佈道論
Pò͘-tō-lūn
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 許德謙 Khó͘ Tek-khiam |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第672期 |
| 日期 | 1941/3 |
| 頁數 | 1-3 |
白話字（原文數位化）
Pò͘-tō-lūn
Khó͘ Tek-khiam
1941年3月672期 1-3
-
Koh chi̍t pái lâi jīn-bat chong-kàu(tō-lí) sī sím-mi̍h? Kin-ná-ji̍t ū lâng lia̍h chong-kàu chò chi̍t khoán ê thó-chè-mi̍h, á-sī gō͘-lo̍k ki-koan, á-sī hoà-chong-phín; ū, iā án-ni teh koè, bô iā boē iàu-kín. (Chhin-chhiūⁿ hun, chiú, phang-iû, tōng-kiû, ū, iā hó,bô, iā boē iàu-kín). Á-sī ū lâng khoàⁿ chong-kàu chò gín-á ê thit-thô-mi̍h á-sī bô ǹg-bāng teh-beh koè-sì ê lāu-lâng ê an-uì ki-koan. Chóng-sī Ki-tok-kàu m̄-sī chiàu í-siōng só͘ kóng hit khoán ê thó͘-chè-mi̍h, á-sī gō͘-lo̍k ki-koan, kóng ū sìn Ki-tok-kàu iā án-ni teh koè, bô sìn iā án-nī the koè. Ki-tok-kàu sī oa̍h-miā, sī sè-kan lâng bô bē ēng-tit--ê. In-uī sī ín-chhoā lâng bat chin Sîn, kiâⁿ chiàⁿ-lō͘, sī koan-hē sèⁿ-miā, lêng-hûn ê būn-tê. Só͘-í Ki-tok-kàu m̄-sī kan-ta gín-á, á-sī lāu-lâng khiàm-ēng nā-tiāⁿ, sī kìⁿ-nā chò lâng lóng tio̍h khiàm-ēng, chhin-chhiūⁿ lâng-lâng tio̍h khiàm-ēng ji̍t-ji̍t ê bí-niû chi̍t-poaⁿ-iūⁿ. Kiám-chhái ū lâng kóng kìⁿ-nā ū siat-kàu, ū thoân kà-sī, ta̍k khoán ê kàu mā hó, thái-thó tio̍h hān-tiāⁿ sìn Ki-tok-kàu? Chóng-sī Ki-tok kàu ê te̍k-sek m̄-sī chhin-chhiūⁿ pa̍t khoán ê chong-kàu, kan-ta khoàn siān nā-tiāⁿ. Ki-tok-kàu sī tit-kiù ê chong-kàu. Chiū-sī Siōng-tè kiù sè-kan lâng thoat-chhut eng-kai tio̍h bia̍t-bô ê choē ê chhim kheⁿ. Só͘-í nā bô tit-kiù chiū bô Ki-tok-kàu. Tuì án-ni Ki-tok-kàu ē thang chheng chò sè-kài-tek tit-kiù ê chong-kàu.
-
Ki-tok-kàu ê chin Sîn Siōng-tè. Ki-tok-kàu teh kóng ê Sîn kiò-chò Siōng-tè. Siōng-tè nn̄g-jī m̄-sī thiⁿ, m̄-sī tē, m̄-sī lâng , á-sī mi̍h, á-sī kuí-sîn, sī chhòng-chò thiⁿ-tē, ji̍t-goe̍h chheⁿ-sîn, í-ki̍p bān-hāng-mi̍h, í-ki̍p sè-kan lâng ê chin Sîn. Só͘-í Siōng-tè sī chhòng-chō ê Sîn. Lán sī lán ê chó͘-kong seⁿ--ê. Ti̍t-ti̍t khí-khì tek-khak ū Sîn chhòng-chō, hit ê Sîn sī Siōng-tè Lán lóng tuì I chhut--ê. I hō͘ lán ū lêng-hûn, só͘-í Siōng-tè sī lán lêng-hûn ê lāu-pē. Kì-jiân I sī chō-bu̍t-chú, lán sī siū chhòng-chō ê, eng-kai tio̍h chin-sim kèng-pài ho̍k-sāi I. Chò lâng ê kiáⁿ-jî eng-kai tio̍h iú-hàu i ê pē-bó, chò peh-sìⁿ eng-kai tio̍h ho̍k-sāi jîn-kun. Chhin-chhiūⁿ án-ni chò chi̍t ê lâng oa̍h tī sè-kan eng-kai tio̍h ho̍k-sāi kèng-pài lêng-hûn ê lāu-pē Siōng-tè. Nā-sī bô kèng-pài--I, chit ê sī tuì thiⁿ-téng ê lêng-hûn ê lāu-pē bô lé-sò͘, sī hoān-choē. Sī chhin-chhiūⁿ sè-kan lâng ê kiáⁿ-jî lī-khui i ê lāu-pē sì-kè khì hòng-tōng chi̍t-poaⁿ-iūⁿ. Kin-á-ji̍t Siōng-tè sī Sîn, ta̍k só͘-chāi tī-the, the chhoē lī-khui I ê sè-kan lâng.
