故梅監務牧師ê小傳
Kò͘ Muî Kam-bū Bo̍k-su ê Sió-toān
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 林學恭 Lîm Ha̍k-kiong |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第664號 |
| 日期 | 1940/7 |
| 頁數 | 9 |
白話字（原文數位化）
Kò͘ Muî Kam-bū Bo̍k-su ê Sió-toān
1940.07 tē 664 hō p.9-12
(Táu-la̍k: Lîm Ha̍k kiong)
Kuí-ji̍t chêng, hut-jiân-kan thiaⁿ-tio̍h goá só͘ siàu-liām ê lāu pêng-iú Muî Kam-bū Bo̍k-su lī- khui sè-kan. Sim chin kan-khó͘. Ū lâng ài goá Kong-pò hō͘ lâng thang siàu-liām--i. Goá iā put- chí ì-ài. Khó-sioh bē thang siá chin siông-sè. Khah iàu-kín, chiong i tī Tâi-oân ê sū, chiàu goá só͘ chai ê, kì tām-po̍h, ǹg-bāng ē thang kap lia̍t- uī saⁿ-kap siàu-liām--i.
- Chheng-liân ê sî kàu hiàn-sin
Bo̍k-su chhut-sì kap tióng-sêng tī kèng-khiân ê So͘-kek-lân. Tha̍k Kek- lah-su-ko ê Tāi-ha̍k, khîn-khîn bián- kióng, sêng-chek iu-siù, siông-siông chò Tāi-ha̍k iu-téng-seng ê tāi-piáu tī ha̍k- kài thó-lūn.
Kàu Tāi-ha̍k chut-gia̍p liáu, sim li̍p- chì ài chò Soan-kàu-su khì goā-kok thoân-tō. chóng-sī sî ki boē kàu, chiū chiām-sî tī pún-kok ê kàu-hoē chò kang.
Ū chi̍t mê-hng, khì hù chi̍t ê Soan- kàu-su ê káng-ián-hoē, kóng-khí Soan- tō-hoē ê khiàm kang. chit ê Soan-kàu-su, chiū-sī tī Tâi-oân thoân-tō ê Pa Khek-lé Bo̍k-su. Thiaⁿ i kóng-khí Tâi- oân hái-sū ê siau-sit, sim siū kám-kek. Káng-ián āu, kap Pa Bo̍k-su saⁿ-kap chē, tit-tio̍h Pa Bo̍k-su ê khoàn-iú. āu- lâi tit-tio̍h Siōng-tè ê liap-lí, kap Pa Bo̍k-su tuì Soan-tō-hoē ê chiu-soân, chiū koat-sim hiàn-sin chò Tâi-oân ê Soan-kàu-su.
- Lī-khui pún-kok lâi Tâi
Koat-sim liáu-āu, m̄-káⁿ kā i ê lāu-bó kóng, in-uī kiaⁿ-liáu lāu-bó hoân-ló, siū i chó͘-tòng, kàu beh chhut-hoat ê sî, chiah tuì lāu-bó kóng, lāu-bó kó-jiân siong-sim toā thî-khàu. Bo̍k-su thiàⁿ Chú khah koè-thâu thiàⁿ lāu-bó, sim bô siū iô-tāng, ēng chē-chē oē an-uì i ê lāu- bó. Chiū án-ni lī-pia̍t lāu-bó, chhin- chhek, pêng-iú kap hiuⁿ-lí, lo̍h-chûn.
Siāng hit chiah chûn, kî-thaⁿ iáu ū nn̄g lâng tâng-sî chì goān iû-goân beh lâi tâi-oân ê Soan-kàu-su, chiū-sī Lân Tāi-oē I-seng kap Liâm Tek-lia̍t Bo̍k- su. Siū Chú pì-iū, saⁿ lâng tī Bêng-tī 28 nî (A. D. 1895 nî), 12 goe̍h 18 ji̍t, tuì Tâi-lâm An-pêng káng pêng-an chiūⁿ- lio̍k. Chiām-sî toà tī Tâi-lâm Sin-lâu, tuì Lîm iàn-sîn Sian-siⁿ o̍h Tâi-oân ê thó͘-khiuⁿ.
