彼得佮羅馬教會
Pí-tek kap Lô-má kàu-hoē
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 吳天命 Gô͘ Thian-bēng |
| 卷期 | 台灣教會公報/北部教會 |
| 卷期 | 第680期 |
| 日期 | 1941/11 |
| 頁數 | 19-21 |
白話字（原文數位化）
Pí-tek kap Lô-má kàu-hoē
Gô͘ Thian-bēng
1941年11月680期 19-21
Chiàu Sù-tô͘ Hēng-toān só͘ kì-chài, chiū thang chai tī Ki-tok Kàu-hoē ê choè chho͘-kî Pí-tek ū choè Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê chí-tō-chiá. Pí-tek chit hō toē-uī m̄-chai kè soà kàu sím-mi̍h sî? Chit ê ìn-tap khiok sī chin oh-tit koat-tēng ê uī; m̄-kú lán nā khoàⁿ Ka-lia̍p-thài 1:18 kì kóng, “Saⁿ nî āu goá chiūⁿ Iâ-lō͘-sat-léng, khì thàm Ki-hoat, kap i toà cha̍p-gō͘ ji̍t. “ Chiū thang chhui-chhat Pó-lô hoán-hoé 3 nî āu, Pí-tek iáu-kú tiàm tī Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê chí-tō-chiá ê toē-uī. Koh-chài oa̍h kàu Kí-goân 44 nî ê Hi-lu̍t A-ki-phàⁿ ông ê khún-tio̍k ê sî, Pí-tek kap Ngá-kok ū pîⁿ-pîⁿ siū lia̍h. Tuì Pí-tek khoàⁿ khí-lâi lán thang kóng, Pó-lô hoán-hoé āu 10 nî ê tiong-kan, Pí-tek iáu-kú pó-chhî choè Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê chí-tō-chiá ê toē-uī.
Hi-lu̍t A-ki-phàⁿ ông khún-tio̍k Ki-tok-kàu ê sî, Pí-tek choè kàu-hoē ê chí-tō-chiá ū siū-lia̍h, chóng-sī tuì put-su-gī ê hong-hoat ū tit-tio̍h thoat-cháu. Hit-tia̍p liáu-āu, Pí-tek chiū suî-sî lī-khui Iâ-lō͘-sat-léng. Chit-tia̍p liáu-āu kàu Iâ-lō͘-sat-léng tāi-hoē ê tiong-kan, Pí-tek ê hêng-tōng choan-jiân[sic.] boē tit thang chai. A-ki-phàⁿ ông kè-sin sī tī Kí-goân 44 nî, só͘-í thang siūⁿ kóng, kàu chit nî ê tiong-kan, Pí-tek káⁿ bô koh tò-lâi Iâ-lō͘-sat-léng. Nā-sī án-ni, chit tiong-kan i teh chhòng sím-mi̍h. Khó-sioh, lán lóng boē tit thang chai. M̄-kú khoàⁿ Pí-tek liáu-āu ê oa̍h-tāng, chiū thang chhui-tēng tī chit ê tiong-kan i ū choè hok-im soan-thoân ê sū-gia̍p.
