羅馬城的紀錄
Lô-má siâⁿ ê kì-lio̍k
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第678期 |
| 日期 | 1941/9 |
| 頁數 | 6-7 |
白話字（原文數位化）
Lô-má siâⁿ ê kì-lio̍k
1941年9月678期 6-7
Lô-má sī Í-tāi-lī ê kiaⁿ-siâⁿ. Chiu-uî ū 47 lí goā, siâⁿ-mn̂g ū 15 ê , kî-tiong nn̄g ê koaiⁿ teh bô chhut-ji̍p. Lāi-bīn khiā-khí ê peh-sìⁿ oá 70 bān. Chit ê siâⁿ sī khí tī Tāi-bí hô-piⁿ, lī hái-kîⁿ 50 lí. Ū chi̍t ê pîⁿ-iûⁿ uî chit ê siâⁿ, lâng m̄-káⁿ hia khiā-khí in-uī kāu phoà-pēⁿ. Hē-thiⁿ-sî siâⁿ-lāi ia̍h pháiⁿ khia-khí[sic.], in-uī chē pēⁿ-thiàⁿ; nā-sī koâⁿ-thiⁿ sî, tuì kuí-nā só͘-chāi kài chē lâng lâi toà hia, uī-tio̍h siâⁿ-lāi khah sio-lō lâng ài siám-pī koâⁿ.
Lūn chit ê siâⁿ-lāi khiā-khí ê peh-sèⁿ, khah chē sī liāu lí kok-chèng, liāi lí Lô-má hoat-ông ê sū, tng-peng--ê kap chhut-goā lâng, koh ū chin-chē chò-kang ê lâng, sī lâi hō͘ téng-bīn só͘ kóng hiah ê lâng chhiàⁿ. Kî-tiong sui-jiân ū khui tiàm chò seng-lí , sī bô sím-mi̍h toā.
Lô-má pí pa̍t ê siâⁿ khah chē kó͘-chek, chiū-sī ū kó͘-chá ê toā-keng biō, toā hì-hn̂g, toā ê sé-e̍k keng, chiah ê mi̍h ū ê toā pang-tó, ū ê sió-khoá, iáu-kú ū lâu kū-khoán thang hō͘ lâng khoàⁿ, koh ū chē-chē kì-liām pi, teh siàu-liām toā tek-sèng, chiàm thó͘-tē ê sū, ia̍h ū chē-chē chin toā mn̂g ê bōng teh kì-liām kó͘-chá chhut-miâ lâng ê sū-chek. Ū chi̍t ê chin toā ê hì-hn̂g, ē chē tit peh-bān chhit-chheng lâng , chē ê uī sī chhòng tn̂g-tu ê hêng , chi̍t-chân chi̍t-chân saⁿ-chiap, hō͘ lâng thang chē. Tiong-ng khàng-tē chin toā hō͘ lâng toà hia saⁿ-thâi, ia̍h hō͘ lâng kap iá-siù saⁿ-thâi. Chá-sî Lô-má hông-tè khún-tio̍k kàu-hoē, lia̍h chē-chē Ki-tok-tô͘ hō͘ in kap iá-siù toà hia saⁿ-thâi , kài chē lâng chē teh khoàⁿ lâi hoaⁿ-hí. Tī siâⁿ-lāi ū Nî-lô ông sím-mn̄g Pó-lô bat toà tī chit ê siâⁿ-lāi, bat siá phoe hō͘ kuí-nā ê kàu-hoē.
Siâⁿ-goā ū chi̍t hāng sim-sek ê sū, chiū-sī chá-sî ê Ki-tok-tô͘, khui-lō͘ tī tē-ē chò tâi sin-si ê só͘-chāi. Hia ê tē-ē lóng sī phàⁿ chioh, in só͘ khui ê lō͘, m̄-sī chi̍t-tiâu nā-tiāⁿ, sī kuí-nā tiâu, ia̍h chò kuí-nā chân. Chi̍t-chân nā tâi liáu, chiū koh khui chi̍t-chân tī ē-té , chhin-chhiūⁿ án-ni ū kui-nā[sic.] chân sio tha̍h, ū-ê saⁿ-sì chân, ū-ê sì-gō͘ chân. Só͘ khui ê lō͘ sī khut-khut khiok-khiok, chiàu lâng phah-sǹg, nā chiong chiah ê lō͘ lia̍h ti̍t, ū chi̍t ê Tâi-oân tn̂g khah ke. In tâi sin-si ê hoat-tō͘ sī tiong-ng khui chi̍t tiâu lō͘, siang-pêng tâi sin-si. Nā beh tâi ê sî, khui chi̍t keh chi̍t keh, chiong sin-si khǹg lāi-bīn, goā-bīn khek lâng-miâ, á-sī khek an-uì ê oē, á-sī uī-tô͘ lâi chò kì-hō.
