做一个臨時普通工的我
Choè chi̍t ê lîm-sî phó͘-thong kang ê goá
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 潘Kian-chèng Phoaⁿ Kian-chèng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第861號 |
| 日期 | 1960/9 |
| 頁數 | 6 |
白話字（原文數位化）
Choè chi̍t ê lîm-sî phó-thong kang ê goá
Phoaⁿ Kian-chèng
1960年9月861期 6-7
“Eh, Phoaⁿ ch, lí toà chia tàu kha-chhiú.” Che sī goá tī chit ê hioh-joa̍h thâu chi̍t pái chiâⁿ choè chi̍t ê lîm-sî phó͘-thong kang-lâng , ji̍p tī chi̍t keng bo̍k-gia̍p kong-si, thâu chi̍t kù tuì niá-pan só͘ thiaⁿ ê oē. Chi̍t goe̍h-ji̍t lâi hō͘ goá kám-kak che iáu-kú sī chin khè-khì ê oē, kang-lâng ēng kiōng-thong ê gán-kong lâi khoàⁿ goá, mn̄g goá kóng, Chit keng kang-chhiúⁿ sī siōng bái--ê, lí ná beh lâi toà chia si̍t-si̍p, lí pō͘-pîn tha̍k-chheh kiám oē choè chiah nih chho͘-tāng ê kang? Siōng-tè tuì khí-thâu chhòng-chō thiⁿ-toē kàu taⁿ, iā sī kè-sio̍k teh choè I boē oân-chiâⁿ ê kang, thang kóng Siōng-tè sī chi̍t ê kang-lâng. Chú Iâ-so͘ iā bat-choè lán hó ê bô͘-hoān, chiâⁿ choè ba̍k-kang, koh Sèng-keng lāi só͘ kà-sī ê, hō͘ lán ná bêng-pe̍k choè kang ê sù-bēng ê tiōng-iàu sèng, kî-tiong chi̍t hāng chiū-sī thoân hok-im. Lán hiān-sî ê kan-khó͘ beh sǹg choè sím-mi̍h , kiám oē pí-tit chiong-lâi ê êng-kng mah? Sui-jiân in lóng chai goá sī ha̍k-seng, iáu-kú m̄-chai goá ū tài hok-im te̍k ê sù-bēng. án-ni bô bêng-bêng piáu-sī sin-hūn lâi kap in siāng khoán teh choè kang, choè in ê pêng-iú. Tuì án-ni beh kap in saⁿ-kap chhoē-kiû chin-lí, chhiau-chhoē hit ê to̍k-it chin éng-oán thang oá-khó ê Siōng-tè.
Taⁿ chit sî in-uī sî-kan kap choá-bīn ê hān-chè boē-thang siông-sè pò tāi-ke chai kang-kài ê chêng-hêng, put-kò kán-tan chiong chi̍t goe̍h-ji̍t kú goá tī kang-chhiúⁿ só͘ kám-chhiok ê kuí-hāng lâi choè lán ê chham-khó, iā ǹg-bāng to-to sù-kàu.
1) Hiān-sî chi̍t ê phó͘-thong ê kang-lâng m̄-sī hiah nih iông-īⁿ chiū thang ji̍p-khì kang-chhiúⁿ , in lóng sī keng-koè lâng kài-siāu chiah ji̍p-khì ê, koh kài-siāu ê lâng tio̍h hū-chek siū kài-siāu ê lâng sin ka chheng-pe̍h , su-sióng sûn-chèng, ia̍h tio̍h bô sím-mi̍h hiâm-gî á-sī put-liông sì-hōⁿ. Ji̍p-khì liáu-āu tuì chá-khí sî 8 tiám khai-sí choè kàu ē-pō͘ sî 5 tiám , hit tiong-kan chí ū thêng-khùn chi̍t tiám cheng kú hō͘ lâng chia̍h tàu kap hioh-khùn. Chóng-sī 5 tiám í-āu chì-chió tio̍h ka-pan kàu 8 tiám chiah oē-thang tńg-khì, chit lô-lo̍k só͘ tit put-kò sī 20 kho͘ chó-iū, ta̍k-ji̍t án-ni choè, khah siông 4,5 lé-pài chiah ū chi̍t ji̍t ê hioh-khùn, siáⁿ-sū in beh án-ni choè. Chiū-sī ài kiám-khin ka-têng ê hū-tam. In ū ê chhú sī kong-bū oân, ū ê sī choè-sit lâng. Chóng-sī ū sûn-chuī khò kang-chîⁿ lāi î-chhî chi̍t ke ê seng-oa̍h, soè-chhù, chia̍h , chhēng, ēng téng. Chhì-siūⁿ in ê seng-oa̍h sī sím-mi̍h khoán.