Tī Kí-goân 45 nî,á-sī 46 nî ū khui Iâ-lō͘-sat-léng tāi-hoē, chit sî Pí-tek ê sè-le̍k í-keng bô thang chhin-chhiūⁿ chá-ji̍t ê khoán. Chí-tō chit ê tāi-hoē ê lâng, chiū-sī Chú ê hiaⁿ-tī Ngá-kok . Só͘-í chì-chió tuì chit-tia̍p liáu-āu, Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê chú-iàu jîn-bu̍t m̄-sī Pí-tek, chiū-sī Chú ê hian-tī Ngá-kok. Tuì sím-mi̍h in-toaⁿ, Sù-tô͘ tiong ê tē-it jîn-chiá Pí-tek, sit-lo̍h choè Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê chí-tō-chiá ê toē-uī. Ū 2 hāng lí-iû. Thâu-chi̍t hāng chiū-sī Pí-tek chia̍p-chia̍p put-chí kú bô tiàm tī Iâ-lō͘-sat-léng. Tē 2 hāng, chiū-sī Pí-tek bô thang chhin-chhiūⁿ Ngá-kok hiah gâu tông-chêng Iâ-lō͘-sat-léng hiah ê kò͘-chip ê Iû-thài-kàu-tek Ki-tok-chiá cheng-sîn. Pí-tek sui-jiân bô ū chhin-chhiūⁿ Pó-lô hit khoán ê chū-iû cheng-sîn, m̄-kú i ê sìn-gióng ū siong-tong chū-iû ê kheng-hiòng. Tī kap Ko-nî-liû ê koan-hē, kap tī Iâ-lō͘-sat-léng tāi-hoē i só͘ hoat-chhut ê giân-soat, á-sī tī An-thê-o i kap īⁿ-pang sìn-tô͘ ê kau-poê téng, Pí-tek ū piáu-sī i ê chū-iû cheng-sîn.Chit khoán chū-iû ê cheng-sîn, khak-si̍t kap Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê it-poaⁿ-tek kheng-hiòng boē ha̍h ê só͘-chāi. Só͘-í siat-sú Pí-tek oē tit thang soà-chiap tiàm Iâ-lō͘-sat-léng, mā sī oh-tit ēng chit hō chū-iû cheng-sîn, chit hō chū-iû kheng-hiòng, lâi pó-chhî i chāi-lâi só͘ ū ê chí-tō-tek toē-uī. Chhin-chhiūⁿ án-ni, i ū chiong Iâ-lō͘-sat-léng kàu-hoē ê chí-tō-tek toē-uī jiōng-tō͘ hō͘ pa̍t lâng, iā ka-kī khì pa̍t toē-hng, chiong i ê seng-gâi ê toā-pō͘-hūn, lâi ēng choè hok-im soan-thoân ê lō͘-ēng. Chhin-chhiūⁿ tī Iâ-lō͘-sat-léng tāi-hoē ê sî, i í-keng siū chheng-choè siū kat-lé ê lâng ê sù-tô͘, i tiàm goā-kok, iā sī te̍k-pia̍t thoân hok-im tī Iû-thài lâng ê tiong-kan. Iâ-lō͘-sat-léng tāi-hoē 7, 8 nî āu, Pó-lô thàm Iâ-lō͘-sat-léng ê sî, Pí-tek í-keng bô tī hia(Hēng-toān 21:18─).
