基督教教育的觀望
Ki-tok-kàu kàu-io̍k ê koan-bōng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 謝再生 Chiā Chài-seng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第853號 |
| 日期 | 1960/1 |
| 頁數 | 4 |
白話字（原文數位化）
Ki-tok-kàu kàu-io̍k ê koan-bōng
Kàu-io̍k Chhù-tiúⁿ: Chiā Chài-seng
1960年1月853期 4-7
Lia̍t-uī tâng-tō ê hiaⁿ-ché sin-nî kiong-hí; in-uī lán koh tit-tio̍h Chú ê in-tián, hō͘ lán thang ngiâ-chih chit ê sin ê nî, thang koh saⁿ-kap sêng-siū Chú ê sù-hok.
Khiā tī chit ê nî-thâu, tit-tio̍h chú-pit Lí Bo̍k-su ê hó-ì, hō͘ sió-tī ū chit ê hó ki-hoē thang chiong chit ê tê-ba̍k lâi kap tāi-ke chò chham-khó, kám-kak chin hok-khì; iā soà ǹg-bāng hiaⁿ ché to-to chí-kàu. Taⁿ ài chiàu ē-bīn ê sūn-sū thê-khí kuí tiám lâi tâm-lūn:-
- Ki-tok-kàu kàu-io̍k sī sím-mi̍h?
Nā kóng khah bêng chiū-sī chhin-chhiūⁿ goân-lâi tī Chú-ji̍t-o̍h teh kà hiah ê ha̍k-seng bat tō-lí, hit ê khoán-sit. Lán chai Chú-ji̍t-o̍h iàu-kín sī ēng Iâ-so͘ Ki-tok pún-sin(I ê choân jîn-keh) kap I ê chin-lí, chiàu sè-hàn gín-á só͘ ē kham-tit ê thêng-tō͘ lâi kóng hō͘ in ē bêng-pe̍k, ē chai-bat, ē chiap-siū Iâ-so͘ Ki-tok pún-sin chò in muí chi̍t-ê ê Kiù-chú. Tú-tú chiàu Chú tú-tio̍h chhì ê sî só͘ tuì Mô-kuí tek-sèng ê ìn-tap kóng, “Lâng ê oa̍h m̄-nā oá-khò piáⁿ, chiū-sī oá-khò tuì Siōng-tè ê chhuì só͘ chhut lóng-chóng ê oē.”(Má-thài 4:4) ēng chit hō chin-lí thang chò in ê seng-oa̍h le̍k-liōng, thang oân-sêng hiān-tāi só͘ thê-chhiòng ê choân-jîn kàu-io̍k. Chit ê ì-sù chiū-sī m̄-nā kà-sī gín-á ê chai-bat nā-tiāⁿ, iā tio̍h kà-sī in ū hó ê phín-tek, thang oân-sêng chò lâng ê khì-khài. Chhin-chhiūⁿ ū chi̍t ê chhut-miâ ê chong-kàu kàu-io̍k-ka án-ni kóng, “Lín nā kan-ka kà lín ê kiáⁿ-jî bat sè-kan ê ha̍k-būn nā-tiāⁿ, bē su kà lín ê kiáⁿ-jî chiong-lâi chò toā-chhat-kó͘.” án-ni hō͘ lán thang chai lâng tī sè-kan m̄-sī kan-ta tì-sek kàu-io̍k á-sī thé-io̍k kàu-io̍k iàu-kín nā-tiāⁿ, chiū-sī tio̍h lêng-sèng kàu-io̍k koh-khah iàu-kín. Ū án-ni ê oân-pī chiah ē thang kóng, “Jîn uî bān-bu̍t chi lêng.” Tuì án-ni jîn-luī chiah ē chiām-chiām hiòng sióng.
- Beh án-choáⁿ lâi si̍t-si?
