聖地訪問記(11)
Sèng-tē hóng-mn̄g-kì (11)
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 劉華義 Lâu Hoâ-gī |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第878期 |
| 日期 | 1962/1 |
| 頁數 | 8 |
白話字（原文數位化）
Sèng-tē hóng-mn̄g-kì(11)
10)Iâ-lō͘-sat-léng, Kok-kok-thaⁿ ê lō͘ (Via Dolorosa)
(Chiap téng hō tē 14 bīn)
Lâu Hoâ-gī
1962/1/15
8-11
“Tuì án-ni (Pí-lia̍p-to) chiū chiong Iâ-so͘ kau hō͘ in khì tèng si̍p-jī-kè” (Iok-hān 19:16). Hit ji̍t chi̍t ê hêng-lia̍t tuì Pí-lia̍p-to ê koaⁿ têng chhut-hoat, ǹg Kok-kok-thaⁿ ê hêng-tiûⁿ chin-hêng. Chi̍t kûn bú-chong ê Lô-má peng-teng, tī ui-hong lím-lím ê pé-chóng ê chí-hui ē, toà tio̍h kéng-pī, kàm-sī kap chip-hêng(執刑) ê jīm-bū, ah saⁿ ê sí-hoān teh kiâⁿ. Tī chit saⁿ lâng ê āu-bīn ū kui toā-tīn ê lâng saⁿ e-kheh soan-jióng lâi teh toè, beh khoàⁿ chit saⁿ lâng ê kiat-kio̍k. Chit saⁿ lâng tiong ê chi̍t ê, chiū-sī Siōng-tè ê to̍k-siⁿ Kiáⁿ lán ê Chú Iâ-so͘. Chit tiâu tuì “Siū sip-jī-kè ê lé-pái-tn̂g” kàu Kok-kok-thaⁿ(Hiān-sî tī hia ū chi̍t keng ê toā lé-pái-tn̂g, kiò chò “Sèng bōng kàu-hoē”Chú só͘ kiâⁿ ê lō͘, kiò chò Via Dolorosa (Way of sorrow or way of tear ),chiū-sī “Siong-pi ê lō͘.” Tī chit tiâu lō͘ tuì kó͘-chá chiū chí-tēng 14 só͘-chāi, iah tī chit 14 só͘-chāi khí sè-sè ê lé-pái-tn̂g, an-tì chè-toâⁿ thang hō͘ sûn-lé ê lâng su-liām Chú giâ sip-jī-kè keng-koè chit ê lō͘. Chit 14 só͘-chāi, ū ê sī chiàu Hok-im-su só͘ kì ê sū-chek lâi tēng, chhin-chhiūⁿ kóng peng-teng kiông-pek Kó͘-lī-nāi lâng Se-bûn giâ Chú ê si̍p-jī-kè (Má-thài 27:32), á-sī Iâ-so͘ tuì hiah ê thè I ai-siong ê Iâ-lō͘-sat-léng ê hū-jîn-lâng ê kà-sī (Lō͘-ka 23:26-31) téng. Kî-thaⁿ ê sī chiàu thoân-soat lâi tēng ê, chhin-chhiūⁿ kóng Iâ-so͘ poa̍h-tó, Iâ-so͘ tú-tio̍h I ê lāu-bú Má-lī-a, á-sī ū chi̍t ê hū-jîn-lâng miâ Veronica, ēng i ê phè lâi chhit Iâ-so͘ hoeh-koāⁿ ê bīn téng-téng. Chhin-chhiūⁿ án-ni ū 14 só͘-chāi lâi teh soat-bêng Chú tī chit tiâu lō͘-tiong só͘ hoat-seng ê sū-kiāⁿ.(Koan-hē Veronica chhit Iâ-so͘ ê bīn ê sū, tī lán ê Sèng-keng bô kì-chài. iáu-kú tī Lô-má káu-hoē khoàⁿ chit ê thoân-soat chò sū-si̍t, iā āu-lâi chheng chit ê hū-jîn-lâng chò Sèng Veronica. Chiàu thoân-soat sī kóng chit ê hū-jîn-lâng sī Iâ-lō͘-sat-léng lâng, hit ji̍t i tī lō͘-piⁿ khoàⁿ Chú giâ si̍p-jī-kè ê khó͘-kéng, cháu chhut-khì ēng i ê bīn-phè lâi chhit Chú ê bīn. āu-lâi i ū hoat-hiān i só͘ chhit ê phè ū Iâ-so͘ ê bīn-hêng.( Thiaⁿ kóng chit tiâu ū Ki-tok ê bīn-siōng ê phè pó-chûn tī Lô-má siâⁿ ê Sèng Pí-tek toā lè-pài-tn̂g).
