聖地訪問記(10)
Sèng-tē hóng-mn̄g-kì (10)
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 劉華義 Lâu Hoâ-gī |
卷期 | 台灣教會公報 |
卷期 | 第877期 |
日期 | 1962/1 |
頁數 | 11 |
白話字(原文數位化)
Sèng-tē hóng-mn̄g-kì (10)
(Chiap 12 goe̍h hō tē 20 bīn)
Lâu Hoā-gī
1962/1/1 877 11-14
9)Pí-lia̍p-to ê koaⁿ-têng
àn-nāi ê lâng chhoā goán kàu chi̍t keng lú siu-tō-īⁿ (Sisters of Zion) ê mn̂g-kháu, chit-tài chiū-sī tng-sî chò Lô-má chóng-tok ê koaⁿ-têng kap Lô-má chū-kun ê iâⁿ-tē. Tú-tú sī tī Sèng-tiān ê pak-pêng keh chi̍t tiâu e̍h-e̍h ê ke-lō͘, chiàm siong-tong khoah ê tē-pêⁿ. Hiān-sî tī chit phiàn ê só͘-chāi ū lâu kuí-nā ê le̍k-sú-tek thang kì-liām ê kó͘-chek, chiū-sī:
1.An-to-ni-a thah.
Chit ê thah sī Lô-má peng ê iâⁿ-pâng ê kàm-sī lâu,sī Hi-lu̍t ông khí--ê,iā ēng Lô-má hông-tè(Má-khá-su An-to-nî-a) ê miâ lâi kiò chit ê thah.Hiān-sî ê thah chū-jiân m̄-sī tng-sî ê kiàn-tiok-bu̍t,sī tī chāi-lâi ê uī koh têng khí--ê.Chiàu só͘ gián-kiù kóng,Pí-lia̍p-to ê koaⁿ-têng chiàm 100 kong-chhioh tn̂g,50 kong-chhioh khoah ê sì-kak-hêng ê tē.iā tī sì ê kak-châu ū sì ê thah,ta̍k ê iok 30 kong-chhioh koân. (Hiān-sî ē-thang khoàⁿ-chhut 2 ê nā-tiāⁿ). Chiàu Lô-má ê hêng-chèng koaⁿ ê koan-chhat,Iû-thài lâng nā ē chō-loān bô͘-hoán it-tēng sī tuì in chong-kàu ê tiong-sim ê Iâ-lō͘-sat-léng ê Sèng-tiān lâi hoat-seng.In-uī chì-chió chi̍t nî ū 3 ê toā-cheh,káng cha̍p bān ê Iû-thài lâng tuì sì-soàⁿ khiā-khí ê ta̍k tē-hng tńg-lâi chia siú-cheh,koh Sèng-tiān ū chiah ê bîn-cho̍k ê chí-tō-chiá tī chia,khoài-khoài lī-iōng tī chit hō cheh-kî chō-chhut hoán-khòng chèng-hú ê hêng-uî. Chit hō sū-chêng ê hoat-seng sī chhut tī lâng só͘ ì-liāu ē tio̍h-ê. uī-tio̍h án-ni chiū tī Sèng-tiān ê sai-pak-pêng kak ū khí chi̍t chō koân ê thah, 24 tiám-cheng phài peng-teng tuì thah-téng khoàⁿ lo̍h-lâi, kàm-sī Sèng-tiān kap hit lāi-bīn ê lâng ê tōng-chēng,ēng án-ni lâi ū-hông bān-it.Pó-lô bat hō͘ chit ê thah ê kàm-sī peng kiù i chhut Iû-thài lâng ê to̍k-chhiú.Chhiáⁿ khoàⁿ Hēng-toān 21:17-23:11.Tuì Sèng-tiān ê goā-tiâⁿ ū kiā-á thang chhut-ji̍p tī Lô-má peng ê iâⁿ-pâng.