Chiàu í-siōng só͘ kóng chiah-nih iàu-kín, beh tī tó-uī lâi kà? Chiàu koè-khì ê khoán, lóng sī tī lé-pài-ji̍t kàu-hoē ê Chú-ji̍t-o̍h lâi teh kà Chóng-sī choè-kīn tuì chit ê Chú-ji̍t-o̍h ê koan-liām ài kóng khah khoah ê hoān-uî; chit ê kàu-io̍k m̄-sī hān-tiāⁿ tī Chú-ji̍t-o̍h nā-tiāⁿ, chiū-sī tio̍h tuì lán ê seng-oa̍h chò khí, chiū-sī tuì chò pē-bó ê lâng khai-sí Chiàu lán ê sio̍k-gú kóng, “Bí thai sian kàu”(未胎先教), ì-sù tuì thai-lāi tio̍h chò khí; koh kóng khah bêng chiū-sī tuì ko͘-sêng sin ka-têng khí, tī ka-lāi tio̍h ū Ki-tok-hoà ê phang-bī, hu-hū ê seng-oa̍h tio̍h ū Chú ê tō-lí, khiân-sêng ê sìn-gióng seng-oa̍h. Che thang kóng sī sian-thian ê kám-èng. Kàu eⁿ-á chhut-sì liáu tio̍h koh chìn-pō͘ chit ê hō-thian-tek poê-iúⁿ, m̄-sī kan-ta gâu chiàu-kò͘ nā-tiāⁿ, iā tio̍h ēng tú-hó ê hoat-tō͘ hō͘ eⁿ-á ū lêng-sèng-tek ê kám-èng; chhin-chhiūⁿ gîm Sèng si ê iô-nâ koa, á-sī thè gín-á kî-tó, á-sī si̍t-hêng ka-têng lé-pài ê hó si̍p-koàn, kap kî-thaⁿ chhin-chhiūⁿ, chiah ê tī bô hêng tiong lâi kám-hoà chiah ê eⁿ-á ê sim-lêng ê. Jiân-āu kàu khah toā-hàn tio̍h thàn ki-hoē hō͘ in siū tō-lí ê chai-poê, chhin-chhiūⁿ tī ka-têng lé-pài, Chú-ji̍t hù Chú-ji̍t-o̍h. Chú-ji̍t ê lé-pài, á-sī kî-thaⁿ ê poê-lêng-hoē, T.K.C. ê chi̍p-hoē kap kî-thaⁿ ū koan-hē Ki-tok-kàu ê chi̍p-hoē lâi siū chai-poê. án-ni hō͘ lán thang chai chit ê Ki-tok-kàu kàu-io̍k m̄ hān-tiāⁿ tī lé-pài-ji̍t ê Chú-ji̍t-o̍h á-sī lé-pài-tn̂g nā-tiāⁿ, chiū-sī kóng-khoah kàu tuì ka-têng tio̍h chò khí, āu-lâi tī lé-pài-tn̂g í-ki̍p tī ha̍k-hāu ê ki-koan, lâi chiām-chiām kóng-khoah chìn-pō͘ èng chiah ê gín-á ê tióng-sêng lâi kà-sī in chiap-siū lêng-sèng ê bí-niú, lâi poê-iúⁿ in ū lêng-sèng ê oa̍h-miā.
- Beh án-choáⁿ kà.
oāⁿ oē lâi kóng sī beh ēng sím-mi̍h kàu-chhâi lâi kà. Koan-hē chit ê būn-tê si̍t-chāi chin toā būn-tê, tuì kong-ho̍k í-lâi, Kàu-io̍k-chhù ê tông-sū koè-khì iā ū chin chhut-la̍t lâi teh gián-kiù, ǹg-bāng ē thang thê-kióng lán ha̍p-ēng ê kàu-chhâi. Tī kū-nî 8 goe̍h tiong, tē 14 kài Sè-kài Ki-tok-kàu Kàu-io̍k Tāi-hoē chū-chi̍p tī Tang-kiaⁿ ê sî, tī thó-lūn gián-kiù ê tiong-kan, koan-hē chit ê kàu-chhâi būn-tê sī kî-tiong ê chi̍t ê iàu-kín ê būn-tê. Chiàu só͘ ē kì-tit, hit ê kiat-lūn iā sī ài phian-chhip ha̍p tī tē-he̍k-sèng só͘ khiàm-khoeh ê kàu-chhâi khah ē thang lī-ek só͘ khiàm-khoeh ê tâng-kang, thang khoài-khoài lo̍h-khì oa̍h-iōng, iā khah ē thang hō͘ gín-á thiaⁿ liáu khah khoài bêng-pe̍k lâi chiap-siū; in-uī kàu-io̍k hong-chiam tio̍h ū sek-èng, chiah ū hit ê hó hāu-kó.