2) uī-tio̍h kang-chu kē, só͘-í choè kang boē jīn-chin, chin gâu thoa kang, nā siūⁿ tio̍h chiū cháu khì chhè-só͘ chia̍h hūn hioh-khùn, kóng oē iā boē kám-kak hit ê chhàu-bī, goá ū siūⁿ ài chi̍t pái chhì khoàⁿ sī sím-mi̍h khoán-sit, khó-sioh bô nn̄g hun-cheng goá chiū tòng-boē-tiâu. Kî-thaⁿ ū-sî ēng siu-ke̍k ê hong-hoat lâi khòng-gī in ê kang-chu siuⁿ kē, chhin-chhiūⁿ lòng-pháiⁿ sêng-phín á-sī sam-á téng lâu teng-á he̍k-sī chio̍h-á hō͘ khau-to khau liáu khih-khì thang oāⁿ to lâi tô sî-kan. In hoán-tuì bô jîn-keh ê koán-lí kap ki-hâi-te̍k siū sú-iōng. uī-tio̍h seng-oa̍h kan-khó͘ chiū chō-chok ka-pan ê ki-hoē, chhin-chhiūⁿ sam-á khau bô liáu lâu teh ka-pan chiah khau. Tńg-khì liáu-āu ū lâng koh chài bē peng, bē le̍k-tāu-thng á-sī kî-thaⁿ koé-chí lâi pang-chān seng-oa̍h. Ū sî nā tú-tio̍h khah hó kang-chîⁿ ê kang chiū chhéng-ká lâi choè chit ê kang.
3) In ê chhuì chin bái, kóng-oē chho͘-ló͘, siāng kang-chhiúⁿ ê lâm-lú kan kiat-hun ê iah boē chió. In hā-pang liáu-āu ê siau-khián sī khoàⁿ tiān-iáⁿ, toā-hì, toà tiám-á chē, ke-á-lō͘ sì-koè kiâⁿ, chhài-chhī-á chia̍h tiám-sim, thiaⁿ kóng-kó͘. Kang-lâng ia̍h ài poa̍h-kiáu, poa̍h su chiū thau-the̍h téng-téng bû-ok put-chok, ia̍h ài kiâⁿ hong-hoà khu, chin chió teh khoàⁿ chheh ê.
4) Koan-hē in ê chong-kàu sìn-gióng, chiah ê chheng-liân kang-lâng lóng m̄-bat in só͘ pài ê sī sím-mi̍h, chí-ū gia̍h hiuⁿ tè pài, bô chong-kàu sìn-gióng jia̍t-chêng. Nā-sī khah nî ló ê lâng chiū ài tī nî-cheh lâi toā pài chi̍t ê, sui-bóng khah bô chîⁿ , iû-goân oē sì-koè, chhiau-chhoē chîⁿ lâi pān seng-lé, nā-bô chiū kap lâng boē phēng tit, pâi bô seⁿ-siùⁿ. Í-āu khah kan-khó͘ iû-goân hoaⁿ-hí tio̍h-boâ thàn chîⁿ lâi hêng chè, seng-oa̍h. Nā-sī khah ū ha̍k-būn ê lâng iā sī siāng-khoán teh pài, put-kò bih-bih chhih-chhih kiaⁿ lâng khoàⁿ-kìⁿ , chhin-chhiūⁿ in só͘ pài ê ka-kī bô chū-sìn thang hō͘ lâng khoàⁿ chhut sī chin ê. Taⁿ in it-poaⁿ tuì Thian-chú-kàu ê khoàⁿ-hoat sī ēng mi̍h teh ín-iú lâng, ia̍h tuì Ki-tok-kàu kap thian-chú-kàu chiū bô koh ū sím-mi̍h khoán ê phoê-phêng, put-kò in lóng bô chhim ê jīm-sek, in-uī kóng, goán hán-tit thiaⁿ lâng kóng, iā hán-tit khoàⁿ-tio̍h lé-pài-tn̂g. Bo̍k-koài chiong-kūn 600 ê kang-lâng ê kang-chhiúⁿ chí-ū chi̍t ê Sûn-lí-hoē, chi̍t ê Sìn-gī-hoē, chi̍t ê Chū-hoē-só͘ ê hoē-iú.