Kàu Lô-má hông-tè toā khún-tio̍k kàu-hoē, hit-sî ê Ki-tok-tô͘ chò lé-pài m̄-káⁿ tiàm tē-bīn-chiūⁿ, kiaⁿ-liáu siū-hāi, chiū-sī chū-chi̍p tī chit hō tē ē ê lō͘ lâi chò lé-pài , in-uī hit-sî bô pài Siōng-tè ê Lô-má lâng, lia̍h chiah ê só͘-chāi chò sèng m̄-káⁿ khì, tuì án-ni sìn-chiá khah ún-tàng.
Chá-sî Lô-má ū chi̍t ê hông-hō͘, sìn-sim bô tú-hó, i sìn Chú, ū tuì Iâ-lō͘-sat-léng chhian-soá chē-chē chàn ê kiā-á, lâi hē tī Lô-má siâⁿ, ia̍h ū lâng phah-sǹg Kiù-chú tī sè-kan hit-tia̍p ū tuì chit ê kiā-á chiūⁿ-lo̍h, só͘-í lâng chin tuì-tiōng. āu-lâi lâng tuì chē-chē só͘-chāi lâi Lô-má , ēng kha-thâu-u kuī-teh peh chiah ê kiā-á, ǹg-bāng tuì án-ni m̄-bián chi̍t chheng nî-kú, khì tiàm liān-ge̍k. Lō͘-tek Má-teng chi̍t pái lâi chia iā kuī-teh peh chia ê kiā-á, kàu poàⁿ tiong-ng thiaⁿ-kìⁿ tuì thiⁿ ū siaⁿ kóng, “Gī ê lâng tuì sìn tit-tio̍h oa̍h.” Tuì án-ni chhéⁿ-gō͘ chiū lo̍h-lâi, bêng-pe̍k che lóng bô kong-lô, Siōng-tè só͘ tuì-tiōng sī lâng ê sìn.
Tī siâⁿ-lāi ū chē-chē keng lé-pài-tn̂g, kî-tiong chi̍t-keng miâ Sèng Pí-tek sī thiⁿ-ē tē-it toā, tē-it hó-khoàⁿ--ê. Keng-koè chē-chē pái hoan-kài, kàu lō͘-boé têng-chài hoan, khí pah goā nî chiah hó, só͘-huì khai cha̍p-saⁿ chheng peh-pah bān 13800,0000. Só͘-chāi ke̍k khui-khoah , bat chi̍t-pái 50000 lâng chū-chi̍p tī hit lāi-bīn.
Thian-chú-kàu ê Hoat-ông(Thian-chú kàu-thâu), iā-sī tiàm tī chit ê siâⁿ. Hoat-ông só͘ toà ê só͘-chāi, sī siâⁿ-lāi tìn tē-it toā; ū lâng phah-sǹg thiⁿ-ē ê ông-kiong, bô chi̍t keng pí i khah toā. Hit lāi-bīn i khiā-khí ê só͘-chāi kap hoe-hn̂g, koh ū chē-chē keng toā kheh-thiaⁿ , chē-chē keng lé-pài-tn̂g; ia̍h ū tô͘-su-koán, só͘ chek-chū ê chheh chin hó, ta̍t gîn bē sǹg-tit. Chē-chē oē-tô͘ ê só͘-chāi, lāi-bīn tiàu iû-oē, chin-chē sī thiⁿ-ē tē-it hó--ê. Koh ū chē-chē só͘-chāi khǹg tiau-khek ê hêng-siōng, ke̍k iù ke̍k suí, ia̍h ū khǹg kó͘-tóng-mi̍h ê só͘-chāi, Hoat-ông ū hoaⁿ-hí , chún lâng ji̍p khì khoàⁿ.
Í-tāi-lī ê ông-kiong ia̍h sī chit siâⁿ-lāi, chin toā-keng koh suí, pún sio̍k Hoat-ông koán, taⁿ sī kui tī Í-tāi-lī ông.
