我所數念ê牧師
Goá só͘ siàu-liām ê Bo̍k-su
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 劉主安 Lâu Chú-an |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第815卷 |
| 日期 | 1956/11 |
| 頁數 | 23 |
白話字（原文數位化）
1956 nî 11 goe̍h p.23-24
Goá só͘ siàu-liām ê Bo̍k-su
(Lâu Chú-an)
(Chit phiⁿ sī Lâu Chú-an Hāu-tiúⁿ ê hoê-kò͘-tâm, toā pō͘ hūn sī kì-chiá pit-kì ê , ū Moê Bo̍k-su chong-ko ê iā ū Lâu Sian-siⁿ ê lêng-lāi ê kám-siū-le̍k, só͘-í chiâⁿ-chò chit-phiⁿ chin suí ê kì-sū.)
Iok 60 nî chêng, ū chit ê chhut-miâ ê Soan-kàu-su Livingstone (Lí Un-su-tun), tī A-hu-lī-ka teh thoân-tō. Hit7-sî tī So͘-kek-lân ê kàu-hoē lāi, ū chin-chē chheng-liân kam-goān hiàn-sin beh chò soan-kàu-su. Che sī in-uī Livingstone tńg-lâi pún-kok. tuì kàu-hoē pò-kò i tī Hui-chiu thoân-kàu ê chōng-hóng, hō͘ che-chē lâng thiaⁿ liáu toā siū kám-tōng ê iân-kò͘.
Thiaⁿ kóng āu-lâi chò chin chhut-miâ ê Sèng-keng ha̍k-chiá James Moffat tng-sî iā ū beh chò soan-kàu-su. Chóng-sī i tī thé-keh kiám-cha ê sî bô thong-koè.
Siāng hit-sî ū saⁿ-uī chheng-liân, chiū-sī āu-lâi chò Tâi-oân Soan-kàu-su ê Lân I-seng, Moê Bo̍k-su kap Liâm Bo̍k-su, in lóng sī So͘-kek-lân lâng, iā ū chì-goān beh khì hái-goā thoân hok-in. Nā-sī tng-sî ài chò soan-kàu-su ê lâng chin-chē, So͘-kek-lân ê Tiúⁿ-ló Kàu-hoē bô kàu-gia̍h só͘-chāi thang chiap-la̍p in. Soan-tō-hoē chiū tuì in kóng, “Siat-sú lín m̄-ài tán-hāu siuⁿ kú, lín ē-thang chò Eng-kok Tiúⁿ-ló Kàu-hoē só͘ phài ê soan-kàu-su khì goā-kok thoân-tō.”
Tng-sî lán Bó-hoē chiū-sī Eng-kok Tiúⁿ-ló Kàu-hoē khai-siat goā-kok thoân-tō bô goā-kú, ū só͘-chāi chhoē iáu-boē ū lâng thang khì chò.
Kiat-kio̍k chit saⁿ-lâng ū siūⁿ kóng, bo̍k-tek sī beh thoân-tō, bô-lūn sio̍k tó-uī ê kàu-hoē lóng bô iàu-kín, koh pêⁿ-pêⁿ sī Tiúⁿ-ló Kàu-hoē.
Bô kú chit saⁿ-uī chheng-liân chiū siāng-sî tuì So͘-kek-lân ê Glasgow (Kek-la̍h-su-to) siaⁿ chhut-hoat, chē siāng chiah chûn, tī 1895 nî 12 goe̍h 18 ji̍t, tuì An-pêng káng chiūⁿ-lio̍k. Nā siūⁿ-tio̍h chit saⁿ-uī, āu-lâi tuì lán Tâi-oân kàu-hoē ê kòng-hiàn, chit-ji̍t thang kóng sī Tâi-oân kàu-hoē sú siōng ê chi̍t ê tiōng-iàu ê ji̍t-chí.
Saⁿ-uī tiong-kan, Lân I-seng kap Moê Bo̍k-su jiân-āu chiah khì tiong-pō͘ khai-thok tiong-pō͘ ê thoân-kàu kap i-liâu thoân-tō sū-gia̍p. Kin-á-ji̍t só͘ ū tī Tâi-tiong Tiong-hoē lāi ê toā-pō͘-hūn kàu-hoē kap Chiong-hoà I-koán chiū-sī in jī-uī ê kang-chok uî-gia̍p.
