活命的燈

oa̍h-miā ê teng

文獻資訊

項目	資料
作者	阮德輝 Ńg Tek-hui
卷期	台灣教會公報
卷期	第670期
日期	1941/1
頁數	9-12

白話字（原文數位化）

oa̍h-miā ê teng

Ńg Tek-hui e̍k

1941年1月 670期          9-12

“Poàⁿ-mî, ū toā siaⁿ kiò kóng. Sin-kiáⁿ-sài lâi lah; lín chhut-lâi chih i”(Má-thài 25:6)

Goá ài lín tī chit ê hong khîm-chêng ê piah tiàu Chú Iâ-so͘ só͘ oē kū ê tô͘. Tô͘ ê chiàⁿ-pêng chiū-sī sin-niû ê chhù, i tī-hia teh tán só͘ thiàⁿ ê lâng; tò-pêng chiū-sī sin-kiáⁿ-sài ê chhù, iā i tī hia teh pī-pān beh khì chhoā i ê sin-niû. iā tô͘ ê tiong-ng chiū-sī chang-chhiū ê khiⁿ-kau ìm-ńg ê só͘-chāi. Tú-hó beh àm, sin-niû ê pêng-iú lâi kàu poàⁿ-lō͘ khah ke, tī chia chū-chi̍p beh ngiâ-chih sin-kiáⁿ-sài. Kàu keⁿ-chhim ê sî “in lóng tuh-ka-choē teh khùn”. Che sī chiàu pún-bûn jī-gī-tek ê ké-soeh. iā sî-kan ti̍t-ti̍t koè, chha-put-to poàⁿ-mê chhiⁿ ê kng bū-bū teh chiò tē-chiūⁿ ê o͘-àm, hut-jiân sin-kiáⁿ-sài tuì oan-oat ê lō͘ chhut-lâi, ū i ê hoé-pé ê kng, iā ū i ê tâng-phoāⁿ chhut siaⁿ kiò kóng, “Khoàⁿ, sin-kiáⁿ-sài lâi lah!” iā chiah ê chāi-sek-lú lóng khí-lâi siu-chéng in ê teng. Ū ê siū keh-piah chhin-chhiat kā i iô, lí khoàⁿ in teh liàm teng sim , iā put-peng in ê teng bē tio̍h. Taⁿ chit ê phì-jū- goá só͘ tha̍k lín só͘ thiaⁿ ê só͘-chāi siⁿ-khí. Khoàⁿ tī chit tiuⁿ tô͘ cháiⁿ-iūⁿ in teh kiâⁿ tī Iû-thài ê soaⁿ-iá beh khì sin-niû ê chhù, iā in ji̍p-khì, mn̂g chiū koaiⁿ. Hiah ê khì chng-siā bé iû--ê phah-sǹg bé bô. Iâ-so͘ oē chit ê. Chin khá-biāu ê tô͘.

Tuì chit tiuⁿ tô͘ ū 2 hāng chin thang kiaⁿ ê su-siúⁿ kàu tī goá, ─chiū-sī kū ê koè-khì kap siàu-liân ê bī-lâi. Hit ê poàⁿ-mê teh kiò--ê ,chiū-sī sî-kan piàn-chhian ê phì-jū, lán kiò-chò nî-boé kap nî-thâu hit ê âu-kiò kàu tī lán ta̍k lâng ê sim. Sū-si̍t ū ê mi̍h í-keng koè-khì, iā bē thang koh hoê-ho̍k, chiū-sī hiān-si̍t ê hêng-uî, iā ū lō͘-ēng ê mi̍h iáu lâu teh, chiū-sī ǹg-bāng kap kè-e̍k, ki-hoē. Iâ-so͘ oē chit tiuⁿ tô͘ ê sî, I ēng 5 ê tì-sek kap 5 ê gōng--ê lâi kiat-liân chit 2 hāng. 5 pha teng to̍h liáu-koè-khì chiū-sī lāu kap sí-sit; teh to̍h ê 5 pha teng─bī-lâi chiū-sī ǹg-bāng kap iáu siàu-liân. Goá khiā tī chia tuì lín ta̍k lâng kóng, siat-sú 5 ê tì-sek kap 5 ê gōng--ê ē thang koan-liân tī kok jîn-luī lâi kóng─teng to̍h liáu kap teng iáu ē to̍h(teh tio̍h) , tī goá ê seng-gâi ū ê í-keng liáu lah; iā ū ê iáu oē tī-teh.

Kin-àm ài lán lâi siūⁿ chit nn̄g hong-bīn ê tô͘.

