍t té iok ū 4 tn̄g goā chhim. Tōng-lāi lâm-pak iok 5 tn̄g tn̂g, tang-sai 3 tn̄g khoah. Hiān-sî tú-tú chhiàⁿ lâng teh chò hông-chuí kap pó͘-kiông ê kang-sū. I chin hó-ì, hō͘ goán lo̍h-khì tōng-khang té lâi chham-koan. Te̍k-pia̍t pò goán khoàⁿ khek tī chio̍h-piah ê chhû-tiàⁿ kap si̍p-jī-kè ê kì-hō (chûn-tiàⁿ tī chho͘-tāi kàu-hoē ēng chò ǹg-bāng ê kì-hō, Hi-pek-lâi 6:19). Chiàu i soat-bêng kóng, che chiū-sī chho͘-tāi kàu-hoē pì-bi̍t ê chi̍p-hoē-só͘. In-uī Ki-tok-kàu tī siū khún-tio̍k ê sî-kî, tio̍h koaiⁿ-mn̂g iám-hō͘ thau chi̍p-hoē. Sui sī án-ni, iā kám-kak bô thò-tòng, só͘-í-kéng tī bōng-po͘ lâng kiaⁿ, bô ài kàu ê só͘-chāi iah thô͘-khang chò pì-bi̍t ê chi̍p-hoē-só͘. Só͘-í chin iông-īⁿ thang chhui-sióng tng-sî ê Ki-tok-tô͘ kéng tī Chú bâi-chòng ê bōng-po͘ lâi ó͘ tōng-khang chò pì-bi̍t ê chū-hoē-só͘, tī hia saⁿ-kap kèng-pài Chú, siú sèng-chhan ê lé-gî. uī-tio̍h án-ni, chit ê tōng-hia̍t chiah siū Ki-tok-tô͘ ê tuì-te̍k thūn-ba̍t, kàu choè-kīn chiah hoat-hiān tio̍h. I ēng chit ê tōng chò chèng-kù lâi ka-kiông i ê chú-tiuⁿ.
Chiàu goá kò-jîn ê ì-kiàn kap kám-kak, goá sī khah ài chit ê só͘-chāi iâⁿ-koè Sèng-bōng kàu-hoē. In-uī tī chia lóng sī chū-jiân-kéng, bô ū kiàn-tiok-bu̍t, iā bô ū ka-thiam lâng ê kang-hu lâi kā i chng-thāⁿ. Te̍k-pia̍t hit ê Thâu-khak-oáⁿ ê soaⁿ-lûn-á, kap chio̍h-bōng khip-ín goá ê chù-ì, koh ū chhim-khek ê ìn-siōng. Khiā tī Thâu-khak-oáⁿ ê soaⁿ-lûn-á chêng, chhiok-kéng sêng-chêng, siūⁿ-tio̍h Chú siū tèng ê chhám-kéng, sim kám-kak ti̍t-ti̍t sio khí-lâi ia̍h ba̍k-sái kiōng beh lìn chhut-lâi. Siūⁿ tio̍h ngē-sim ê peng-teng, ná chhin-chhiūⁿ bô kám-chêng ê tōng-bu̍t chi̍t-iūⁿ, chin se̍k-liān koh kín-khoài lâi chip-hêng tuì sí-hêng ê hoān-lâng ê jīm-bū. In thǹg-khì Chú ê saⁿ, hō͘ I tó tī si̍p-jī-kè têng(sic.), chiong toā ki teng kā I tèng tuì chhiú-sim kap kha-poâⁿ, hō͘ I tiâu tī chhâ-nih.Chheng-âng ê hoeh tuì khang-chhuì ti̍t-ti̍t chhèng chhut-lâi, tih-tâm chit ê tē-bīn. uī-tio̍h thàng-thiàⁿ, tuì âu-té hoat-chhut tîm-tāng ê thó͘-khuì, kap beh jím-nāi chit ê toā khó͘-tháng só͘ ū ê iu kat-kat ê bīn-iông, peng-teng lóng put kài-ì, ia̍h bô ū chi̍t-sut-á chhek-ún ê sim, koáⁿ-kín beh thang lâi pun I ê i-ho̍k (Iok-hān 19:23, 24). Put-tàn án-ni, in khò kok-ka só͘ hō͘ in ê koân-sè lâi hì-lāng I kóng,” Lí nā-sī Iû-thài lâng ê ông, tio̍h kiù ka-kī” (Lō͘-ka 23:36, 37 ).