Taⁿ tuì sin-nî khí, ū chiong Kàu-io̍k chhù só͘ hoat-khan ê “Ki-tok-kàu Kàu-io̍k “ cha̍p-chì, oāⁿ chò kàu-chhâi tiong-sim ê khan-bu̍t, uī-tio̍h khah chē kàu-hoē ê hi-bōng, chiām-sî ū kap Tâi-pak Chú-ji̍t-o̍h Hia̍p-hoē kap Ka-gī Soan-tō-siā liân-lo̍k tit-tio̍h in lióng-pêng ê hó-ì, hoaⁿ-hí chiong in ê hó chhâi-liāu, chiū-sī kok-chè kàu-chhâi kap kim-kù kò͘-sū hō͘ lán lo̍h tī chit ê cha̍p-chì ê lāi-bīn. Hiān-sî ū hun chò 5 pan ê kàu-àn thang èng lán ê khiàm-khoeh. Só͘-í tī chit sî chioh chit ê choá-bīn ài kā in lióng-pêng toā-toā seh to-siā iā ǹg-bāng tuì kin-nî khí ē thang tit-tio̍h khah chē kàu-hoē lâi bé khì ēng, thang saⁿ-kap lī-ek. uī-tio̍h choá-kè khí nn̄g pái ê koan-hē, iū-koh choá-bīn ū khah ke-thiⁿ, só͘-í ko͘-put-chiong tio̍h koh khí 5 kak, chiū-sī muí-pún 250 Nā ē thang muí chi̍t ê kàu-oân ū chit pún sī chin lī-piān, chóng-sī nā uī-tio̍h keng-huì khah put-chiok ê sî,chì chió kok kho mā ē thang bé chi̍t pún lo̍h-khì lûn-liû lâi ēng. ēng liáu khoàⁿ tio̍h koh kái-chìn án-choáⁿ, chhiáⁿ to-to chí-kàu, thang hō͘ koh lâi ê Kàu-io̍k-chhù tâng-kang thang koh kiám-thó gián-kiù, ǹg-bāng āu-lâi ē ná chìn-pō͘ kàu khak-si̍t ē ha̍p lán ēng. án-ni toā pài-thok.
- Beh ēng sím-mi̍h jī lâi kà khah hó?
Chiàu gû-kiàn tio̍h ēng goân-lâi Chóng-hoē só͘ teh kó͘-lē ê Pe̍h-oē-jī sī khah ū lī-ek: in-uī che sī pē-bó oē khah khoài bêng-pe̍k, iā khah ē siū kám-èng. ǹg-bāng ke tì-ì lâi kó͘-lē bat Pe̍h-oē-jī, thang khah khoài tit-tio̍h lī-ek.
- beh án-choáⁿ kó͘-lē Chú-ji̍t-o̍h ha̍k-seng chhut-se̍k?
Tuì kuí-nî lâi ū tit-tio̍h Sun Bo̍k-su-niû ê hó-ì, kià chin-chē khah-phìⁿ (cards) hō͘ lán lī-iōng, che iā sī chi̍t ê kó͘-lē ê pān-hoat. Chóng-sī nā ē thang kap lán sìn Chú ê ka-têng liân-lo̍k, ǹg-bāng in chì-chió tī pài-la̍k àm kap in ê kiáⁿ-jî saⁿ-kap ka-têng lé-pài, soà liām kim-kù, lâi pī-pān gín-á ê sim-sîn soà kó͘-lē in tio̍h tiong-si̍t hù Chú-ji̍t-o̍h kap hiàn-kim. āu-lâi kàu-oân nā ē thang poah sî-kan khì ka-têng hóng-būn, hit ê hāu-kó tek-khak m̄-sī sió-khoá. Nā- án-ni liân-lo̍k kó͘-lē, goá siong-sìn hit ê chhut-se̍k ún-tàng ē ke chin chìn-pō͘.
- Chheng siàu-liân chiām-chiām teh lī-khui, beh án-choáⁿ léng-tō?
Chit ê būn-tê sī hiān-sî Chú-ji̍t-o̍h phó͘-piàn só͘ tú-tio̍h ê būn-tê; in-uī che sī ū koan-hē it-poaⁿ ha̍k-hāu ê pó͘-si̍p kàu-io̍k kap pó͘-khò ê koan-hē, khah siông lé-pài-ji̍t iā soà tha̍k thàng-koè; uī-tio̍h án-ni gín-á soà tuì Chú-ji̍t-o̍h hòng-sù khì, kàu ji̍p chho͘-tiong á-sī kàu ko-tiong soà bô ài hù Chú-ji̍t-o̍h. Só͘-í lán tio̍h chhoē ki-hoē lâi kā in pó͘-kiù, in-uī chāi kok tē-hng hong-khì bô sio-siāng, tio̍h ài “kiàn ki jî chok”(見機而作). iā ū sî khui chheng siàu-liân ê chhun-lēng-hoē, á-sī hā-lēng-hoē lâi chō-chiū in. Nā án-ni chiah ê chheng siàu-liân tek-khak ē hoaⁿ-hí ióng-io̍k lâi chham-ka chiah tio̍h.
