見學：火車佇時才有

Kiàn-ha̍k: Hoé-chhia tī-sî chiah ū

文獻資訊

項目	資料
作者	無lo̍h名
卷期	台灣教會公報
卷期	第705期
日期	1947/9
頁數	11

白話字（原文數位化）

Kiàn-ha̍k

Hoé-chhia tī-sî chiah ū?

1947 nî 9 ge̍h  tē 705 hō  p.11-12

Tâi-oân Pak-pō͘, Chheng-tiâu sî, chiū ū; Lâm-pō͘, Ji̍t-pún-lâng lâi koán Tâi- oân, chiah khoàⁿ-tio̍h. Sè-kài sím-mi̍h só͘-chāi, sím-mi̍h sî, tāi-seng ū hoé- chhia? Eng-kok ê chhù, khah chē ū ian-tâng, thang hō͘ chàu-kha ê hoé-hun cháu-chhut, khoán-sit chhin-chhiūⁿ sè-keng hoē-siā. Ian-tâng nih, ū chi̍t-ki thih hoâiⁿ-koaiⁿ; hit kî hoâiⁿ-koaiⁿ, ū pa̍k thih-liān-á, tuī lo̍h lâi, liān-á boé ū pa̍k chi̍t-ê kau-á, thang kuì tê-kó͘, tiáⁿ, oe-á, kap ta̍k-hāng ê khì-khū. Hiah-ê mi̍h lóng ū khian-á thang kuì tī hit-ê kau.

Ū chi̍t-ji̍t, chi̍t-ê ta-po͘ gín-ná teh pī-pān kún-chuí beh kā i ê lāu-bó phàu-tê. Chuí toā kún, chuí-ian tuì tê-kó͘ chhèng chhut-lâi. uī-tio̍h chuí-ian ê la̍t, tê-kó͘ chiū tīn-tōng-hìⁿ, iô-lâi iô-khì, thih-liān iā toè i teh iô. Hit-ê gín-ná ná khoàⁿ, chiū ná siūⁿ, ka-tī kóng, “ài-ah, hit-ê tê- kó͘ nā ū lûn, tek-khak ē kiâⁿ.”

Chit-ê gín-ná, chiū khì chi̍t-keng bé-kháu-thih tiàm, mn̄g tiàm-chú, khoàⁿ hiah-ê lân-san ê thih, ū hoaⁿ-hí hō͘ i khioh khì ēng bô? Tiàm-chú ìn kóng Hoaⁿ-hí. Tiàm-chú khoàⁿ i gâu ēng, m̄-nā chiong lân-san ê thih hō͘ i, liân hong-lô͘ kap ke-si iā soà chioh i ēng. Teh siūⁿ hit-ê gín-ná, sim-lāi m̄-chai siūⁿ ài beh chò sím-mi̍h toā kî-koài ê mi̍h-kiāⁿ. Thêng bô loā kú khoàⁿ-kìⁿ i khûn- khûn teh chò; m̄-nā lân-san thih kap ke-si chioh i ēng, soà pún-sin pang-chān i hoāⁿ-io̍h, chiong hiah-ê thih kā i liâm. Bô loā kú, chē-chē lâng khì hit chng- nih, khoàⁿ i chō-chhut chi̍t-tiuⁿ chhia-á, tī lō͘-nih teh kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khì, tāi-ke bô m̄ gōng-ngia̍h.

Jiân-āu ū chi̍t-ê hó-sim ê lâng, khui lō͘ hō͘ i khì tāi-ha̍k tha̍k-chheh, kàu pi̍t-gia̍p. Teh tha̍k ê sî, sim-lāi lóng bô pàng-sak i só͘ hèng-bī ê. Chheh-nih ū kì kóng, i put-sî teh liān-si̍p, m̄-nā ēng thih teh tàu, koh ēng choá oē hit-ê iūⁿ.

Kàu tióng-sêng ê sî, kap chi̍t-ê tâng-sim ê pêng-iú, saⁿ-kap khui chi̍t-ê thih- khì ê hoē-siā; kó-jiân chō-chiâⁿ chi̍t tiuⁿ hoe-chhia, ē kiâⁿ, koh ē chài lâng, kap mi̍h.

Thâu-pái chè-chō ê hoé-chhia, m̄-sī chhin-chhiūⁿ hiān-sî ê khin-khoài, gâu cháu, sī chin tāng, koh bān-bān-á kiâⁿ. Pa̍t-lâng khì khoàⁿ in ê iūⁿ, ná gián-kiù, ná sêng-kong. Hoé-chhia lō͘, sī khah bān chiah siat. Chài mi̍h ê hoé-chhia sī 1825 nî chiū ū, chài lâng ê sī tī 1829 nî chiah siat.

In nn̄g-lâng, chō chin chē hāng ê khì-khū, chèng-hú o-ló in ê gâu, siat in chò toā-koaⁿ, koh ēng kong-lô ê siúⁿ, lâi siúⁿ in. Khó-kiàn chīn-tiong tī sió-khoá ê tāi-chì ê, ē kham-tit kau-thok i toā ê chek-jīm. Eng-kok gín-ná chin gâu!

漢羅（Ùi原文改寫）

見學

火車佇時才有？

1947年9月  第705號  p.11-12

台灣北部，清朝時，就有；南部，日本人來管台灣，才看著。世界甚物所在，甚物時，代先有火車？英國的厝，較濟有煙筒，通予灶跤的火薰走出，款式親像細間會社。煙筒--裡，有一枝鐵橫杆；彼枝橫杆，有縛鐵鍊仔，墜--落來，鍊仔尾有縛一个鉤仔，通掛茶kó͘、鼎、鍋仔，佮逐項的器具。遐的物攏有圈仔通掛佇彼个溝。

有一日，一个查甫囡仔teh備辦滾水欲共伊的老母泡茶。水大滾，水煙對茶kó͘蒸--出來。為著水煙的力，茶kó͘就tīn-tōng-hìⁿ，搖來搖去，鐵鍊也綴伊teh搖。彼个囡仔那看就那想，家己講：「愛--啊，彼个茶kó͘若有輪，的確會行。」

這個囡仔，就去一間馬口鐵店，問店主，看遐的零星的鐵，有歡喜予伊拾去用--無？店主應講歡喜。店主看伊gâu用，毋若將零星的鐵予--伊，連烘爐佮ke-si也紲借伊用。Teh想彼个囡仔，心內毋知想愛欲做甚物大奇怪的物件。停無偌久看見伊勤勤teh做；毋若零星鐵佮ke-si借伊用，紲本身幫贊伊hoāⁿ藥，將遐的鐵共伊黏。無偌久，濟濟人去彼庄--裡，看伊造出一張車仔，佇路--裡teh行來行去，逐家無毋gōng-ngia̍h。

然後有一个好心的人，開路予伊去大學讀冊，到畢業。Teh讀的時，心內攏無放拺伊所興味--的。冊--裡有記講，伊不時teh練習，毋若用鐵teh鬥，閣用紙畫彼个樣。

到長成的時，佮一个同心的朋友，相佮開一个鐵器的會社；個人造成一張火車，會行，閣會載人，佮物。

頭擺製造的火車，毋是親像現時的輕快，gâu走，是真重，閣慢慢仔行。別人去看in的樣，那研究，那成功。火車路，是較慢才設。載物的火車是1825年就有，載人的是佇1829年才設。

In兩人，造真濟項的器具，政府謳咾in的gâu，設in做大官，閣用功勞的賞，來賞--in。可見盡忠佇小可的代誌--的，會堪得交託伊大的責任。英國囡仔真gâu！