I. Seng siūⁿ sî-kan ê chi̍t-pō͘-hūn koè liáu. Teng-hoé hoa-khì, 365 chá-khí to̍h chò hông-hun-àm ê hoé-hu, bô lâng ē thang koh tiám hō͘ kng. Chit ji̍t koè liáu, bô lâng thang kiò i tńg-lâi, goá ài bé pài-it, siáⁿ lâng ē thang bē goá? Siat-sú goá ū chîⁿ chhin-chhiūⁿ soaⁿ, goá kiám ē thang bé goá kū--ê, tē 2 chhiú ê goe̍h. Hit ê koè-liáu, bē thang koh bán-hoê lah; teng-hoé to̍h liáu lah.

oa̍h-miā! Lí bat tī joa̍h-thiⁿ tuì soaⁿ-téng chù-ba̍k khoàⁿ soaⁿ-phiâⁿ. Tī 6 goa̍h chhe chháu-po͘ bō͘-sēng iā chin nńg-loán , tī ji̍t tiong-tàu tiām-chēng chhin-chhiūⁿ sí-khí, iā hong hut-jiân poâⁿ-koè soaⁿ kha̍p-tio̍h in ê sî, in chiū tìm-thâu khí éng. Taⁿ chit ê éng koè-khì lah; chháu-á ê tín-tāng sè lah, bô kú chháu-á, chhiū-ki ê tín-tāng ná sè tiām-tiām chhin-chhiūⁿsí. Chhin-chhiūⁿ án-ni, lán ê me̍h tuì gín-ná kàu lāu chiām-chiām sè, gín-ná ê me̍h sī 140 á 150 ,siàu-liân lâng sī 90 á 100, toā-lâng sī 75 á 80, lāu-lâng phah-sǹg 60. ēng lí ê chhiú thàm khoàⁿ lí ê me̍h siáⁿ khoán, iā hit ê sī oē hiám-chiām sè kap soe-jio̍k kàu tiām-khì, che chiū-sī oa̍h-miā.

1. Sî-kan! Cháiⁿ-iūⁿ sî-kan teh cháu chhin-chhiūⁿ chuí tuì chuí-pân lâu-chhut lâi ê khoán. Ū khǹg chi̍t ê kū-nî ê la̍h-ji̍t. Chiaⁿ-goa̍h put-sî sī tī 12 goe̍h ê āu-bīn , 2 goe̍h toè chiaⁿ-goe̍h , iā 2 goe̍h liáu ū 3 goe̍h, 3 goe̍h ū 4 goe̍h. Chóng-sī lí ê hiaⁿ-tī ū i ê chiaⁿ-goe̍h , nā-sī hut-jiân tio̍h chi̍t kiaⁿ, i bô ū 2 goe̍h, lí ê chhin-iú ū 3 goe̍h kap 4 goe̍h, iā hut-jiân tio̍h chi̍t kiaⁿ, sî-kan tiām-khì(chí sí-khì). Choân sè-kài bē thang uī-tio̍h hit ê pêng-iú chō-chhut 6 goe̍h , 7 goe̍h , 8 goe̍h. Sî-kan ê keng-koè sī siáⁿ ì-sù?  iā sî-kan ê kè-ta̍t sī siáⁿ hoè?

Ū lâng kóng, “Sî-kan sī chîⁿ” sím-mi̍h ì-sù? Goá kà chi̍t tiám cheng ê chheh ē thang tit-tio̍h 45, goá thâu-chi̍t pái chai-iáⁿ sî-kan chiū-sī chîⁿ. Taⁿ hó, tī kin-nî lín ū thàn-tio̍h chîⁿ á bô? lín ū sit-lo̍h kuí bān kho͘, lín ū ài khoàⁿ bô, hit ê siá tī Siōng-tè ê chheh; “Sî-kan sī chîⁿ, iā lín ê seng-oa̍h kiám bô chin-chē lōng huì?” Lín tī koè-khì chi̍t nî bô tit-tio̍h sím-mi̍h, chí-ū chin tio̍h-boâ, iā tī ta̍k hong-bīn sit-lo̍h, lí khiā tī kin-ná-ji̍t kóng, sui-jiân goá ū chhut-la̍t ài beh chò chin-si̍t ê pêng-iú, hó ê tiōng-hu, tuì tī goá ê gín-ná beh chò toan-chiàⁿ chin ê lāu-pē, chóng-sī ta̍k hāng sū lóng hoán-tuì, goá bē thang la̍p goá ê siàu. Goá ê chhù ê chiàⁿ-pêng hia ū chi̍t ê hó-gia̍h ê seng-lí lâng, i tī kin-nî tún-hoè khí-kè thàn 5 bān kho͘, iā hit ê siá tī Siōng-tè ê chheh, sî-kan sī chî; i uī-tio̍h chit ê bo̍k-tek gâu lī-iōng sî-kan, chóng-sī goá lōng-huì sî-kan! M̄-sī! Lán kū-choa̍t chit-ê.

Ū lâng-kóng , “Sî-kan sī beh hō͘ lán khoài-lo̍k” Ah, tuì tī lín ū lâng sî-kan ū cháiⁿ-iūⁿ teh ki-chhì--lín. “Chi̍t nî liáu-khì lah, goá tī goā-bīn bô tit-tio̍h boán-chiok, goá ê sim-sîn thó͘-khuì chi̍t nî keng-koè kui tī khang-khang, goá tuì sòng-sit kap chai-lān bô hēng-hok. Kin nî tī kan-khó͘ ê tiong-kan the se̍h, 365 ji̍t koè-liáu , sî-ji̍t sī beh hō͘ lán khoài-lo̍k, iā goá lóng bô hēng-hok.” Lí ū ài tha̍k Siōng-tè ê chheh bô? Che m̄-sī chin-si̍t; siat-sú sī án-ni, chiū lán sī put-hēng ê ūn-miā ê hi-seng-chiá.

