研究 信仰偉人林肯大統領
Gián-kiù Sìn-gióng uí-jîn Lîm Khéng Tāi-thóng-léng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | Khó͘ Chuí-lō͘ Khó͘ Chuí-lō͘ |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第847號 |
| 日期 | 1959/7 |
| 頁數 | 13 |
白話字（原文數位化）
Sìn-gióng uí-jîn Lîm Khéng Tāi-thóng-lêng
Abraham Lincoin(A.D.1809-1865)
Khó͘ Chuí-lō͘
1959年7月847期 p.13-14
- I ê chhut-sì kap pē-bó
I tī Chú-āu 1809 nî chhut-sì tī Bí-kok ê Kiàn-ta̍t-ki chin(sic.) (Kentucky) ê Hā-tiān kūn (Hadin), ke̍k phian-phiah ê chháu-tē. I ê lāu-pē miâ kiò To-má Lîm Khéng (Thomas Lincoln) sī chi̍t ê phò-si̍t sàn-hiong ê choh-sit lâng. I ê seⁿ-bó miâ kiò Lân-chí Hán-su, chin jia̍t-sim ê lú sìn-tô͘. A-pek-lia̍p-hán Lîm Khéng sè-hàn ê sî, chiū kà i kî-tó, tha̍k Sèng-keng, chò lé-pài, tha̍k Thian-lō͘ le̍k-thêng kap kî-û ê chong-kàu chheh hō͘ i thiaⁿ. iā soà kà i tio̍h tha̍k, tio̍h kî-tó. Chhin-chhiūⁿ sèng Pó-ló kóng, m̄-thang pàng-sak chū-hoē(Hi-pek-lâi 10:25). Tio̍h tāi-ke saⁿ koàn-kò͘, lâi kek-khí jîn-ài kap kiâⁿ hó(Hi-pek-lâi 10:24). Chit kù oe8 lâi chiâⁿ-chò Lîm Khéng lô͘-lē kái-hòng ê tōng-ki. Kám-siā Chú ū hó koh jia̍t-sim ê lāu-bó, chiah ē chō-chiū uí-tāi sìn-gióng ê uí-jîn.
- I ê siàu-liân sî-tāi.
1) I iù-liân ê sî siⁿ-bú koè-sin.
I ê siⁿ-bú beh koè-sin ê sî ū chiong chi̍t pún Sèng-keng kap Thian-lō͘ le̍k-thêng lâu hō͘ Lîm-khéng , kā i kóng, “Só͘ thiàⁿ ê kiáⁿ A-pek-lia̍p-hán Lîm-khéng, lí tio̍h koai-koai thiaⁿ a-pa ê kà-sī, hiaⁿ-tī tio̍h hô-hó, tio̍h ji̍t-ji̍t tha̍k chit pún Sèng-keng kap Thian-lō͘ le̍k-thêng, tio̍h kî-tó , chiah ē tit-tio̍h Siōng-chú ê chiok-hok, chiah ē chò uí-tāi ê jîn-bu̍t. A-bó tāi-seng lí khì Thiⁿ-pē hia, lí m̄-bián hoân-ló, pa̍t-ji̍t beh tī thiⁿ-nih saⁿ-kìⁿ.” Līm-khéng it-seng chiong chiah ê oē khek tī sim-nih, chiàu lāu-bó ê uî-giân lâi kiâⁿ.
2) I 10 hoè ê sî lāu-bó sí, lâu i kap 12 hoè ê Sat-lia̍p kap chi̍t ê
piáu-hiaⁿ Teng-ni-su Hán-khek-sū(Deⁿis Hanks), kap lāu-pē , chin bô liâu. Tiàm tī chháu-tē soaⁿ-kan teh seng-oa̍h.
3) uī-tio̍h ka-têng sàn-chiah , chí-ū tha̍k 11 kò-goe̍h ê sió-o̍h.
4) 1819 nî 11 goe̍h , i ê lāu-pē koh chhoā chi̍t ê āu-bó kah nn̄g
ê cha-bó͘ gín-ná kap chi̍t ê cha-po͘ kiáⁿ lâi. āu-bó iā kah chin-chē ke-si mi̍h-kiāⁿ lâi. Tuì án-ni in ê ka-têng ū khah hó koè, khah sio-lō.