Í-siōng sī goá tī bo̍k-gia̍p kong-si só͘ tú-tio̍h ê kuí-hāng, boē-thang tāi-piáu choân-thé ê kang-lâng, m̄-kú lán tio̍h chai in sī khoàⁿ hiān-si̍t , tiōng si̍t-chè, lí nā beh ín-chhoā in lâi ji̍p tī kàu-hoē, lí beh tú-tio̍h sím-mi̍h? In nā mn̄g lí kóng, “Goán ū thang chia̍h, ū thang chhēng, thang ēng , ia̍h ū chhù thang toà koh lóng pêng-an mih-sái tio̍h ū lín ê Siōng-tè , goán kiám bô goán ê sîn mah?” Kiám-chhái in beh kóng, “Goá bô chîⁿ thang ēng, bô saⁿ thang chhēng, lí beh kiò goá sìn Iâ-so͘ lí kiám oē pang-chān goá? Goá bô thâu-lō͘ lí kiám beh kā goá tàu chhoē, goá ê chhù-téng teh lāu lí kiám beh kā goá siu-lí? Goá ê gín-á khó tiong-o̍h bô-tiâu lí kiám beh chhoā khì lín kàu-hoē ê ha̍k-hāu tha̍k? Goá bô phoē thang kah, lí kiám beh hō͘ goá?……“Lán Ki-tok-kàu sī kóng phok-ài, tiōng chín-chè ê, lí beh cháiⁿ-iūⁿ lâi ìn-tap in ah? “Ū chi̍t kù oē thang sìn, thang chiâu-chn̂g chiap-la̍p--ê, chiū-sī Ki-tok Iâ-so͘ lîm-kàu sè-kan, beh kiù ū choē ê lâng.” “Hoán-hoé kap sià-choē ê tō-lí beh tī I ê miâ lâi thoân kàu bān-pang.” Chú Iâ-so͘ teh kiò chiah ê lô͘-khó͘ taⁿ tāng-tàⁿ--ê, tio̍h lâi chiū-kūn I, ia̍h ài lán khì phó͘ thiⁿ-ē thoân hok-im, koh kóng, “uī lí goá siū che it-chhè ê kan-khó͘, lí choè siáⁿ-sū uī goá?” Lán ū jia̍t-chêng lâi beh choè chi̍t ê kang á-bô? Lí oē kám-kak ià-lán boē? Mô͘-se kóng, lí nā sìn-khò Iâ-hô-hoē sī lán thang khiā tī chit pêng? Iâ-hô-hoa sī lán ê chio̍h-poâⁿ, goá nā tiàm tī siúⁿ-sù goá khuì-la̍t--ê, goá sū-sū lóng oē. Lán ê kàu-hoē iā m̄-sī khí tī chit só͘-chāi , chiū lâng beh ji̍p-khì, sī tio̍h lán chiong kàu-hoē toà kàu ta̍k lâng ê sim-lāi.