Taⁿ sî-kan siáⁿ lō͘-ēng? Tī chia ū pò lán chai. “Só͘-í chit-tia̍p chiū-sī siū chiap-la̍p ê sî, iā sī chín-kiù ê ji̍t.” “Lín tio̍h sèng, chhin-chhiūⁿ Siōng-tè ê sèng, iā tī lín chò chhut-goā ê tiong-kan-kiâⁿ-uì Chú lâi koè-ji̍t.” Sî-kan! Chiū-sī Eńg-oán ê mn̂g-lō͘. Sî-kan! Chiū-sī Jîn-keh soat-bêng ê ki-hoē. Sî-kan! Sī chhì-giām, chiàu lán tī chia ê seng-oa̍h, tī hit-pêng iā sī án-ni ê seng-oa̍h. Só͘-í ka-kī chhut-la̍t ho̍k-sāi Siōng-tè kap lâng chō-chiū ha̍p tī i éng-oán bē pāi-hoāi ê hūn-gia̍h. “Lín tio̍h kéng”-tī-sî? “Kin-ná-ji̍t,”chit ê sùn-kan-“Lín beh ho̍k-sāi siáⁿ lâng? Siat-sú Siōng-tè sī Chú, toè i ; siat-sú sī pa-le̍k, toè i.”

Poàⁿ-mî ū siaⁿ kiò kóng, chhut-lâi ngiâ-chih i. iā ū siu-chéng teng teh to̍h ê lâng, chiū-sī gâu lī-iōng sî-kan--ê,ē tit ji̍p-khì, iā bô pī-pān--ê siū kū-choa̍t, Chit ê kiám m̄-sī teh chí-khí lán tē-chiūⁿ ê seng-oa̍h sī chhì-giām?

1. Koh lâi kóng hit ê kè-ta̍t. Sî-kan chiū-sī kiâⁿ hó-sū ê ki-hoē. Chin khó-sioh! Loā-chē ki-hoē hoa-khì! Chêng-ji̍t ū lâng kā goá kóng, “ Goá ū tit-tio̍h ki-hoē , 8 nî chêng ê chi̍t ê chiaⁿ-goe̍h, nā ū tâu-chu tek-khak ē chiâⁿ hó-gia̍h. Chóng-sī goá pàng hō͘ liu-khì,taⁿ hit ê ki-hoē bô koh tńg-lâi.” Chóng-sī lūn thàn-chîⁿ m̄-sī goá-tio̍h kóng--ê. Sî-kan chiū-sī chò hó-sū ê ki-hoē-iā tī-sî? Sin-kiáⁿ-sài bô tī 10 tiám, 11 tiám, 12 tiám ê chi̍t-khek chêng lâi, i tī poàⁿ-mî lâi. Kuì-tiōng ê sî-kan kiâⁿ hó-sū sī tong-jiân. Kuí-nî chêng ū nn̄g ê siàu-liân lâng, in chhin-chhiūⁿ Tāi-pi̍t kap Iok-ná-tan, tuì gín-ná sî-tāi kàu tāi-ha̍k sî-tāi, kap tī chi̍t ê to͘-chhī chò piān-hō͘-sū, lóng chò-hoé. Ū chi̍t ji̍t saⁿ-kap chē chhia khì káng-kháu, chi̍t ê beh se̍h sè-kài, in chí-ū chi̍t hāng bô siāng. Chi̍t ê sī kèng-khiân, iā chi̍t ê sui-jiân m̄-sī hoâi-gî-chiá, iáu-kú teh iân-chhiân. Tī chhia tiong hit ê ū sìn ê siūⁿ kóng, “Goán nā kàu lú-koán tek-khak beh kiò I tio̍h sìn.” Chóng-sī kàu uī I bô kóng, in khiā tī gān-piah ê sî siūⁿ kóng, “Goán nā lo̍h tī chûn ê thui ê sî goá beh tuì I kóng,” I iā bô. Chûn tú beh lī-khui ê sî siūⁿ beh kóng, chóng-sī I iā bô, toā-chûn oa̍t-thâu khì, nn̄g ê saⁿ-lī. Nî-poàⁿ āu, tē-kiû se̍h poàⁿ-lìn, iā hit ê pêng-iú sí-khì. Taⁿ tī I chin suí ê tha̍k-chheh-thiaⁿ chit ê oa̍h ê lâng chē-teh khoàⁿ I sí ê pêng-iú ê siōng, iā tuì i kóng, “ Ah Iok-ná-tan, goá ê pêng-iú, goá ài lí chiâⁿ-chò Ki-tok-tô͘! iā thè lí kî-tó!” Chóng-sī tī piah-téng ê tô͘ ê chhuì-tûn bô ìn. Teng-hoé to̍h kàu poàⁿ-mî, iā hoa-khì lah. Siat-sú lí tī hit-sî ū tuì lí ê pêng-iú kóng khoán-bián ê oē, sī pí chit-chūn lâi kóng khah hó. Lán tī kū-nî ū lōng-huì chin-chē ki-hoē, iā taⁿ hiah ê koè-khì, bē thang koh lâi lah.