Chiàu sian-siⁿ teh soat-bêng, si̍p-jī-kè sī 10 chhioh kap 7 chhioh tn̂g ê sam lâi chò si̍p-jī-hêng ê Lô-má hêng-kū,tāng iok ū 75 kong-kin. Lán ê Chú tuì tī chìn-chêng àm kap ha̍k-seng siú poâⁿ-koè-cheh, siat-li̍p Sèng-chhan, liáu-āu tī Khek-se-má-nî hn̂g siū lia̍h, thong-mî siū sím tī A-ná, Kai-a-hoat ê bīn-chêng ti̍t kàu thiⁿ-kng. āu-lâi kè-sàng kau hō͘ Pí-lia̍p-to, Pí-lia̍p-to uī-tio̍h loē-iông ê hok-cha̍p（sic.）, chiū sàng kau hō͘ Hi-lu̍t, Hi-lu̍t koh sàng hêng Pí-lia̍p-to. Chhin-chhiū án-ni ê phi-lô, í-keng sin-thé chih-chài bē tiâu, koh siū hit hō lêng-jio̍k hì-lâng, kap tuì só͘ kéng só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng Iû-tāi ê hoán-ge̍k ê táⁿ-kek（sic.）, te̍k-pia̍t uī-tio̍h jîn- luī tī si̍p-jī-kè téng beh lim ê khó͘-poe, cheng-sîn-siōng í-keng siū chīn khó͘-thàng. Tī chit hō sim-sîn, jio̍k-thé káu-gia̍h loán-jio̍k ê chōng-thài ē, iáu-kú tio̍h giâ ka-kī beh siū tèng sí hiah tāng ê si̍p-jī hêng-kū lâi kiâⁿ ǹg Kok-kok-thaⁿ. Sui-bóng tī Pí-lia̍p-to ê koaⁿ-têng kàu Kok-kok-thaⁿ m̄-sī chin hn̄g ê lō͘ (iok ū 700 kong-chhioh), nā-sī tuì tī Chú kàu-gia̍h sī tāng lah. Chit tiâu Chú giâ si̍p-jī-kè ê lō͘, Ki-tok-tô͘ khoàⁿ chò sèng-lō͘, ēng tîm-tàng ê sim-chêng lâi teh siàu-liām Chú ê thiàⁿ-thàng kap I ê siū khó͘. Goán tī hit chá-khì hō͘ àn-nāi ê lâng chhoā, koh thiaⁿ i ê soat-bêng , toè i kiâⁿ Chú tī sè-kan choè-āu ê lō͘. Goá ê sim-lāi ū kóng bē chhut ê kám-chêng, kàu taⁿ iā piáu-bêng bē chhut-lâi ê ho̍k-cha̍p ê sim-chêng. Tī goá teh ta̍h chit ê tē-siōng, Chú chiong I ê hoeh-koāⁿ lâi ti̍h-tâm, chhut I só͘ ū lóng-chóng ê khuì-la̍t, jím-siū it-chhè ê lêng-jio̍k, thí-chhiò, teh kiâⁿ sio̍k-choē ê lō͘. Peng-teng bô-chêng ê phoê-piⁿ, kha-chiⁿ kap hoah-hiàm, hiah ê chí-tō-chiá uī-tio̍h in hām-hāi Iâ-so͘ ê kè-bô͘ ê sêng-kong piáu-hiān moá-chiok kap tek-ì ê bî-chhiò.Siū siàn-tōng ê bû-tí ê peh-sèⁿ e-kheh I, hoat-chhut ki-chhì, soan-jióng, kí-thiⁿ oe-tē, ná chhin-chhiū hoat-kông ê chōng-thài.
