二十世紀烏暗大陸的使徒Su-î-sài-ní
Jī-cha̍p sè-kí o͘-àm tāi-lio̍k ê Sù-tô͘ Su-î-sài-ní
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 鄭兒玉 Tēⁿ Jî-gio̍k |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第780號 |
| 日期 | 1953/12 |
| 頁數 | 22 |
白話字（原文數位化）
Jī-cha̍p sè-kí o͘-àm tāi-lio̍k ê Sù-tô͘ Su-î-sài-ní
1953.12 780 hō p.22-23
(Tīⁿ Jî-gio̍k)
Cha̍p-it goe̍h 1 ji̍t téng-po͘ lé-pài soah, teh khoàⁿ sin-bûn ê sî, hoat-hiān tio̍h Su-î-sài-ní siúⁿ-tio̍h 1952 nî tō͘ ê Lo̍k-poè (Nobel) hô-pêng siúⁿ-kim ê kì-sū. Kám-kak ná chhin-chhiūⁿ ka-kī ê tāi-chì, án-ni hoaⁿ-hí kàu boē-kò͘-tit, suî-sî cháu khì pò lâng chai. iā hit ē-po͘ káng-tō ê tê-ba̍k lîm-sî piàn-keng choè “Jī-cha̍p sè-kí o͘-àm tāi-lio̍k ê Sù-tô͘ Su-î-sài-ní” (Albert Schweitzer).
I sī tī 1875 nî 1 ge̍h 14 ji̍t chhut-sì tī Tek-kok kap Hoat-kok ê kok-kài. Hiān-chāi 78 hoè. I ū ka-kī siá toān-kì, kiò-choè “Goá ê seng-oa̍h kap su-sióng.”
I ê lāu-pē sī bo̍k-su, lāu-bó iā sī bo̍k-su ê cha-bó͘-kiáⁿ. I tī chit ê kèng-khiân ê sìn-gióng ka-têng kap 3 ê chí-moē, chi̍t ê sió-tī chò-hoé toā-hàn. I tī sè-hàn to ū ki-hoē thang o̍h khì-kńg hong-khîm (pipe organ), iā 9 hoè to chò kàu-hoē ê khîm-chhiú. āu-lâi i ū siá “Goá ê iù-liân sî-tāi kap siàu-liân sî-tāi” teh siàu-liām i ê gín-á sî-tāi cháiⁿ-iūⁿ ê hēng-hok.
Cha̍p-peh hoè ji̍p Su-te̍k-lia̍p-su-pó (Strasburg) Tāi-ha̍k, tī hia toè Ho͘-lú-chú-máng (H. J. Holtzmaⁿ) tha̍k Sîn-ha̍k, iā toè Bín-lé-lú-bàng (W. Windelband) tha̍k Tiat-ha̍k. Chāi-ha̍k tiong 21 hoè ê ū chi̍t chá-khí, i koat-ì kàu 30 hoè beh uī-tio̍h ka-kī gián-kiù ha̍k-būn kap gē-su̍t, 30 hoè í-āu beh uī-tio̍h pa̍t lâng hōng-sū lâi hiàn it-sin. Pit-gia̍p lūn-bûn sī siá “Siû-lái-é-lú-mat-hiah (Schleiermacher) ê Sèng-chhan-lūn.”
Jī-sì hoè chò Su-te̍k-lia̍p-su-pó Sèng-Nî-ko-lia̍p kàu-hoē ê bo̍k-su, 27 hoè siū phèng khì chò Su-te̍k-lia̍p-su-pó Tāi-ha̍k Sîn-ha̍k-īⁿ ê káng-su, í-āu sò͘ nî kú gián-kiù Iâ-so͘-toān kap Pa-hap (J. S. Bach) ê im-ga̍k. 28 hoè kiam choè Sèng To-má Sîn-ha̍k-īⁿ ê īⁿ-tiúⁿ. 29 hoè koat-ì beh khì A-hui-lī-ka thoân hok-im. Moá 30 hoè ê sî, chhut-pán “Iâ-so͘-toān gián-kiù ê Le̍k-sú,” thê-chhut hui-siông toā ê khò-tê kap hong-pho tī Sîn-ha̍k-kài. Hoān-nā beh gián-kiù Ki-tok-lūn ê lâng, bô-lūn Sin-kàu, á-sī Kū-kàu, bô tha̍k chit pún chheh sī bē ēng-tit. Chit pún chheh chhut-pán liáu-āu, chiū khì ji̍p Su-te̍k-lia̍p-su-pó Tāi-ha̍k I-ha̍k-īⁿ ê it-nî-seng, siāng-sî iā hō͘ i ê hū-jîn-lâng khì tha̍k Hō͘-sū-ha̍k.