Lí ū chîⁿ ê sî chiū-sī sî-kan, lí ē thang chò toā sū, chóng-sī lí pàng hō͘ koè-khì, kin-ná-ji̍t lí kan-ta sī chi̍t ê tiàm-oân. Lín hó-gia̍h ê lâng tuì lín, goá ē thang kóng, lí ū chîⁿ ê sî, chit-chūn chiū-sī sî-kan, lí ē thang khí kàu-hoē ê sî chiū-sī sî-kan, tuì hit-tia̍p í-lâi lí m̄-bat  khoàⁿ-tio̍h sî-kan, lí ē thang kóng, “Pē ah, sià-bián goá” ê sî chiū-sī sî-kan; chóng-sī teng-hoé to̍h-liáu, lín ê Thiⁿ-pē ê hī-á léng kàu chhin-chhiūⁿ êng-àm ê hong ê thâu-chêng mn̂g ê só, bô teh koan-sim lín. Goá ko͘-put-chiong tio̍h kā lín kóng-bêng, pêng-iú ah, Thiⁿ-pē khì lah .Lín bē thang kóng, “Pē ah, goá koè bē tit-khì.” Lín chū boán, siū-khì, kò͘ ka-tī , tiōng-bîn, sió-táⁿ, bô koan-sim. Lín kóng, “āu lé-pài goá beh kóng hit ê.”Ai ah!! āu lé-pài lâi lah, iā lí su-siúⁿ ê hoé-pé teh tio̍h liáu lah. Ah, siat-sú ū lâng kap i ê pêng-iú teh saⁿ-chiⁿ, tio̍h tī chit ê teng iáu teh to̍h ê tiong-kan khì kap i saⁿ-hô. Tī kin-nî tuì pa̍t lâng ê koan-hē ka-tī tio̍h chheng-sǹg.

1. Goá tī-chia beh kóng-khí chiah ê bē-ē koh to̍h ê teng, he sī siáⁿ hoè?

(a) Chiū-sī gín-ná sî-tāi kèng-khiân ê ka-têng ê teng. Lín sui-jiân chit-tia̍p ē tit-tio̍h koh-khah hó ê ka-têng, chóng-sī kū-sî ê chhù ê teng hoa-khì lah, it-chhè ê koan-sim, in-huī ê khoân-kéng chiū-sī lí tī 5 hoè , 10 , 15 ê sî-kan ê taⁿ bē thang koh tńg-lâi. Goá siông-siông siūⁿ, goá bô bē kì-tit goá ê lāu-pē ê siaⁿ. Chit khoán ê ka-têng koè-liáu , goá só͘ thiàⁿ siàu-liân ê gín-ná, cha-bó͘ gín-ná, siat-sú chit khoán ê ka-têng ê hoé iáu teh to̍h, lán tio̍h liû-sim tī chit ê, in-uī hiān-sî tī lán tiong-kan siat-sú ū lâng tuì lán chhin-chhiūⁿ lāu-pē ê khoán teh kóng, pó-hō͘ lán, koan-sim tī lán, hoán-tuì lán, i beh ēng choân sè-kài ê mi̍h hō͘ i, lán ko͘-put-chiong tio̍h kiâⁿ só͘ chhun ê lō͘ in-uī to̍h liáu lah!

(b)Chiū-sī lán ê kó͘ pêng-iú. Goá bē thang tit pí i khah hó ê pêng-iú, goá bē thang koh-chài thiaⁿ i ê siaⁿ, i toà tī hiah hn̄g, á-sī khì tī Eńg-oán ê sè-kài, goá ài siūⁿ i só͘ kóng ê oē, taⁿ hit ê koè-khì. Oh, goá gín-ná sî-tāi ê pêng-iú, lín ê in-huī iáu teh phah goá! Lín gín-ná , cha-bó͘ gín-ná, siat-sú tī sè-kan lín ū pêng-iú, tio̍h chhin-chhiat, chīn-tiong, sêng-si̍t lâi thiaⁿ chit ê pêng-iú só͘ kóng ê. Goá só͘ thiàⁿ ê kó͘ pêng-iú , tò-lâi goá chia! Bē , i bē lâi, to̍h liáu lah! khì lah!