Kuí ji̍t chêng chiah ê lâng kia̍h chang-chhiū-ki hoah Hô-sàn-ná hō͘ thong-siâⁿ iô-choah teh hoan-gêng I, taⁿ m̄-nā tiām-tiām, hoán-tńg tuì in ê chhuì hoah kóng “Tû-khì, tû-khì, tèng I tī si̍p-jī-kè.”（Iok-hān 19:15）. In ê bīn chhiong-moá m̄-goān tuì I kā-gê……Bô chi̍t lâng káⁿ chhut-thâu lâi thè I piān-kái á-sī hun-sò͘. Lia̍p-pí Nî-ko-tí-bó͘ tī tá-lo̍h ?Gī-oân Iok-sek tī tá-lo̍h? Lia̍p-sat-lō͘ tī tá-lo̍h? Sat-kai tī tá-lo̍h? Sim-ài ê ha̍k-seng tī tá-lo̍h? Hiah ê hō͘ Chú i-pēⁿ, koáⁿ-kuí ê siū-un ê kap in ê kám-kek ê ka-cho̍k tī tá-lo̍h? Hiah ê tuì I chia̍h-tio̍h 5 ê piáⁿ 2 boé hî ê 5000 lâng tī tá-lo̍h? Thiaⁿ-tio̍h I ê kà-sī siū kám-tōng kóng, I ê chhuì ū moá-moá un-tián ê oē lâi kui êng-kng Siōng-tè ê kûn-chiòng tī tá-lo̍h?……I ka-kī chi̍t lâng tiām-tiām teh giâ I ê si̍p-jī-kè, chi̍t-pō͘ chi̍t-pō͘ teh kiâⁿ Kok-tok-thaⁿ ê lō͘（Iok-hān 19:17）. I siū ap-pek tú-tio̍h kan-khó͘, iáu-kú bô khui chhuì chhin-chhiūⁿ iûⁿ-á khan kàu siū thâi ê tē (Í-sài-a 53:7). Sui-bóng ū chi̍t kûn tuì Ka-lī-lī toè tī I ê āu-bīn thiàⁿ I lâi su-hāu（sic.） I ê hū-jîn-lâng hn̄g-hn̄g teh toè I, chóng-sī chiah ê lâng bē thang thè I chò sim-mi̍h. Chèng-lâng lóng lī-khui I khì……
Kó͘-lī-nāi ê Se-bûn ah! Lī ū hok-khì.Hit ji̍t lí tú-tú beh ji̍p siâⁿ tú-tio̍h I giâ sip-jī-kè beh chhut-khì. Peng-teng kiông lia̍h lí thè I lâi giâ sip-jī-kè lí ū ki-hoē thang kiám-chió Chú ê sin-thé ê kan-khó͘ tiap-á-kú. Lí ê sim khí-thâu tek-khak ū m̄ kam-goān, khoàⁿ chò kiàn-siàu, chóng-sī lí giâ Chú ê sip-jī-kè kap I chò-hoé kiâⁿ ê tiap-á-kú, tuì I ū lâu chhim-khek ê in-siōng kap kám-tōng. Ta̍k sè-tāi ê Ki-tok-tô͘ beh uī-tio̍h lí thé-thiap Chú ê só͘ chó lâi kám-siā lí.(Chiàu thoân-soat kóng, Lô-má 16:13 só͘ kì-chài ê Ló͘-hu, sī Kó͘-lī-nāi Se-bûn ê kiáⁿ. uī-tio̍h Se-bûn hit ji̍t giâ Chú ê sip-jī-kè, thang chiap-chhiok tio̍h Chú ê ki-hoē, i hoán-hoé chò Iâ-so͘ ê ha̍k-seng, ia̍h choân-ke hoé-kái, tī chho͘ tāi ê kàu-hoē chiâⁿ-chò jia̍t-sim, thiàⁿ Chú ê ka-têng).
Tī Chú ê sí ê hêng-lia̍t ê lō͘-tiong, ū chi̍t kûn Iâ-lō͘-sat-léng ê hū-jîn-lâng khoàⁿ liáu sim-sng, uī-tio̍h I tuî-heng ai-siong(Lō͘-ka 23:27). Tī ke̍k khó͘-thàng ê tiong-kan, Chú bē kò͘-tit pún-sin, tuì chiah ê lâng lâi kóng-chhut an-uì kap uī-tio̍h in tī só͘ beh lâi ê jit-chí ē tú-tio̍h ê chai-lān lâi khoà-lū kéng-kài.” Iâ-lō͘-sat-léng ê hū-jîn-lâng ah, bo̍h-tit uī-tio̍h goá thî-khàu, tio̍h uī-tio̍h lín ka-kī kap ka-kī ê kiáⁿ-jî lâi thî-khàu; in-uī sî beh kàu……” (Lō͘-ka 23:28-31). I oân-choân hiàn ka-kī thiàⁿ lán kàu sí. Chiàu Iok-hān 13:1 só͘ kóng, “I í-keng thiàⁿ tī sè-kan sio̍k I ê lâng, kàu boé ia̍h thiàⁿ in.”