2.Pí-lia̍p-to ê kong-tn̂g
a.Chóng-tok-hú-gê ê chhut-ji̍p mn̂g.Ū chi̍t uī lú siu-tō-sū, kā goán khui mn̂g koh chhoā goán lo̍h-khì cha̍p-goā chàn ê kiā-á ē,tī hia pò goán khoàⁿ 2 ê oan-kong-mn̂g.Hiān-sî in ū chiong chit 2 ê oan-kong-mn̂g chò tiong-sim siat-pī chò lé-pài thiaⁿ.I kóng chit 2 ê oan-kong-mn̂g sī Pí-lia̍p-to ê koaⁿ-têng ê chhut-ji̍p-mn̂g.Chiàu lán só͘ chai Chú-āu 70 nî Iû-thài lâng hoán-poān Lô-má,hông-tè chiū chhe Tāi-chiòng Thê-to lâi thó-hoa̍t.I kong-phoà Iâ-lō͘-sat-léng siâⁿ, pàng hoé sio Sèng-tiān,huí-bia̍t chit ê ke-chhī.chiàu le̍k-sú ê kì-chài kóng Iû-thài lâng sí 110 bān lâng, koh lēng-goā 19 bān lâng siū-lia̍h khì chò lô͘-châi.Só͘-í nā beh ta̍h-tio̍h Iâ-so͘ tng-sî só͘ ta̍h ê tē,tio̍h tuì hiān-chāi ê tē-bīn ku̍t lo̍h-khì chi̍t tn̄g-poàⁿ chì nn̄g-tn̄g chhim ê só͘-chāi,só͘-í chit ê siu-tō-sū pò goán khoàⁿ ê oan-kong mn̂g put-chí
ē-thang siong-sìn tit,sī Chú Iâ-so͘ ê sî-tāi ê.
b.Peng-teng ê oē-só͘(sic.) (詰所) kap kong-tn̂g.
I koh chhoā goán ji̍p khah lāi-bīn-pêng.Goán lóng sī kiâⁿ tī thô͘-té,kàu chi̍t phiàn khoah ê só͘-chāi,tī-hia ū ēng chē-chē ki chio̍h toā tún-á-thiāu lâi chih-chài thô͘-bīn ê kiàn-tiok-bu̍t.Chiàu i kóng chit phiàn sī Pí-lia̍p-to ê kong-tn̂g.Sèng-keng kóng,chit ê só͘-chāi kiò “ Pho͘ chio̍h ê só͘-chāi.” Hi-pek-lâi ê oē kiò Lek-pa-tāi(Iok-hān 19:13).Tī chia i ū pò goán khoàⁿ 3 hāng.
(1)Chio̍h-téng ê kî-poâⁿ.Tī thô͘-kha ū ēng kuí-nā niá ê phâng-pò͘ khàm-teh,àn-nāi ê lâng hian khí-lâi hō͘ goán khoàⁿ.Tī pho͘-chio̍h ê thô͘-kha ē-thang khoàⁿ-tio̍h chiah ê chio̍h ū khek sûn chhin-chhiūⁿ kî-poâⁿ,(m̄-sī lán ê khoán ê kî-poâⁿ.)I kóng,chia sī peng-teng ê oē-só͘(sic.) iā-sī kong-tn̂g.Peng-teng tī-chia hiu-sek,á-sī tán-hāu ti̍t-pan ê ê bô liâu ê sî,saⁿ-kap tī chiah ê chio̍h téng kiâⁿ kî.Tú-tú chhin-chhiūⁿ Tâi-oân lâng chin suî-piān tī thô͘-kha oē-sûn kiâⁿ ti̍t chi̍t-poaⁿ.Lán m̄-chai in ê kî ê thit-thô hoat sī sím-mi̍h khoán,chóng-sī chiàm chám-jiân toā phiàn. Chiàu sian-seⁿ ê gián-kiù sī kóng chit ê iû-hì sī hit hō chhin-chhiūⁿ Ji̍t-pún lâng ê 双六(スゴロク)。Iû-hì ê lâng iô lia̍p-á, lēng-goā hō͘ pa̍t-lâng chò jí-á lâi kiâⁿ á-sī uī tī chiah ê só͘ khek ê chio̍h-téng ê uī-tì chiàu só͘ iô chhut-lâi ê jí-á lâi chìn-thè,Chit khoán ê iû-hì kiò-chò “kiâⁿ ông.”Peng-teng khah-siông lia̍h in só͘ khàn-siú ê hoān-lâng lâi tòng choè jí-á,chò thit-thô.Lán ê Chú hō͘ peng-teng kā I tì chhì-á bián-liû,kia̍h lô͘-tek-á,moa chí-sek ê phàu, sī in-uī Iû-thài lâng kò I kóng siàn-tōng peh-sèⁿ chū-chheng chò ông.