- Kim-hō͘ Chú-ji̍t-o̍h beh án-choáⁿ chhiong-si̍t?
(1) Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân tīn-iông tio̍h kiông-hoà: ǹg-bāng khoàⁿ Pò ê hiaⁿ-ché hùn-khí hū-chek hoaⁿ-hí hiàn lín ê kang lâi chò Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân, ǹg-bāng kàu-oân tīn-iông ē chhiong-si̍t.
(2) Siat-pī tio̍h chê-pī: Kàu-ha̍k kap tiûⁿ-só͘, kàu-chhâi, í-ki̍p iōng-kū chin ū koan-hē; só͘-í tio̍h siat-pī hō͘ chiu-chì.
(3) Ū-soàn keng-huì: In-uī beh siat-pī tio̍h keng-huì, iā keng-huì tio̍h ū-soàn: nā ū ū-soàn chiah ū hit ê bo̍k-phiau thang kó͘-bú hiàn-kim. Nā ū án-ni ê kè-e̍k keng-huì ún-tàng bô khùn-lân chiah tio̍h.
Í-siōng hō͘ lán chò chham-khó, ǹg-bāng ē bêng-pe̍k chit ê Ki-tok-kàu kàu-io̍k oán-jiân chhin-chhiūⁿ hî-ùn lāi teh poê-iúⁿ hî-chai nnā ùn-khut ê siat-pī kò͘ hō͘ i oân-choân, koh ū tú-hó ê kang-lâng, gâu ēng tú-hó ê chu-liāu ióng-sêng, hit ê ùn-khut tek-khak beh tit-tio̍h toā siu-sêng.
Choè-āu kî-kiû Siōng-chú ê si-in, ín-chhoā lán tī kin-nî tiong só͘ tio̍h chìn-pō͘ ê lō͘-thêng, iā soà chiok-hok tī I ê sèng miâ só͘ siat kok kàu-hoē ê Chú-ji̍t-o̍h toā-toā heng-khí, nā chhiong-si̍t, gâu poê-iúⁿ Chú só͘ thiàⁿ ê sè-kiáⁿ lâi êng-kng I ê sèng miâ.
漢羅（Ùi原文改寫）
基督教教育的觀望
教育處長：謝再生
1960年1月853期 4-7
列位同道的兄姊新年恭喜；因為咱閣得著主的恩典，予咱通迎接這个新的年，通閣相佮承受主的賜福。
徛佇這个年頭，得著主筆李牧師的好意，予小弟有這个好機會通將這个題目來佮大家做參考，感覺真福氣；也紲向望兄姊多多指教。Taⁿ愛照下面的順序提起幾點來談論：-
- 基督教教育是甚物？
若講較明就是親像原來佇主日學teh教遐的學生捌道理，彼个款式。咱知主日學要緊是用耶穌基督本身(伊的全人格)佮伊的真理，照細漢囡仔所會堪得的程度來講予in會明白，會知識，會接受耶穌基督本身做in每一个的救主。拄拄照主拄著試的時所對魔鬼得勝的應答講，「人的活毋若倚靠餅，就是倚靠對上帝的喙所出攏總的話。」(馬太4：4)用這號真理通做in的生活力量，通完成現代所提倡的全人教育。這个意思就是毋若教示囡仔的知識若定，也著教示in有好的品德，通完成做人的氣慨。親像有一個出名的宗教教育家按呢講，「恁若kan-ka教恁的囝兒捌世間的學問若定，袂輸教恁的囝兒將來做大賊股。」按呢予咱通知人佇世間毋是kan-ta智識教育抑是體育教育要緊若定，就是著靈性教育閣較要緊。有按呢的完備才會通講，「人為萬物之靈。」對按呢人類才會漸漸向上。
2.欲按怎來實施？