Kiâⁿ chit tiâu lō͘ si̍t-chāi kám-khài bû-liōng. Tī thâu-khak lāi, hit ji̍t tī chi̍t ê lō͘-chiūⁿ só͘ hoat-seng ê sū-kiāⁿ chi̍t hāng chit hāng lóng phû chhut-lâi, tī-kàu hō͘ sim-sng kap m̄-kam, iā kám-kek Chú ê thiàⁿ kap hi-seng. àn-nāi ê lâng tī chiah ê 14 chām tuì goán ū soat-bêng chē-chē hāng sū, nā-sī hiah ê lóng bē hō͘ goá chù-ì lâi ji̍p tī hī-khang, chí-ū thang bān-bān kiâⁿ tī Chú siū khó͘ ê lō͘ thang bêng-sióng, goá ê sim í-keng kám-tōng, ia̍h cha̍p-hun kàu-gia̍h lah. Goá bô su-iâu tio̍h í-goā ê soat-bêng, teh ta̍h chit choā lō͘ í-keng sī chin toā ê soat-bêng lah.
Tī muí lé-pài ê pài-gō͘ ē-po͘ 2 tiám, ū chi̍t ê te̍k-pia̍t ê chong-kàu hêng-lia̍t kú-hêng tī chit tiâu lō͘. Chiū-sī Dominican phài ê siū-tō-sū só͘ chú-pān ê lē-hêng gî-sek. Goán kàu Iâ-lō͘-sat-léng ê ji̍t sī pài-sì. Só͘-i goán tú-hó ē-thang chham-ka pài-gō͘ ē-po͘ chit ê hêng-lia̍t. Nā-sī Chiong-hui Bo̍k-su in-uī i só͘ siū kau-tāi ê kang-chok tio̍h tī pài-gō͘ ē-tàu lī-khui chia chhut-hoat khì Lì-pa-loán khui-hoē. I tī Ia-lō͘-sat-léng ê sî-kan chí-ū chiok-chiok chi̍t ji̍t kap chi̍t àm nā-tiāⁿ. I chin m̄-kam chiah kín tio̍h lī-khui Iâ-lō͘-sat-léng. In-uī iáu ū chē-chē só͘-chāi bô hóng-mn̄g koè. Goá iā kám-kak ka-kī chi̍t lâng tī īⁿ-hiong bô phoāⁿ. Chia̍h ē-tàu pá ēng m̄-kam ê sim sàng i khì hui-ki-tiûⁿ liáu-āu, goá chiū kap Mr.Kirk koáⁿ-kín ji̍p siâⁿ khì chham-ka 2 tiám ê gî-sek. Chit ê sī beh kiâⁿ Chú giâ si̍p-jī-kè kiâⁿ ê lō͘. Goán kàu Chú siū si̍p-jī-kè ê lé-pâi-tn̂g ê sî, í-keng khoàⁿ-kìⁿ chē-chē kèng-khiân ê Ki-tok-tô͘ tī hia teh tán-hāu beh chham-ka chit ê hêng-lia̍t. 2 tiám ê kuí hun chêng, Dominican phài ê siu-tō-sū（lóng sī lâm--ê）iok 7, 80 lâng, chhēng in ê thô͘-sek ê hoat-i kàu uī, gî-sek chiū khai-sí. Tāi-ke kuī tī tē-chiūⁿ, hian in ê kî-tó chheh. Léng-tō ê siu-tō-sū chhoā tāi-ke kî-tó, ū sî chê tha̍k, ū sî kau-tha̍k, jiân-āu ū tiap-á-ku(sic.) chhiú