Só͘-í chin khó-lêng Chú Iâ-so͘ ū hō͘ in lia̍h lâitòng chò jí-á tī chia lâi chham-ka in kiâⁿ ông ê iû-hì ta̍h tī chiah ê khek-sûn ê chio̍h-phia̍h-téng.
(2)Kong-chō chêng ê chio̍h.Siu-tō-sū te̍k-pia̍t chiong só͘ pho͘ teh ê chi̍t tè chin toā ê chio̍h pò goán khoàⁿ kóng tī chit tè chio̍h-téng lán ê Chú khiā teh siū Pí-lia̍p-to ê sím-phoàⁿ. Chiah ê chio̍h hiān-sî chin sè-jī teh pó-chûn.
(3)Pho͘-chio̍h ê ke-lō͘.àn-nāi ê lâng koh pò goán khoàⁿ Lô-má sî-tāi ê pho͘-chio̍h ê lō͘.Chiah ê lō͘ lóng sī ēng toā-tè chio̍h pho͘--ê,tn̂g iok ū 5 chhioh, khoah ū 2 chhioh goā,m̄-chai joā kāu, in-uī tī thô͘-té, bô hoat thang chai.Chóng-sī chai-iáⁿ chin kāu,in-uī Lô-má ê chiàn-chhia ia̍h cháu tī hit téng-bīn.Koh chiah ê chio̍h-bīn lóng ū khek-sûn moá-moá ,thiaⁿ kóng sī beh ū-hông kiaⁿ-liáu bé ē ku̍t-tó.Put-kò kám-kak chiah ê lō͘-chio̍h chin chho͘-ióng.
Tī chit keng Siu-tō-īⁿ,goá ē-thang khoàⁿ-tio̍h chiah ê tng-sî ê kó͘-chek,sim siūⁿ kàu tī 2000 nî tī chia só͘ hoat-seng ê jîn-luī ê toā pi-ke̍k.
Bô phoāⁿ ko͘-to̍k,sin bô toà poàⁿ-tè chhùn-thih ê Chú,siang chhiú siū-pa̍k khiā tī iu-jiû put-toàn ê chóng-tok Pí-lia̍p-to ê bīn-chêng.I khò i ê kok-ka ê koân-pèng, kheng-sī khiā tī i bīn-chêng ê si̍t-bîn-tē ê chháu-tē lia̍p-pí.I sui-jiân cha-chhut lán ê Chú bô choē thang pān,iā 3 pái chhut-lâi seng-bêng,iáu-kú i bô kàu-gia̍h ióng-kám thang kiong-hêng i ê chèng-gī.I kiaⁿ peh-sèⁿ ê siaⁿ,tī kong-chō-chêng ēng sé-chhiú lâi siám-pī i ê chek-jīm,chiong bô choē ê Chú kau hō͘ in khì hāi-sí. I sui-bóng sé-chhiú piáu-bêng i tuì chit ê Gī-lâng ê hoeh bó(sic.) kan-sia̍p,iáu-kú i ê bak hoeh ê chhiú éng-oán sé bē chheng-khì.”Tī Pún-tiu Pí-lia̍p-to jīm-lāi siū-khó͘,tèng tī si̍p-jī-kè……'’Tng tē-kiû-siōng lóng-chóng ê Ki-tok-tô͘ chê-siaⁿ liām Sìn-keng kàu chit kù ê sî,ta̍k pái thê-khí i ê miâ kì-tit i ê bô kong-tō.I ê miâ chiâⁿ-chò chi̍t ê choè pi-khiap(卑怯) ê tāi-bêng-sû siū éng-oán ê thí-chhiò.