(c) iáu ū siá to̍h liáu? Chiū-sī tī lán ê seng-gâi tiong tē it tāi-seng kám-chhiok ê sin-sián. Lí kiám bô siūⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ gín-ná tī iù-tī ê sî-chūn chiū ài hoe? Taⁿ lâng lâi hoe-tiàm, iā bé kuí-nā táⁿ ê chhiong-bî, i ê tuì suí ê chhù-bī kap hoaⁿ-hí tio̍h liáu lah. Mn̄g chē tī goá ê āu-bīn chiah ê im-ga̍k-ka, in ū lâng sī sian-siⁿ, in kiám bat koh-chài chhin-chhiūⁿ siàu-liân ê sî-tāi, chiū-sī tú-á teh o̍h toâⁿ khîm ê 8 im-kai ê sî hit khoán ê chhù-bī? Tek-khak bô, im-ga̍k taⁿ sī uī-tio̍h mī-pau teh bián-kióng. Taⁿ hit ê jia̍t-sim liáu lah. Thè-pō͘ lah, goá uī-tio̍h lí siong-sim chiū-sī teng to̍h liáu, iā tī lí ê Sèng-chheh ê bīn-téng ū thô͘-hùn, tuì tī lí hit ê bô ū hoaⁿ-hí, goá lâi kóng-khí lí khí-thâu ê thiàⁿ(Khé-sī-lio̍k 2:4). Khí-thâu lí siūⁿ Sèng-chheh ê uí-tāi kap hit ê kuì-tiōng ê iok-sok ê sî, ba̍k-sái lâu tī lí ê chhuì-phoé, iā khoàⁿ si̍p-jī-kè ê sî siūⁿ Iâ-so͘ Ki-tok chhin-chhiūⁿ the kā lí kóng-oē ê khoán; chóng-sī kín-ná-ji̍t chong-kàu it-chhè ê kò͘-sū, Sèng-keng, Kàu-hoē ê sū tī lí chhin-chhiūⁿ to̍h liáu ê teng-hoé.

(d) Koh chit hāng ê teng to̍h liáu-chiū-sī kiaⁿ ê teng. Goán chò gín-ná ê sî, goá ê hiaⁿ-tī ē kì-tit cháiⁿ-iūⁿ lāu-pē tī goán àm-sî beh chhut-khì ê sî, siông-siông chioh goán teng-hoé. Koh-chài goá ē kì-tit goán pàng o̍h, tī soaⁿ-phiâⁿ i lâi chhoā goán ê sî, teng-hoé sè-jī khǹg tī goā-saⁿ ê ē-bīn, goán gín-ná kui-lō͘ sī kiaⁿ káu, chhâi-lông, kuí-á. Kám-siā Siōng-tè ū hāng goá hiān-kim iáu teh kiaⁿ, goá kiaⁿ sí, goá kiaⁿ sím-phoàⁿ. Sè-hàn cha-bó͘ gín-ná! bô loā-kú í-chêng , lāu-bó put-sî uī-tio̍h i beh khì, khùn àm-sî tio̍h ēng teng-hoé khǹg tī lâu-téng ê í-á, taⁿ tī i só͘ toà ê ke-chhī poàⁿ-mê lóng bô kiaⁿ, iā bô kiaⁿ chheⁿ-hūn lâng teh kiò oé(オーイ) kap bōng-á-po͘ ê só͘-chāi . Kiaⁿ ê teng to̍h liáu lah.

II. Gō͘ pha teng teh to̍h. Hiah ê sī siáⁿ-hoé? Kiám m̄-sī 5 ê chò hó ê ki-hoē? Sī lah, goá hó-táⁿ tuì lín kóng, chit ê chiū-sī Siōng-tè só͘ beh hō͘ lí kiâⁿ hó ê ki-hoē, siat-sú lí bē thang chia̍h koè êng-àm ê 9 tiám, chit ê ki-hoē chiū-sī khah toā tī lí ê seng-gâi só͘ bat kiâⁿ pháiⁿ ê chèng ki-hoē. 5 pha teng teh to̍h, iā tī chit ê sî-chūn lí ē thang pí lí bat hoán-ge̍k koh-khah ē hō͘ Siōng-tè hoaⁿ-hí.

1. Chiah ê teng sī siáⁿ-hoè？ Hō͘ goá chhat hoé-chhâ lâi bong thâu-chi̍t ê ,-hoán-hoé ê teng. Chit-tia̍p tio̍h án-ni kóng; “Siōng-tè ah, khó-lîn goá chit ê choē-jîn.” Lí pún-sin ka-tī tiám, chiū ē to̍h.

2. Sìn-gióng ê teng. “Beh sìn siáⁿ lâng? Tī goá pún-sin sit-lo̍h lóng-chóng ê sìn-gióng.” án-ni tio̍h, sìn Ki-tok, bong; chiū ē to̍h.

3. Chiū-sī ǹg-bāng ê teng . Sui-jiân lí bē thang chia̍h koè êng-àm ê 9 tiám lâi kóng, che sī khó-lêng, siat-sú lí ū tit-tio̍h kng-iām.