Peh-sèⁿ ê léng-siù, chiū-sī hiah ê chè-si-thâu kap keng-ha̍k-sū í-kip tiúⁿ-ló khiā tī I ê si̍p-jī-kè chêng, uī-tio̍h in ê bo̍k-tek ta̍t-sêng, hāi-sí Iâ-so͘ ê kè-bô͘ ê sêng-kong piáu-sī cha̍p-jī-hun ê tek-ì, soà thí-chhiò I kóng,” Lí bat kiù pa̍t lâng, iā bē-ē kiù ka-kī. Í-sek-lia̍t ê ông Ki-tok ah, taⁿ tio̍h tuì si̍p-jī-kè lo̍h-lâi, hō͘ goán khoàⁿ lâi sìn Lí. Lí oá-khò Siōng-tè, Siōng-tè nā hoaⁿ-hí Lí, taⁿ chiū tio̍h kiù Lí. In-uī Lí kóng, Goá chiū-sī Siōng-tè ê Kiáⁿ” (Má-khó 15:31, 32; Má-thài 27: 41-44).
Bû-tì ê kûn-chiòng toā-toā sè-sè iā ki-chhì I, iô-thâu kóng, “Lí huí-hoāi tiān, saⁿ ji̍t koh khí ê ah, tio̍h kiù ka-kī, Lí nā-sī Siōng-tè ê Kiáⁿ, tio̍h tuì si̍p-jī-kè lo̍h-lâi” (Má-thài 27: 39, 40).
Liân tâng siū tèng ê chha̍t iā mē I, siat-to̍k I kóng, “Lí kiám m̄-sī Ki-tok mah? Tio̍h kiù ka-kī kap goán”.
Gû-gōng! Kàu-ke̍k ê gû-chhún! Bô-poàⁿ lâng chai! Chú ê sèng-sim. I uī-tio̍h choân jîn-luī, tú-tú iā khiā tī I bīn-chêng chiah ê teh pòng-to̍k, thí-chhiò, hì-lāng, mē I ê lâng, chò sio̍k-choē ê iûⁿ-ko, lâu I ê pó-hoeh, hiàn I ê sèⁿ-miā teh thè-sio̍k. Í-sài-a kóng,”I uī-tio̍h lán ê kè-sit siū siong, uī-tio̍h lán ê choē-koà siū hāi, I tam-tng hêng-hoa̍t, lán tit-tio̍h pêng-an” (Í-sài-a 53:5).
Chò si ê lâng ia̍h kóng;
Lán bē hiáu kóng, iā bē ē chai,
Kiù-chú kan-khó͘ joā tāng.
To̍k chai I tèng tī si̍p-jī-kè,
Thè lán ū choē ê lâng.
Chú ah! Sià-bián jîn-luī ê gû-gōng, chiong êng-kng ê Kiù-chú kā I tèng-sí tī si̍p-jī-kè. Chú ah! Sià-bián goá, goá ê choē liân-luī Lí…… Chú ah! Kám-siā Lí, in-uī Lí thiàⁿ goá, thè goá tam-tng hêng-hoa̍t, hō͘ goá tit-tio̍h kiù. Lí sí, hō͘ goá oa̍h.
Tī si̍p-jī-kè hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi ū chi̍t kûn thiàⁿ Chú ê hū-jîn-lâng teh khoàⁿ I ê sí. In sī Boa̍t-tāi-lia̍p ê Má-lī-a, sió Ngá-kok Iok-se ê lāu-bú Má-lī-a, Sat-lô-bí, í-ki̍p tuì Ka-lī-lī toè tī I āu-bīn teh ho̍k-sāi I ê kuí-nā ê hū-jîn-lâng (Má-khó 15: 40, 41). Chiah ê loán-jio̍k ê hū-jîn-lâng iáu pí I só͘ thiàⁿ-thàng ê ha̍k-seng khah ióng-kám, káⁿ toè tī I ê āu-bīn kàu tī chia. Chóng-sī tāi-sè í-keng tēng, in bē thang uī-tio̍h I chò sím-mi̍h, chí-ū tuì hn̄g-hn̄g lâi teh khoàⁿ kàu I choè-āu ê sùn-kan. Sui sī án-ni , chit ê só͘ chò hō͘ tiàu tī si̍p-jī-kè téng ê Chú, kiám bô an-uì tio̍h I iu-siong ê sèng-sim mah? (Thāi-sio̍k)
