台灣的信仰
Tâi-oân ê sìn-gióng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | Tiong-ga̍k-seng Tiong-ga̍k-seng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第859號 |
| 日期 | 1960/7 |
| 頁數 | 14 |
白話字（原文數位化）
Tâi-oân ê sìn-gióng
Tiong-ga̍k-seng
1960年7月859期 15-17
Sì-cha̍p nî chêng, tī Siān-hoà kàu-hoē ū chi̍t ê kò͘ lé-pài-tn̂g ê, kiò-chò ài-háu hiaⁿ. Pit-chiá ê sian-tāi tī Bîn-kok 10 nî 4 goe̍h khì hia hù-jīm chò thoân-tō, siok-sià chi̍t lia̍t ǹg tang, sī kē-kē ê thô͘-kat khàm hiā ê chhù. Lé-pài-tn̂g ǹg pak, chi̍t lia̍t ê kah-tàng ê chhù, tang-pêng-koe̍h chò bo̍k-su keng-á, sai-pêng-koe̍h chi̍t keng chiū-sī ái-háu hiaⁿ teh toà ê. ài-háu hiaⁿ chhiⁿ-mî koh chhàu-kha, nî-hoè chám-jiân lāu, chóng-sī iā bô ke-āu, bô tàng i-oá, hō͘ kàu-hoē chhiàⁿ i kò͘ pài-tn̂g. I ū tām-po̍h ko͘-ta̍k-siàng, só͘-í kàu-hoē ê gín-á nā siuⁿ gâu chhéng , gâu kiáu-jiáu, lóng ē siū i chek-pī; chóng-sī lūn-kàu ài-hō͘ Chú ê kàu-hoē , ài-hō͘ kong-bu̍t , chì-kàu ài-hō͘ Siōng-tè ê tō-lí, lóng sī choè chīn-tiong ê . Kàu chi̍t pái kóng i phoà-pīⁿ siong-tiōng lah, beh uī i khai khah chē chîⁿ koāⁿ io̍k-á , chhiáⁿ i-seng , i lóng bô siáⁿ beh. Kàu chi̍t mê-hng, pit-chiá hō͘ sī-toā-lâng ê siaⁿ chhá kàu poàⁿ-khùn poàⁿ-chhéⁿ, thiaⁿ kóng ài-háu hiaⁿ teh gîm “Thian-tông lóng bô khó͘-lān,” pit-chiá khiok iā bô peh khí-lâi kā i khoàⁿ, kàu keh chá-khí chiū thiaⁿ-tio̍h kóng i í-keng koè-sì lah. Sian-hū kā i oāⁿ saⁿ-khò͘ chiah chai-iáⁿ i sui-jiân chhàu-kha koh chhiⁿ-mî, nā-sī sin-khu chin suí, chin chheng-khì, koh ū hoan-hù kóng ū chhun chîⁿ beh hiàn hō͘ kàu-hoē. Pit-chiá kàu taⁿ iáu hán-tit thiaⁿ-tio̍h lâng beh koè-sì ê tāi-seng ē gîm-si hō͘ keh-piah ê lâng thiaⁿ-tio̍h. ài-háu hiaⁿ sī pháiⁿ-miā lâng , chóng-sī i koè-sì iáu ū chhun chîⁿ beh hiàn hō͘ kàu-hoē, koh beh lîm-chiong iáu ū khuì-la̍t kap kám-siā gióng-bōng ê sim lâi gîm “Thian-tông lóng bô khó͘-lān.” I sī bô-miâ ê pháiⁿ-miā lâng, chóng-sī tī thian-kok goá sìn tek-khak m̄-sī pháiⁿ-miā lâng.
Tâi-oân thâu chi̍t ê sûn-kàu-chiá.