漢羅（Ùi原文改寫）
做一个臨時普通工的我
潘Kian-chèng
1960年9月861期 6-7
「Eh，潘eh，你蹛遮鬥跤手。」這是我佇這个歇熱頭一擺成做一个臨時普通工人，入佇一間木業公司，頭一句對領班所聽的話。一月日來予我感覺這猶過是真客氣的話，工人用共通的眼光來看我，問我講，這間工廠是上bái--的，你ná欲來蹛遮實習，你步平讀冊敢會做遮爾粗重的工？上帝對起頭創造天地到taⁿ，也是繼續teh做伊未完成的工，通講上帝是一个工人。主耶穌也捌做咱好的模範，成做木工，閣聖經內所教示的，予咱ná明白做工的使命的重要性，其中一項就是傳福音。咱現時的艱苦欲算做甚物，敢會比得將來的榮光mah？雖然in攏知我是學生，猶過毋知我有帶福音te̍k的使命。按呢無明明表示身分來佮in相款teh做工，做in的朋友。對按呢欲佮in相佮揣求真理，抄揣彼个獨一真永遠通倚靠的上帝。
Taⁿ這時因為時間佮紙面的限制袂通詳細報大家知工界的情形，不過簡單將一月日久我佇工廠所感觸的幾項來做咱的參考，也向望多多賜教。
1)現時一个普通的工人毋是遐爾容易就通入去工廠，in攏是經過人介紹才入去的，閣介紹的人著負責受介紹的人身家清白，思想純正，亦著無甚物嫌疑抑是不良嗜好。入去了後對早起時8點開始做到下晡時5點，彼中間只有停睏一點鐘久予人食晝佮歇睏。總是5點以後至少著加班到8點才會通轉去，這勞碌所得不過是20箍左右，逐日按呢做，較常4，5禮拜才有一日的歇睏，啥事in欲按呢做。就是愛減輕家庭的負擔。In有的取是公務員，有的是做穡人。總是有純粹靠工錢內維持一家的生活，稅厝，食，穿，用等。試想in的生活是甚物款。
2)為著工資低，所以做工袂認真，真gâu拖工，若想著就走去廁所食薰歇睏，講話也袂感覺彼个臭味，我有想愛一擺試看是甚物款式，可惜無兩分鐘我就擋袂牢。其他有時用消極的方法來抗議in的工資傷低，親像挵歹成品抑是杉仔等留釘仔或是石仔予khau刀khau了khih去通換刀來tô時間。In反對無人格的管理佮機械te̍k受使用。為著生活艱苦就造作加班的機會，親像杉仔khau無了留teh加班才khau。轉去了後有人閣再賣冰，賣綠豆湯抑是其他果子來幫贊生活。有時若拄著較好工錢的工就請假來做這个工。
3) In的喙真bái，講話粗魯，siāng工廠的男女間結婚的iah袂少。In下班了後的消遣是看電影，大戲，蹛店仔坐，街仔路四界行，菜市仔食點心，聽講古。工人亦愛poa̍h-kiáu，poa̍h輸就偷提等等無惡不作，亦愛行風化區，真少teh看冊的。
4)關係in的宗教信仰，遮的青年工人攏毋捌in所拜的是甚物，只有攑香綴拜，無宗教信仰熱情。若是較年老的人就愛佇年節來大拜一下，雖罔較無錢，猶原會四界，抄揣錢來辦牲禮，若無就佮人袂phēng得，排無生肖。以後較艱苦猶原歡喜著磨趁錢來還債，生活。若是較有學問的人也是siāng款teh拜，不過覕覕chhih-chhih驚人看見，親像in所拜的家己無自信通予人看出是真的。Taⁿ in一般對天主教的看法是用物teh引誘人，ia̍h對基督教佮天主教就無閣有甚物款的批評，不過in攏無深的認識，因為講，阮罕得聽人講，也罕得看著禮拜堂。莫怪將近600个工人的工廠只有一個循理會，一个信義會，一个聚會所的會友。
以上是我佇木業公司所拄著的幾項，袂通代表全體的工人，毋過咱著知in是看現實，重實際，你若欲引chhoā in來入佇教會，你欲拄著甚物？In若問你講，「阮有通食，有通穿，通用，亦有厝通蹛閣攏平安mih-sái著有恁的上帝，阮敢無阮的神mah？」撿彩in欲講，「我無錢通用，無衫通穿，你欲叫我信耶穌你敢會幫贊我？我無頭路你敢欲共我鬥揣，我的厝頂teh漏你敢欲共我修理？我的囡仔考中學無牢你敢欲chhoā去恁教會的學校讀？我無被通蓋，你敢欲予我？……」咱基督教是講博愛，重賑濟的，你欲怎樣來應答in ah？「有一句話通信，通齊全接納--的，就是基督耶穌臨到世間，欲救有罪的人。」「反悔佮赦罪的道理欲佇伊的名來傳教萬邦。」主耶穌teh叫遮的勞苦擔重擔--的，著來就近伊，亦愛咱去普天下傳福音，閣講，「為你我受這一切的艱苦，你做啥事為我？」咱有熱情來欲做一个工抑無？你會感覺厭懶未？摩西講，你若信靠耶和華是咱通徛佇這爿？耶和華是咱的石磐，我若踮佇賞賜我氣力--的，我事事攏會。咱的教會也毋是起佇這所在，就人欲入去，是著咱將教會帶到逐人的心內。