精牲變做人
Cheng-siⁿ pìⁿ-choè lâng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 胡文池 Ô͘ Bûn-tî |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第834號 |
| 日期 | 1958/6 |
| 頁數 | 9 |
白話字（原文數位化）
Cheng-siⁿ pìⁿ-choè lâng
Bunun cho̍k án-ni tit-kiù
Ô͘ Bûn-tî
1958年6月834期 9-11
Bô lâng ài hō͘ lâng mē cheng-siⁿ iáu-kú bô sìn Chú ê lâng m̄-chai lâng, sī Siōng-tè ê kiáⁿ, tì-kàu in sī “ko-téng tōng-bu̍t,” án-ni mā sī cheng-siⁿ. Te̍k-pia̍t bô khai-hoà ê san-tē lâng koh-khah sī án-ni, in-uī in sī chhin-chhiūⁿ gín-á, cheng-sîn bô hoat-ta̍t, kap cheng-siⁿ ê hun-piat bô chin bêng. Cha̍p nî chêng, goá thâu pái lâi san-tē thoân-tō ê sî, lâng siông-siông kóng, “Hoan-á chiū-sī cheng-siⁿ, kap lâng hit tiong-ng ê tōng-bu̍t.” Tī San-tē Bunun cho̍k sī bûn-hoà choè kē, chit ê tōng-bu̍t-sèng sī koh-khah bêng.
(1) Tuì Bunun ê oē lâi khoàⁿ:
Tī Bunun oē, lâng kap cheng-siⁿ lóng kiò choè “minixomis”, ì-sù sī “tōng-bu̍t.”
(2) Tuì in ê liû-thoân lâi khoàⁿ:
Liû-thoân á-sī kóng thoân-soat sī hit ê bîn-cho̍k ê su-sióng kap sìn-gióng. In bô bûn-jī, chū-jiân bô chheh, in ê kò͘-sū tuì kó͘-chá tuì chhuì lâi thoân kàu hiān-chāi. Só͘-í bô sìn Chú ê Bunun kàu hiān-chāi iáu teh sìn. Goá kán-tan kài-siāu kuí-nā tiâu in ê thoân-soat.
(1) In ê chit cho̍k Tanapimma sī kóng tuì ke-bó-thâng lâi piàn-hoà ê.
(2) Ū chi̍t chéng soaⁿ-téng ê niáu-chhú sī pîn-toāⁿ ê cha-bó͘ piàn ê. (3) Ū chi̍t ê iau-kuí ê lâng chia̍h iáu-boē se̍k ê ō͘-á, tì-kàu na-âu chiūⁿ, ti̍t-ti̍t jiàu seng-khu, soà boē-hiáu kóng-oē, án-ni pìⁿ choè kâu.
(4) Ū pháiⁿ ê hū-jîn-lâng kap soaⁿ-ti kan-îm soà hō͘ tiōng-hu thâi-sí, tuì pak-tó͘ cháu-chhut soaⁿ-ti kap ti.(5) Pah-pō͘-choâ sī gín-á piàn ê, só͘-í in m̄-káⁿ thâi-sí i, in kiò pah-pō͘-choâ choè pêng-iú; in siong-sìn pah-pō͘-choâ oē-hiáu thiaⁿ in ê oē, só͘-í nā khoàⁿ-kì chhù-lāi chiū hó chhuì kiò choâ tio̍h cháu, chiah boē hō͘ lâng tah-tio̍h , án-ni kóng, choâ chiū oē cháu.(6) Ū chi̍t lâng khì pah-la̍h, soà pah-m̄-kìⁿ i ê káu, ta̍k-ji̍t tī soaⁿ-nih teh kho͘ i ê káu, tì-kàu piàn-choè chi̍t khoán ê chiáu, ti̍t-ti̍t kho͘ i ê káu “to, to, to,” kàu hiān-chāi iáu teh kho͘.
(3) Tuì in ê seng-oa̍h lâi khoàⁿ.
