A-mi族的教會
A-mi cho̍k ê kàu-hoē
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 林川明 Lîm Chhoan-bêng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第834號 |
| 日期 | 1958/6 |
| 頁數 | 7-9 |
白話字（原文數位化）
A-mi cho̍k ê kàu-hoē
Lîm Chhoan-bêng
1958年6月834期 7-9
A-mi cho̍k(譯音阿彌族) sī Tâi-oân pîⁿ-tē soaⁿ-pau. Khiā-khí tī Tâi-tang kàu Hoe-liân kan ê hái-hoāⁿ soaⁿ-me̍h nn̄g pêng ê soaⁿ-kha.
Chit cho̍k sī soaⁿ-pau tiong tē-it toā cho̍k, jîn-kháu ū 6 bān goā lâng, chiàm soaⁿ-pau chóng-sò͘ ê saⁿ-hūn-chi̍t. Sui-jiân toà pîⁿ-tē, chóng-sī bûn-hoà chuí-chún iā sī kē. Goân-lâi ê chong-kàu sī goân-sí ê khióng-pò͘(恐怖) chong-kàu. In ū chò hiàng, iā ū khiàn-sńg kap bê-sìn. Lâng nā phoà-pīⁿ, chiū chò hiàng, ǹg-bāng tit-tio̍h hó. Lâng nā phah-ka-chhiùⁿ chin chin bô ài, bîn-bāng tio̍h pháiⁿ bāng, sim bô pêng-an, nā chhân-nih khoàⁿ-tio̍h choâ á-sī pin-nn̂g chheⁿ-á iā bô pêng-an, giâu-gî lâng kā i chò hiàng. Ū sî chhân-hn̂g kài hiàng iā bô choh. Só͘ kèng-pài ê sîn bô ū hó-pháiⁿ sîn ê hun-pia̍t. Chit khoán ê sìn-gióng chin chhim, chò hiàng ê lâng chin chē, chin chhiⁿ-chhám.
Kám-siā Chú ê thiàⁿ-thàng, Hoe-liân hong-bīn Ji̍t-chèng sî-tāi tō-lí chiū ji̍p in tiong-kan, khó-sioh bô chū-iû, tì-kàu oh kóng-khoah. Tâi-tang hong-bīn 12 nî chêng iā tit-tio̍h tō-lí, pàng-sak í-chêng ê bê-sìn lâi kui tī Chú. Hiān-chāi Hoa-liân koān iā ū 8 chheng goā ê sìn-tô͘, Tâi-tang koān iā ū 8 chheng goā ê sìn-tô͘, chóng hō͘-sò͘ iok 3025 hō͘. Kàu-hoē 90 keng, ū in ê soan-tō-su, iā ū pún-séng kap in ka-kī ê sûn-hoê bo̍k-su, in ū kiàn-siat lé-pài-tn̂g , muí Chú ji̍t chū-hoē chin sēng-hóng, ū chó͘-chit Chú-ji̍t-o̍h , Sèng-koa-tuī, Chheng-liân thoân-khè, Hū-jîn-hoē. Chiu-kan tiong ū kî-tó-hoē, ka-têng lé-pài téng-téng ê chū-hoē.
In choè tuì-tiōng ê siu-koah-cheh í-keng kái chò kám-siā lé-pài, hōng-hiàn in ê thó͘-sán hō͘ Siōng-tè.
Hiān-chāi kàu-hoē teh oa̍h-tāng khah chē sī chheng chòng-liân. In ê ka-têng chè-tō͘ sī bó-koân sî-tāi ê chè-tō͘, hū-jîn-lâng chò ka-tiúⁿ , ta-po͘-lâng khì hō͘ cha-bó͘-lâng chio, châi-sán sī hū-jîn-lâng ê, ta-po͘-lâng khah bô koân-lī. Nā bó͘ sí, khah siông chiū lī-khui hit ê ka-têng , koh khì pa̍t-uī hō͘ lâng chio, tì-kàu ta-po͘-lâng bô ka-têng koan-liām. Ka-chài, tit-tio̍h tō-lí-āu, m̄-hó ê só͘-chāi chiām-chiām oāⁿ, tuì Chú ê tō-lí tit-tio̍h hó ê ka-têng chè-tō͘.
