山地話是活--的抑是死--的？
San-tē oē sī oa̍h--ê á-sī sí--ê?
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 懷約翰 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第858號 |
| 日期 | 1960/6 |
| 頁數 | 7 |
白話字（原文數位化）
San-tē oē sī oa̍h--ê á-sī sí-ê?
San-tē chō͘-lí Kàu-sū: Hoâi Iok-hān kì
1960年6月858期 7-8
Sì goe̍h tiong Hoa-liân ū khui chi̍t ê hoē kiò-chò “Tâi-oân Ki-tok-kàu San-tē bûn-ha̍k phian-e̍k Uí-oân-hoē.” Hit sî ū chi̍t uī teh hoan-e̍k Tharoko oē Sèng-keng ê soan-kàu-su, ēng “San-tē oē sī oa̍h--ê á-sī sí--ê?” Chò tê-ba̍k káng-ián. Chit-tia̍p goá beh chiong i só͘ kóng khah tiōng-iàu ê siá tī ē-bīn:
- San-tē lâng tuì in ka-kī ê oē ê khoàⁿ-hoat.
1) In ê oē oa̍h--ê, m̄-sī sí--ê. In-uī in ji̍t-siông ū teh ēng. Tī kàu-hoē lāi iā sī án-ni, bô lūn kî-tó ê sî, á-sī beh soat-bêng khah chhim, khah sio̍k lêng ê ì-sù sî lóng tio̍h ēng.
2) Jī-gō͘ hoè í-hā ê lâng khah khoàⁿ-khin in ka-kī ê oē. Lia̍h kóng in ka-kī ê oē choè kiàn-siàu.
3) Chóng-sī San-tē oē kî-si̍t m̄-sī kán-tan. Tuì bûn-hoat-siōng lâi kóng sī put-chí hok-cha̍p, kiám-chhái pí lán Tâi-oân oē khah ko-téng iā bô tek-khak. Lán nā chiong chit ê sū-si̍t pò in chai, in chiū oē chhíⁿ-ngō͘ khí-lāi tuì ka-kī ê oē siⁿ-khí sin ê khoàⁿ-hoat kap toā ê hèng-chhù.
- San-tē lâng tuì pa̍t ê giân-gú ê khoàⁿ-hoat.
1) Saⁿ-cha̍p kàu 50 hoè tiong-kan ê lâng khah bat Ji̍t-pún oē, in ū sî pí in ka-kī ê oē khah ài ēng Ji̍t-gú. Jī-cha̍p hoè í-hā ê siàu-liân lâng khah bat Kok-gú, in ū sî pí in ka-kī ê oē khah ài ēng Kok-gú. Jī-cha̍p kàu 30 hoè tiong-kan ê lâng tuì chit nn̄g chióng oē lóng bô sím-mi̍h ē-hiáu.
2) San-tē lâng sui-jiân kóng ē-hiáu Ji̍t-gú á-sī Kok-gú, khah siông sī kan-ta kóng nā-tiāⁿ , chin chió ē-hiáu tha̍k, tha̍k liáu ē lí-kái ê lâng chin chió.
- San-tē lâng kap Kok-gú ê koan-hē.
1) In ê gín-ná lóng tio̍h tha̍k Kok-bîn ha̍k-hāu, tī hia o̍h Kok-gú.
2) āu-lâi ē thang koh seng-ha̍k ji̍p tī tiong-téng ha̍k-hāu ê sī chin chió. M̄-chai ū 10 hun chi-it á-bô?
3) Tuì bô ki-hoē thang tha̍k-chheh ê lâng , chèng-hú ū siat bûn-kàu-pan teh kà in o̍h Kok-gú.
4) San-tē lâng ài ēng ū chù-im hū-hō ê chheh. Só͘-í ē-hiáu tha̍k, bô tú-tú ē lí-kái hit ê ì-sù.
5) Ū chit pō͘-hūn ê lâng khah ē-hiáu Kok-gú , in-uī in ū ki-hoē thang kap goā-séng á-sī pîⁿ-tē lâng chiap-chhiok, chhin-chhiūⁿ tuì tī kap thè-e̍k kun-jîn kiat-hun, á-sī tī kap thè-e̍k kun-jîn kiat-hun, á-sī tī oē-seng-só͘ , hiong-kong-só͘ chia̍h thâu-lō͘.
6) Chèng-hú chin chhut-la̍t teh chhui-hêng Kok-gú. Tī kong ê chi̍p-hoē(chhin-chhiūⁿ ūn-tōng-hoē) lóng ēng Kok-gú. Kéng-chhat kap in kóng oē iā ēng Kok-gú.
- San-tē lâng ê tha̍k-chheh hong-khì.