4. Koh chit pha sī siáⁿ-hoè? Thiàⁿ ê teng, goá goān tuì goá ê sim-té uī-tio̍h thiàⁿ ê lâng, sui-jiân tī chit ê sè-kan bô lâng thiàⁿ lí, tī hit pêng ê sè-kan káⁿ ū. iā siat-sú tī tē-chiūⁿ kap hit pêng bô ū chi̍t ê pêng-iú lâi kóng, Siōng-tè thiàⁿ lí.

5. Ì-chì ê teng. Chhì-bong khoàⁿ-māi, chiū ē to̍h. Chin kî-biāu ê kng! Ah, chhiáⁿ lán chù-ì chit ê , in-uī chit ê chin oh-tit tiám hō͘ to̍h. Goá khiā tī lí kap hong ê tiong-ng, goá liàm teng-sim, goá ài choân kàu-hoē tī chit ê koâⁿ-thiⁿ ê êng-àm khiā tī lí kap hong ê tiong-ng, chiū hong bē thang chhoe hoa chit ê hoé, ta̍k hāng oá-khò chit ê, chit ê sī lâng ì-chì ê teng. “Bô lūn siáⁿ lâng ì-ài lâi, iā lâi the̍h oa̍h-miā ê chuí”. Siat-sú chit 5 pha teng ê hoé tī lí teh to̍h, iā uī-tio̍h lí. Chiū chit-tia̍p tú-á khí-thâu ê choân-nî tiong uī-tio̍h lí , in(chí 5 pha teng) beh chiò pîⁿ-tháⁿ kap sêng-kong ê lō͘ hō͘ lí, iā choân tē-bīn ê nî-goe̍h, chit ê iā beh toè lí “ti̍t-ti̍t chiò kàu oân-choân ê ji̍t.” A-men .(Tuì E.J. Haynes ê Sin-nî soat-kàu e̍k--ê).

漢羅（Ùi原文改寫）

活命的燈

阮德輝 譯

1941年1月 670期          9-12

「半暝，有大聲叫講。新囝婿來lah；恁出來接伊」(馬太25：6)

我愛恁佇這个風琴前的壁召主耶穌所畫舊的圖。圖的正爿就是新娘的厝，伊佇遐teh等所疼的人；倒爿就是新囝婿的厝，也伊佇遐teh備辦欲去chhoā伊的新娘。也圖的中央就是棕樹的坑溝蔭影的所在。Tú好欲暗，新娘的朋友來到半路較ke，佇遮聚集欲迎接新囝婿。到更深的時「in攏tuh-ka-choē teh睏」。這是照本文字義tek 的解說。也時間直直過，差不多半暝星的光霧霧teh照地上的烏暗，忽然新囝婿對彎越的路出來，有伊的火把的光，也有伊的同伴出聲叫講，「看，新囝婿來lah！」也chiah 的在室女攏起來修整in 的燈。有的受隔壁親切共伊搖，你看in teh捻燈心，也put-peng in 的燈袂著。Taⁿ這个譬喻我所讀恁所聽的所在生起。看佇這張圖怎樣in teh行佇猶太的山野欲去新娘的厝，也in入去，門就關。遐的氣庄社買油--ê拍算買無。耶穌畫這个。真巧妙的圖。

對這張圖有2項真通驚的思想到佇我，─就是舊的過去佮少年的未來。彼个半暝teh叫--ê ，就是時間變遷的譬喻，咱叫做年尾佮年頭彼个喉叫到佇咱逐人的心。事實有的物已經過去，也袂通閣回復，就是現實的行為，也有路用的物猶留teh，就是向望佮計畫，機會。耶穌畫這張圖的時，伊用5个智識佮5个戇--ê來結聯這2項。5葩燈to̍h了-過去就是老佮死失；teh to̍h 的 5葩燈─未來就是向望佮猶少年。我徛佇遮對恁逐人講，設使5个智識佮5个戇--ê會通關連佇各人類來講─燈to̍h了佮燈猶會to̍h(teh著) ，佇我的生涯有的已經了lah；也有的猶會佇teh。

今暗愛咱來想這兩方面的圖。

I. 先想時間的一部分過了。燈火hoa去，365早起to̍h做黃昏暗的火hu，無人會通閣點予光。這日過了，無人通叫伊轉來，我愛買拜一，啥人會通賣我？設使我有錢親像山，我kiám會通買我舊--ê，第2手的月。彼个過了，袂通閣挽回lah；燈火to̍h了lah。

活命！你捌佇熱天對山頂注目看山坪。佇6月初草埔茂盛也真軟loán ，佇日中晝恬靜親像死去，也風忽然盤過山kha̍p著in 的時，in就tìm頭起湧。Taⁿ這个湧過去lah；草仔的振動細lah，無久草仔，樹枝的振動若細tiām-tiām親像死。親像按呢，咱的脈對囡仔到老漸漸細，囡仔的脈是140抑150 ，少年人是90抑100，大人是75抑80，老人拍算60。用你的手探看你的脈啥款，也彼个是會漸漸細佮衰弱到tiām去，這就是活命。