I kóng beh khì A-hui-lī-ka thoân hok-im ê sî, hō͘ lâng chin tio̍h-kip, lâng-lâng to chó͘-tòng. In-uī i í-keng chiâⁿ-chò tng-sî tē-it liû ê Sîn-ha̍k-ka, tiat-ha̍k-ka, koh iā sī tē-it liû ê im-ga̍k-ka. Chiū-sī i ê phái-phuh hong-khîm ê ián-chàu kàu taⁿ iáu-boē ū lâng toè i ē tio̍h--ê. Só͘-í ū lâng kóng, lí tio̍h ài chiong lí ê ha̍k-būn kap gē-su̍t lâi êng-iāu Chú ê miâ. A-hui-lī-ka bô tek-khak tio̍h lí khì, pa̍t lâng iā ē khì. Lí nā khì hia, sī phah-sńg Chú só͘ hō͘ lí ê tì-huī kap châi-tiāu, hoán-tńg boē chhin-chhiūⁿ kàu taⁿ án-ni êng-kng Chú ê miâ.
Su-î-sài-ní 38 hoè, Chú Iâ-so͘ siū-lān ê ji̍t, kap i ê hū-jîn-lâng chhut-hoat khì A-hui-lī-ka ê Lám-bá-lé-neh (Lambarene), tī hia khai-sí i-liâu thoân-tō. I ê sū-gia̍p sui-bóng uī-tio̍h tē 1 chhù tāi-chiàn lâi tiong-chí, chóng-sī āu-lâi ū koh kè-sio̍k kàu 40 nî kú. Tī A-hui-lī-ka i-liâu thoân-tō ê keng-koè, ū siá tī “Tī chuí kap Goân-sí-lîm ê tiong-kan” (Zwischen Wasser und Urwald) téng, 5 pún ê chheh.
I tī hiah-nih teh bô-êng ê kang-chok ê tiong-kan, iáu-kú chi̍t-bīn kè-sio̍k gián-kiù Sîn-ha̍k, tiat-ha̍k kap im-ga̍k. I ê tù-chok hui-siông chē, bô-lūn ta̍k hong-bīn to chin kia̍t-chok. I tī chheng-liân sî-tāi teh ho̍k-bū peng-e̍k ê sî, kám-kak Chú Iâ-so͘ ê kun-pún-tek ê su-sióng sī koan-hē thian-kok ê Iû-thài-kàu-tek ê chiong-boa̍t-koan. Chú ê goân-tōng ê kin-pún sī khǹg tī che. Chit ê lêng-kám āu-lâi chū án-ni chò i ê chi̍t-sì-lâng ê Sîn-ha̍k-tek ê li̍p-tiûⁿ. Tī tē 1 chhù tāi-chiàn tiong siū-lia̍h ê sî, i chiū khai-sí siá “Bûn-hoà tiat-ha̍k” (Kulturphilosophie), kóng sè-kài ê bûn-hoà teh tuī-lo̍h, piàn chò iá-bân chú-gī, sī in-uī chiām-sî-tek--ê, lo̍k-thian-tek--ê, chìn-pō͘ chú-gī-tek ê sè-kài-koan lâi sit-lo̍h tō-tek ê in-toaⁿ. Nā-sī beh kiù chit ê guî-ki, tio̍h chí-ū oá-khò sìn-gióng lâi kú-khí tō-tek í-goā bô pa̍t lō͘.
I ê sū-gia̍p ê chiong-sí it-koàn ê Cheng-sîn, sī beh si̍t-hêng Chú só͘ kau-tài i ê sù-bēng, iā chi̍t-bīn sī beh sio̍k kàu taⁿ Au-chiu lâng tuì o͘-bīn lâng só͘ hoān ê choē-koà. I ê sū-gia̍p-huì tāi-khài sī tuì im-ga̍k-hoē só͘ siu ê hoē-huì kap chheh ê tù-chok-soè, ián-káng ê siā-lé lâi î-chhî. Só͘-í ē ēng-tit thang kóng sī thâu kàu boé to̍k-li̍p chū-kip ê thoân-kàu-ka. Chit ê uí-tāi ê thoân-kàu-ka, Sîn-ha̍k-ka, tiat-ha̍k-ka, im-ga̍k-ka, i-seng ê Su-î-sài-ní, iā ē ēng-tit thang kóng sī 20 sè-kí o͘-àm tāi-lio̍k A-hui-lī-ka ê sù-tô͘.
Sûn-chhuì ê thoân-kàu-ka, tuì i ê Thoân hok-im ê kang-chok lâi tit-tio̍h Lo̍k-poè Hô-pêng siúⁿ-kim sī i thâu chi̍t-pái. Tuì án-ni í-keng ē-tit-thang tuì lāi-goā kong-jiân hoat-piáu kóng, thoân Chú Iâ-so͘ ê hok-im ê kang, í-keng sī ti̍t-chiap teh kòng-hiàn jîn-luī kap sè-kài ê hô-pêng lah.
Goān Chú ê Sîn chiàu-kò͘ nî-lāu ê Su-î-sài-ní Phok-sū, hō͘ i kú-kú tī sè-kan êng-kng I ê miâ. iā siāng-sî koh heng-khí chē-chē ê thoân-kàu-ka lâi toè i ê kha-pō͘. Amen.
Hō͘ lâng hô-pêng ê lâng ū hok-khì, in-uī in beh chheng chò Siōng-tē ê kiáⁿ. (Má-thài 5:9).