Goân-lâi in ū ho̍k-chiông thâu-lâng, iā chun-kèng lāu-lâng, thiaⁿ lāu-lâng ê oē.
In ê hong-sio̍k si̍p-koàn ū hó ê , iā ū pháiⁿ ê. Ji̍p sìn-gióng í-lâi put-chí ū kám-kak ài ké in ê pháiⁿ hong-sio̍k si̍p-koàn. Tuì tī sèng-chit , kò-sèng, kám-chêng ê hong-bīn, ū chē-chē hāng tio̍h chhiâu-chiàⁿ ké-oāⁿ ê só͘-chāi, chóng-sī tio̍h chin ló͘-le̍k. Ji̍p sìn-gióng í-lâi, chiú, hun ū ké chin chē, pin-nn̂g iáu ū chia̍h, i, si̍t, chū ê oē-seng ū khah chìn-pō͘, phoà-pīⁿ iā khah ū chiū-kīn i-seng i-tī. Thang khó-lîn ê chiū-sī uī-tio̍h bô siú oē-seng kap seng-oa̍h bô chiat-chè, tì-kàu chē-chē lâng tio̍h hì-pīⁿ kap uī-pīⁿ. Gín-ná bē-hiáu chiàu-kò͘, sí-sit pí-kàu-tek khah chē.
Keng-chè hong-bīn , toā pō͘-hūn oá-khò keng-lông choh-chhân seng-oa̍h, kî-thaⁿ lia̍h hî, phah la̍h, soaⁿ-sán chin chió-sò͘ ê lī-e̍k. In ê lông-gia̍p bô sím-mi̍h chìn-pō͘, iā bô gián-kiù, tì-kàu siu-sêng chió, koh ū sî thiⁿ-Khì bô sūn, chhân-hn̂g sit-siu. iū-koh toà tī pîⁿ-tē lâng ê tiong-kan, keng-chè bē-hiáu phah-sǹg, siu-ji̍p chió, chi-chhut chē, tì-kàu seng-oa̍h chin khùn-lân.
Chit khoán ê hiān-siōng , si̍t-chāi chin su-iàu chí-tō lông-gia̍p kap keng-chè ê kang-lâng lâi èng-hù in ê khiàm-khoeh. Khó-sioh hiān-sî lán ê kang-lâng chí-ū thoân-tō, bô ū chit hong-bīn pá-ak ê jîn-bu̍t.
Chiah ê soaⁿ-pau lóng ū keng-koè kok-bîn ha̍k-hāu ê kàu-io̍k, tān--sī in ê ha̍k-le̍k su pîⁿ-tē ê lâng chin chē, keng-koè chho͘-tiong í-siōng ê chin chió, sī in-uī in ê bûn-hoà kē, ha̍k-le̍k-su, koh keng-chè khùn-lân, tì-kàu seng-ha̍k ê lâng chió.
Taⁿ soaⁿ-tē sìn-tô͘ tī soaⁿ-tē siā-hoē beh hō͘ in chò sian-kak-chiá, ín-chhoā lâng kui tī Chú, hō͘ kàu-hoē khiā-chāi chìn-pō͘, èng-kai tio̍h koan-sim khó͘-bú in ê kàu-io̍k. M̄-nā chong-kàu kàu-io̍k, it-poaⁿ kàu-io̍k lán iā tio̍h koan-sim lâi siūⁿ pān-hoat. Hoê-kò͘ lán pîⁿ-tē kàu-hoē ū kin-á-ji̍t , iā sī chêng-tāi ê sìn-tô͘ ū chit khoán ló͘-le̍k ê kiat-kó.