kiok-kiong ê be̍k-sióng. Chiah ê lâng chiàu Chú só͘ kiâⁿ koè ê lō͘ tiām-tiām-tiām, sè-pō͘, thâu chhih-chhih lâi kiâⁿ, piáu-hiān put-chí khiân-sêng, ē kám-kek lâng. Chhin-chhiūⁿ án-ni, tī chit 14 ê sèng-só͘ ū sio-siāng ê lé-pài kap be̍k-sióng. Tī chit kûn ê siu-tō-sū ê āu-bīn iok ū 300 goā miâ ê Ki-tok-tô͘ chham-ka. Sui-jiân bē hiáu lí-kái in kî-tó ê oē (in sī ēng Lia̍p-teng oē), iáu-kú sio-siāng sim-chì siàu-liām Chú ê siū khó͘. Chit ê hêng-lia̍t kàu Sèng-bōng kàu-hoē, chiū-sī Kok-kok-thaⁿ chiah kái-sàn. ún-tàng sī Sèng-bōng kàu-hoē lāi ū te̍k-pia̍t ê lé-sek; goá in-uī lâng chē ê in-toaⁿ kheh bē ji̍p-khì, chiū bē thang chai tī lāi-bīn ê gī-sek. Chit kûn ê Ki-tok-tô͘ ún-tàng kok lâng ū i ka-kī ê sim-su kap kám-chêng lâi siàu-liām Chú. Tī chit ê hêng-lia̍t ē-thang khoàⁿ-chhut chē-chē koh-iūⁿ ê bîn-cho̍k (tuì in ê bīn-iông kap sek-tì thang chai), koh-iūⁿ ê khiuⁿ-kháu kap ho̍k-chong ê lâng, chóng-sī bô hun-piat, chiâⁿ-chò chi̍t tuī, koh te̍k-pia̍t bô hun-piat sin-kàu-tô͘ á-sī kū-kàu-tô͘. Tī chit kûn ê sûn-lé-chiá ê tiong-kan kiam-chhái tī kèng-pài ê gî-sek ū koh-iūⁿ, á-sī tī só͘ sìn ê tō-lí ê kái-sek ū to-siáu ê chhut-ji̍p, nā-sī saⁿ-kap kiâⁿ tī Chú siū-lān ê lō͘ ê tiong-kan bô lâng teh chù-ì chit ê sū,á-sī the̍h chhut-lâi kè-kàu piān-lūn. Tī chit ê hêng-lia̍t tiong goá ū siūⁿ kàu thé chit ê, sîn chit ê, ǹg-bāng chi̍t ê, Chú chi̍t ê, sìn chi̍t ê, sé-lé chi̍t ê, Siōng-tè chit ê (Í-hut-só͘ 4:4-6). Chiong-lâi kàu tī Chú ê bīn-chêng hit sî, tī hia tek-khak bô ū kàu-phài ê chú-tiuⁿ kap piān-lūn. Siū un ê kiáⁿ-jî gióng-bōng kiù-un ê Iûⁿ-ko saⁿ-kap tâng-sim lâi chiong o-ló, êng-kng, ti 3-huī, kám-siā, chun-kuì koân-lêng, khuì-la̍t hiàn tī I ê kha-chêng, koh tâng-sim tâng-chì kèng-hōng I, beh pêng-hô khiā-khí tī thiⁿ-nih ê toā-ka-têng.Iok-hān tī Khé-sī-lio̍k só͘ biô-siá ê īⁿ-siōng, hō͘ goá chhiok-kéng seng-chêng phû tī goá