見學：活物家己保護
Kiàn-ha̍k: oa̍h-mi̍h ka-tī pó-hō͘
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第704期 |
| 日期 | 1947/8 |
| 頁數 | 12 |
白話字（原文數位化）
Kiàn-ha̍k
oa̍h-mi̍h ka-tī pó-hō͘
1947.08 tē 704 kî p.12
Hô͘-sîn, ti-tu, chîm-á, choâ, í-ki̍p pa̍t mi̍h ê thâng-thoā, lâng nā kìⁿ-tio̍h, chiū ài kā i phah sí. M̄-nā lâng ài hō͘ i sí, chiū in ka-tī iā ē sio-kā, tuì án-ni ta̍k-ji̍t ū sí chiâⁿ chē. Sui-bóng án-ni, bô sí iáu oa̍h--ê, koh-khah chē. Che, uī-tio̍h siáⁿ in-toaⁿ? Ū nn̄g-hāng.
1.Tuì in ê sek-tī lâi tit-tio̍h pó-hō͘.
A.Chhin-chhiūⁿ tī hái-soa--nih, ū chi̍t-hō chîm-á, khah-siông chhut-lâi goā-bīn, bô tiàm tī khang-lāi; i ê khak phú-sek, iā ū iù-iù ê âng-tiám, chhin-chhiūⁿ hái-soa sek, chin oh-tit hun-pia̍t thang lia̍h i.
iū-koh chîm-á tiàm tī hái-piⁿ ê thô͘-moê nih, sek-tī o͘-chhiⁿ, tú-tú chhin-chhiūⁿ thô͘-moê. Chiáu chin ài chia̍h in. Chóng-sī in-uī in ê sek kap thô͘-moê sio-tâng, chiū khoàⁿ bē chin.
B.Ti-tu ū-ê tiàm tī chhiū-nâ-lāi, sek-tī kap ta ê chhiū-hio̍h sio-tâng. I nā hioh tī bāng-nih, kha-chhiú khiû-liû teh, piàn chhin-chhiūⁿ chhiū-hio̍h. Koh ū chi̍t hō ti-tu, ēng ta ê chhiū-hio̍h kap chhiⁿ-thî, hē tī bāng ê kiⁿ-thâu, chiah bih tī hit lāi-bīn; lâng khoàⁿ-tio̍h, bē hun-pia̍t he sī hio̍h, á-sī ti-tu.
C.Í-goā, ū phang chin sè-chiah, tiàm tī chhiū-nih, sek-tī chhiⁿ-chhiⁿ, chhin-chhiūⁿ sin hoat ê chhiū-hio̍h. Koh ū kâⁿ o͘-sek, chhiah-sek, kim-n̂g-sek, kap in só͘ chhái ê hoe-sim tâng-sek, nā ū tuì te̍k ài lia̍h in, sī oh-tit chhoē.
D.Tē-kiû ê lâm-ke̍k, pak-ke̍k, kui nî thàng-thiⁿ, lóng-lo̍h seh kian-peng, tì-kàu sì-kè lóng pe̍h-pe̍h. Hia ê iá-siù, hîm, chiáu, ah ê sek iā sī pe̍h; lâng beh lia̍h, á-sī beh kā in phah-sí, sī oh-tit. Sai ê sek sī n̂g, kap in tiàm ê soa-sek sio-siāng, só͘-í ē siám-pī tuì-te̍k.
E.Choâ, nā tiàm tī chhiū-nâ, á-sī Thô͘-khang, in ê sek-tī khah toā-bīn sī chhiⁿ-sek kap chhiah-sek; nā soh tī chhiū-nih, lâng khoàⁿ chò chhiū-ki, soà bē jīn-tit. Sì-kha choâ, iā sī án-ni, nā un-lun-khûn, á-sī chhun-ti̍t, chiū ē pìⁿ-chiâⁿ kap chhiū-ki, chhiū-hio̍h, á-sī chi̍t-in ê chháu tâng-khoán. Tuì án-ni ē siám-pī tuì-te̍k, lâi pó-hō͘ in ê siⁿ-oa̍h.
2.Tuì thian-jiân ê sèng-chit.
Ū-ê oa̍h-mi̍h, in ê khak tēng, tuì án-ni tit-tio̍h pó-hō͘. Ū-ê chin liú-lia̍h, ē cho̍h, ē cháu, ē thiàu. Ū-ê kín ná sih-nà chi̍t iūⁿ, lâng jip bē tio̍h. Chîm-á, ū nn̄g-ki chhiok-kak, thang chò ba̍k-chiu; in sì-kè sô-lâi sô-khì, ē khoàⁿ kīn-hū ta̍k hāng ê mi̍h.