Hiān-chāi A-mi cho̍k ê sìn-tô͘ jia̍t-sim tì-ì siông-siông lâi teh kiû khoàⁿ ū sím-mi̍h lō͘ thang seng-ha̍k. Chiàu-khoàⁿ A-mi cho̍k ê thoân-kàu, chi̍t-bīn thang hoaⁿ-hí kám-siā Chú, í-keng kiàn-siat chiah chē kàu-hoē. Chóng-sī khai-thok ê sî-kî teh koè, kàu-hoē sêng-li̍p , ài chìn-ji̍p poê-iúⁿ chí-tō ê kai-toāⁿ, chit ê kai-toāⁿ koè liáu ,chiah ū chū-li̍p oân-choân ê khiā-chāi, poê-iúⁿ chí-tō nā bô sêng-kong, chiū lán ê khai-thok kui tī o͘-iú. Chóng-sī beh poê-iúⁿ chí-tō m̄-sī kán-tan sió-khoá ê kang-chok , chiū-sī iàu-kín ê kang-chok, lán m̄-thang hut-lio̍k. In-uī chiah ê bûn-hoà kē, thâu-náu bô hoat-ta̍t, koh phín-sèng chho͘-ló͘ ê lâng tit-tio̍h tō-lí só͘ kiàn-siat ê kàu-hoē, goā-iông sī ū, nā-sī lāi-bīn si̍t-chāi sī khang-hi. Nā m̄-sī koh chi̍t-hoan ló͘-le̍k chai-poê chí-tō, siu-chéng , sī oh-tit hō͘ Chú siu-sêng saⁿ-cha̍p poē, la̍k-cha̍p poē, chi̍t-pah poē ê koé-chí.
Koh ū nn̄g hāng sū-chêng hō͘ lán bô kín-kín poê-iúⁿ chí-tō bē ēng-tit ê.
Chi̍t hāng chiū-sī tú-chiah só͘ kóng A-mi cho̍k sī pîⁿ-tē soaⁿ-au, in kap pîⁿ-tē lâng chiap-chhiok bô siū chè-hān( í-goā ê soaⁿ-pau ū chè-hān). Só͘-í kap chit ê hok-cha̍p o͘-àm ê siā-hoē chham-chhap, khiàm tì-sek kap phoàⁿ-toàn-la̍t, bô la̍t thang tí-tng, khoài-khoài siū ín-iú siàn-tōng hām-lo̍h tī choē-ok kap ū sún-hāi ê hong-bīn, bô kín poê-iúⁿ hō͘ in khiā-chāi, kiaⁿ-liáu hō͘-hoé put-ki̍p.
Koh chi̍t-bīn sī pa̍t chong-kàu kap pa̍t kàu-phài ti̍t-ti̍t teh ji̍p, bô kín poê-iúⁿ hō͘ i khiā-chāi, kàu-hoē ē siū táⁿ-kek, sìn-tô͘ khì kiâⁿ bê-lō͘.
Soaⁿ-tē kang-chok ê hiān-chōng, chiàu Tâi-tang koān lâi khoàⁿ, A-mi cho̍k ê kàn-hoē[sic.] í-keng ū 39 keng, koh ū Lân-sū, Tāi-bú téng só͘ ū 3 cho̍k ê kàu-hoē chí-ū chi̍t ê sûn-hoê bo̍k-su, sī A-mi cho̍k ê lâng, í-goā chit nn̄g ê sī ka-kī ū kàu-hoē, chū-hoat-tek kiam teh chò soaⁿ-tē ê kang. Koh soaⁿ-tē ê soan-tō-su bô kàu-gia̍h, si̍t-chāi sī la̍t bô kàu, m̄-sī lâng m̄ chò. Hoān-uî khoah, lâng chió, ū uī-lân ê só͘-chāi.
Chhiáⁿ lia̍t-uī thiàⁿ Chú ê hiaⁿ-tī chí-moē uī-tio̍h chit chân sū saⁿ-thè kî-tó kap pang-bâng.
Goān Chú kap tāi-ke tī-teh.