ê sim kóng, “ Chiah ê tāi-chì liáu-āu, goá khoàⁿ-kìⁿ ū kui toā-tīn ê lâng, bô lâng ē sǹg i ê siàu-gia̍h, chhut tī ta̍k kok ta̍k bîn-cho̍k, ta̍k hō peh-sèⁿ, ta̍k hō khiuⁿ-kháu ê, khiā tī chō-uī ê bīn-chêng, chhēng pe̍h-saⁿ, chhiú kia̍h chang-chhiū-ki; toā siaⁿ kiò kóng, “ Goān chín-kiù kui tī lán ê Siōng-tè, chiū-sī chē tī chō-uī ê kap Iûⁿ-ko……” (Khé-sī-lio̍k 7:9, 10). Chit ê hēng-hok chhàn-lān ê bī-lâi sī tuì siū khó͘ ê Chú uī lán lâi oân-sêng ê. Pó-ló kóng,” Tiàm tī I lán tuì I ê hoeh tit-tio̍h sio̍k-hoê, sià-bián choē-koà “ (Í-hut-só͘ 1:7). Koh kóng, “I sī chò lán ê hô-pêng, hō͘ nn̄g pêng chò chi̍t ê, thiah-khì hit tiong-kan saⁿ-keh ê chhiûⁿ, koh tī I ê jio̍k-thè hoè-bô kiat oan-siû ê in-toaⁿ……beh tī I pún-sin chiong nn̄g pêng chō-chiâⁿ chi̍t ê sin ê lâng lâi sêng-chiū hô-pêng, koh í-keng tī si̍p-jī-kè tû-khì hit ê oan-siû, beh hō͘ nn̄g pêng tī chi̍t thé tuì si̍p-jī-kè kap Siōng-tè hô……,kap chiah ê sèng-tô͘ siāng kok, choè Siōng-tè ke-lāi ê lâng……(Í-hut-só͘ 2:14-22). Tī Kok-kok-thaⁿ ê lō͘, goá ê sim tuì só͘ khoàⁿ-kìⁿ ê khiân-sêng ê chit kûn ê sûn-lé-chiá lâi khoàⁿ chiong-lâi kng-bêng ê kéng-siōng. Chit ê kéng-siōng sī khiā tī Chú siū-lān ê sū-si̍t ê téng-bīn. Goá hit ē-po͘ kiâⁿ tī Kok-kok-thiaⁿ ê lō͘, bô chhin-chhiūⁿ chá-khí ê siong-pi, m̄-kam kap hok-cha̍p ê kám-chêng; hoán-tńg tuì só͘ khoàⁿ-kìⁿ lâi seⁿ-chhut ióng-khì, ǹg-bāng kap khoài-lo̍k. In-uī tio̍h tuì Chú ê kha só͘ ta̍h koè ê siū khó͘ ê lō͘ chiah ē oân-sêng chit ê éng-oán put-hiu uī-tāi êng-iāu ê toā thoân-oân. Goá ê sim khoài-lo̍k kap siū an-uì. Hit ē-po͘ teh kiâⁿ Chú siū-lān ê lō͘-tiong, iā hoat-hiān lán kok ê chù Iok-tàn kok ê Tai-sài 保君建 hu-hū tī hêng-liat5 tiong, koh ū ki-hoē thang kap in chhéng-an kóng-oē. In sī kap Se-pan-gâ tāi-sài hu-hū saⁿ-iok tuì siú-to͘ Amman tiâu-kang lâi chham-ka chit ê hêng-lia̍t--ê.
（Thāi-sio̍k）
漢羅（Ùi原文改寫）
聖地訪問記(11)