5) āu-bó miâ kiò Sat-lia̍p Pō͘-sū(Bush), chin jia̍t-sim sìn Chú,
chin gâu ê hū-jîn-lâng,gâu tī-ke kà kiáⁿ, bô phian-ài.
6) āu-bó chin gâu tông-chêng Lîm-khéng, chin thiàⁿ i, khoàⁿ i teh tha̍k Sèng-keng kap Thian-lō͘ le̍k-thêng i chin hoaⁿ-hí , siông-siông chióng-lē i, thè i kî-tó. Ū hó ê seⁿ-bó iā ū hó ê āu-bò, si̍t-chāi Lîm-khéng, Teng-nî-sū, Sat-lia̍p 3 ê ko͘-jî chin siū an-uì , chin khoài-lo̍k.
- I ê chheng-liân sî-tāi.
1) I 21 hoè siū chhiàⁿ khì keh-piah chng chò kang, só͘ thàn ê chîⁿ lāu-pē lóng kā i the̍h khì ēng.I bô chîⁿ thang tha̍k-chheh, iā bô thang bé chheh, tio̍h khó͘-ha̍k tha̍k-chheh.
2) I ū kian-tēng ê chì-khì, ū chèng-ti̍t, ū chhiú-oán, ū khiam-pi , ū thiàⁿ-sim, ū chhiú-oán, ū khiam-pi, ū thiàⁿ-sim, ū ióng-kám ngē-khì, ta̍k-lâng chun-kèng i.
3) Tī 1830 nî, in choân-ke poaⁿ lâi I-lē-lo̍k-su(Illinois) ê
Tek-ka-thû (Decatur) siâⁿ-nih toà. I chiū lī-khui lāu-pē ê ke khì pa̍t-uī thàn-chia̍h.
-
I ka-kī ū chek chîⁿ bé thó͘-tē chò chū-keng-lông.
-
I li̍p-chì chò chèng-tī-ka.
1) I nn̄g pái kàu Sin O-lū-an (New Oreluan), khoàⁿ-tio̍h lô͘-châi bé-bē i ê sim chin kan-khó͘. I li̍p-chì kiû Siōng-tè pang-chān i, ū chi̍t-ji̍t ē thang kiù chiah ê o͘-bīn lâng, hoè-chì(sic.) lô͘-lē chè-tō͘.
2) āu-lâi i tī Sin Sa-lé-him(New Salem) kap pêng-iú kong-ke chò seng-lí.
3) āu-lâi chò iû-piān-kio̍k-tiúⁿ, iā chò chhek-liōng-su.
4) Khó͘-ha̍k khó lu̍t-su. Tit-tio̍h Siōng-chú ê si-in ū ha̍p-keh lu̍t-su.
5) I tī 1834 nî tī スブリングフイールドkhai-gia̍p lu̍t-su.
6) Hit sî i ke̍k-le̍k chú-tiuⁿ lô͘-lē hoè-chí lūn. Tit-tio̍h tāi-ke ê
chheng-chàn, tit Pó-siú-tóng ê chhui-chiàn kèng-soán chò gī-oân. Tuì án-ni i chò chhut-miâ ê chèng-tī-ka, tāi-ke chun-kèng i.
7) I chi̍t jīm ê gī-oân chò liáu beh sî ê sî, lâng m̄ hō͘ i sî, koh tòng-soàn tē 2 jīm ê gī-oân ê sî, miâ-siaⁿ chin tháu , chiū chhoā hū-jîn-lâng.
- I tòng-soán Bí-kok tē 16 tāi ê tāi-thóng-léng.
1) Hit sî イリノイ soán-chhut ê gī-oân ダグラスchú-tiuⁿ lô͘-lē chûn-tì lūn. A-pek-lia̍p-hán Lîm-khéng gī-oân chú-tiuⁿ lô͘-lē hoè-chí lūn. Tuì án-ni khí mô͘-chhat.
2) Tuì án-ni Lîm-khéng chó͘-chit Kiōng-hô-tóng lâi tí-khòngユニオンchham-ka chu-chiu ê lô͘-lē chûn-tì chè-tō͘.