Chng Chheng-hong toà tī Tām-suí; chi̍t pái sái phâng-chûn kàu Ē-mn̂g, ū chi̍t àm kap i-koán kò͘-mn̂g ê lâng tâm-lūn, tuì i thiaⁿ-tio̍h tō-lí. Tò-lâi Tām-suí , chiū chiong i ê ngó͘-siōng huí-hoāi; iā thiaⁿ-kìⁿ tī pún-tó ê lâm-pō͘ ū Ki-tok-kàu ê pài-tn̂g, chiū pō͘-kiâⁿ 9 ji̍t kàu Tâi-lâm, ǹg-bāng ē thang chhoē-tio̍h pài-tn̂g. āu-lâi kàu Táⁿ-káu, kàu uī sī pài 6, chi̍t seng-khu choan-choan thô͘-hún, kha iā chin thiàⁿ. Keh-ji̍t thiaⁿ-tio̍h hok-im , liâm-piⁿ chiap-siū chin-lí. Chheng-hong tī Kū-siâⁿ ê Chó-iâⁿ hō͘ lâng chio. uī-tio̍h ka-têng put-hô, chiū sì-kè khì. Toā-pō͘-hūn toà tī Hōng-soaⁿ, siông-siông kàu Kî-āu thiaⁿ tō-lí. 1867 nî 3 goe̍h 10 ji̍t , tī Kî-āu tuì Khip Bo̍k-su niá sé-lé. Tong-sî Chng Chheng-hong kun 27 hoè, sī Tâi-oân kàu-hoē tē 2 hoê ji̍p-kàu iú-bōng ê chheng-liân.Keng-koè chi̍t nî kan ê hùn-liān, tuì chē-chē lâng kan-chèng tō-lí, toā-toā pang-chān kàu-hoē. Keh-nî 4 goe̍h kan beh tò-khì kap i ê hū-jîn-lâng hô-hó, soà chhoā i lâi.
Hit sî Thian-chú-kàu tī hia bô hó miâ-siaⁿ, lâng hong-siaⁿ kóng in ài iah sim koaⁿ, ó͘ ba̍k-chiu; koh sì-kè lia̍h gín-á tih chiap chú o͘-hun. Só͘-í chò pē-bó ê lâng kà in ê gín á lō͘-nih m̄-thang sì-kè khioh mi̍h; nā khoàⁿ-tio̍h taⁿ ha̍h-lâng, chhēng chhíⁿ-pò͘-sàⁿ ê lâng tio̍h cháu, he sī Thian-chú-kàu beh lâi lia̍h gín-á.
Chheng-hong hit ji̍t tò-lâi Kū-siâⁿ tú-tú chhēng chhíⁿ-pò͘-sàⁿ; ji̍p chhù, hū-jîn-lâng bô tī-teh. Mn̄g chhù-piⁿ chiah chai i khì sai-pêng khioh chhâ, chiū beh khì chhoē i. Kàu poàⁿ-lō͘ gū-tio̍h i , soà pò i chai i í-keng sìn tō-lí, taⁿ ài kap i koh-chài hô-hó. Bô phah-sǹg i ê hū-jîn-lâng í-keng ū pa̍t ê tiōng-hu, taⁿ thiaⁿ-tio̍h i lo̍h-kàu, chiū hoat siū-khì , toā siaⁿ jiáng. tú-tn̄g ū lāu hū-jîn-lâng tuì hia koè, tio̍h chheⁿ-kiaⁿ, hoah kiû lâng, kóng Thian-chú-kàu ê lâng beh lâi lia̍h cha-bó͘. Chng-lāi ê lâng suî-sî kóng lô, kia̍h thuî, kia̍h to-chhiuⁿ chhut-lâi, chhin-chhiūⁿ beh lia̍h chha̍t. Chheng-hong khoàⁿ-kìⁿ sū-sè bái, chiū kuī tī thô͘-kha kî-tó. Chèng-lâng khoàⁿ-kìⁿ i ba̍k-chiu kheh-kheh chhuì teh liām, chiū m̄-káⁿ oá-khì, in-uī kiaⁿ-liáu i sī teh liām chiù. Kín-kín khì toā-biō kng sîn-bêng ,toā-kiō sió-kiō chīn chhut. Chiū án-ni ngē lia̍h kàu poàⁿ-sió-sí. Hit sî ū tò-chhiú Tiong-á kia̍h to, hiông kài-kài oá-khì sut chi̍t-ê, chiū tn̄g-khuì. Sin-si ēng tek-pán beh kng kàu hái-kîⁿ pàng chuí lâu. Chèng-lâng e-e tīn-tīn ài khì khoàⁿ. Chiúⁿ Khîm (he-ku) kia̍h chi̍t ki chhiám-boé-to toè-khì,phoà-pak ó͘ sim-koaⁿ the̍h tò-khì chia̍h, ǹg-bāng he-ku ē tn̄g-kin. āu-lâi Hōng-soaⁿ ê hoē-iú siu i ê sin-si bâi-chòng tī Hōng-soaⁿ.
ēng ka-chiah-phiaⁿ ǹg Siōng-tè.