10)耶路撒冷，各各他的路 (Via Dolorosa)
(接頂號第14面)
劉華義
1962/1/15
8-11
「對按呢 (彼拉多) 就將耶穌交予in去釘十字架」 (約翰19:16)。 彼日一个行列對彼拉多的官廷出發，向各各他的刑場進行。 一群武裝的羅馬兵丁，佇威風澟澟的百總的指揮下，帶著警備，監視佮執刑的任務，押三个列犯teh行。 佇這三人的後面有規大陣的人相挨揳喧嚷來teh綴，欲看這三人的結局。這三人中的一个，就是上帝的獨生囝咱的主耶穌。這條對「受十字架的禮拜堂」到各各他(現時佇遐有一間的大禮拜堂，叫做「聖望教會」)主所行的路，叫做Via Dolorosa(Way of sorrow or way of tear)，就是「傷悲的路。」佇這條路對古早就指定14所在，iah佇這14所在起細細的禮拜堂，安置祭壇通予巡禮的人思念主夯十字架經過這个路。這14所在，有的是照禮音書所記的事蹟來定，親像講兵丁強迫古利奈人西門夯主的十字架 (馬太 27:32)，á-sī耶穌對遐的替伊哀傷的耶路撒冷的婦jîn人的教示 (路加 23:26-31) 等。 其他的是照傳說來訂的，親像講耶穌跋倒，耶穌拄著伊的老母馬利亞，á是有一个婦jîn人名Veronica，用伊的帕來擦耶穌血汗的面的面等等。 親像按呢有14所在來teh說明主佇這條路中所發生的事件。(關係Veronica擦耶穌的面的事，佇咱的聖經無記載，猶過佇羅馬教會看這个傳說做事實，也後來稱這个婦jîn人做聖Veronica。照傳說是講這个婦jîn人是耶路撒冷人，彼日伊佇路邊看主夯十字架的苦境，走出去用伊的面帕來擦主的面，後來伊有發現伊所擦的帕有耶穌的面形。(聽講這條有基督的面像的帕保存佇羅馬城的聖彼得大禮拜堂)。
照先生teh說明，十字架是10尺佮7尺長的杉來做十字形的羅馬刑具，重約有75公斤。咱的主對佇進前暗佮學生守盤過節，設立聖餐，了後佇客西馬尼園受掠，通暝受審佇亞那，該亞法的面前直到天光。後來解送交予彼拉多，彼拉多為著內容的複雜，就送交予希律，希律閣送還彼拉多。親像按呢的疲勞，已經身體接載袂牢，閣受彼號凌辱戲弄，佮對所揀所疼的學生猶大的反逆的打擊，特別為著人類佇十字架頂欲飲的苦杯，精神上已經受盡苦痛。佇這號心神，肉體夠額軟弱的狀態下，猶過著夯家己欲受釘死遐重的十字刑具來行向各各他。雖罔佇彼拉多的宮廷到各各他毋是真遠的路（約有700公尺），若是對佇主夠額是重啦。這條主夯十字架的路，基督徒看做聖路，用沉重的心情來teh數念主的疼痛佮伊的受苦。阮佇彼早起予案內的人chhoā，閣聽伊的說明，綴伊行主佇世界最後的路。我的心內有講袂出的感情，到taⁿ也表明袂出來的複雜的心情。佇我teh踏這个地上，主將伊的血汗來滴澹，出伊所有攏總的氣力，忍受一切的凌辱，恥笑，teh行贖罪的路。兵丁無情的皮鞭，跤chiⁿ 佮喝喊，遐的指導者為著in陷害耶穌的計謀的成功表現滿足佮得意的微笑。受搧動的無知的百姓挨揳伊，發出譏刺，喧嚷，指天畫地，ná親像發狂的狀態。
幾日前遮的人舉棕樹枝喝和散那予通城搖泏teh歡迎伊，taⁿ毋nā恬恬，反轉對in的喙喝講「除去，除去，釘伊佇十字架。」（約翰19:15）。In的面充滿毋願對伊咬牙‧‧‧無一人敢出頭來替伊辯解á是分訴。拉比尼哥底母佇tá-lo̍h？議員約瑟佇tá-lo̍h？拉撒路佇tá-lo̍h？撒該佇tá-lo̍h？心愛的學生佇tá-lo̍h？遐的予主醫病，趕鬼的受恩的佮in的感激的家族佇tá-lo̍h？遐的對伊食著5个餅2尾魚的5000人佇tá-lo̍h？聽著伊的教示受感動講，伊的喙有滿滿恩典的話來歸榮光上帝的群眾佇tá-lo̍h？‧‧‧伊家己一人恬恬teh夯伊的十字架，一步一步teh行各各他的路（約翰19:17）。伊受壓逼拄著艱苦，猶過無開喙親像羊仔牽到受刣的地（以賽亞 53:7）。雖罔有一群對加利利綴佇伊的後面疼伊來侍候伊的婦jîn人遠遠teh綴伊，總是遮的人袂通替伊做啥物。眾人攏離開伊去‧‧‧
古利奈的西門矣！你有福氣。彼日你拄拄欲入城拄著伊夯十字架欲出去。兵丁強掠你替伊來夯十字架你有機會通減少主的身體的艱苦霎仔久。你的心起頭的確有毋甘願，看做見笑，總是你夯主的十字架佮伊做伙行的霎仔久，對伊有留深刻的印象佮感動。逐世代的基督徒欲為著你體貼主的所做來感謝你。(照傳說講，羅馬16:13所記載的魯孚，是古利奈西門的囝，為著西門彼日夯主的十字架，通接觸著主的機會，伊反悔做耶穌的學生，ia̍h全家悔改，佇初代的教會成做熱心，疼主的家庭)。