3) Lîm-khéng chò Kiōng-hô-tóng ê chí-tō-chiá(léng-siù) tī 1858 nî kap hoán-tuì-chiá ダグラス tò͘-cheng. Lîm-khéng tiong-si̍t kàu boé tek-sèng.
4) I tī 1860 nî chèng-kio̍k kip-piàn ê sî, siū Kiōng-hô-tóng chhui-chiàn tòng-soán Bí-kok tē 16 tāi ê tāi-thóng-léng.
5) I ke̍k-le̍k chú-tiuⁿ lô͘-lē chè-tō͘ sī choē-ok, só͘-í tòng-soán chò tē 16 tāi ê tāi-thóng-léng, i ke̍k-le̍k hoè-chí lô͘-lē chè-tō͘.
6) āu-lâi hoán-tuì-chiá put-boán soà seⁿ-khí Lâm Pak chiàn-cheng. Sì nî kú ê chiàn-cheng, chin lī-hāi. Lâm Pak chiàn-cheng tiong 1862 nî ê nî-boé, i chong Pak-kun chi-phoè hā ê o͘-lâng choân-pō͘ kái-hòng, toā to-sò͘ chiong hiah ê o͘-lâng phian-ji̍p chò kun-tuì.
7) Chiàn-cheng chìn-hêng tiong, lióng-pêng kám-kak chin kan-khó͘ chin siān, kàu 1864 nî tāi-thóng-léng beh chài soán-kú ê sî beh kàu, i koat-sim beh siu-si̍p sî-kio̍k. Hit tiong-kan 1865 nî 4 goe̍h , lâm-pō͘ ê ióng-chiòng Lí Chiong-kun tâu-hâng.
8) 1865 nî 4 goe̍h 14 ji̍t Lîm-khéng tāi-thóng-léng siū ok-hàn àm-sat , 4 goe̍h 15 ji̍t pia̍t-sè. In-uī lâm-pō͘ ê ióng chiòng Lí Chiong-kun tâu-hâng. Lîm-khéng bô beh pò-oàn.I tī 4 goe̍h 14 ji̍t beh chham-ka lāi-koh ê hoē-gī, beh thê-chhut khoan-tāi ê ì-kiàn lâi siu-si̍p sî-kio̍k, hoat-piáu ì-kiàn āu,beh khì hì-tiûⁿ ,hō͘ chi̍t ê bû-nāi-hàn kā i phah-sí, keh ji̍t 4 goe̍h 15 ji̍t Lîm-khéng tāi-thóng-léng lô͘-lē hoè-chí-chiá, o͘-lâng ê kái-hòng in-jîn, sìn-gióng uí-jîn Lîm-khéng hióng-siū 56 hoè lâi lī-khui sè-kan. Chóng-sī i ê phok-ài, hiông-piān, su-sióng, kái-hòng ê cheng-sîn iáu tī-teh.
漢羅（Ùi原文改寫）
信仰偉人林肯大統領
Abraham Lincoln (A. D. 1809-1865)
Khó͘ Chuí-lō͘
1959年7月847期 p.13-14
1.伊的出世佮父母。
