廣島爆炸記
Kóng-tó po̍k-chà kì
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 謝經 Chiā Keng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第879號 |
| 日期 | 1962/2 |
| 頁數 | 18 |
白話字（原文數位化）
Kóng-tó(Hi-lo-si-ma) Po̍k-chà kì
Chiā Keng e̍k
1962.2.1 879 18-19
(1)8 tiám 15 hun!
1945 nî 8 goe̍h chhe 6, pài-it chá-khí thàu-chá, khong-si̍p kéng-pò í-keng kái-tû; 7 tiám goā, kéng-kài kéng-pò iā kái-tû. Ta̍k lâng koáⁿ-kín chiàu siông beh khì chiūⁿ-pan, hū-jîn-lâng teh siu cha-khí-tǹg(sic.) ê toh-téng. Hut-jiân ū gîn-sek ê B 29 chi̍t chiah, chhut-hiān tī Hi-lo-si-ma chhī-goā ê siōng-khong; chiong i ê ki-koan chhiat tiām, hō͘ i bô siaⁿ, chiū ti̍t-ti̍t chhu tuì chhī-lāi ê khong-tiong ji̍p-lâi. Tú ū chi̍t ê hū-jîn-lâng kia̍h-thâu khoàⁿ kóng, “Ah! Lí khoàⁿ! Tuì hui-ki ū mi̍h teh ka-la̍uh lo̍h-lâi;”……chhin-chhiūⁿ lo̍k-hā-soàⁿ. bān-bān teh kàng-lo̍h, koân iok 6000 kong-chhioh……8 tiám 15 hun! Hut-jiân ū chi̍t chūn chheⁿ-pe̍h ê siám-kng tà-lo̍h Hi-lo-si-ma choân chhī!
(2) Chheⁿ-chháu teh to̍h!
Hit sî Hi-lo-si-ma kàu-hoē ê Si-kha-ma Bo̍k-su(四竈一郎), sī tī lī po̍k-chà ê tiong-kan tē-tiám ū 2 kong-lí poàⁿ, kīn kau-goā chi̍t ê soaⁿ-lûn-á ê soaⁿ-io. Hia chiū-sī Toē-sìn(遞信) káng-si̍p-só͘ ê hāu-sià, ta̍k ê pài-it siōng-ngó͘ 8 tiám, i lóng tio̍h khì hia ián-káng. I tú-tú khiā tī lâu-kha chit-oân-sek ê thang-á-piⁿ, tuì hia ē thang liâu-bāng tio̍h Hi-lo-si-ma chhī ê toā pō͘-hūn. Siám-kng liáu-āu, bo̍k-su chek-sî khoàⁿ-kìⁿ Hi-lo-si-ma choân chhī ê tē-bīn ū kha̍h chi̍t têng, chhin-chhiūⁿ iû phû-bīn , âng-âng teh to̍h ê hoé-hái! Tú-tú hit sî toā po̍k-chà ê siaⁿ-im chín-tōng thiⁿ-tē! Hāu-sià chek-sî tó, tuì bo̍k-su ê téng-bīn teh--lo̍h-lâi! Tī thang-á goā, bô chhēng saⁿ teh khau-chháu ê kang-lâng, ka-chiah-phiaⁿ ê phoê kui phiàn lóng liù khí-lâi!
Ū chi̍t ê chheng-liân tī chhī-lāi teh kiâⁿ, hō͘ siám-kng tuì téng-bīn chiò-tio̍h ê sî,choân-sin kám-kak chi̍t chūn ê jia̍t-khì, chhin-chhiūⁿ hō͘ kún-kún ê iân lâm--tio̍h, kiap tī seng-khu ê khoán.I só͘ chhēng ê kok-bîn-ho̍k chek-sî sio kàu chhuì-chhuì lak tī thô͘-kha. Choân-sin ê phoê-hu iā sūn-soà hiauh-hiauh, kńg-kńg, tin-tin lo̍h-khì, chhin-chhiūⁿ phoà-pò͘ chi̍t-iūⁿ. I chi̍t-ē khoàⁿ, sin-piⁿ ê chheⁿ-chháu lóng teh to̍h hoé! chhin-chhiūⁿ choá teh to̍h! I soà khoàⁿ kàu gāng--khì. Sui-jiân tuì i bô phoê ê seng-khu ū huih kap thng, kám-kak chhin-chhiūⁿ iû teh lâu-lo̍h; chóng-sī siūⁿ bē hiáu-tit, che sī si̍t-chāi, á-sī bāng-kìⁿ.
(3)Kî-hêng koài-chōng ê jîn-kûn.