Kuí-nā nî chêng tī Bí-kok ê Bō͘-sū-tun ê toā ke-chhī, ū chi̍t ê lāu a-pô kiâⁿ lâi kiâⁿ khì ta̍k ê lí-koán, chiú-tiàm , pēⁿ-īⁿ, hì-hn̂g chhoē i ê kiáⁿ, chhoē 20 nî kú, chhoē lóng boē tio̍h. I put-sî hoan-hù lâng kóng, nā tú-tio̍h i ê kiáⁿ tio̍h kā i kóng ū nn̄g ê lâng teh chhoē i , bô-lūn án-choáⁿ to bô pàng-sak--i. Lâng mn̄g i kóng, “Nn̄g ê lâng sī sím-mi̍h lâng?” I kóng, “ Sī thiⁿ-téng ê Siōng-tè kap goá”. Taⁿ Thiⁿ-pē Siōng-tè iā sī chhin-chhiūⁿ chit ê lāu á-pô, put-sî teh chhoē lán sè-kan lâng. Sui-jiân lán lī-khui I, I iáu-kú bô-lūn án-choáⁿ to bô pàng-sak lán.
- Ki-tok-kàu só͘ teh kóng ê choē. Choē sī sím-mih? Sèng-keng kóng, “ put-gī sī choē “, iā sè-kan lâng lóng sī choē-jîn. Sio̍k-gú kóng, “Phīⁿ-khang àⁿ-lo̍h bô chi̍t ê hó lâng. “Chit kù ū teh piáu-bêng sè-kan lâng sī choē-jîn. Ki-tok-kàu só͘ the kóng ê choē m̄-sī kan-ta hoān-tio̍h hoat-lu̍t chiah sī choē lah. Sī sim-lāi siūⁿ pháiⁿ í-keng sī hoān-choē. Iâ-so͘ ū kóng oàn-hīn i ê hiaⁿ-tī--ê, sī kap thâi sí i ê hiaⁿ-tī chi̍t-poaⁿ-iūⁿ. Í-goā kò͘ ka-tī kóng lâng ê pháiⁿ-oē, á-sī pháiⁿ-chhuì mē--lâng, á-sī ēng kuí-khiat ê oē hāi--lâng, moâ-phiàn ê oē, á-sī oàn-hīn pa̍t lâng ê hó, che lóng sī choē. M̄-nā án-ni chò pháiⁿ sī choē nā-tiaⁿ. Chai-iáⁿ hó-sū bô khì chò, chit ê iā sī choē. Phì-jū lâi kóng, ū chi̍t-ê i-seng , i ē hiáu i lâng ê phoà-pēⁿ, chóng-sī tī lō͘-piⁿ ū chin-chē lâng phoà-pēⁿ teh kan-khó͘, i chai-iáⁿ bô kā in i, chit ê sī choē. Sèng-keng koh kóng, bô sìn-sim iā sī choē. Chò kiáⁿ-jî boē kì-tit pē-bó, bô ho̍k-sāi iú-hàu pē-bó. Chit ê chiàu jîn-lûn sī put-hàu. Chhin-chhiūⁿ án-ni , bô sìn Siōng-tè chò lāu-pē, bô ho̍k-sāi--I, chit ê sī tuì Siōng-tè hoān-choē.
Kin-á-ji̍t chē-chē lâng tī choē-ok ê lāi-bīn teh hoān-choē, tì-kàu bâ-pì m̄-chai hit ê lī-hāi, ē hō͘ lâng ê lêng-hûn, bia̍t-bô, soà bē hiáu hun-piat hó pháiⁿ. Tī Bí-kok ū chi̍t ê tōng-hia̍t, hit lāi-bīn ê hî lóng bô ba̍k-chiu, in-uī hit lāi-bīn chin o͘-àm, tì-kàu ba̍k-chiu bô ēng, soà bô seⁿ ba̍k-chiu. Chhin-chhiūⁿ án-ni, nā tī choē-ok o͘-àm ê tiong-kan ê seng-oa̍h, ū sî soà bô kám-kak choē ê lī-hāi, tì-kàu sit-lo̍h hit ê hun-piat hó-pháiⁿ ê náu-le̍k.