Chiah ê peh-sìⁿ ê léng-siù——Chè-si-thâu,Hoat-lī-sài, Keng-ha̍k-sū, Sat-thó͘-kai,Hi-lu̍t tóng——chiū-sī chiah ê chong-kàu-ka kap bûn-jîn, uī-tio̍h oàn-tò͘(Má-thài 27:18),saⁿ-kap kiat-thok khí-lâi ēng pah-poaⁿ ê kè-bô͘ lâi hāi-sí in só͘ kî-bōng ê Bí-sài-a.Iok-hān kóng,”I kàu ka-kī ê só͘-chāi,iā ka-kī ê lâng m̄-chiap-la̍p I”(Iok-hān 1:11).Chiah ê lâng kiau-so peh-sìⁿ toā siaⁿ hoah kóng,”Tèng I si̍p-jī-kè,”iā chê-siaⁿ kóng,”I ê huih kui tī goán kap goán ê kiáⁿ-sun”(Má-thài 27:23-25).Chiah ê bû-ti ê peh-sìⁿ hó toā-táⁿ chìn-chêng beh lâi tam-tng chiah toā ê chek-jīm!
Lô-má peng-teng sī hô͘-lî chià hó͘-ui lâi lêng-jio̍k lán ê Chú. In lia̍h lán ê Chú tòng-chò thit-thô ê tuì-siōng lâi moá-chiok in ê hi-êng sim. ēng chhì-á pīⁿ chò bián-liû kā I tì, am ba̍k-chiu, kā I cheng,siàn I ê chhuì-phé,kā I phuì chhuì-noā,koh ēng lô͘-tek-á kā I sut……ēng pah-poaⁿ ê hì-lāng kap bú-jio̍k tuì chit ê bô tí-khòng ê Iûⁿ-ko tián in ê ui-bú, ēng án-ni lâi chū-uì in ê siáu-jîn khì-khài ê chok-gia̍t(Má-thài 27:27-31; Má-khó 15:16-20; Iok-hān 19:1-8).
chiah ê sū-chêng tī 2000 nî chêng tī chit só͘-chāi só͘ hoat-seng ê, kóng bē chhut ho̍k-cha̍p ê kám-chêng tī sim-lāi,tī chit ê só͘-chāi kiâⁿ lâi kiâⁿ khì lâi siūⁿ chiah-ê sū. Tī ba̍k-chêng ná chhin-chhiūⁿ chiah ê sū ê iáⁿ teh cháu, tī hī-khang piⁿ ná chhin-chhiūⁿ ū thiaⁿ tio̍h hiah ê soan-jióng ê siaⁿ-im. Goá ê sim kî-tó kóng,” Chú ah! Goān goá bô kū-choa̍t Lí, bô m̄ ti̍h Lí,in-uī goá su-iàu Lí.
3.Hoān-lâng ê khu-liû-só͘
Tuì chit keng lú siu-tō-īⁿ chhut-lâi liáu-āu, àn-nāi ê lâng chhoā goán kàu kè-piah(sic.) ê chi̍t keng kiàn-tiok-bu̍t,chit keng kiàn-tiok-bu̍t sī sio̍k Hi-lī-nî chèng-kàu. Phah-mn̂g ê sî ū chi̍t uī sîn-hū chhut-lâi, chhin-chhiat chhoā goán ji̍p-khì chham-koan. I kóng chit ê kiàn-tiok-bu̍t goân-lâi sī chò Lô-má chóng-tok teh koaiⁿ hoān-lâng ê kaⁿ-ga̍k. In tī chia ū siat-pī lé-pài-thiaⁿ. I chhoā goán lo̍h chio̍h gîm-á(sic.) kuí-nā cha̍p chàn,kàu tī chit ê chio̍h tōng-khang ,tī hia ū chi̍t tè chio̍h iok 3 chhioh tn̂g, 2 chhioh khoah, 5 chhùn kāu, lī tē-bīn iok ū 3 chhioh koân, chio̍h ū ó͘ 2 khang, ti̍t-keng(sic.) iok 8 chhùn. I kóng chia sī lán ê Chú siū koáiⁿ(sic.) ê só͘-châi(sic.).I kóng, Chú hō͘ chiah ê chè-si-thâu,iú-si kè-sàng kau hō͘ Pí-lia̍p-to ê sî,Pí-lia̍p-to ū kā I khu-liû tī chia Chú ê 2 ki kha chhun tuì chiah ê 2 khang koè, kui-sin lâng chē tī chio̍h-téng,2 ki kha tuī tī tē-bīn, tī tē-bīn ū 2 ê thih-khian kap liān-á,thang liān chú ê 2 ki kha, koh tī chio̍h-tōng téng iā ū 2 ê thih-khian kap ū liān-á tuī lo̍h-lâi,Chú ê siang-chhiú hiòng téng-bīn chhun-ti̍t hō͘ liān-á kā I pa̍k-tiâu leh. Ū thang chē,pí-kàu khah khoàⁿ-oa̍h,chóng-sī siang-chhiú chhun-ti̍t gia̍h koân ún-tàng chin kan-khó͘. Goá thiaⁿ i soat-bêng chit ê sū,goá ê sim-lāi ū giâu-gî hit ê sú-chek ê chin-si̍t sèng, in-uī nā chiàu Hok-im-toān ê kì-sū, tong-ji̍t Pí-lia̍p-to chiap tio̍h Iâ-so͘ ê sî,chiū khai-sí pān-lí,m̄-chai ū su-iàu,á-sī ū sî-kan thang kā I khu-liû á bô?