Toā po̍k-chà ê siaⁿ-im koè liáu chhī-lāi ê kong-kèng oân-choân kái-piàn. Ta̍k hāng mi̍h lóng tó lo̍h-khì, phak tī tē-nih; chí-ū tiān-hoé-thiāu iáu khiā-teh, pìⁿ hoé-thoàⁿ. Chēng chauh-chauh! Bān-mih lóng bô chò siaⁿ, liân chhoán-khuì iā m̄-káⁿ ê khoán. Chi̍t sî hóng-hut chhin-chhiūⁿ goân-sí sî-tāi, chhiⁿ-chhìn ê hông-po͘.
Bô loā-kú chē-chē só͘-chāi chiū ū o͘-ian chhèng koân, teh hoé-sio. iáu ē tín-tāng ê lâng, chiū tuì hāu-phiaⁿ-phoè ê tiong-kan pê chhut-lâi. Tī sio hut-hut ê ke-lō͘ in chiâⁿ-chò kui choā, bān-bān teh kiâⁿ. In ê hêng-chōng lóng piàn-oāⁿ, kui seng-khu khiû-khiû niù-niù. Siang-chhiú tī thâu-chêng, bē giâ koân, iā m̄ káⁿ pàng kē. Bô-lūn lâm-lú, ū chhēng saⁿ-khò͘ kah[sic.] ná chhin-chiūⁿ bô. Ū siàu-liân ê hū-jîn-lâng bīn chéng 2 poē toā, ba̍k-chiu hō͘ chéng khí-lâi ê bah tâi--khì, soà bô khoàⁿ-kìⁿ. iā ū lâng kui seng-khu choan-choan huih lo̍k chi̍h-chi̍h. In lóng bô chhut-siaⁿ, bē ai, iā bē haiⁿ; chhin-chhiūⁿ teh sàng-chòng ê hêng-lia̍t, chēng-chēng…bān-bān…teh kiâⁿ. In ê nâ-âu ke̍k-kî chhuì-ta. “Chuí! ài-lim chuí!”
In sī ǹg chhī-lāi ê khe-piⁿ teh kiâⁿ. Tī in ê kha só͘ ta̍h ê tē-bīn, ū bû-sò͘ hoé-hu-sek ê sin-si, chhin-chhiūⁿ tâng-siōng tó-teh; pak-tó͘ phòng-phòng, sì-kha liòng-ti̍t, chhin-chhiūⁿ jiû-hî. Tī hū-jîn-lâng ê sin-piⁿ iā ū sè-sè ê eⁿ-á hē-teh, o͘-o͘ chhin-chhiūⁿ to̍h bô koè ê chhâ-kho͘.
(4)iām-jia̍t ê khe-po͘.
Goán-chú-hûn(sic.) í-keng siau-bô, chóng-sī tuì tē-bīn ta̍k só͘-chāi ū o͘-ian chhèng-koân, tī téng-bīn ū hē-thiⁿ kiông-lia̍t ê thài-iông teh chian. Chiah ê kî-hêng koài-chōng ê jîn-kûn, sio-soà ti̍t-ti̍t chū-chi̍p lâi kàu iām-jia̍t ê khe-po͘. Bô kú khoan-khoah ê khe-po͘ chiū chhiong-moá chiah ê hoé-hu-sek ê jîn-kûn. Ū chi̍t ê siàu-liân-lâng pê kàu chuí-piⁿ àⁿ-lo̍h beh lim chuí, chū án-ni chhih lo̍h-khì tn̄g-khuì “Hō͘ hoé sio-tio̍h ê lâng, lim chuí ē sí o͘h!” M̄-chai tuì tó-uī, ū lâng án-ni teh hoah. Ah! Chī-chuī bô hō͘ hoé sio-tio̍h ah? lâi kàu chia ê lâng, ta̍k-ê lóng mā sio kah kui seng-khu noā kô͘-kô͘!
iām-jia̍t ê ji̍t--sî koè-khì, âng-sek ê mî--sî chiū lâi. In-uī ta̍k só͘-chāi ê hoé-sio hoán-chiò, choân-chhī lóng âng phà-phà. Âng-sek ê mî--sî koè liáu, iām-jia̍t ê ji̍t-sî koh-chài lâi. Hoâiⁿ tī khe-po͘ ê sin-si ná lâi ná chē. Chhàu-bī piàn-tē! Sí bô khì ê hô͘-sîn poe lâi teh cham bô phoê ê sin-si ê chhàu-bah. Tē 3 ji̍t……tē 4 ji̍t iā koè-khì. Bû-sò͘ ê sin-si lóng teh siⁿ thâng. Lâng chiū chiong in khioh kui tui lâi sio.