Tâi-oân kàu-hoē chho͘-tāi thoân-kàu-chiá ū nn̄g ê sìⁿ Gô͘ ê, chi̍t ê hō͘-sû chin heng-ōng , kiōng ū 16 ê kiáⁿ, koh chi̍t ê kan-ta nn̄g ê cha-bó͘-kiáⁿ , bô hō͘-sû, chá-chá chiū koè-sì. Chit ê bô hō͘-sû ê sèⁿ Gô͘ miâ Ì. Chhut-sì tī Tâi-lâm, tióng-sêng liáu, chheng-liân sî ū thiaⁿ-tio̍h Má I-seng teh hêng-i thoân-kàu. Chit pái pún-sin phoà-pīⁿ, pêng-iú chiū chio i khì Kî-āu hō͘ Má I-seng khoàⁿ ; in-uī i ū to-siáu ha̍k-būn, iàm-hīn hoan-á-kàu, tek-khak bô beh chiap-siū pêng-iú ê khó͘-khǹg. Choè-āu iok-sok nā khì the̍h io̍h, tek-khak m̄ thiaⁿ kàu, ēng án-ni chò tiâu-kiāⁿ chiah lo̍h Táⁿ-káu. Kàu Má I-seng ê só͘-chāi , lâng í-keng teh lé-pài kóng tō-lí. I bīn chhàu-chhàu , chē lo̍h í-liâu bīn ǹg āu-bīn, chiong ka-chiah -phiaⁿ ǹg káng-tō ê lâng , piáu-sī i ê koat-sim, choa̍t-tuì bô beh ké-oāⁿ.
Chóng-sī Chú ê Sîn kám-hoà i, niá io̍h liáu, iā niá-tio̍h chin-lí-toaⁿ, koh ū thiaⁿ-tio̍h kóng.
“Siōng-tè chhòng-chō thiⁿ kap tē” ê tō-lí, tńg lâi iân-lō͘ siūⁿ, iân-lō͘ ài gián-kiù. Kiat-kó Siōng-tè lia̍h-tio̍h i, hō͘ i-chò thoân-kàu-chiá. án-ni chêng-āu iā bat tī Tâi-lâm Têng-á-kha, jiân-āu kàu tī Ka-gī, Chiong-hoà, chē-chē kàu-hoē ho̍k-bū. Chiàu Kàu-hoē-pò hoat-hêng tē 2 nî(1886 nî) 2 goe̍h hō só͘ pò, nî-thâu tī A-kâu(Pîn-tong) khui ê Tāi-hoē, Gô͘ Thoân-tō ê hoat-giân chin ióng-io̍k koh iú-ek, chhin-chhiūⁿ giâm-siú sèng-ji̍t, m̄-thang bé mi̍h bé chhài ê sū; á-sī sìn-tô͘ tio̍h tàu hōng-hiàn ê sū, chē-chē sī Tâi-oân kàu-hoē ji̍t-āu só͘ ló͘-le̍k teh kó͘-bú ê hó hoat-tō͘. Khó͘-sioh chá-sí, lâu nn̄g ê cha-bó͘-kiáⁿ toā ê sī Tióng-êng Lú-o̍h tē-it hoê ê ha̍k-seng, kin-nî 81 hoè; tē-jī ê sī thoân-tō-niû, tuì i ū koh chhut nn̄g ê toân-kàu-chiá. án-ni, bô phah-sǹg ēng ka-chiah-phiaⁿ ǹg Siōng-tè ê lâng, Siōng-tè chi̍t-ē lia̍h-tio̍h, chiâⁿ-chò chiah ū lō͘-ēng ê lâng.