Taⁿ lâng kì-jiân ū hoān-choē, sǹg bē liáu. Só͘ ài chò ê bē thang khì chò, só͘ m̄-ài chò ê pháiⁿ chiah khì chò. Chit khoán ê kan-khò͘ lán lóng ū keng-giām. Taⁿ tio̍h án-choáⁿ chiah ē chhat-siau chiah ê choē? Kiám-chhái ū lâng beh kóng tio̍h siu-ióng, lâi chò hó lâi pó͘ choē. Chóng-sī lâng si̍t-chāi jú siu-ióng jú kám-kak hoān-choē ná chē. In-uī lâng ka-kī bô ū khuì-la̍t thang kiâⁿ hó, nā m̄-sī Siōng-tè ê khuì-la̍t chiū bē-ē. Chóng-sī chò hó iā bē thang pó͘ choē, in-uī chò hó sī eng-kai--ê. Tuì Siōng-tè lâi khoàⁿ sī bô kong-lô, só͘-í bē thang pó͘ choē.
Taⁿ kì-jiân ū hoān-choē chiū ū sím-phoàⁿ pò-èng. Tī sè-kan chò peh-sèⁿ nā hoān-choē, chiàu lu̍t-hoat tio̍h siū tēng-choē siū pò-èng. Chhin-chhiūⁿ án-ni, lâng nā hoān-choē, tī chāi-seⁿ, í-ki̍p sí liáu-āu, lóng ē siū sím-phoàⁿ pò-èng, chit ê sī bē thang cháu-siám--ê. Siōng-tè ê sím-phoàⁿ chin giâm, sè-kan lâng nā siū sím-phoàⁿ bô chi̍t ê khiā ē tiâu, tek-khak ta̍k ê lóng bia̍t-bô. Chóng-sī Siōng-tè ū lîn-bín, thè sè-kan lâng í-keng kā lán khui-lō͘, hō͘ lán ū ki-hoē thang hoán-hoé tit-tio̍h sià-bián, chiū-sī Iâ-so͘ ê kiù-sè.
- Iâ-so͘ Ki-tok ê chín-kiù. Siōng-tè khoàⁿ lán sè-kan lâng hō͘ choē-ok khó͘-chhó͘, put-jím chhe I to̍k-seⁿ ê Kiáⁿ lâi sè-kan, chiâⁿ-chò lâng ê iūⁿ-siūⁿ beh kiù lâng, I tī sè-kan 3 nî goā kú i pēⁿ, koáⁿ-kuí kóng tō-lí hō͘ lâng thiaⁿ , kiù chē-chē lâng tuì sí ji̍p oa̍h. I pún sī chin êng-kng, pù-ū, chóng-sī kam-goān chiâⁿ chò sàn-hiong lâng, lâi siū chéng-chéng ê kan-khó͘. I kà-sī sè-kan lâng bat Siōng-tè .In-uī Iâ-so͘ sī tuì Siōng-tè hia lâi, só͘-í lūn Siōng-tè ê sū I kàu-gia̍h bat. Iâ-so͘ ê bīn ū piáu-hiān Siōng-tè ê siōng. Só͘-í Iâ-so͘ kóng, “Khoàⁿ goá chiū-sī khoàⁿ Siōng-tè.” āu-lâi I hō͘ pháiⁿ-lâng hāi-sí tī si̍p-jī-kè Sí liáu-āu saⁿ ji̍t Siōng-tè chiū hō͘ I koh-oa̍h, 40 ji̍t kú kap I ê ha̍k-seng saⁿ kau-poê, liáu-āu chiū chiūⁿ-thiⁿ koh tò-tńg tī Siōng-tè hia.
Tuì Iâ-so͘ ê sí, lán ê choē thang siū sià-bián, in-uī I ū thè sè-kan lâng lâi sí.