漢羅（Ùi原文改寫）
二十世紀烏暗大陸的使徒Su-î-sài-ní
1953.12 780號 p.22-23
(鄭兒玉)
11月1日頂晡禮拜煞，teh看新聞的時，發現著Su-î-sài-ní(史懷哲)賞著1952年度的諾貝爾 (Nobel) 和平賞金的記事。感覺若親像家己的代誌，按呢歡喜到袂顧得，隨時走去報人知。也彼e晡講道的題目臨時變更做：「二十世紀烏暗大陸的使徒Su-î-sài-ní」(Albert Schweitzer)。
伊是佇1875年1月14日出世佇德國佮法國的國界。現在78歲。伊有家己寫傳記，叫做「我的生活佮思想。」
伊的老父是牧師，老母也是牧師的查某囝。伊佇這个敬虔的信仰家庭佮3个姊妹，1个小弟做伙大漢。伊佇細漢就有機會通學氣管風琴 (pipe organ)，也九歲就做教會的琴手。後--來伊有寫：「我的幼年時代佮少年時代」teh數念伊的囡仔時代怎樣的幸福。
18歲入Su-te̍k-lia̍p-su-pó (Strasburg)大學，佇遐綴Ho͘-lú-chú-máng (H. J. Holtzmaⁿ) 讀神學，也綴Bín-lé-lú-bàng (W. Windelband) 讀哲學。在學中21歲的有一早起，伊決意到30歲欲為著家己研究學問佮藝術，30歲以後欲為著別人奉事來獻一身。畢業論文是寫「Siû-lái-é-lú-mat-遐h (Schleiermacher)的聖餐論。」
24歲做Su-te̍k-lia̍p-su-pó Sèng-Nî-ko-lia̍p教會的牧師，27歲受聘去做Su-te̍k-lia̍p-su-pó大學神學院的講師，以後數年久研究耶穌傳佮巴哈 (J. S. Bach)的音樂。28兼做聖To-má神學院的院長。29歲決意欲去阿非利加傳福音。滿30歲的時，出版《耶穌傳研究的歷史》，提出非常大的課題佮風波佇神學界。凡若欲研究基督論的人，無論新教，抑是舊教，無讀這本冊是袂用--得。這本冊出版了後，就去入Su-te̍k-lia̍p-su-pó大學醫學院的一年生，siāng時也予伊的婦人人去讀護士學。
伊講欲去阿非利加傳福音的時，予人真著急，人人都阻擋。因為伊已經成做當時第一流的神學家，哲學家，閣也是第一流的音樂家。就是伊的phái-phuh風琴的演奏到今猶未有人綴伊會著--的。所以有人講：「你著愛將你的學問佮藝術來榮耀主的名。阿非利加無的確著你去，別人也會去。你若去遐，是拍損主所予你的智慧佮才調，反轉袂親像到今按呢榮光主的名。」
Su-î-sài-ní 38歲，主耶穌受難的日，佮伊的婦人人出發去阿非利加的Lám-bá-lé-neh (Lambarene)，佇遐開始醫療傳道。伊的事業雖罔為著第一次大戰來中止，總--是後來有閣繼續到40年久。佇阿非利加醫療傳道的經過，有寫佇《佇水佮原始林的中間》(Zwischen Wasser und Urwald)等，5本的冊。
伊佇遐爾teh無閒的工作的中間，猶久一面繼續研究神學、哲學佮音樂。伊的著作非常濟，無論逐方面都真傑作。伊佇青年時代teh服務兵役的時，感覺主耶穌的根本的的思想是關係天國的猶太教的的終末觀。主的原動的根本是囥佇che。這个靈感後--來自按呢做伊的一世人的神學的的立場。佇第一次大戰中受掠的時，伊就開始寫：〈文化哲學〉 (Kulturphilosophie)，講世界的文化teh墜落，變做野蠻主義，是因為暫時的--的，樂天的--的，進步主義的的世界觀來失落道德的因端。若是欲救這个危機，著只有倚靠信仰來舉起道德以外無別路。
伊的事業的終始一貫的精神，是欲實行主所交代伊的使命，也一面是欲續到今歐洲人對烏面人所犯的罪過。伊的事業費大概是對音樂會所收的會費佮冊的著作稅，演講的謝禮來維持。所以會用得 通講是頭到尾獨立自給的傳教家。這个偉大的傳教家、神學家、哲學家、音樂家、醫生的Su-î-sài-ní，也會用得 通講是二十世紀烏暗大陸阿非利加的使徒。
純粹的傳教家，對伊的傳福音的工作來得著諾貝爾和平賞金是伊頭一擺。對按呢已經會得 通 對內外公然發表講：「傳主耶穌的福音的工，已經是直接teh貢獻人類佮世界的和平--lah。」
願主的神照顧年老的Su-î-sài-ní博士，予伊久久佇世間榮光伊的名，也像時閣興起濟濟的傳教家來綴伊的腳步。阿們。
予人和平的人有福氣，因為in欲稱做上帝的子 (馬太5:9)。