In 10 nî chêng , ta-po͘ chin-choē sī chhēng lo̍k, soaⁿ-iûⁿ ê phoê, tì-kàu ū-sî hō͘ lâng khoàⁿ choè sī lo̍k, hō͘ lâng phah sí. In bô sé seng-khu, bô sé kha, chhin-chhiūⁿ cheng-siⁿ hiah chhàu. In chia̍h kap cheng-siⁿ siāng-khoán, han-chî, sek-á. Bô ēng oáⁿ, tī, chí-ū ēng chhâ ê thng-sî ti̍t-chiap tuì tiáⁿ iúⁿ lâi chia̍h, chhun--ê ēng tiáⁿ hō͘ káu, ke, ti chia̍h. Hō͘ ti káu, ke, khùn tī chhù-lāi.Bô khí piān-só͘, tī soaⁿ-nih á-sī chhù-āu bô lâng khoàⁿ-kìⁿ ê só͘-chāi, suî-piān tāi-piān. Siông-siông phāiⁿ ti, káu, iûⁿ, ke-chiáu khì hn̄g ê só͘-chāi thit-thô. Lim chiú kàu chuì, hián-chhut tōng-bu̍t ê pún-sèng, tó tī thô͘-kha chiū khùn. Chóng kóng, i, si̍t, chū, ta̍k-hāng chin chhin-chhiūⁿ tōng-bu̍t.
Sìn Chú pìⁿ choè lâng.
Tuì 1947 nî, lán chiū chek-ke̍k-tek tuì Bunun thoân-tō. tng-sî ê chèng-hú koaⁿ-oân tuì kàu-hoē toā khui thoân-tō ê mn̂g, chū-iû thang ēng Ji̍t-pún-oē pò͘-tō. Kàu āu-lâi chiū kìm-chí Ji̍t-pún kap Ji̍t-gú. Chóng-sī kàu hit sî goá í-keng oē kóng in ê oē. Tī 1951 nî, lán iā ū chhut-pán Lô͘-má-jī ê Má-thài kap in ê Sèng-koa. Khí-seng lán sī tuì Tang-pō͘ khai-sí thoân-tō , kàu ū sìn-tô͘ liáu-āu chiū phài lâng khì Tâi-tiong kap Ko-hiông ê Bunun pò͘-tō. Hit ê keng-huì lóng sī tuì Ka-ná-tāi ê Bú-hoē. Kám-siā Siōng-tè, tuì tī kuí-nā hong-bīn ê hia̍p-le̍k chiū kàu-sè chiām-chiām chìn-tián, kàu hiān-chāi ū 50 keng ê kàu-hoē. Nā-sī bān 3 nî, hō͘ Thian-chú-kàu lâi bê-he̍k chiū kiám-chhái bô hiah khoài.
In tuì sìn Chú liáu-āu, su-sióng kap seng-oa̍h toā piàn-chhian. In chai in sī Siōng-tè ê kiáⁿ, sī kap cheng-siⁿ bô siâng. Tuì sim-sèng oāⁿ sin, seng-oa̍h kái-piàn, pìⁿ choè lâng. Nā-sī hiah-ê iáu boē sìn ê Bunun , in kap chá-sî ê seng-oa̍h iáu sī siâng-khoán.
Chhin-chhiūⁿ chho͘-tāi ê kàu-hoē.
(1) Thoân-tō ū jia̍t-chêng.
Bunun 50 keng ê kàu-hoē thang kóng lóng sī in ka-kī thoân--ê. In chhin-chhiūⁿ Ka-lī-lī ê thó hî lâng,bô ha̍k-būn, iáu-kú bô thang chhin-chhiūⁿ in ū tuì Chú 3 nî kan ê hùn-liān, chí-ū thiaⁿ tō bô kú chiū kám-kak chek-jīm ài kiù tông-pau, chiū khì thoân. Hit tiong-kan kuí -nā ê kàu-hoē sī tuì hū-jîn-lâng ê chhuì thoân--e. Chú ū tuì in ê tiong-kan kéng-soán kuí-nā ê ū châi-lêng koh ū jia̍t-chêng ê choè-kang lâng. Tī Tang-pō͘ ū Lâu Thoân, N̂g Sūn-lī, Tiong-pō͘ ū Choân Ji̍t-seng, Ko-hiông-koān ū Lîm Thiān-liông, Chiu Thian-hoa téng. Sun Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû, Má Bo̍k-su , kap Gô͘ Tông-chhàn Sian-siⁿ, iā ū toā ê kòng-hiàn.
(2) Ū Thiàⁿ sim.