1. 時間！怎樣時間teh走親像水對水瓶流出來的款。有囥一个舊年的曆日。正月不時是佇12月的後面，2月綴正月，也2月了有3月，3月有4月。總是你的兄弟有伊的正月，若是忽然著一驚，伊無有2月，你的親友有3月佮4月，也忽然著一驚，時間tiām去(指死去)。全世界袂通為著彼个朋友造出6月，7月，8月。時間的經過是啥意思？也時間的價值是啥貨？

有人講，「時間是錢」甚物意思？我教一點鐘的冊會通得著45，我頭一擺知影時間就是錢。Taⁿ好，佇今年恁有趁著錢抑無？恁有失落幾萬箍，恁有愛看無，彼个寫佇上帝的冊；「時間是錢，也恁的生活kiám無真濟浪費？」恁佇過去一年無得著甚物，只有真著磨，也佇逐方面失落，你徛佇今仔日講，雖然我有出力愛欲做真實的朋友，好的丈夫，對佇我的囡仔欲做端正真的老父，總是逐項事攏反對，我袂通la̍p我的數。我的厝的正爿遐有一個好額的生理人，伊佇今年囤貨起價趁5萬箍，也彼个寫佇上帝的冊，時間是錢；伊為著這个目的gâu利用時間，總是我浪費時間！毋是！咱拒絕這个。

有人講，「時間是欲予咱快樂」Ah，對佇恁有人時間有怎樣teh譏刺--恁。「一年了去lah，我佇外面無得著滿足，我的心神吐氣一年經過歸佇空空，我對喪失佮災難無幸福。今年佇艱苦的中間teh se̍h，365日過了，時日是欲予咱快樂，也我攏無幸福。」你有愛讀上帝的冊無？這毋是真實；設使是按呢，就咱是不幸的運命的犧牲者。

Taⁿ時間啥路用？佇遮有報咱知。「所以這霎就是受接納的時，也是拯救的日。」「恁著聖，親像上帝的聖，也佇恁做出外的中間行畏主來過日。」時間！就是永遠的門路。時間！就是人格說明的機會。時間！是試驗，照咱佇遮的生活，佇彼爿也是按呢的生活。所以家己出力服事上帝佮人造就合佇伊永遠袂敗壞的份額。「恁著揀」-佇時？「今仔日，」這个瞬間-「恁欲服侍啥人？設使上帝是主，綴伊；設使是pa-le̍k，綴伊。」

半暝有聲叫講，出來迎接伊。也有修整燈teh to̍h 的人，就是gâu利用時間--ê，會得入去，也無備辦--ê受拒絕，這个kiám毋是teh指起咱地上的生活是試驗？

1. 閣來講彼个價值。時間就是行好事的機會。真可惜！偌濟機會hoa去！前日有人共我講，「我有得著機會，8年前的一個正月，若有投資的確會成好額。總是我放予溜去，taⁿ彼个機會無閣轉來。」總是論趁錢毋是我著講--ê。時間就是做好事的機會-也佇時？新囝婿無佇10點，11點，12點的一刻前來，伊佇半暝來。貴重的時間行好事是當然。幾年前有兩个少年人，in親像大衛佮約拿單，對囡仔時代到大學時代，佮佇一个都市做辯護士，攏做伙。有一日相佮坐車去港口，一个欲se̍h世界，in只有一項無siāng。一个是敬虔，也一个雖然毋是懷疑者，iáu-kú teh iân-chhiân。佇車中彼个有信的想講，「阮若到旅館的確欲叫伊著信。」總是到為伊無講，in徛佇岩壁的時想講，「阮若落佇船的梯的時我欲對伊講，」伊也無。船tú欲離開的時想欲講，總是伊也無，大船越頭去，兩个相離。年半後，地球se̍h半lìn，也彼个朋友死去。Taⁿ佇伊真媠的讀冊廳這个活的人坐teh看伊死的朋友的像，也對伊講，「Ah約拿單，我的朋友，我愛你成做基督徒！也替你祈禱！」總是佇壁頂的圖的嘴唇無應。燈火to̍h到半暝，也hoa去lah。設使你佇彼時有對你的朋友講勸勉的話，是比這陣來講較好。咱佇舊年有浪費真濟機會，也taⁿ遐的過去，袂通閣來lah。

你有錢的時就是時間，你會通做大事，總是你放予過去，今仔日你kan-ta是一个店員。恁好額的人對恁，我會通講，你有錢的時，這陣就是時間，你會通起教會的時就是時間，對彼霎以來你毋捌看著時間，你會通講，「父ah，赦免我」的時就是時間；總是燈火to̍h了，恁的天父的耳仔冷到親像êng暗的風的頭前門的鎖，無teh關心恁。我姑不將著共恁講明，朋友ah，天父去lah 。恁袂通講，「父ah，我過袂得去。」恁自滿，受氣，顧家己，重眠，小膽，無關心。恁講，「後禮拜我欲講彼个。」哀ah！！後禮拜來lah，也你思想的火把teh著了lah。Ah，設使有人佮伊的朋友teh相爭，著佇這个燈猶teh to̍h的中間去佮伊相和。佇今年對別人的關係家己著清算。