Taⁿ Moê Bo̍k-su tī 53 hoè ê sî, in-uī koè lô, phah-pháiⁿ sin-thé. Hit-sî ê kang-chok tē-tiám chiū-sī tī Chheng-chuí ê Toa-tō͘ soaⁿ tē-hng, Liáu-āu bē kham-tit koh tī-hia chò kang, chiū tńg-khì kò͘-hiong Kek-la̍h-su-ko siâⁿ ê hū-kīn chháu-tē chha-put-to kap Chheng-chuí Toā-tō͘ soaⁿ-piⁿ beh siāng-khoán ê só͘-chāi. Goá khì Eng-kok tha̍k-chheh ê sî, bat choan-kang khì chhoē i , kap i seng-oa̍h 8 ji̍t kú, hō͘ goá tit-tio̍h chiong-sin bē-thang siau-bia̍t ê ìn-siōng.
Taⁿ Moê Bo̍k-su tī tāi-ha̍k sî-tāi, ta̍k-pái khó-chhì siông-siông tit-tio̍h choè-hó ê sêng-chek lâi tit-tio̍h siúⁿ, iā só͘ tit-tio̍h ê siúⁿ-phín kàu tī goá khì pài-hóng i ê sî, iáu-kú chē-chē lâu tī i ê chheh-tû lāi. I toà Tâi-oân kàu 53 hoè, chiah tńg-khì chó͘-kok.
Kàu hit-tia̍p i tam-tng tē-it soàⁿ ê thoân-kàu kang-chok, si̍t-chāi sī bô-mê bô-ji̍t, tong-phun se-cháu, si̍t-chāi bô ki-hoē thang gián-kiù un-si̍p choan-bûn sèng-chit ê Sîn-ha̍k chheh, chóng-sī kàu i tńg-khì liáu-āu, Kek-lah-su-ko Tāi-ha̍k, iáu chai-iáⁿ i ê ha̍k-būn chin hó, ū chhiáⁿ i khì káng-ián, tê-ba̍k sī Sîn-ha̍k siōng choân-bûn ha̍k-su̍t sèng-chit ê “Ki-tok ê bo̍k-tek” (The purpose of Christ).
Chit ê káng-ián sī Kek-lan-su-ko Tāi-ha̍k ê Dr. Bruce káng-chō só͘ kú-pān ê, iā Bruce káng-chō chiū-sī teh kì-liām chit-uī Bruce Phok-sū ê kang-chok lâi siat--ê, in-uī Bruce Phok-sū goân-pún sī Sin-iok-ha̍k chhut-miâ ê ha̍k-chiá, in-uī i ê kong-chek lâu tī Sin-iok ha̍k-kài chē-chē lóng ū to̍k-chhòng-sèng--ê, lâng siàu-liām i ê kong-chek, chiah pī-pān chi̍t-hāng ki-kim thang chò chhiáⁿ lâng lâi káng-ián ê lō͘-ēng. Put-kò chit ê káng-chō ū nn̄g-hāng ê tiâu-kiāⁿ: Chi̍t hāng, chiū-sī tio̍h ū to̍k-chhòng-sèng, m̄-sī khioh lâng ê ha̍k-soat ásī chú-tiuⁿ; koh chi̍t hāng, chiū-sī tio̍h chiong só͘ káng-ián ê thang hoat-hêng chò chheh.
Chit chhù Moê Bo̍k-su siū chhiáⁿ, só͘ káng, kó-jiân chhâi-liāu sin-sian, chin ū to̍k-chhòng-sèng, sui-jiân kuí-nā cha̍p-nî bô teh chiông-sū gián-kiù, iáu-kú só͘ kóng ê lāi-iông kàu-gia̍h thang hō͘ lâi thiaⁿ ê chèng choan-bûn ha̍k-chiá tit-tio̍h boán-chiok, āu-lâi kó-jiân chhut-pán chò chi̍t-pún chheh thang lī-ek ha̍k-kài.