Chē-chē tiau-khek ê lâng lóng khì Lô-má khoàⁿ hiah ê chhut-miâ ê oē-tô͘, kap hit ê tē-it hó ê tiau-khek, ài ha̍k-si̍p hō͘ i cheng-kong.
漢羅（Ùi原文改寫）
羅馬城的記錄
1941年9月678期 6-7
羅馬是Í-tāi-lī的京城。周圍有47里外，城門有15个，其中兩个關teh無出入。內面徛起的百姓倚70萬。這个城是起佇Tāi-bí河邊，離海墘50里。有一个平洋圍這个城，人毋敢遐徛起因為厚破病。夏天時城內亦歹徛起，因為濟病疼；若是寒天時，對幾若所在蓋濟人來蹛遐，為著城內較燒烙人愛閃避寒。
論這个城內徛起的百姓，較濟是料理國政，料理羅馬法王的事，當兵--的佮出外人，閣有真濟做工的人，是來予頂面所講遐的人倩。其中雖然有開店做生理 ，是無甚物大。
羅馬比別的城較濟古蹟，就是有古早的大間廟，大戲園，大的洗浴間，遮的物有的大崩倒，有的小可，猶過有留舊款通予人看，閣有濟濟記念碑，teh數念大得勝，佔土地的事，亦有濟濟真大門的墓teh記念古早出名人的事蹟。有一个真大的戲園，會坐得八萬七千人，坐的位是創長株的形，一層一層相接，予人通坐。中央空地真大予人蹛遐相?，亦予人佮野獸相?。早時羅馬皇帝窘逐教會，掠濟濟基督徒予in佮野獸蹛遐相刣，蓋濟人坐teh看來歡喜。佇城內有Nî-lô王審問保羅捌蹛佇這个城內，捌寫批予幾若个教會。
城外有一項心適的事，就是早時的基督徒，開路佇地下做埋身屍的所在。遐的地下攏是冇石，in所開的路，毋是一條爾定，是幾若條，亦做幾若層。一層若埋了，就閣開一層佇下底，親像按呢有幾若層相疊，有的三四層，有的四五層。所開的路是屈屈曲曲，照人拍算，若將遮的路掠直，有一个台灣長較加。In埋身屍的法度是中央開一條路，雙爿埋身屍。若欲埋的時，開一格一格，將身屍囥內面，外面刻人名，抑是刻安慰的話，抑是畫圖來做記號。
到羅馬皇帝大窘逐教會，彼時的基督徒做禮拜毋敢踮地面上，驚了受害，就是聚集佇這號地下的路來做禮拜，因為彼時無拜上帝的羅馬人，掠遮的所在做聖毋敢去，對按呢信者較穩當。
早時羅馬有一个皇后，信心無拄好，伊信主，有對耶路撒冷遷徙濟濟層的崎仔，來下佇羅馬城，亦有人拍算救主佇世間彼霎有對這个崎仔上落，所以人真對重。後來人對濟濟所在來羅馬，用跤頭趺跪teh peh遮的崎仔，向望對按呢毋免一千年久，去踮煉獄。路德馬丁一擺來遮也跪teh peh遮的崎仔，到半中央聽見對天有聲講，「義的人對信得著活。」對按呢醒悟就落來，明白這攏無功勞，上帝所對重是人的信。
佇城內有濟濟間禮拜堂，其中一間名聖彼得是天下第一大，第一好看--的。經過濟濟擺翻蓋，到路尾重再翻，起外外年才好，所費開十三千八百萬13800,0000。所在極開闊，捌一擺50000人聚集佇彼內面。
天主教的法王(天主教頭)，也是踮佇這个城。法王所蹛的所在，是城內鎮第一大；有人拍算天下的王宮，無一間比伊較大。彼內面伊徛起的所在佮花園，閣有濟濟間大客廳，濟濟間禮拜堂；亦有圖書館，所積聚的冊真好，值銀袂算得。濟濟畫圖的所在，內面吊油畫，真濟是天下第一好--的。閣有濟濟所在囥雕刻的形象，極秀極媠，亦有囥古董物的所在，法王有歡喜，准人入去看。
Í-tāi-lī的王宮亦是這城內，真大間閣媠，本屬法王管，taⁿ是歸佇Í-tāi-lī王。
濟濟雕刻的人攏去羅馬看遐的出名的畫圖，佮彼个第一好的雕刻，愛學習予伊精工。