1. 我佇遮欲講起chiah 的袂會閣to̍h 的燈，he是啥貨？

(a)就是囡仔時代敬虔的家庭的燈。恁雖然這霎會得著閣較好的家庭，總是舊時的厝的燈hoa去lah，一切的關心，恩惠的環境就是你佇5歲，10，15 的時間的擔袂通閣轉來。我常常想，我無袂記得我的老父的聲。這款的家庭過了，我所疼少年的囡仔，查某囡仔，設使這款的家庭的火猶teh to̍h，咱著留心佇這个，因為現時佇咱中間設使有人對咱親像老父的款teh講，保護咱，關心佇咱，反對咱，伊欲用全世界的物予伊，咱姑不將著行所chhun 的路因為to̍h了lah！

(b)就是咱的 kó͘朋友。我袂通得比伊較好的朋友，我袂通閣再聽伊的聲，伊蹛佇hiah遠，抑是去佇永遠的世界，我愛想伊所講的話，taⁿ彼个過去。Oh，我囡仔時代的朋友，恁的恩惠猶teh拍我！恁囡仔，查某囡仔，設使佇世間恁有朋友，著親切，盡忠，誠實來聽這个朋友所講的。我所疼的 kó͘朋友，tò來我遮！袂，伊袂來，to̍h了lah！去lah！

(c)猶有寫to̍h了？就是佇咱的生涯中第一代先感觸的新鮮。你kiám無想著怎樣囡仔佇幼稚的時陣就愛花？Taⁿ人來花店，也買幾若打的 chhiong-bî，伊的對媠的趣味佮歡喜著了lah。問坐佇我的後面chiah 的音樂家，in有人是先生，in kiám捌閣再親像少年的時代，就是tú-á teh學彈琴的 8音階的時彼款的趣味？的確無，音樂taⁿ是為著麵包teh勉強。Taⁿ彼个熱心了lah。退步lah，我為著你傷心就是燈to̍h了，掖佇你的聖冊的面頂有土粉，對佇你彼个無有歡喜，我來講起你起頭的疼(啟示錄2：4)。起頭你想聖冊的偉大佮彼个貴重的約束的時，目屎流佇你的嘴phoé，也看十字架的時想耶穌基督親像teh共你講話的款；總是今仔日宗教一切的故事，聖經，教會的事佇你親像to̍h了的燈火。

(d)閣這項的燈to̍h了-就是驚的燈。阮做囡仔的時，我的兄弟會記得怎樣老父佇阮暗時欲出去的時，常常借阮燈火。閣再我會記得阮放學，佇山phiâⁿ伊來chhoā阮的時，燈火細膩囥佇外衫的下面，阮囡仔規路是驚狗，豺狼，鬼仔。感謝上帝有項我現今猶teh驚，我驚死，我驚審判。細漢查某囡仔！無偌久以前，老母不時為著伊欲去，睏暗時著用燈火囥佇樓頂的椅仔，taⁿ佇伊所蹛的街市半暝攏無驚，也無驚生份人teh叫oé(オーイ)佮墓仔埔的所在。驚的燈to̍h了lah。

II. 五葩燈teh to̍h。遐的是啥貨？Kiám毋是5个最好的機會？是lah，我好膽對恁講，這个就是上帝所欲予你行好的機會，設使你袂通食過êng暗的 9點，這个機會就是較大佇你的生涯所捌行歹的眾機會。5葩燈teh to̍h，也佇這个時陣你會通比你捌反ge̍k閣較會予上帝歡喜。

1. Chiah 的燈是啥貨？予我chhat火柴來摸頭一个，-反悔的燈。這霎著按呢講；「上帝ah，可憐我這个罪人。」你本身家己點，就會to̍h。

2. 信仰的燈。「欲信啥人？佇我本身失落攏總的信仰。」按呢著，信基督，摸；就會to̍h。

3. 就是向望的燈。雖然你袂通食過êng暗的 9點來講，這是可憐，設使你有得著光iām。

4. 閣這葩是啥貨？疼的燈，我願對我的心底為著疼的人，雖然佇這个世間無人疼你，佇彼爿的世間káⁿ有。也設使佇地上佮彼爿無有一個朋友來講，上帝疼你。

5. 意志的燈。試摸看覓，就會to̍h。真奇妙的光！Ah，請咱注意這个，因為這个真oh得點予to̍h。我徛佇你佮風的中央，我捻燈心，我愛全教會佇這个寒天的 êng暗徛佇你佮風的中央，就風袂通吹hoa這个火，逐項倚靠這个，這个是人意志的燈。「無論啥人意愛來，也來the̍h活命的水」。設使這5葩燈的 火佇你teh to̍h，也為著你。就這霎tú-á起頭的全年中為著你，in(指5葩燈)欲照平坦佮成功的路予你，也全地面的年月，這个也欲綴你「直直照到完全的日。」A-men 。(對E. J. Haynes 的新年說教譯--ê)。