Iâ-so͘ hō͘ lâng tèng si̍p-jī-kè m̄-sī I ū choē, sī I kam-goān kā lán chèng-lâng tam-tng lán eng-kai tio̍h siū ê hêng-hoa̍t. Khah chá tī Tiong-kok ū chi̍t ê siàu-liân lâng chò chha̍t, koaⁿ-hú lia̍h beh thâi--i. Nā-sī hit ê chha̍t ū chi̍t ê peh chin lāu, chin thiàⁿ i ê sun, chhut-thâu kiû koaⁿ-hú, kóng tio̍h ún-chún i, chiū thâi lāu-lâng, pàng siàu-liân--ê. Iâ-so͘ sī bô choē, khoàⁿ lán tāi-ke hō͘ choē-ok khó͘-chhó͘ lo̍h kàu tē-ge̍k ê só͘-chāi , I chiū hoaⁿ-hí pe̍h-pe̍h kā lán taⁿ choē.
Taⁿ lán tio̍h ki̍p-sî lâi hoán-hoé choē, chiong lán ê choē ê tāng-tàⁿ kau hō͘ Iâ-so͘ taⁿ. Nā án-ni Siōng-tè iā beh sià-bián lán ê choē, tuì Iâ-so͘ ê kong-lô hō͘ lán thang kap Siōng-tè koh hô-hó, thang jīn I chò pē-kiáⁿ ê chhin-ài.
Lâng nā m̄ hoán-hoé choē, kàu boa̍t-ji̍t siū sím-phoàⁿ ê sî ū hêng-hoat. Siōng-tè ê siū-khì chin thang kiaⁿ-hiâⁿ. Lâng nā hoān-choē, cháu-siám ē koè, Chóng-sī tek-choē Siōng-tè ta̍k só͘-chāi tī teh.
Chhiáⁿ lán kín-kín sìn Iâ-so͘ , oá-khò I thang tit-tio̍h sià-choē.Nā án-ni , I ē pang-chān lán, ē khah-iâⁿ sè-kan chē-chē ê pháiⁿ. Chiū-sī tī sè-kan ē tit-tio̍h kiù, āu-lâi sí liáu-āu iā ē tit-tio̍h éng-oán ê oa̍h-miā.
漢羅（Ùi原文改寫）
佈道論
許德謙
1941年3月672期 1-3
-
閣一擺來認識宗教(道理)是甚物？今仔日有人掠宗教做一款的討債物，抑是娛樂機關，抑是化妝品；有，也按呢teh過，無也袂要緊。(親像薰，酒，芳油，撞球，有，也好，無，也袂要緊)。抑是有人看宗教做囡仔的 thit-thô物抑是無向望teh欲過世的老人的安慰機關。總是基督教毋是照以上所講彼款的討債物，抑是娛樂機關，講有信基督教也按呢teh過，無信也án-nī teh過。基督教是活命，是世間人無袂用得--ê。因為是引chhoā人捌真神，行正路，是關係性命，靈魂的問題。所以基督教毋是kan-ta囡仔，抑是老人欠用nā-tiāⁿ，是見若做人攏著欠用，親像人人著欠用日日的米糧一般樣。Kiám-chhái有人講見若有設教，有傳教示，逐款的教嘛好，thái-thó著限定信基督教？總是基督到的特色毋是親像別款的宗教，kan-ta勸善nā-tiāⁿ。基督教是得救的宗教。就是上帝救世間人脫出應該著滅無的罪的深坑。所以若無得救就無基督教。對按呢基督教會通稱做世界的得救的宗教。
-