漢羅（Ùi原文改寫）
A-mi族的教會
林川明
1958年6月834期 7-9
A-mi族(譯音阿彌族)是台灣平地山胞。徛起佇台東到花蓮間的海岸山脈兩爿的山跤。
這族是山胞中第一大族，人口有6萬外人，佔山胞總數的三份一。雖然蹛平地，總是文化水準也是低。原來的宗教是原始的恐怖宗教。In有做向，也有譴損佮迷信。人若破病，就做向，向望得著好。人若拍咳啾真無愛，眠夢著歹夢，心無平安，若田裡看著蛇á是檳榔菁仔也無平安，僥疑人共伊做向。有時田園kài向也無作。所敬拜的神無有好歹神的分別。這款的信仰真深，做向的人真濟，真淒慘。
感謝主的疼痛，花蓮方面日政時代道理就入in中間，可惜無自由，致到僫廣闊。台東方面12年前也得著道理，放拺以前的迷信來歸佇主。現在花蓮縣也有8千外的信徒，台東縣也有8千外的信徒，總戶數約3025戶。教會90間，有in的宣道師，也有本省佮in家己的巡迴牧師，in有建設禮拜堂，每主日聚會真盛況，有組織主日學，聖歌隊，青年團契，婦人會。週間中有祈禱會，家庭禮拜等等的聚會。
In做對重的收割節已經改做感謝禮拜，奉獻in的土產予上帝。
現在教會teh活動較濟是千壯年。In的家庭制度是母權時代的制度，婦人人做家長 ，查埔人去予查某人招，財產是婦人人的，查埔人較無權利。若某死，較常就離開彼个家庭，閣去別位予人招，致到查埔人無家庭觀念。佳哉，得著道理後，毋好的所在漸漸換，對主的道理得著好的家庭制度。
原來in有服從頭人，也尊敬老人，聽老人的話。
In的風俗習慣有好的，也有歹的。入信仰以來不止有感覺愛改in的歹風俗習慣。對佇性質，個性，感情的方面，有濟濟項著撨正改換的所在，總是著真努力。入信仰以來，酒，薰有改真濟，檳榔猶有食，衣，食，住的衛生有較進步，破病也較有就近醫生醫治。通可憐的就是為著無守衛生佮生活無節制，致到濟濟人著肺病佮胃病。囡仔袂曉照顧，死失比較的較濟。
經濟方面，大部分倚靠耕農作田生活，其他掠魚，拍獵，山產真少數的利益。In的農業無甚物進步，也無研究，致到收成少，閣有時天氣無順，田園失收。又閣蹛佇平地人的中間，經濟袂曉拍算，收入少，支出濟，致到生活真困難。
這款的現象，實在真需要指導農業佮經濟的工人來應付in的欠缺。可惜現時咱的工人只有傳道，無有這方面把握的人物。
遮的山胞攏有經過國民學校的教育，但--是in的學歷輸平地的人真濟，經過初中以上的真少，是因為in的文化低，學歷輸，閣經濟困難，致到升學的人少。
Taⁿ山地信徒佇山地社會欲予in做先覺者，引chhoā人歸佇主，予教會徛在進步，應該著關心鼓舞in的教育。毋但宗教教育，一般教育咱也著關心來想辦法。回顧咱平地教會有今仔日，也是前代的信徒有這款努力的結果。
現在A-mi族的信徒熱心致意常常來teh求看有甚物路通升學。照看A-mi族的傳教，一面通歡喜感謝主，已經建設遮濟教會。總是開拓的時期teh過，教會成立，愛進入培養指導的階段，這个階段過了，才有自立完全的徛在，培養指導若無成功，就咱的開拓歸佇烏有。總是欲培養指導毋是簡單小可的工作，就是要緊的工作，咱毋通忽略。因為遮的文化低，頭腦無發達，閣秉性粗魯的人得著道理所建設的教會，外容是有，若是內面實在是空虛。若毋是閣一番努力栽培指導，修整，是僫得予主收成三十倍，六十倍，一百倍的果子。
閣有兩項事情予咱無緊緊培養指導袂用得的。
一項就是拄才所講A-mi族是平地山胞，in佮平地人接觸無受制限(以外的山胞有制限)。所以佮這个複雜烏暗的社會參插，欠智識佮判斷力，無力通抵擋，快快受引誘搧動陷落佇罪惡佮有損害的方面，無緊培養予in徛在，驚了後悔不及。
閣一面是別宗教佮別教派直直teh入，無緊培養予伊徛在，教會會受打擊，信徒去行迷路。
山地工作的現狀，照台東縣來看，A-mi族的教會已經有39間，閣有蘭嶼，大武等所有3族的教會只有一个巡迴牧師，是A-mi族的人，以外這兩个是家己有教會，自發tek兼teh做山地的工。閣山地的宣道師無夠額，實在是力無夠，毋是人毋做。範圍闊，人少，有為難的所在。
請列位疼主的兄弟姊妹為著這層事相替祈禱佮幫忙。
願主佮大家佇teh。