Moê Bo̍k-su phoà-pēⁿ tńg-khì liáu, tuì Tâi-oân iáu-kú sim-sim liam-liām ài koh lâi; nā tú-tio̍h sin-khu khah khoàⁿ-oa̍h, chiū khì bé chûn-toaⁿ, chún-pī chhut-hoat beh koh lâi, chóng-sī liâm-piⁿ koh in-uī pēⁿ-chōng ok-hoà, chiū koh chhéng chûn-phiò oān-kî, sīm-chì koh khì thè-phiò; āu-lâi chiū koh bé phiò, koh thè-phiò,chhin-chhiūⁿ án-ni kuí-nā pái. Kàu goá khì hóng-būn i ê sî, i ê pēⁿ-thé í-keng chin loán-jio̍k ok-hoà. Bo̍k-su-niû tio̍h thè i lēng-goā khòng-moê kap chhài kàu chin noā, i chiah ē-thang chia̍h. Hit-sî i sī tó-chhn̂g nn̄g, saⁿ tiám-cheng kú, āu-lâi khí-chn̂g nn̄g, saⁿ tiám-cheng kú; ū-sî in-uī uī kan-khó͘ poàⁿ-mê iân-lō͘ sàu, iân-lō͘ thò͘, thò͘ ê siaⁿ chin chhut-la̍t koh kan-khó͘, hō͘ goá tī keh-piah keng poàⁿ-mê thiaⁿ-tio̍h, uī i lâu khó-lîn kap tuì put-chū ê ba̍k-sái. I khiok m̄-sī bat thó jîn-chêng, chóng-sī bat kóng 15 hoè tī tāi-ha̍k lâin-chheng ê sî ē-thang giâ toā-kho͘ sam, chóng-sī goá siūⁿ-tio̍hin-uī lâi Tâi-oân tì-kàu phah-pháiⁿ sin-miā kàu chiah-nih siong-tiōng, si̍t-chāi ū kìm bē-tiâu ê tông-chêng ê ba̍k-sái.
Goá chi̍t-sì-lâng chí-ū chi̍t-pái kám-kak-tio̍h chhin-chhiūⁿ toà tī thian-kok ê hēng-hok, chí chi̍t-pái chiū-sī tī Moê Bo̍k-su ê chhù kap I saⁿ-kap toà ê chi̍t ē-po͘. Hit-sî ji̍t-kng í-keng bô kiông, I ê chhù ē-thang khoàⁿ-tio̍h bûn-bûn bô koân ê soaⁿ, chē tī mn̂g-kháu saⁿ-kap tām-lūn ê sî, hō͘ goá ū lāi-sim chhèng--chhut-lâi ê hoaⁿ-hí hēng-hok, sù goá liân-sióng--tio̍h “Kàu ū chi̍t-ji̍t, nā kàu thiàn káⁿ-sī chhin-chhiūⁿ chit-tia̍p.” In-uī Moê Bo̍k-su bô koh-iūⁿ sī chi̍t ê chiâⁿ-sèng ê kàu-hùn, kàu-gia̍h hō͘ goá siⁿ-chhut hoaⁿ-hí ê kám-kek, só͘-í só͘ kám-chhiok--tio̍h ê hoaⁿ-hí bô koh-iūⁿ sī sióng-siōng-tiong ê Thian-kok.
Chhin-chhiūⁿ án-ni, I ū hó ê ha̍k-châi, koh ū chun-kuì ê sù-bēng-kám, jî-chhiáⁿ ū si̍t-chāi phoe-miā ê thoân-kàu. Ló-kéng khoàⁿ I siū hi-seng thòng-khó͘ ê pēⁿ-thé, iáu-kú ū chong-ko ê su-sióng sim-su thang kám-tōng goá, bē bián-tit hō͘ goá chiâⁿ-chò chiong-sin siàu-liām ê Bo̍k-su.
漢羅（Ùi原文改寫）
我所數念ê牧師
(劉主安)
(這篇是劉主安校長ê回顧談，大部分是記者筆記 ê，有梅牧師崇高 ê也有劉先生ê靈內ê感受力，所以成做這篇真suí ê 記事。)
約60年前，有一個出名ê宣教師Livingstone (Lí Un-su-tun)， tī A-hu-lī-ka teh傳道。 Hit7-時tī蘇格籣ê教會內，有真濟青年甘願獻身beh做宣教師。這是因為Livingstone 轉來本國。 Tuì教會報告伊tī 非洲傳教ê狀況， hō͘ chia濟人聽了大受感動ê緣故。