漢羅（Ùi原文改寫）
台灣的信仰
Tiong-ga̍k-seng
1960年7月859期 15-17
四十年前，佇善化教會有一个顧禮拜堂的，叫做ài-háu兄。筆者的sian-tāi佇民國10年4月去遐赴任做傳道，宿舍一列向東，是低低的塗kat蓋瓦的厝。禮拜堂向北，一列的kah-tàng的厝，東爿koe̍h做牧師間仔，西爿koe̍h一間就是ái-háu兄teh蹛的。ài-háu兄青暝閣臭跤，年歲嶄然老，總是也無家後，無當依倚，予教會倩伊顧拜堂。伊有淡薄孤tak-siàng，所以教會的囡仔若傷gâu筅，gâu攪擾，攏會受伊責備；總是論到愛護主的教會，愛護公物，致到愛護上帝的道理，攏是最盡忠的。到一擺講伊破病傷重lah，欲為伊開較濟錢捾藥仔，請醫生，伊攏無啥欲。到一暝昏，筆者予序大人的聲吵到半睏半醒，聽講ài-háu兄teh吟「天堂攏無苦難，」筆者卻也無peh起來共伊看，到隔早起就聽著講伊已經過世lah。先父共伊換衫褲才知影伊雖然臭跤閣青暝，若是身軀真媠，真清氣，閣有吩咐講有賰錢欲獻予教會。筆者到taⁿ猶罕得聽著人欲過世的代先會吟詩予隔壁的人聽著。ài-háu兄是歹命人，總是伊過世猶有賰錢欲獻予教會，閣欲臨終猶有氣力佮感謝仰望的心來吟「天堂攏無苦難。」伊是無名的歹命人，總是佇天國我信的確毋是歹命人。
台灣頭一个殉教者。
莊清風蹛佇淡水；一擺駛帆船到廈門，有一暗佮醫館顧門的人談論，對伊聽著道理。倒來淡水，就將伊的偶像毀壞；也聽見佇本島的南部有基督教的拜堂，就步行9日到台南，向望會通揣著拜堂。後來到打狗，到位是拜6，一身軀專專塗粉，跤也真疼。隔日聽著福音，連鞭接受真理。清風佇舊城的左營予人招。為著家庭不和，就四界去。大部分蹛佇鳳山，常常到旗後聽道理。1867年3月10 日，佇旗後對Khip牧師領洗禮。當時莊清風君27歲，是台灣教會第2回入教有望的青年。經過一年間的訓練，對濟濟人干證道理，大大幫贊教會。隔年4月間欲倒去佮伊的婦人人和好，紲chhoā伊來。
彼時天主教佇遐無好名聲，人風聲講in愛iah心肝，挖目睭；閣四界掠囡仔滴汁煮烏薰。所以做父母的人教in的囡仔路裡毋通四界拾物；若看著taⁿ ha̍h人，穿chhíⁿ布衫的人著走，he是天主教欲來掠囡仔。
清風彼日倒來舊城拄拄穿chhíⁿ布衫；入厝，婦人人無佇teh。問厝邊才知伊去西爿拾柴，就欲去揣伊。到半路遇著伊，紲報伊知伊已經信道理，taⁿ愛佮伊閣再和好。無拍算伊的婦人人已經有別的丈夫，taⁿ聽著伊落教，就發受氣，大聲嚷。拄tn̄g有老婦人人對遐過，著青驚，喝求人，講天主教的人欲來掠查某。庄內的人隨時摃鑼，攑槌，攑刀鎗出來，親像欲掠賊。清風看見事勢bái，就跪佇塗跤祈禱。眾人看見伊目睭瞌瞌喙teh念，就毋敢倚去，因為驚了伊是teh念咒。緊緊去大廟扛神明，大轎小轎盡出。就按呢硬掠到半小死。彼時有左手Tiong-á攑刀，狠kài-kài倚去sut一下，就斷氣。身屍用竹板欲扛到海墘放水流。眾人挨挨陣陣愛去看。蔣Khîm(he-ku) 攑一支chhiám尾刀綴去，剖腹挖心肝提倒去食，向望he-ku會斷根。後來鳳山的會友收伊的身屍埋葬佇鳳山。
用ka-chiah-phiaⁿ向上帝。
台灣教會初代傳教者有兩个姓吳的，一个後嗣真興旺，共有16个囝，閣一个kan-ta兩个查某囝，無後嗣，早早就過世。這个無後嗣的性吳名意。出世佇台南，長成了，青年時有聽著馬醫生teh行醫傳教。這擺本身破病，朋友就招伊去旗後予馬醫生看；因為伊有多少學問，厭恨番仔教，的確無欲接受朋友的苦勸。最後約束若去提藥，的確毋聽教，用按呢做條件才落打狗。到馬醫生的所在，人已經teh禮拜講道理。伊面臭臭，坐落椅寮面向後面，將ka-chiah-phiaⁿ向講道的人，表示伊的決心，絕對無欲改換。
總是主的神感化伊，領藥了，也領著真理單，閣有聽著講。
「上帝創造天佮地」的道理，轉來沿路想，沿路愛研究。結果上帝掠著伊，予伊做傳教者。按呢前後也捌佇台南亭仔跤，然後到佇嘉義，彰化，濟濟教會服務。照教會報發行第2年(1886年) 2月號所報，年頭佇阿猴(屏東)開的大會，吳傳道的發言真踴躍閣有益，親像嚴守聖日，毋通買物買菜的事；抑是信徒著鬥奉獻的事，濟濟是台灣教會日後所努力teh 鼓舞的好法度。可惜早死，留兩个查某囝大的是長榮女學第一回的學生，今年81歲；第二的是傳道娘，對伊有閣出兩个傳教者。按呢，無拍算用ka-chiah-phiaⁿ向上帝的人，上帝一下掠著，成做遮有路用的人。