Bunun nā sìn Chú liáu-āu lóng sī kiò hiaⁿ-tī, sī chhin-chhiūⁿ chi̍t ke ê lâng. Tāi-ke chin ū thiàⁿ-sim, saⁿ pang-chān.Í-chêng in nā ū lâng sí, pa̍k-lâng m̄-káⁿ oá, tì-kàu ka-cho̍k khah chió ê, bó͘ nā sí i ê ang tio̍h ka-kī phāiⁿ léng-léng ê bó͘ khì tâi. Sìn Chú liáu-āu in m̄-kiaⁿ kuí, só͘-í tāi-ke oá lâi saⁿ pang-chān. Ū chi̍t ê hū-jîn-lâng i saⁿ-soà sí saⁿ ê kiáⁿ, iáu-kú tuì tī sìn-tô͘ ê thiàⁿ-thàng kap pang-chān lóng bô sit-chì. San-tē sìn-tô͘ bô chhin-chhiūⁿ chho͘-tāi ê sìn-tô͘ ū hn̂g thang boē, in-uī in ê thó͘-toē lóng sī chèng-hú ê , iáu-kú in khah choē ê kàu-hoē lóng teh kong-ke chò kang, saⁿ-kap siu-sêng,án-ni koáⁿ-hū kap pīⁿ-thiàⁿ ê lâng lóng bián hoân-ló in ê hn̂g. Nā-sī chi̍t ê lâng bô kàu hé-si̍t, pa̍t lâng chiū pang-chān i.
(3) Ū sîn-jiah tè in.
Bunun cho̍k sìn-sim chin tan-sûn. In sàn-hiong bô chîⁿ thang hō͘ i-seng khoàⁿ , koh khah choē ê hoan-siā lī i-seng chin hn̄g, koh-chài iā m̄-bat chhiⁿ-chháu ê io̍h, só͘-í chí-ū oá-khò kî-tó, tì-kàu ū chhin-chhiūⁿ chho͘-tāi kàu-hoē, chin choē sîn-jiah tè in. In chin choē ū tuì kî-tó lâi i-hó, siat-sú ū io̍h thang chia̍h in iā tio̍h seng kî-tó chiah ū chia̍h io̍h. Bô kú í-chêng tī iân-pêng hiong ū chi̍t ê lâng khí-siáu, chin siong-tiōng, kéng-chhat kap oē-seng-só͘ chham-siông keh-ji̍t beh sàng i kàu Tâi-pak ê pēⁿ-īⁿ. Nā-sī i ê ka-cho̍k khì chhiáⁿ kàu-hoē lâi thoè i kî-tó, kàu keh-ji̍t í-keng hó-hó, hō͘ chèng-lâng lóng tio̍h-kiaⁿ, tuì án-ni hit ê ka-cho̍k lóng lâi sìn Chú, koh í-goā hut-jiân ke 30 lâng ji̍p sìn.
Ū tām-po̍h khoà-lū
Hiān-chāi chin-choē kàu-phài chù-ba̍k tī san-tē, te̍k-pia̍t Thian-chú-kàu ēng bu̍t-chit teh beh ín-iú in. In chin choē chîⁿ thang khí suí ê pài-tn̂g hō͘ in, ēng chîⁿ chhiàⁿ san-tē lâng choè soan-tō-su, ū saⁿ-khò͘ thang pun hō͘ in. Tì-kàu hō͘ lán chin pháin choè kang; koh loán-jio̍k ê sìn-tô͘ kiaⁿ-liáu iā oē tām-po̍h siū bê-he̍k. ǹg-bāng tāi-ke oē thoè in kî-tó, hō͘ in ū Sèng Sîn ê pang-chān, bián-tit ji̍p tī bê-he̍k.
Oân.