Ka-lia̍p-thài 2:11 ū kì-chài, tiàm An-thê-o, Pó-lô ū chek-pī Pí-tek khì tó-uī, tiàm tó-uī thoân tō-lí, lūn chit khoán ê sū, lán bô chin bêng ê sú-liāu. Chiàu Ko-lîm-to chiân-su 9:5 só͘ kì, chit ê sū-kiāⁿ kuí-nā nî āu, i ū chhoā i ê bó͘ saⁿ-kap lú-hêng. Chóng-sī lán m̄-chai i ū choè sím-mi̍h. M̄-kú lán oē thang tuì kàn-chiap sú-liāu, lâi kuí hun chhui-chhat chit tiong-kan ê sū-chêng. Pí-tek ū tiàm Sū-lī-a thoân-tō. Cháiⁿ-iūⁿ thang siūⁿ án-ni. Lán khoàⁿ Po-lô[sic.] tī hoán-hoé āu ū tiàm Sū-lī-a thoân-tō, chóng-sī tī i ê āu-seng-gâi, i lóng bô tī Sū-lī-a thoân-tō; koh-chài khoàⁿ chiàu lán só͘ chai ê hoān-uî lâi Pó-lô bô kià phoe hō͘ Sū-lī-a ê kàu-hoē; chiah ê sū-chêng oē thang choè Pí-tek ū thoân tō-lí tī Sū-lī-a toē-hng iā choè chit toē-hng chu kàu-hoē chek-jīm-chiá ê hoán-chèng. Só͘-í lán chhui-chhat kóng choè siū kat-lé ê lâng ê Sù-tô͘ chū-thaⁿ lóng sêng-jīn ê Pí-tek, hō͘ Pó-lô chek-pī liáu-āu iáu-kú siong-tong put-chí kú ū khiā-khí tī Iû-thài lâng put-chí choē ê Sū-lī-a toē-hng thoân-tō; che sī put-chí chū-jiân-tek ê chhui-chhat. Chóng-kóng lán toàn-tēng kóng, lī-khui Iâ-lō͘-sat-léng ê Pí-tek, ū ēng Sū-lī-a choè tiong-sim lâi chiông-sū thoân-tō sū-gia̍p, sī chha sū-si̍t bô hn̄g ê toàn-tēng. Pí-tek he̍k-sī ū tiàm Sū-lī-a toē-hng thoân-tō, á-sī bô; put-kò i choè Sù-tô͘ ê tē-it jîn-chiá, beh tiàm Iâ-lō͘-sat-léng thoân-tō, lêng khó͘ tiàm koh khah khoah ê sè-kài lâi thoân-tō, che sī sū-si̍t ê toàn-tēng.
án-ni Pí-tek sui-jiân tī Iâ-lō͘-sat-léng boē tit-tio̍h chhin-chhiūⁿ Chú ê hiaⁿ-tī Ngá-kok hiah-nih hō͘ lâng chun-kèng; m̄-kú i ū tiàm khah khoah ê kàu-hoē, ēng i ê soan-kàu-tek, oa̍h-tāng-tek khoah ê cheng-sîn, lâi kap īⁿ-pang lâng ê kàu-hoē kiat-chiâⁿ bi̍t-chiap koan-hē, oē tit-thang tuì īⁿ-pang lâng ê kàu-hoē piáu-chhut tông-chêng. Tī chiah ê tiám, Pí-tek ū pí Ngá-kok khah tit-tio̍h kám-hoà-tek iu-oa̍t ê chí-tō-tek toē-uī.