(Thāi-sio̍k)
漢羅（Ùi原文改寫）
廣島(Hi-lo-si-ma)爆炸記
謝經 譯
1962.2.1 879 18-19
(1)8點15分！
1945年8月初6，拜一早起透早，空襲警報已經解除；7點外，警戒警報也解除。逐人趕緊照常欲去上班，婦人人teh收早起頓的桌頂。忽然有銀色的B 29一隻，出現佇Hi-lo-si-ma市外的上空；將伊的機關切恬，予伊無聲，就直直趨對市內的空中入來。拄有一个婦人人攑頭看講：「啊！你看！對飛機有物teh交落落來；」……親像落下傘。慢慢teh降落，懸約6000公尺……8點15分！忽然有一陣青白的閃光罩落Hi-lo-si-ma全市！
(2) 青草teh著！
彼時Hi-lo-si-ma教會的Si-kha-ma牧師(四竈一郎)，是佇離爆炸的中間地點有2公里半，近郊外一个山崙仔的山腰。 遐就是遞信講習所的校舍，逐个拜一上午8點，伊攏著去遐演講。伊拄拄徛佇樓跤職員室的窗仔邊，對遐會通瞭望著Hi-lo-si-ma市的大部份。閃光了後，牧師即時看見Hi-lo-si-ma全市的地面有kha̍h一重，親像油浮面，紅紅teh著的火海！拄拄彼時大爆炸的聲音振動天地！校舍即時倒，對牧師的頂面硩--落-來！佇窗仔外，無穿衫teh薅草的工人，ka-chiah-phiaⁿ的皮規phiàⁿ攏遛起來！
有一个青年佇市內teh行，予閃光對頂面照著的時，全身感覺一陣的熱氣，親像予滾滾的iân淋--著，kiap佇身軀的款。伊所穿的國民服即時燒到碎碎落佇土跤。全身的皮膚也順紲hiauh-hiauh，捲捲，津津落去，親像破布一樣。伊一下看，身邊的青草攏teh著火！親像紙teh著！伊紲看到愣--去。雖然對伊無皮的身軀有血佮湯，感覺親像油teh流落；總是想袂曉得，這是實在，á是夢見。
(3)奇形怪狀的人群。
大爆炸的聲音過了市內的光景完全改變。逐項物攏倒落去，仆佇地nih；只有電火柱猶徛teh，變火炭。 靜chauh-chauh！萬物攏無做聲，連喘氣也毋敢的款。一時彷彿親像原始時代，悽凊的磺埔。
無偌久濟濟所在就有烏煙衝懸，teh火燒。猶會振動的人，就對hāu-phiaⁿ-phoè的中間爬出來。佇燒hut-hut的街路in成做規逝，慢慢teh行。In的形狀攏變換，規身軀虯虯niù-niù。雙手佇頭前，袂夯懸，也毋敢放低。無論男女，有穿衫褲假若親像無。有少年的婦人人面腫2倍大，目睭予腫起來的肉埋--去，紲無看見。也有人規身軀專專血lo̍k chi̍h-chi̍h。In攏無出聲，袂哀，也袂哼；親像teh送葬的行列，靜靜…慢慢…teh行。In的嚨喉極其喙焦。「水！愛啉水！」
In是向市內的溪邊teh行。佇in的跤所踏的地面，有無數火灰色的身屍，親像銅像倒teh；腹肚膨膨，四跤躘直，親像鰇魚。佇婦人人的身邊也有細細的嬰仔下teh，烏烏親像著無過的柴箍。
(4)炎熱的溪埔。
原子雲已經消無，總是對地面逐所在有烏煙衝懸，佇頂面有夏天強烈的太陽teh煎。遮的奇形怪狀的人群，相紲直直聚集來到炎熱的溪埔。無久寬闊的溪埔就充滿遮的火灰色的人群。有一个少年人爬到水邊向落欲啉水，自按呢chhih落去斷氣「予火燒著的人，啉水會死o͘h！」毋知對tó位，有人按呢teh喝。啊！ Chī-chuī無予火燒著啊？來到遮的人，逐个攏嘛燒甲規身軀爛糊糊！
炎熱的日--時過去，紅色的暝--時就來。因為逐所在的火燒反照，全市攏紅phà-phà。 紅色的暝--時過了，炎熱的日時閣再來。橫佇溪埔的身屍那來那濟。臭味遍地！死無去的胡蠅飛來teh沾無皮的身屍的臭肉。第3日……第4日也過去。無數的身屍攏teh生蟲。人就將in抾規堆來燒。
(待續)