1) Siông-siông ū teh tha̍k-chheh ê lâng chin chió, sīm-chì kàu-hoē ê chí-tō-chiá iā sī án-ni.
2) Ū lâng khoàⁿ Sèng-keng m̄-sī beh tha̍k ê, sī chhin-chhiūⁿ chi̍t chióng ê hû-á(護身符), kî-tó ê sî the̍h tī chhiú-nih, á-sī phoàⁿ-pīⁿ ê sî khǹg tī pīⁿ-lâng ê sin-chiūⁿ, ǹg-bāng ē thang khah kín hó.
- Lán tio̍h cháiⁿ-iūⁿ pang-chān in.
Chi̍t ê bîn-cho̍k nā khoàⁿ-khin in ka-kī ê bîn-cho̍k , in chiū boē-oē tī lêng-sèng seng-oa̍h tit-tio̍h chìn-pō͘. Chit ê bîn-cho̍k nā khoàⁿ-khin in ka-kī ê giân-gú, kiám-chhái ē tì-kàu khoàⁿ-khin in ê bîn-cho̍k it-chhè ê sū. Nā án-ni siā-hoē seng-oa̍h , kàu-hoē seng-oa̍h lóng oē tú tit-tio̍h hām-hāi. Só͘-í lán tio̍h ài hō͘ in koan-sim tī in ka-kī ê oē , tuì án-ni iā oē pang-chān in bat Kok-gú. Pa Phok-sū bat kóng chit kù oē, “Sìn-tô͘ lóng tio̍h ài o̍h Pe̍h-oē-jī, iā chīn-liōng khah chē lâng tio̍h o̍h Hàn-jī.” Só͘-í tuì san-tē sìn-tô͘ lán iā tio̍h hō͘ in koan-sim tī in ka-kī ê oē, iā chīn-liōng khah chē lâng o̍h Kok-gú.
漢羅（Ùi原文改寫）
山地話是活--的抑是死--的？
山地助理教士：懷約翰記
1960年6月858期 7-8
四月中花蓮有開一個會叫做「台灣基督教山地文學編譯委員會。」彼時有一位teh翻譯Tharoko話聖經的宣教師，用「山地話是活--的抑是死--的？」做題目講演。這霎我欲將伊所講較重要的寫佇下面：
- 山地人對in家己的話的看法。
1) In的話活--的，毋是死--的。因為in日常有teh用。佇教會內也是按呢，無論祈禱的時，抑是欲說明較深，較屬靈的意思時攏著用。
2) 二五歲以下的人較看輕in家己的話。掠講in家己的話做見笑。
3)總是山地話其實毋是簡單。對文法上來講是不止複雜，減彩比咱台灣話較高等也無的確。咱若將這個事實報in知，in就會醒悟起來對家己的話生起新的看法佮大的興趣。
- 山地人對別的言語的看法。
1)三十到五十歲中間的人較捌日本話，in有時比in家己的話較愛用日語。二十歲以下的少年人較捌國語，in有時比in家己的話較愛用國語。二十到三十歲中間的人對這兩種話攏無甚物會曉。
2)山地人雖然講會曉日語抑是國語，較常是kan-ta講若定，真少會曉讀，讀了會理解的人真少。
- 山地人佮國語的關係。
1) In的囡仔攏著讀國民學校，佇遐學國語。
2)後來會通閣升學入佇中等學校的是真少。毋知有十分之一抑無？
3)對無機會通讀冊的人，政府有設文教班teh教in學國語。
4) 山地人愛用有注音符號的冊。所以會曉讀，無拄拄會理解彼個意思。
5)有這部分的人較會曉國語，因為in有機會通佮外省抑是平地人接觸，親像對佇佮退役軍人結婚，抑是佇衛生所，鄉公所食頭路。
6)政府真出力teh推行國語。佇公的集會(親像運動會)攏用國語。警察kap in講話也用國語。
- 山地人的讀冊風氣。
1)常常有teh讀冊的人真少，甚至教會的指導者也是按呢。
2)有人看聖經毋是欲讀的，是親像一種的符仔(護身符)，祈禱的時the̍h佇手裡，抑是破病的時囥佇病人的身上，向望會通較緊好。
- 咱著怎樣幫贊in。
一個民族若看輕in家己的民族，in就袂會佇靈性生活得著進步。這個民族若看輕in家己的言語，撿彩會致到看輕in的民族一切的事。若按呢社會生活，教會生活攏會拄得著陷害。所以咱著愛予in關心佇in家己的話，對按呢也會幫贊in捌國語。巴博士捌講這句話，「信徒攏著愛學白話字，也盡量較濟人著學漢字。」所以對山地信徒咱也著予in關心佇in家己的話，也盡量較濟人學國語。