Pó-lô thoân tō-lí ê tiong-kan, Pí-tek ū chiong i ê seng-gâi ê toā-pō͘-hūn, lâi thoân tō-lí tī Sū-lī-a toē-hng; sui-jiân sī án-ni, iáu-kú lán oē thang chhui-tēng. Pí-tek tī i beh soah i ê seng-gâi ê kuí nā nî chêng ū khì Lô-má thoân-tō. Kí-goân tē-it sè-kí bé ê Lô-má ê クレメントê bûn-su ū kì-chài-kóng, Pí-tek ū khì Lô-má thoân-tō, iā tī hia sûn-kàu. Koh-chài tī tē 1 sè-kí bé, An-thê-o ê イグナチユスū kià phoe hō͘ Lô-má kàu-hoē, hit tiong-kan kì kóng, “Goá bô thang chhin-chhiūⁿ Pí-tek kap Pó-lô lâi hùn-kài lín.” Siat-sú Pí-tek nā bô khì Lô-má thoân-tō, chiū chit kù oē sī bô ì-gī. Kî-thaⁿ Ko-lîm-to ê テオニシユース, A-le̍k-san-thāi ê クレメント、ゴールê テルチユリヤン téng só͘ siá ê tē 2 sè-kí ê bûn-su, iā lóng ū kóng-khí, Pí-tek ū tiàm Lô-má thoân tō-lí. ēng chiah ê choè khak-si̍t ê sū-si̍t. Siāng-sî che m̄ sī Pó-lô siū koaiⁿ tī Lô-má ê í-chêng ê sū, iā sī sū-si̍t, in-uī tī Pó-lô ê Lô-má-su lóng bô kóng-khí Pí-tek hóng-būn Lô-má ê sū. Koh-chài in-uī Pó-lô tī Lô-má ga̍k-tiong só͘ siá ê phoe, Hui-li̍p-pí su, Í-hut-só͘ su, Ko-lô-se su, Hui-lī-bûn su chiah ê tiong-kan, lóng bô kóng-khí Pí-tek ê sū. Só͘-í lán boē tit thang chàn-sêng Lô-má kàu-hoē ê thoân-soat, kóng. Pí-tek ū 25 nî kú choè Lô-má ê kam-tok. Chóng-sī lán beh ho͘N2-tēng Pí-tek ê Lô-má thoân-tō sī koh-khah put-khó-lêng ê sū. In-uī Lô-má kàu-hoē chun-kèng Pí-tek sī chin it-poaⁿ-tek, koh-chài tī Lô-má, Pí-tek ê kám-hoà-la̍t, ū ap-tó Pó-lô ê kám-hoà-la̍t. Chiah ê sū kan-ta ēng to̍k-toàn-tek kun-kù sī boē tit thang soat-bêng ê sū. Tī Lô-má kàu-hoē ê Pí-tek ê si̍t-chè-tek chí-tō, i ê jîn-keh-tek thóng-hat, chit khoán chiah oē tit thang soat-bêng tī Lô-má, Pí-tek só͘ tit-tio̍h ê êng-ū. Chóng-kóng, lán sìn Pí-tek ū khì Lô-má thoân-tō sī bô chhò ê sū. Nā-sī án-ni, Pí-tek tiàm hia thoân-tō joā-kú?
漢羅（Ùi原文改寫）
彼得佮羅馬教會
吳天命
1941年11月680期 19-21