Chhin-chhiūⁿ chit hō ēng thoân-soat ê Iâ-so͘ ê sú-chek tī Iâ-lō͘-sat-léng chin-chē,chiàu goá siūⁿ chia sī hit kî-tiong ê chi̍t só͘-chāi, m̄-kú in chin siông-sìn(sic.) chit ê chò sū-si̍t. àn-nāi ê sîn-hū koh chhoā goán khì pa̍t ê tōng, bô tiám-hoé, chin o͘-àm,kóng chit só͘-chāi sī Pa-lia̍p-pa siū kàm-kìm ê kaⁿ-ga̍k. In-uī bô ū hoé, m̄-chai lāi-bīn seⁿ chò sím-mi̍h khoán.I iū koh chhoā goán kàu tī pa̍t ê tōng, chit ê tōng pí-kàu khah khoah kóng, sī phó͘-thong hoān-lâng ê khu-liû-só͘,sūn tōng-khang ê piah ū chio̍h-liâu, hoān-lâng thang chē kui-pâi,iā siang-kha ēng thih-liān liān tī tē-bīn. Nā khah tāng-choē ê hoān-lâng bô hō͘ i chē, sī tio̍h khiā teh,kha tio̍h liān tiâu leh,chhiú iā chhun-ti̍t hō͘ tuī lo̍h-lâi ê thih-liān pa̍k tiàu teh.Chit keng iok-lio̍k ē-thang koaiⁿ 20 chó-iū ê hoān-lâng. Khoàⁿ chit keng khu-liû-só͘, khah bêng-pe̍k Lô-má lâng cháiⁿ-iūⁿ teh khoán-thāi hoān-lâng ê chêng-hêng,thang kóng chin giâm-bi̍t, oh-tit thang tô-cháu.
4.Iâ-so͘ siū bú-jio̍k kap siū si̍p-jī-kè ê lé-pài-tn̂g
Goán tuì thô-té chhut-lâi, chiū koh kàu tī keh-piah chi̍t keng kiàn-tiok-bu̍t, tī chit keng chhù ê lāi-tiâⁿ ū 2 tòng sè-sè keng ê lé-pài-tn̂g, chi̍t tòng sī kiò chò Iâ-so͘ siū bú-jio̍k ê lé-pài-tn̂g, chiū-sī kóng lán ê chú tī chia siū peng-teng bú-jio̍k, hì-lāng Tī thâu-tú-á ji̍p-khì lú siu-tō-īⁿ ê tē-hā-sek ê sî, kā goán kóng hia sī Pi-lia̍p-to ê kong-tn̂g, Chú tī chia siū bú-jio̍k, taⁿ tī chit keng lú siu-tō-īⁿ keh-piah ê tē-chiūⁿ ê chit keng iā kóng sī Chú siū bú-jio̍k ê só͘-chāi, che hō͘ sûn-lé-chiá chin oh-tit thang koat-tēng beh chhái-sìn tó-uī chi̍t ê. Chóng-sī chit keng tī tē-bīn ê lé-pài-tn̂g iā chin-choē lâng siōng-sìn(sic.) sī chèng-khak bô chhò-gō͘. Goán ū ji̍p-khì lé-pài-tn̂g chham-koan, tī lāi-bīn ū oē Chú tì chhì-á bián-liû, moa chí-sek ê phàu, chhiú siū pa̍k, chhah chi̍t ki lô͘-tek-á, thâu-khak teh lâu-hoeh ê toā pak tô͘. Chit tiuⁿ tô͘ chiū-sī teh oē chhut Pí-lia̍p-to thoa I chhut-lâi tī peh-sìⁿ ê bīn-chêng, kā in kóng, “Lí khoàⁿ chit ê lâng”(Iok-hān 19:5).