漢羅（Ùi原文改寫）
聖地訪問記(14)
劉華義
KO TENG (GORDON)
ê各各他 (2)
1962/3/1 11-12
IV. 集會ê洞khang。 頂面所看頭殼碗ê山崙仔，花園kap石墓，是對Ko-teng將軍研究ê調查kap發掘ê成果。管理ê人koh chhoā阮到佇園內ê東北墮報阮看一个洞khang來加強證明這个所在是主ê死kap埋葬ê地。佇東北角近佇石墓向西ê石甓，有發現著一个細細e4門。這个掘起來，chiah知影是一个大洞穴，親像防空洞，對地面到洞穴底約有4丈外深。洞內南北約5丈長，東西3丈闊。現時拄拄倩人teh做防水kap補強ê工事。伊真好意， hō͘阮落去洞khang底來參觀。特別報阮看刻佇石壁ê船錠kap十字架ê記號(船錠佇初代教會用做向望ê記號，希伯來 6:19)。照伊說明講：這就是初代教會祕密ê集會所。因為基督教佇受窘逐ê時期，tio̍h關門掩護偷集會。Sui是按呢，也感覺無妥當，所以揀佇墓埔人驚，無ài到ê所在iah土khang做袐密ê集會所。所以真容易thang揣想當時ê基督徒揀佇主埋葬ê墓埔來挖洞khang做祕密ê聚會-所，佇hia相及敬拜主，守聖餐ê禮儀。為著按呢，這个洞穴chiah受基督徒ê對敵填密，到最近chiah發現著。伊用這个洞做證據來加強伊ê主張。
照我個人ê意見kap感覺，我是較愛這个所在贏過聖墓教會。因為佇chia攏是自然景，無有建築物，也無有加添人ê工夫來kā伊裝thāⁿ。特別hit-ê頭殼碗ê山崙仔，kap石墓吸引我ê注意，koh有深刻ê印象。徛佇頭殼碗ê山崙仔前， 觸景成情，想著主受釘ê慘境，心感覺直直燒起來亦目屎kiōng-beh lìn出來。想著硬心ê兵丁，若親像無感情ê動物一樣，真熟練koh緊快來執行對死刑ê犯人ê任務。In褪去主ê衫，hō͘伊倒佇十字架頂，將大支釘kā伊釘對手心佮跤盤，予伊tiâu佇柴裡。清紅ê血對khang喙直直chhèng出來，滴澹這个地面。為著痛疼，對喉底發出沉重ê吐氣，kap beh忍耐這ê大苦痛所有ê憂結結ê面容，兵丁攏不介意，亦無有一屑仔側隱ê心，趕緊beh thang來分伊ê衣服（約翰 19:23， 24）。不但按呢，in靠國家所予in ê權勢來戲弄伊講：「你若是猶太人ê王，著救家己」（路加 23:36， 37）。
百姓ê領袖，就是hiah-ê祭司頭kap經學士以及長老徛佇伊ê十字架前，為著in ê目的達成，害死耶穌ê計謀ê成表示十二分ê得意，紲恥笑伊講：「你捌救別人，也袂會救家己。以色列ê王基督矣， taⁿ著對十字架落來，予阮看來信你。你倚靠上帝，上帝若歡喜你，taⁿ就著救你。因為你講，我就是上帝ê囝」（馬可 15:31， 32; 馬太 27: 41-44)。
無ê群眾大大細細也譏刺伊，搖頭講：「你毀壞殿，三日koh起ê矣，著救家己，你若是上帝ê囝，著對十字架落來」（馬太 27:39， 40）。
連同受釘ê賊也罵伊，褻瀆伊講：「你kiám毋是基督mah？著救家己kap阮」。
愚戇！到極ê愚蠢！無半人知！主ê聖心。伊為著全人類，拄拄也徛佇伊面前chiah-ê teh謗瀆，恥笑，戲弄，罵伊ê人，做贖罪ê羊羔， 流伊ê pó-血，獻伊ê性命teh替贖。以賽亞講：”伊為著咱ê過失受傷，為著咱ê罪過受害，伊擔當刑罰，咱得著平安」 (以賽亞 53:5)。
做詩ê人亦講;
咱袂曉講：也袂會知，
救主艱苦偌重。
獨知伊釘佇十字架，
替咱有罪ê人。
主矣！赦免人類ê愚戇，將榮光ê救主kā伊釘死佇十字架。主矣！赦免我，我ê罪連累你……主矣！感謝你，因為你疼我，替我擔當刑罰，予我得著救。你死，予我活。
佇十字架遠遠ê所在有一群疼主ê婦jîn人teh看伊ê死。In是抹大拉ê馬利亞，小雅各Iok-se ê老母馬利亞，撒羅米，以及對加利利toè佇伊後面teh服事伊ê幾若ê婦jîn人（馬可 15:40， 41）。Chiah-ê軟弱ê婦jîn人猶比伊所疼痛ê學生khah勇敢，敢綴佇伊ê後面到佇chia。總是大勢已經定， in袂通為著伊做啥物，只有對遠遠來teh看到伊最後ê瞬間。雖是按呢，這个所做hō͘召佇十字架頂ê主，kiám無安慰著伊憂傷ê聖心mah？ (待續)