聽講後來做真出名ê聖經學者James Moffat當時也有beh做宣教師。總是伊tī體格 檢查 ê時無通過。
Siāng hit時有三位青年，就是後來做台灣宣教師ê蘭醫生， 梅牧師kap 廉牧師， in攏是蘇格籣人，也有志願beh去海外傳福音。若是當時ài做宣教師ê人真濟，蘇格籣ê長老教會無夠額所在thang接納in。宣道會就對in講， “設使lín m̄-ài等候siuⁿ久， lín ē-thang做英國長老教會所派ê宣教師去外國傳道。”
當時咱母會就是英國長老教會khai設外國傳道無goā-久，有所在chhoē iáu-boē有人thang去做。
結局這三人有想講：目的是beh傳道，無論屬tó位ê教會攏無要緊， koh平平是長老教會。
無久這三位青年就siāng-時tuì蘇格籣ê Glasgow (Kek-la̍h-su-to)城出發，坐siāng chiah 船， tī 1895年12月18日， tuì 安平港上陸。若想tio̍h 這三位，後來對咱台灣教會ê貢獻， 這日thang講是台灣教會史上 ê一個重要ê日子。
三位中間， 蘭醫生kap 梅牧師然後chiah去中部開拓中部 ê傳教 kap醫療傳道事業。今仔日所有tī台中中會內ê大部分教會kap彰化醫館就是in 二位 ê工作遺業。
Taⁿ 梅牧師tī 53 歲 ê時，因為過勞， 拍歹身體。 Hit時ê工作地點就是tī清水ê 大肚山地方，了後bē堪得koh tī-hia做工，就轉去故鄉Kek-la̍h-su-ko城ê 附近草地差不多kap清水大肚山邊beh siāng款ê所在。我去英國讀冊ê時， bat 專工去揣伊， kap伊生活8日久， hō͘我得tio̍h 終身bē-thang消滅ê印象。
Taⁿ 梅牧師tī大學時代， 逐擺 考試常常得tio̍h最好ê 成績來得tio̍h賞，也所得tio̍h ê 賞品到tī我去拜訪伊ê時， iáu-kú濟濟留 tī伊ê冊櫥內。伊toà台灣到53 歲， chiah 轉去祖國。
到hit-tia̍p伊擔當第一線 ê傳教工作，實在是無暝無日， 東奔西走，實在無機會thang研究溫習專門性質ê神學冊，總是到伊轉去了後，Kek-lah-su-ko大學， iáu知影伊ê學問真好，有請伊去講演，題目是神學siōng專門學術性質ê”基督ê目的” (The purpose of Christ)。
這個講演是Kek-lan-su-ko大學ê Dr. Bruce 講座所舉辦ê，iā Bruce 講座就是teh紀念這位Bruce博士ê工作來設--ê，因為Bruce博士原本是新約學出名ê學者，因為伊ê 功績留tī新約學界濟濟攏有獨創性--ê，人數念伊ê 功績， chiah備辦一項基金 thang做請人來講演 ê路用。不過這個講座有兩項ê條件:一項，就是tio̍h有獨創性， m̄是拾人ê學說á sī 主張， koh一項，就是tio̍h將所講演 ê thang發行做冊。
這次梅牧師受請，所講，果然材料新鮮，真有獨創性，雖然kuí-nā十年無teh 從事研究， iáu-kú所講ê內容夠額thang hō͘來聽ê眾專門學者得tio̍h滿足，後來果然出版做一本冊thang利益學界。
梅牧師破病轉去了， 對台灣iáu-kú心心念念ài koh來；若tú-tio̍h身軀khah快活，就去買船單，準備出發beh koh來，總是連鞭koh因為病狀惡化，就koh 請 船票 緩期，甚至koh去退票；後來就koh 買票， koh 退票，親像án-ni kuí-nā 擺。到我去訪問伊ê時，伊ê 病體已經真軟弱惡化。牧師娘 tio̍h 替伊另外khòng糜 kap 菜到真爛，伊chiah ē-thang食。 Hit時伊是倒床兩三點鐘久，後來起床兩三點鐘久；有時因為胃艱苦半暝沿路嗽，沿路吐， 吐 ê聲真出力koh艱苦， hō͘我tī隔壁間半暝聽tio̍h，為伊流可憐kap 對 不住 ê目屎。伊卻m̄是bat討人情，總是bat講15 歲 tī大學年輕 ê時ē-thang giâ大-kho͘ 杉，總是我想-tio̍h 因為來台灣致到拍歹 身命到chiah-nih傷重，實在有禁bē-tiâu ê同情ê目屎。
我一世人只有一擺感覺-tio̍h親像toà tī天國ê幸福， 只一擺就是tī梅牧師ê厝kap伊相kap toà ê一下晡。 Hit時日光已經無強，伊ê厝ē-thang看tio̍h 文文無koân ê山，坐tī門口相kap 談論ê時， hō͘我有內心chhèng--出來ê歡喜幸福，使我聯想--tio̍h “到有一日，若到天堂ê sî，hit-sî ê 幸福大概敢是親像這tia̍p。”因為梅牧師無koh樣是一個成聖ê 聖徒，所講所談珍貴ê教訓，夠額hō͘我生出歡喜ê感激，所以所感觸--tio̍h ê歡喜無koh樣是想像中ê天國。
親像án-ni，伊有好ê 學才， koh有尊貴ê使命感，而且有實在phoe-命ê傳教。 老境看伊受犧牲痛苦ê 病體， iáu-kú有崇高 ê思想心思thang感動我， bē免得hō͘我成做終身數念ê牧師。