Kap chit kèng(sic.) lé-pài-tn̂g saⁿ tuì, lī iok 20 kong-chhioh ê só͘-chāi koh ū chi̍t keng lé-pài-tn̂g, chit keng kiò chò Iâ-so͘ siū si̍p-jī-kè ê lé-pài-tn̂g , chit keng kiò chò Iâ-so͘ siū si̍p-jī-kè ê lé-pài-tn̂g(Siōng tiong-ng hit keng). Chiū-sī siōng-sìn(sic.) lán ê Chú siū Pi-lia̍p-to phoàⁿ choē liáu, tī chia chiong si̍p-jī-kè hō͘ I giâ.Tī lé-pài-tn̂g ê lāi-bīn iā ū oē Chú giâ si̍p-jī-kè ê chē-chē pak ê tô͘.Lán ê Chú tuì chia chhut-lâi chiū hiòng Kok-kok-thaⁿ ê lō͘ lâi kiâⁿ.Chit tiâu lō͘ iok ū 700 kong-chhioh ê hn̄g, Kok-kok-thaⁿ sī ǹg sai lâi kiâⁿ koè chhī-ke kàu siâⁿ-mn̂g goā ê bōng-po͘. (Thāi-sio̍k)
漢羅(Ùi原文改寫)
聖地訪問記(10)
(接12月號第20面)
劉華義
1962/1/1 877 11-14
9)彼拉多的官廷
案內的人chhoā阮到一間女修道院 (Sisters of Zion) 的門口,這帶就是當時做羅馬總督的官廷佮羅馬駐軍的營地。 拄拄是佇聖殿的北爿隔一條阨阨的街路,佔相當闊的地坪。現時佇這phiàn的所在有留幾若的歷史的通記念的古蹟,就是:
1.An-to-nî-a塔。
這个塔是羅馬兵的營房的監視樓,是希律王起--的,也用羅馬皇帝(M仔-kh仔-su An-to-nî-a)的名來叫這个塔。現時的塔自然毋是當時的建築物,是佇在來的位閣重起--的。照所研究講:彼拉多的官廷佔100公尺長,50公尺闊的四角形的地。也佇四个角頭有四个塔,逐个約30公尺懸。(現時會通看出兩个nā-tiāⁿ)。照羅馬的行政官的觀察,猶太人若會做亂謀反一定是對in宗教的中心的耶路撒冷的聖殿來發生。因為至少一年有三个大節,káng十萬的猶太人對四散徛起的逐地方轉來遮守節,閣聖殿有遮的民族的指導者佇遮,快快利用佇這號節期造出反抗政府的行為。這號事情的發生是出佇人所意料會著的。為著按呢就佇聖殿的西北爿角有起一座懸的塔,24點鐘派兵丁對塔頂看落來,監視聖殿佮彼內面的人的動靜,用按呢來預防萬一。保羅捌予這个塔的監視兵救伊出猶太人的毒手。請看行傳21:17-23:11。對聖殿的外埕有崎仔通出入佇羅馬兵的營房。
2.彼拉多的公堂