照以上所講遮爾要緊，欲佇tó位來教？照過去的款，攏是佇禮拜日教會的主日學來teh教總是最近對這个主日學的觀念愛講較闊的範圍；這个教育毋是限定佇主日學若定，就是著對咱的生活做起，就是對做父母的人開始照咱的俗語講，「未胎先教」，意思對胎內著做起；閣講較明就是對構成新家庭起，佇家內著有基督化的芳味，夫婦的生活著有主的道理，虔誠的信仰生活。這通講是先天的感應。到嬰仔出世了著閣進步這个後天tek培養，毋是kan-ta gâu照顧若定，也著用拄好的法度予嬰仔有靈性tek的感應；親像吟聖詩的搖籃歌，抑是替囡仔祈禱，抑是實行家庭禮拜的好習慣，佮其他親像，才的佇無形中來感化才的嬰仔的心靈的。然後到較大漢著趁機會予in受道理的栽培，親像佇家庭禮拜，主日赴主日學。主日的禮拜，抑是其他的培靈會，T.K.C.的集會佮其他有關係基督教的集會來受栽培。按呢予咱通知這个基督教教育毋限定佇禮拜日的主日學抑是禮拜堂若定，就是廣闊到對家庭著做起，後來佇禮拜堂以及佇學校的機關，來漸漸廣闊進步應遮的囡仔的長成來教示in接受靈性的米糧，來培養in有靈性的活命。
- 欲按怎教。
換話來講是欲用甚物教材來教。關係這个問題實在真大問題，對光復以來，教育處的同事過去也有真出力來teh研究，向望會通提供咱合用的教材。佇舊年8月中，第14屆世界基督教教育大會聚集佇東京的時，佇討論研究的中間，關係這个教材問題是其中的一个要緊的問題。照所會記得，彼个結論也是愛編輯合佇地域性所欠缺的教材較會通利益所欠缺的同工，通快快落去活用，也較會通予囡仔聽了較快明白來接受；因為教育方針著有適應，才有彼个好效果。
Taⁿ對新年起，有將教育處所發刊的「基督教教育」雜誌，換做教材中心的刊物，為著較濟教會的希望，暫時有佮台北主日學協會佮嘉義宣道社連絡得著in兩爿的好意，歡喜將in的好材料，就是國際教材佮金句故事予咱落佇這个雜誌的內面。現時有分做5班的教案通應咱的欠缺。所以佇這時借這个紙面愛共in兩爿大大說多謝也向望對今年起會通得著較濟教會來買去用，通相佮利益。為著紙價起兩擺的關係，又閣紙面有較加添，所以姑不將著閣起5角，就是每本250若會通每一個教員有這本是真利便，總是若為著經費較不足的時，至少各科嘛會通買一本落去輪流來用。用了看著閣改進按怎，請多多指教，通予閣來的教育處同工通閣檢討研究，向望後來會ná進步到確實會合咱用。按呢大拜託。
- 欲用甚麼字來教較好？
照愚見著用原來總會所teh鼓勵的白話字是較有利益：因為這是爸母話較快明白，也較會受感應。向望加致意來鼓勵捌白話字，通較快得著利益。
- 欲按怎鼓勵主日學學生出席？
對幾年來有得著孫牧師娘的好意，寄真濟卡片(cards)予咱利用，這也是一个鼓勵的辦法。總是若會通佮咱信主的家庭連絡，向望in至少佇拜六暗佮in的囝兒相佮家庭禮拜，紲念金句，來備辦囡仔的心神紲鼓勵in著忠實赴主日學佮獻金。後來教員若會通撥時間去家庭訪問，彼个效果的確毋是小可。若按呢連絡鼓勵，我相信彼个出席穩當會加真進步。
- 青少年漸漸teh離開，欲按怎領導？
這个問題是現時主日學普遍所拄著的問題；因為這是有關係一般學校的補習教育佮補課的關係，較常禮拜日也紲讀通3過；為著按呢囡仔紲對主日學放肆去，到入初中抑是到高中紲無愛赴主日學。所以咱著揣機會來共in補救，因為在各地方風氣無相像，著愛見機而作。也有時開青少年的春令會，抑是夏令會來造就in。若按呢遮的青少年的確會歡喜踴躍來參加才著。
- 今後主日學欲按怎充實？
(1)主日學教員陣容著強化：向望看報的兄姊奮起負責歡喜獻恁的工來做主日學教員，向望教員陣容會充實。
(2)設備著齊備：教學佮場所，教材，以及用具真有關係；所以著設備予周至。
(3)預算經費：因為欲設備著經費，也經費著預算：若有預算才有彼个目標通鼓舞獻金。若有按呢的計畫經費穩當無困難才著。
以上予咱做參考，向望會明白這个基督教教育宛然親像魚塭內teh培養魚隻若塭窟的設備顧予伊完全，閣有拄好的工人，gâu用拄好的資料養成，彼个塭窟的確欲得著大收成。
最後祈求上主的施恩，引chhoā咱佇今年中所著進步的路程，也紲祝福佇伊的聖名所設各教會的主日學大大興起，若充實，gâu培養主所疼的細囝來榮光伊的聖名。