漢羅（Ùi原文改寫）
精牲變做人
Bunun族按呢得救
胡文池
1958年6月834期 9-11
無人愛予人罵精牲 iáu-kú無信主的人毋知人，是上帝的囝，致到in是「高等動物，」按呢嘛是精牲。特別無開化的 山地人閣較是按呢，因為in是親像囡仔，精神無發達，佮精牲 的分別無真明。十年前，我頭擺來山地傳道的時，人常常講，「番仔就是精牲，佮人彼中央的動物。」佇山地Bunun族是文化做kē，這个動物性是閣較明。
(1)對Bunun 的話來看：
佇Bunun 話，人佮精牲攏叫做「minixomis」，意思是「動物。」
(2)對in 的流傳來看：
流傳抑是講傳說是彼个民族的思想佮信仰。In無文字，自然無冊，in 的故事對古早對喙來傳教現在。所以無信主的 Bunun到現在猶teh信。我簡單介紹幾若 條 in 的傳說。
(1) In 的這族Tanapimma是講對雞母蟲來變化的。
(2)有一種山頂的老鼠是貧惰的 查某變的。(3)有一个枵饑個人食猶未熟 的 芋仔，致到嚨喉癢，直直jiàu身軀，soà袂曉講話，按呢變做猴。
(4)有歹的婦人人佮山豬姦淫soà予丈夫thâi死，對腹肚走出山豬佮豬。(5) 百步蛇是囡仔變 的，所以in毋敢thâi死伊，in叫百步蛇做朋友；in相信百步蛇會曉聽in 的話，所以若看見厝內就好喙叫蛇著走，才袂予人踏著，按呢講，蛇就會走。(6)有一人去拍獵，soà拍毋見伊的狗，逐日佇山裡teh kho͘ 伊的狗，致到變做一款的鳥，直直kho͘ 伊的狗「to，to，to，」到現在猶teh kho͘。
(3)對in 的生活來看。
In 10年前，查埔真濟是穿鹿，山羊的皮，致到有時予人看做是鹿，予人拍死。In無洗身軀，無洗跤，親像精牲 遐臭。In食佮精牲 siāng款，蕃薯，粟仔。無用碗，箸，只有用柴 的 湯匙直接對鼎iúⁿ來食，chhun--的用鼎予狗，雞，豬食。予豬狗，雞，睏佇厝內。無起便所，佇山裡抑是厝後無人看見的所在，隨便大便。常常phāiⁿ 豬，狗，羊，雞鳥去遠的所在thit-thô。Lim酒到醉，顯出動物的本性，倒佇土跤就睏。總講，衣，食，自住，逐項真親像動物。
信主變做人。
對1947年，咱就積極的對Bunun傳道。當時的政府官員對教會大開傳道的門，自由通用日本話佈道。到後來就禁止日本佮日語。總是到彼時我已經會講in 的話。佇1951年，咱也有出版羅馬字 的馬太佮in 的聖哥。起先咱是對東部開始傳道，到有信徒了後就派人去台中佮高雄的 Bunun佈道。彼个經費攏是對加拿大的母會。感謝上帝，對佇幾若方面的協力就到勢漸漸進展，到現在有50 間 的教會。若是慢 3年，予天主教來迷惑就撿彩無遐快。
In對信主了後，思想佮生活大變遷。In知in是上帝的囝，是佮精牲無siâng。對心性換新，生活改變，變做人。若是遐的猶未信的 Bunun ，in佮早時的生活猶是siâng款。
親像初代的教會。
(1)傳道有熱情。
Bunun 50 間 的教會通講攏是in家己傳--的。In親像加利利的討魚人，無學問，iáu-kú無通親像in有對主3年間 的訓練，只有聽道無久就感覺責任愛救同胞，就去傳。彼中間幾若个教會是對婦人人的喙傳--e。主有對in 的中間揀選幾若个有才能閣有熱情的做工人。佇東部有劉傳，黃順利，中部有全日生，高雄縣有林天良，周天花等。孫牧師佮牧師娘，馬牧師，佮吳同燦先生，也有大的貢獻。
(2)有疼心。
Bunun若信主了後攏是叫兄弟，是親像一家的人。大家真有疼心，相幫贊。以前in若有人死，別人毋敢倚，致到家族較少的，某若死伊的翁著家己phāiⁿ冷冷的 某去tâi。信主了後in毋驚鬼，所以大家倚來相幫贊。有一个婦人人伊相soà死三个囝，iáu-kú對佇信徒的疼痛佮幫贊攏無失志。山地信徒無親像初代的信徒有園通賣，因為in 的土地攏是政府的 ，iáu-kú in較濟 的教會攏teh公家做工，相佮收成，按呢寡婦佮病痛的人攏免煩惱in 的園。若是一个 的人無夠伙食，別人就幫贊伊。
(3)有神跡綴in。
Bunun族信心真單純。In 散鄉無錢通予醫生看，閣較濟 的 番社離醫生真遠，閣再也毋捌青草的 藥，所以只有倚靠祈禱，致到有親像初代教會，真濟神跡綴in。In真濟有對祈禱來醫好，設使有藥通食in也著先祈禱才有食藥。無久以前佇延平鄉有一个人起痟，真傷重，警察佮衛生所參詳隔日欲送伊到台北的 病院。但是伊的家族去請教會來替伊祈禱，到隔日已經好好，予眾人攏著驚，對按呢彼个家族攏來信主，閣以外忽然加 30人入信。
有淡薄掛慮
現在真濟教派注目佇山地，特別天主教用物質teh欲引誘in。In真濟錢通起媠的拜堂予in，用錢倩山地人做宣道師，有衫褲通分予in。致到予咱真歹做工；閣軟弱的信徒驚了也會淡薄受迷惑。向望大家會替in祈禱，予in有聖神的 幫贊，免得入佇迷惑。
完。