a.總督府衙的出入門。有一位女修道士,共阮開門閣chhoā阮落去十外chàn的崎仔下,佇遮報阮看2个圓拱門。現時in有將這2个圓拱門做中心設備做禮拜廳。伊講這2个圓拱門是彼拉多的官廷的出入門。照咱所知主後70年猶太人反叛羅馬,皇帝就差大將提多來討伐。伊攻破耶路撒冷城,放火燒聖殿,毀滅這个街市。照歷史的記載講猶太人死110萬人,閣另外19萬人受掠去做奴才。所以若欲踏著耶穌當時所踏的地,著對現在的地面掘落去一丈半至兩丈深的所在,所以這个修道士報阮看的圓拱門不止會通相信得,是主耶穌的時代的。
b.兵丁的詰所佮公堂。
伊閣chhoā阮入較內面爿。阮攏是行佇土底,到一phiàn闊的所在,佇遐有用濟濟支石大墩仔柱來接載土面的建築物。照伊講這phiàn是彼拉多的公堂。聖經講:這个所在叫「舖石的所在。」希伯來的話叫Lek-pa-tāi(約翰 19:13)。佇遮伊有報阮看3項。
(1)石頂的棋盤。佇土跤有用幾若領的帆布蓋teh,案內的人掀起來予阮看。佇舖石的土跤會通看著遮的石有刻sûn親像棋盤,(毋是咱的款的棋盤。)伊講,遮是兵丁的詰所也是公堂。兵丁佇遮休息,仔是等候值班的的無聊的時,相佮佇遮的石頂行棋。拄拄親像台灣人真隨便佇土跤畫sûn行直一般。咱毋知in的棋的thit-thô法是啥物款,總是佔嶄然大phiàn。照先生的研究是講這个遊戲是彼號親像日本人的双六(スゴロク)。遊戲的人搖粒仔,另外予別人做jí仔來行仔是uī遮的所刻的石頂的位置照所搖出來的jí仔來進退,這款的遊戲叫做「行王。」兵丁較常掠in所看守的犯人來當做jí仔,做thit-thô。咱的主予兵丁共伊戴刺仔冕旒,攑蘆竹仔,moa紫色的袍,
是因為猶太人告伊講搧動百姓自稱做王。
所以真可能主耶穌有予in掠來當做jí仔佇遮來參加in行王的遊戲踏佇遮的刻sûn的石甓頂。
(2)公座前的石。修道士特別將所舖teh的一塊真大的石報阮看講佇這塊石頂咱的主徛teh受彼拉多的審判。遮的石現時真細膩teh保存。
(3)舖石的街路。案內的人閣報阮看羅馬時代的舖石的路。遮的路攏是用大塊石舖--的,長約有5尺,闊有2尺外,毋知偌厚,因為佇土底,無法通知。總是知影真厚,因為羅馬的戰車亦走佇彼頂面。閣遮的石面攏有刻sûn滿滿,聽講是欲預防驚了馬會滑倒。不過感覺遮的路石真粗勇。
佇這間修道院,我會通看著遮的當時的古蹟,心想到佇2000年佇遮所發生的人類的大悲劇。
無伴孤獨,身無帶半塊寸鐵的主,雙手受縛徛佇優柔不斷的總督彼拉多的面前。伊靠伊的國家的權柄,輕視徛佇伊面前的殖民地的草地拉比。伊雖然查出咱的主無罪通辦,也3擺出來聲明,猶過伊無夠額勇敢通恭行伊的正義。伊驚百姓的聲,佇公座前用洗手來閃避伊的責任,將無罪的主交予in害死,伊雖罔洗手表明伊對這个義人的血無干涉,猶過伊的沐血的手永遠洗袂清氣。「佇本丟彼拉多任內受苦,釘佇十字架……」當地球上攏總的基督徒齊聲念信經到這句的時,逐擺提起伊的名記得伊的無公道。伊的名成做一个做卑怯的代名詞受永遠的恥笑。
遮的百姓的領袖——祭司頭,法利賽,經學士,撒都該,希律黨——就是遮的宗教家佮文人,為著怨妒(馬太 27:18),相佮kiat託起來用百般的計謀來害死in所期望的彌賽亞。約翰講:「伊到家己的所在,也家己的人毋接納伊」(約翰 1:11)。遮的人教唆百姓大聲喝講:「釘伊十字架,」也齊聲講:「伊的血歸佇阮佮阮的囝孫」(馬太 27:23-25)。遮的無知的百姓好大膽進前欲來擔當遮大的責任!