基督教的真神上帝。基督教teh講的神叫做上帝。上帝兩字毋是天，毋是地，毋是人，抑是物，抑是鬼神，是創造天地，日月星辰，以及萬項物，以及世間人的真神。所以上帝是創造的神。咱是咱的祖公生--ê。直直起去的確有神創造，彼个神是上帝咱攏對伊出--ê。伊予咱有靈魂，所以上帝是咱靈魂的老父。既然伊是造物主，咱是受創造的，應該著真心敬拜服事伊。做人的囝兒應該著有孝伊的父母，做百姓應該著服事人君。親像按呢做一个人活佇世間應該著服事敬拜靈魂的老父上帝。若是無敬拜--伊，這个是對天頂的靈魂的老父無禮數，是犯罪。是親像世間人的囝兒離開伊的老父四界去放蕩一般樣。今仔日上帝是神，逐所在佇teh，teh揣離開伊的世間人。
幾若年前佇美國的Bō͘-sū-tun 的大街市，有一個老阿婆行來行去逐个旅館，酒店，病院，戲園揣伊的囝，揣20年久，揣攏袂著。伊不時吩咐人講，若拄著伊的囝著共伊講有兩个人teh揣伊，無論按怎to無放拺--伊。人問伊講，「兩个人是甚物人？」伊講，「是天頂的上帝佮我」。Taⁿ天父上帝也是親像這个老阿婆，不時teh揣咱世間人。雖然咱離開伊，伊iáu-kú無論按怎to無放拺咱。
- 基督教所teh講的罪。罪是什麼？聖經講，「不義是罪」，也世間人攏是罪人。俗語講，「鼻空àⁿ落無一个好人。」這句有teh表明世間人是罪人。基督教所teh講的罪毋是kan-ta犯著法律才是罪lah。是心內想歹已經是犯罪。耶穌有講怨恨伊的兄弟--ê，是佮个死伊的兄弟一般樣。以外顧家己講人的歹話，抑是歹喙罵人，抑是用詭譎的會害人，瞞騙的話，抑是怨恨別人的好，這攏是罪。M̄-nā按呢做歹是罪nā-tiaⁿ。知影好事無去做，這个也是罪。譬喻來講，有一個醫生，伊會曉伊人的破病，總是佇路邊有真濟人破病teh艱苦，伊知影無共in醫，這个是罪。聖經閣講，無信心也是罪。做囝兒袂記得父母，無服事有孝父母。這个照人倫是不孝。親像按呢，無信上帝做老父，無服事--伊，這个是對上帝犯罪。
今仔日濟濟人佇罪惡的內面teh犯罪，致到麻痺毋知彼个厲害，會予人的靈魂，滅無，紲袂曉分別好歹。佇美國有一個洞穴，彼內面的魚攏無目睭，因為彼內面真烏暗，致到目睭無用，紲無生目睭。親像按呢，若佇罪惡烏暗的中間的生活，有時紲無感覺罪的厲害，致到失落彼个分別好歹的腦力。
Taⁿ人既然有犯罪，算袂了。所愛做的袂通去做，所毋愛做的歹才去做。這款的艱苦咱攏有經驗。Taⁿ著按怎才會擦消chiah的罪？Kiám-chhái有人欲講著修養，來做好來補罪。總是人實在愈修養愈感覺犯罪ná濟。因為人家己無有氣力通行好，若毋是上帝的氣力就袂會。總是做好也袂通補罪，因為做好是應該--ê。對上帝來看是無功勞，所以袂通補罪。
Taⁿ既然有犯罪就有審判報應。佇世間做百姓若犯罪，照律法著受定罪受報應。親像按呢，人若犯罪，佇在生，以及死了後，攏會受審判報應，這个是袂通走閃--ê。上帝的審判真giâm，世間人若受審判無一个徛會tiâu，的確逐个攏滅無。總是上帝有憐憫，替世間人已經共咱開路，予咱有機會通反悔得著赦免，就是耶穌的救世。
- 耶穌基督的拯救。上帝看咱世間人予罪惡苦楚，不忍差伊獨生的囝來世間，成做人的樣想欲救人，伊佇世間3年外久醫病，趕鬼講道理予人聽，救濟濟人對死入活。伊本是真榮光，富有，總是甘願成做散鄉人，來受種種的艱苦。伊教示世間人捌上帝。因為耶穌是對上帝遐來，所以論上帝的事伊夠額捌。耶穌的面有表現上帝的像。所以耶穌講，「看我就是看上帝。」後來伊予歹人害死佇十字架死了後三日上帝就予伊閣活，40日久佮伊的學生相交陪，了後就上天閣倒轉佇上帝遐。
對耶穌的死，咱的罪通受赦免，因為伊有替世間人來死。
耶穌予人釘十字架毋是伊有罪，是伊甘願共咱眾人擔當咱應該著受的刑罰。較早佇中國有一個少年人做賊，官府掠欲刣--伊。若是彼个賊有一個伯真老，真疼伊的孫，出頭求官府，講著允准伊，就刣老人，放少年--ê。耶穌是無罪，看咱大家予罪惡苦楚落到地獄的所在，伊就歡喜白白共咱擔罪。
Taⁿ咱著及時來反悔罪，將咱的罪的重擔交予耶穌擔。若按呢上帝也欲赦免咱的罪，對耶穌的功勞予咱通佮上帝閣和好，通認伊做父囝的親愛。
人若毋反悔罪，到末日受審判的時有刑罰。上帝的受氣真通驚惶。人若犯罪，走閃會過，總是得罪上帝逐所在佇teh。
請咱緊緊信耶穌，倚靠伊通得著赦罪。若按呢，伊會幫贊咱，會較贏世間濟濟的歹。就是佇世間會得著救，後來死了後也會得著永遠的活命。