Ti-tu chiū bô án-ni, iáu-kú in ê ba̍k-chiu ē kiù in, ū-ê 6 luí, ū-ê 8 luí, ha̍p chiâⁿ chò chi̍t luí, sì-bīn khoàⁿ lóng ē tio̍h; in-uī ū luí khoàⁿ kīn, ū luí khoàⁿ hn̄g, án-ni ē tit-tio̍h pó-hō͘.
Thâng-thoā ê luī chin gâu siⁿ-thoàⁿ, bia̍t lóng bē liáu. Ta̍k chiah chîm-á só͘ siⁿ ê nn̄g, pí 50 chiah ke-bó só͘ siⁿ--ê khah chē. Chi̍t chiah ti-tu só͘ siⁿ-chhut ê ti-tu kiáⁿ, sǹg bē tit thang liáu. Chi̍t chiah phang-ông tī phang-tû lāi, ta̍k nî só͘ chhut ê sin phang, pí chi̍t ê toā-siâⁿ ê peh-sìⁿ iáu khah chē. Koh ū chi̍t khoán ê oan-iuⁿ, i ê siū ê lāi-bīn ū oan-iuⁿ-kiáⁿ, pí toā châng chhiū ê hio̍h, koh khah chē. Só͘ kóng hiah ê oa̍h-mi̍h, sī khoài tû-bia̍t ê, chóng-sī Siōng-tè hō͘ in gâu siⁿ-thoàⁿ. Sui-bóng ta̍k-ji̍t hō͘ lâng phah-sí chin chē, iáu-kú só͘ chhun--ê, sī chin-chē.
漢羅（Ùi原文改寫）
見學
活物家己保護
1947.08 第704期 p.12
胡蠅、蜘蛛、蟳仔、蛇，以及別物的蟲豕，人若見著，就愛共伊拍死。毋若人愛予伊死，就in家己也會相咬，對按呢逐日有死誠濟。雖罔按呢，無死猶活--的，閣較濟。這，為著啥因端？有兩項。
1.對in的色緻來得著保護。
A.親像佇海沙--裡，有一號蟳仔，較常出來外面，無踮佇空內；伊的殼phú色，也有幼幼的紅點，親像海沙色，真oh得分別通掠伊。
又閣蟳仔踮佇海邊的土糜--裡，色緻烏青，拄拄親像土糜。鳥真愛食in。總是因為in的色佮土糜相同，就看袂真。
B.蜘蛛有的踮佇樹林內，色緻佮焦的樹葉相同。伊若歇佇網--裡，跤手khiû-liû--leh，變親像樹葉。閣有一號蜘蛛，用礁的樹葉佮青苔，下佇網的kiⁿ頭，才覕佇彼內面；人看著，袂分別彼是葉，抑是蜘蛛。
C.以外，有蜂真細隻，踮佇樹--裡，色緻青青，親像新發的樹葉。閣有kâⁿ烏色，赤色，金黃色，佮in所採的花心同色，若有對敵愛掠in，是oh得揣。
D.地球的南極，北極，歸年通3天，攏落雪堅冰，致到四界攏白白。遐的野獸，熊，鳥，鴨的色也是白；人欲掠，抑是欲共in拍死，是oh得。獅的色是黃，佮in踮的沙色相像，所以會閃避對敵。
E.蛇，若踮佇樹林，抑是土空，in的色緻較大面是青色佮赤色；若soh佇樹林--裡，人看做樹枝，紲袂認得。四跤蛇，也是按呢，若un-lun蜷，抑是伸直，就會變成佮樹枝，樹葉，抑是一絪的草同款。對按呢 會閃避對敵，來保護in的生活。
2.對天然的性質。
有的活物，in的殼硬，對按呢得著保護。有的真liú掠，會cho̍h，會走、會跳。有的緊若爍爁一樣，人迮袂著。蟳仔，有兩枝觸角，通做目珠；in四界趖來趖去，會看附近逐項的物。
蜘蛛就無按呢，猶過in的目珠會救in，有的六蕊，有的八蕊，合成做一蕊，四面看攏會著；因為有有蕊看近，有蕊看遠，按呢會得著保護。
蟲豕的類真gâu生湠，滅攏袂了。逐隻蟳仔所生的卵，比五十隻雞母所生--的較濟。一隻蜘蛛所生出的蜘蛛囝，算袂得通了。一隻蜂王佇蜂櫥內，逐年所出的新蜂，比一個大城的百姓猶較濟。閣有一款的鴛鴦，伊的岫的內面有鴛鴦囝，比大欉樹的葉，閣較濟。所講遐的活物，是快除滅--的，總--是上帝予in gâu生湠。雖罔逐日予人拍死真濟，猶過所賰--的，是真濟。