伊佇主後1809年出世佇美國的Kiàn-ta̍t-ki州（Kentucky）的Hā-tiān郡（Hadin），極偏僻的草地。伊的老父名叫多馬林肯（Thomas Lincoln）是一个樸實散鄉的作穡人。伊的生母名叫Lân-chí Hán-su，真熱心的女信徒。亞伯拉罕林肯細漢的時，就教伊道理，讀聖經，做禮拜，讀天路歷程佮其餘的宗教冊予伊聽。也紲教伊著讀，著祈禱。親像聖保羅講，毋通放拺聚會（希伯來10:25）。著大家相眷顧，來激起仁愛佮行好（希伯來 10:24）。這句話來成做林肯奴隸解放的動機。感謝主有好閣熱心的老母，才會做就偉大信仰的偉人。
2.伊的少年時代。
1)伊幼年的時生母過身。
伊的生母欲過身的時有將一本聖經佮天路歷程留予林肯，共伊講，「所疼的囝亞伯拉罕林肯，你著乖乖聽阿pa的教示，兄弟著和好，著日日讀這本聖經佮天路歷程，著祈禱，才會得著上主的祝福，才會做偉大的人物。阿母代先你去天父遐，你毋免煩惱，別日欲佇天裡相見。」林肯一生將遮的話刻佇心裡，照老母的遺言來行。
(2)伊10歲的時老母死，留伊佮12歲的撒拉佮一个表兄Teng-ni-su Hán-khek-sū（Deⁿis Hanks），佮老父，真無聊。踮佇草地山間teh生活。
3)為著家庭散chiah，只有讀11個月的小學。
4)1819年11月，伊的老父閣娶一个老母閣兩个查某囡仔佮一个查甫囝來。後母也kah真濟ke-si物件來。對按呢in的家庭有較好過，較燒lō。
5)後母名叫撒拉Pō͘-sū（Bush），真熱心信主，真gâu的婦jîn人，gâu治家教囝，無偏愛。
6)後母真gâu同情林肯，真疼伊，看伊teh讀聖經佮天路歷程伊真歡喜，常常獎勵伊，替伊祈禱。有好的生母也有好的後母，實在林肯，Teng-nî-sū，撒拉3个孤兒真受安，真快樂。
3.伊的青年時代。
1)伊21歲受倩去隔壁莊個工，所趁的錢老父攏共伊提去用。伊無錢通讀冊，也無通買冊，著苦學讀冊。
2)伊有堅定的志氣，有正直，有手腕，有謙卑，有疼心，有勇敢硬氣，逐人尊敬伊。
3)佇1830年，in全家搬來I-lē-lo̍k-su（Illinois）的Tek-ka-thû（Decatur）城裡蹛。伊就離開老父的家去別位趁食。
4.伊家已有積錢買土地做自耕農。
4.伊立志做政治家。
1)伊兩擺到新O-lū-an（New Oreluan），看著奴才買賣伊的心真艱苦。伊立志求上帝幫贊伊，有一日會通救遮的烏面人，廢止奴隸制度。
2)後來伊佇新Sa-lé-him（New Salem）佮朋友公家做生理。
3)後來做郵便局長，也做測量師。
4)苦學考律師。得著上主的施恩有合格律師。
5)伊佇1834年佇スブリングフイールド開業律師。
6)彼時伊極力主張奴隸廢止論。得著大家的稱讚，得保守黨的推薦競選做議員。對按呢伊做出名的政治家，大家尊敬伊。
7)伊一任的議員做了欲辭的時，人毋予伊辭，閣當選第二任的議員的時，名聲真tháu，就娶jîn人。
5.伊當選美國第17代的大統領。
1)彼時イリノイ選出的議員ダグラス主張奴隸存置論。亞伯拉罕林肯議員主張奴隸廢止論。對按呢起摩擦。
2)對按呢林肯組織共和黨來抵抗ユニオン參加諸州的奴隸存置制度。
3)林肯做共和黨的指導者（領袖）佇1858年佮反對者ダグラス鬥爭。林肯忠實到尾得勝。
4)伊佇1860年政局急變的時，受共和黨推薦當選美國第16代的大統領。
5)伊極力主張奴隸制度是罪惡，所以當選做第16代的大統領，伊極力廢止奴隸制度。
6)後來反對者不滿紲生起南北戰爭，四年久的戰爭，真厲害。南北戰爭中1862年的年尾，伊將北軍支配下的烏人全部解放，大多數將遐的烏人編入做軍隊。
7)戰爭進行中，兩爿感覺真艱苦真siān，到1864年大統領欲再選舉的時欲到，伊決心欲收拾時局。彼中間1865年4月，南部的勇將李將軍投降。
8)1865年4月14日林肯大統領受惡漢暗殺，4月15日別世。因為南部的勇將李將軍投降。林肯無欲報怨。伊佇4月14日欲參加內閣的會議，欲提出寬待的意見來收拾時局，發表意見後，欲去戲場，予一个無賴漢共伊扑死，隔日4月15日林肯大統領奴隸廢止者，烏人的解放恩人，信仰偉人林肯享壽56歲來離開世間。總是伊的博愛，雄辯，思想，解放的精神猶佇teh。