佇主的死的行列的路中，有一群耶路撒冷的婦jîn人看了心酸，為著伊搥胸哀傷（路加 23:27）。佇極苦痛的中間，主袂顧得本身，對遮的人來講出安慰佮為著in佇所欲來的日子會拄著的災難來掛慮警戒。「耶路撒冷的婦jîn人矣，莫得為著我啼哭，著為著恁家己佮家己的囝兒來啼哭；因為時欲到‧‧‧‧‧」 (路加 23:28-31)。伊完全獻家己疼咱到死。照約翰13:1所講，「伊已經疼佇世間屬伊的人，到尾ia̍h疼in。」
行這條路實在感慨無量。佇頭殼內，彼日佇一个路上所發生的事件一項一項攏浮出來，致到予心酸佮毋甘，也感激主的疼佮犧牲，案內的人佇遮的14站對阮有說明濟濟項事，若是遐的攏袂予我主義來入佇耳空，只有通慢慢行佇主受苦的路通冥想，我的心已經感動，ia̍h十分夠額啦。我無需要著以外的說明，teh踏這choā路已經是真大的說明啦。
佇每禮拜的拜五下晡2點，有一个特別宗教行列舉行佇這條路。就是Dominican派的修道士所主辦的例行儀式。阮到耶路撒冷的日是拜四。所以阮拄好會通參加拜五下晡這个行列。若是章輝牧師因為伊所受交代的工作著佇拜五下晝離開遮出發去Lì-pa-loán開會。伊佇耶路撒冷的時間只有足足一日佮一暗nā-tiāⁿ。伊真毋甘遮緊著離開耶路撒冷。因為猶有濟濟所在無訪問過。我也感覺家己一人佇異鄉無伴。食下晝飽用毋甘的心送伊去飛機場了後，我就佮Mr. Kirk趕緊入城去參加2點的儀式。這个是欲行主夯十字架行的路。阮到主受十字架的禮拜堂的時，已經看見濟濟敬虔的基督徒佇遐teh等候欲參加這个行列。2點的幾分前，Dominican派的修道士（攏是男--的）約7，80人，穿in的土色的法衣到位，儀式就開始。大家跪佇地上，掀in的祈禱冊。領導的修道士chhoā大家祈禱，有時齊讀，有時交讀，然後有霎仔久取鞠躬的默想。遮的人照主所行過的路恬恬恬，細步，頭chhih-chhih來行，表現不止虔誠，會感激人。親像按呢，佇這14个聖所有相siāng的禮拜佮默想。佇這群的修道士的後約有300外名的基督徒參加。雖然袂曉理解in祈禱的話(in是用拉丁話)，猶過相siāng心志數念主的受苦。這个行列到聖墓教會，就是各各他才解散。穩當是聖墓教會內有特別的禮式；我因為人濟的因端揳袂入去，就袂通知佇內面的儀式。這群的基督徒穩當各人有伊家己的心思佮感情來數念主。佇這个行列會通看出濟濟各樣的民族 (對in的面容佮色緻通知)，各樣的腔口佮服裝的人，總是無分別，成做一隊，閣特別無分別新教徒á是舊教徒。佇這群的巡禮者的中間撿彩佇敬拜的儀代有各樣，á是佇所信的道理的解釋有多少的出入，若是相佮行佇主受難的路的中間無人teh注意這个事，á是提出來計較辯論。佇這个行列中我有想到體一个，神一个，向望一个，主一个，信一个，洗禮一个，上帝一个 (以弗所 4:4-6)。將來到佇主的面前彼時，佇遐的確無有教派的主張佮辯論。受恩的囝兒仰望救恩的羊羔相佮同心來將呵咾，榮光，智慧，感謝，尊貴權能，氣力獻佇伊的跤前，閣同心同志敬奉伊，欲平和徛起佇天裡的大家庭。約翰佇啟示錄所描寫的異象，予我觸景生情浮佇我的心講，「遮的代誌了後，我看見有規大陣的人，無人會算伊的數額，出佇逐國逐民族，逐號百姓，逐號腔口的，徛佇座位的面前，穿白衫，手舉棕樹枝；大聲叫講，「願拯救歸佇咱的上帝，就是坐佇座位的佮羊羔‧‧‧」(啟示錄 7:9，10)。這个幸福燦爛的未來是對受苦的主為咱來完成的。保羅講，「踮佇伊咱對伊的血得著贖回，赦免罪過」（以弗所 1:7）。閣講，「伊是做咱的和平，予兩爿做一个，拆去彼中間相隔的牆，閣佇伊的肉體廢無結冤仇的因端‧‧‧欲佇伊本身將兩爿做成一个新的人來成就和平，閣已經佇十字架除去彼的冤仇，欲予兩爿佇一體對十字架佮上帝和‧‧‧，佮遮的聖徒siāng國，做上帝家內的人‧‧‧(以弗所 2:14-22)。 佇各各他的路，我的心對所看見的虔誠的這群的巡禮者來看將來光明的景象。這个景象是徛佇主受難的事實的頂面。我彼下晡行佇各各他的路，無親像早起的傷悲，毋甘佮複雜的感情；反轉對所看見來生出勇氣，向望佮快樂。因為著對主的跤所踏過的受苦的路才會完成這个永遠不休偉大榮耀的大團圓。我的心快樂佮受安慰。彼下晡teh行主受難的路中，也發現咱國的駐約旦國的大使保君健夫婦佇行列中，閣有機會通佮in請安講話。In是佮西班牙大使夫婦相約對首都Amman tiau-kang來參加這个行列--的。
（待續）