羅馬兵丁是狐狸藉虎威來凌辱咱的主。In掠咱的主當做thit-thô的對象來滿足in的虛榮心。用刺仔編做冕旒共伊戴,掩目睭,共伊cheng,siàn伊的喙phé,共伊phuì喙瀾,閣用蘆竹仔共伊sut……用百般的戲弄佮侮辱對這个無抵抗的羊羔展in的威武,用按呢來自衛in的小人氣慨的作孽(馬太 27:27-31; 馬可 17:16-20; 約翰 19:1-8)。
遮的事情佇2000年前佇這所在所發生的,講袂出複雜的感情佇心內,佇這个所在行來行去來想遮的事。佇目前ná親像遮的事的影teh走,佇耳空邊ná親像有聽著遐的喧嚷的聲音。我的心祈禱講:「主ah!願我無拒絕你,無毋ti̍h你,因為我需要你。」
3.犯人的拘留所
對這間女修道院出來了後,案內的人chhoā阮到隔壁的一間建築物,這間建築物是屬希利尼正教。拍門的時有一位神父出來,親切chhoā阮入去參觀。伊講這个建築物原來是做羅馬總督teh關犯人的監獄。In佇遮有設備禮拜廳。伊chhoā阮落石gím仔幾若十chàn,到佇這个石洞空,佇遐有一塊石約3尺長,2尺闊,5寸厚,離地面約有3尺懸,石有挖2空,直徑約8寸。伊講遮是咱的主受關的所在。伊講:主予遮的祭司頭,有司解送交予彼拉多的時,彼拉多有共伊拘留佇遮 主的2支跤伸對遮的2空過,規身人坐佇石頂,2支跤墮佇地面,佇地面有2的鐵圈佮鍊仔,通鍊主的2支跤,閣佇石洞頂也有2的鐵圈佮有鍊仔墮落來,主的雙手向頂面伸直予鍊仔共伊縛牢leh。有通坐,比較較快活,總是雙手伸直攑懸穩當真艱苦。我聽伊說明這个事,我的心內有僥疑彼个史蹟的真實性,因為若照福音傳的記事,當日彼拉多接著耶穌的時,就開始辨理,毋知有需要,á是有時間通共伊拘留á無?
親像這號用傳說的耶穌的史蹟佇耶路撒冷真濟,照我想遮是彼其中的一所在,毋過in真相信這个做事實。 案內的神父閣chhoā阮去別个洞,無點火,真烏暗,講這所在是巴拉巴受監禁的監獄。因為無有火,毋知內面生做啥物款。伊又閣chhoā阮到佇別个洞,這个洞比較較闊廣:是普通犯人的拘留所,順洞空的壁有石條,犯人通坐規排,也雙跤用鐵鍊鍊佇地面。若較重罪的犯人無予伊坐,是著徛teh,跤著鍊牢leh,手也伸直予墮落來的鐵鍊縛吊teh。這間約略會通關20左右的犯人。看這間拘留所,較明白羅馬人怎樣teh款待犯人的情形,通講真嚴密,oh得通逃走。
4。耶穌受侮辱佮受十字架的禮拜堂
阮對土底出來,就閣到佇隔壁一間建築物,佇這間厝的內埕有2棟細細間的禮拜堂,一棟是叫做耶穌受侮辱的禮拜堂,就是講咱的主佇遮受兵丁侮辱,戲弄 佇頭拄仔入去女修道院的地下室的時,共阮講遐是彼拉多的公堂,主佇遮受侮辱,taⁿ佇這間女修道院隔壁的地上的這間也講是主受侮辱的所在,這予巡禮者真oh得通決定欲採信tó位一个。總是這間佇地面的禮拜堂也真濟人相信是正確無錯誤。阮有入去禮拜堂參觀,佇內面有畫主戴刺仔冕旒,moa紫色的袍,手受縛,插一支蘆竹仔,頭殼teh流血的大幅圖。這張圖就是teh畫出彼拉多拖伊出來佇百姓的面前,共in講:「你看這个人」(約翰 19:5)。
佮這間禮拜堂相對,離約20公尺的所在閣有一間禮拜堂,這間叫做耶穌受十字架的禮拜堂,這間叫做耶穌受十字架的禮拜堂(上中央彼間)。就是相信咱的主受彼拉多判罪了,佇遮將十字架予伊夯。佇禮拜堂的內面也有畫主夯十字架的濟濟幅的圖。咱的主對遮出來就向各各他的路來行。這條路約有700公尺的遠,各各他是向西來行過市街到城門外的墓埔。 (待續)