照使徒行傳所記載，就通知佇基督教會的最初期彼得有做耶路撒冷教會的指導者。彼得這號地位毋知繼紲到甚物時？這个應答卻是真僫得決定的位；毋過咱若看加拉太1：18記講，「三年後我上耶路撒冷，去探磯法，佮伊蹛十五日。」就通推察保羅反悔3年後，彼得猶過踮佇耶路撒冷教會的指導者的地位。閣再活到紀元44年的希律亞基帕王的窘逐的時，彼得佮雅各有平平受掠。對彼得看起來咱通講，保羅反悔後10年的中間，彼得猶過保持做耶路撒冷教會的指導者的地位。
希律亞基帕王窘逐基督教的時，彼得做教會的指導者有受掠，總是對不思議的方法有得著脫走。彼霎了後，彼得就隨時離開耶路撒冷。這霎了後到耶路撒冷大會的中間，彼得的行動全然袂得通知。亞基帕王過身是佇紀元44年，所以通想講，到這年的中間，彼得敢無閣倒來耶路撒冷。若是按呢，這中間伊teh創甚物。可惜，咱攏袂得通知。毋過看彼得了後的活動，就通推定佇這个中間伊有做福音宣傳的事業。
佇紀元45年，抑是46年有開耶路撒冷大會，這時彼得的勢力已經無通親像早日的款。指導這个大會的人，就是主的兄弟雅各。所以至少對這霎了後，耶路撒冷教會的主要人物毋是彼得，就是主的兄弟雅各。對甚物因端，使徒中的第一人者彼得，失落做耶路撒冷教會的指導者的地位。有2項理由。頭一項就是彼得捷捷不止久無踮佇耶路撒冷。第2項，就是彼得無通親像雅各遐gâu同情耶路撒冷遐的固執的猶太教的基督者精神。彼得雖然無有親像保羅彼款的自由精神，毋過伊的信仰有相當自由的傾向。佇佮哥尼流的關係，佮佇耶路撒冷大會伊所發出的言說，抑是佇安提阿伊佮異邦信徒的交陪等，彼得有表示伊的自由精神。這款自由的精神，確實佮耶路撒冷教會的一般的傾向未合的所在。所以設使彼得會得通紲接踮耶路撒冷，嘛是僫得用這號自由精神，這號自由傾向，來保持伊在來所有的指導的地位。親像按呢，伊有將耶路撒冷教會的指導的地位讓渡予別人，也家己去別地方，將伊的生涯的大部份，來用做福音宣傳的路用。親像佇耶路撒冷大會的時，伊已經受稱做受割禮的人的使徒，伊踮外國，也是特別傳福音佇猶太人的中間。耶路撒冷大會7，8年後，保羅探耶路撒冷的時，彼得已經無佇遐(行傳21：18─)。
加拉太2：11有記載，踮安提阿，保羅有責備彼得去佗位，踮佗位傳道理，論這款的事，咱無真明的史料。照哥林多前書9：5所記，這个事件幾若年後，伊有chhoā伊的某相佮旅行。總是咱毋知伊有做甚物。毋過咱會通對間接史料，來幾分推察這中間的事情。彼得有踮敘利亞傳道。怎樣通想按呢。咱看保羅佇反悔後有踮敘利亞傳道，總是佇伊的後生涯，伊攏無佇敘利亞傳道，閣再看照咱所知的範圍來保羅無寄批予敘利亞的教會；遮的事情會通做彼得有傳道理佇敘利亞地方也做這地方諸教會責任者的反證。所以咱推察講做受割禮的人的使徒自他攏承認的彼得，予保羅責備了後猶過相當不止久有徛起佇猶太人不止濟的敘利亞地方傳道；這是不止自然tek的推察。總講咱斷定講，離開耶路撒冷的彼得，有用敘利亞做中心來從事傳道事業，是差事實無遠的斷定。彼得或是有踮敘利亞地方傳道，抑是無；不過伊做使徒的第一人者，欲踮耶路撒冷傳道，寧可踮閣較闊的世界來傳道，這是事實的斷定。
按呢彼得雖然佇耶路撒冷袂得著親像主的兄弟雅各遐爾予人尊敬；毋過伊有踮較闊的教會，用伊的宣教的，活動的闊的精神，來佮異邦人的教會結成密接關係，會得通對異邦人的教會表出同情。佇遮的點，彼得有比雅各較得著感化tek優越的指導tek地位。
保羅傳道理的中間，彼得有將伊的生涯的大部份，來傳道理佇敘利亞地方；雖然是按呢，猶過咱會通推定。彼得佇伊欲煞伊的生涯的幾若年前有去羅馬傳道。紀元第一世紀尾的羅馬的クレメント的文書有記載講，彼得有去羅馬傳道，也佇遐殉教。閣再佇第1世紀尾，安提阿的イグナチユス有寄批予羅馬教會，彼中間記講，「我無通親像彼得佮保羅來訓誡恁。」設使彼得若無去羅馬傳道，就這句話是無意義。其他哥林多的テオニシユース、A-le̍k-san-thāi的クレメント、ゴール的テルチユリヤン等所寫的第2世紀的文書，也攏有講起，彼得有踮羅馬傳道理。用遮的做確實的事實。Siāng時這毋是保羅受關佇羅馬的以前的事，也是事實，因為佇保羅的羅馬書攏無講起彼得訪問羅馬的事。閣再因為保羅佇羅馬獄中所寫的批，腓立比書，以弗所書，歌羅西書，腓利門書遮的中間，攏無講起彼得的事。所以咱袂得通贊成羅馬教會的傳說，講。彼得有25年久做羅馬的監督。總是咱欲否定彼得的羅馬傳道是閣較不可能的事。因為羅馬教會尊敬彼得是真一般tek，閣再佇羅馬，彼得的感化力，有壓倒保羅的感化力。遮的事干焦用獨斷的根據是袂得通說明的事。佇羅馬教會的彼得的實際tek指導，伊的人格tek統轄，這款才會得通說明佇羅馬，彼得所得著的榮譽。總講，咱信彼得有去羅馬傳道是無錯的事。若是按呢，彼得踮遐傳道偌久？