- Chāi Tâi soan-kàu
Kàu Bêng-tī 29 nî boé (A. D. 1896 nî), chiū soá lâi toà Chiong-hoà Sai- mn̂g ke 226 hoan-tē. Hit-sî iáu-boē ū i-koán, chí-ū soè nn̄g-khám tiàm teh chò lé-pài ê só͘-chāi. Lé-pài-ji̍t 3, 40 lâng teh lé-pài nā-tiāⁿ. Chiām sî ēng chit nn̄g-khám chò hêng-i, soat-kàu ê lō͘-ēng, āu-lâi chiah siat-hoat oāⁿ-uī.
Bêng-tī 32 nî chiaⁿ-goe̍h, Muî Bo̍k-su khì Phêⁿ-ô͘, thâu chi̍t pái kap goá saⁿ-bat, chò-hoé pò͘-tō chò kang kuí-nā lé-pài ; āu-lâi tò-tńg lâi Chiong-hoà kap Lân I-seng chham-siâng, siá phoe hō͘ Kàu- sū-hoē, chhiáⁿ in oāⁿ Phêⁿ-ô͘ Lîm Ha̍k- kiong lâi Chiong-hoà, tit-tio̍h Kàu-sū- hoē ê chí-sī, hit nî 3 goe̍h chhe, goá chiū oāⁿ lâi toà Chiong-hoà. Tuì hit- tia̍p liáu-āu, kap i saⁿ-kap chò kang, tit-tio̍h i ê thiàⁿ-thàng, chí-tō, siū i ê kám-hoà bián-lē. Saⁿ-kap pò͘-tō 20 nî kú, keng-koè kuí-nā pah chng, lóng- chóng siat cha̍p-keng ê kàu-hoē.
Taⁿ chiong chit tiong-kan, goá siū kám-kek--ê, tāi-lio̍k kóng 4 hāng tī ē-té :
(1) I ê pò͘-tō kap siat kàu. Lūn i ê pò͘-tō ê sū, goá ū chē-chē thang siàu-liām, chóng-sī bē thang it-it lâi siá. ài khoàⁿ kuí-nā tiám.
Khoàⁿ i ê in khîn. Nā bô chhut-goā, tī Chiong-hoà chiū pài-it kàu pài-la̍k, ta̍k ê-po͘ 4 tiám khí, tī chhī-tiûⁿ lāi pò͘- tō. Nā chhut goā khì chng-siā, sī chá- chá chhut, àm-àm ji̍p, chin-chiàⁿ sī phi- seng tài-goa̍t ê in-khîn. Bô hun koâⁿ- joa̍h, bô lūn hn̄g-kīn; goá kap i chhut- khì, hán tit nn̄g lâng chò-hoé kóng, lóng-sī i tī chit chng kóng, goá chiū khì pa̍t chng kòng-lô, chio lâng lâi thiaⁿ, lâng nā chū-chi̍p, goá chiū tī-hia kóng, i khoàⁿ goá teh kóng, bô phah-sńg sî kan, koh koè-chng tī-hia kóng. Kàu tàu, kán-tan chia̍h piáⁿ phoè-tê, tiong tàu bô khoà hioh-khùn, chiū koh chiap soà. Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê in-khîn, m̄-sī goá ê pit hêng-iông ū koè-thâu, siat-sú khì khah hn̄g ê só͘-chāi, chiū ēng chi̍t ê chng-siā chò kin-kù-tē, tuì hia ta̍k-ji̍t chhut-khì kīn-hū ê po͘-thâu chò kang, kàu pài-la̍k chiah tńg-lâi Chiong- hoà.
Koh khoàⁿ i ê thun-lún kan-khó͘ Iau, chhuì-ta, bô bîn, le̍k-lō͘, ià-siān chiah ê i lóng hoaⁿ-hí thun-lún. Tong sî kau-thong put-piān, chē-chē sī pō͘ kiâⁿ, chi̍t-ji̍t kiâⁿ kuí-nā phò͘-lō͘ khì pò͘-tō sī siông-siông. Ū chi̍t mê-hng tī Khe-ô͘ pò͘-tō hó ki-hoē, poàⁿ-mê 11 tiám goā chiah soàⁿ-hoē, ko͘-put-chiong tio̍h tī-hia keh-mê; nā-sī bô tàng hioh mê, kai-chài tit-tio̍h chi̍t ê chia̍h a phiàn-hun lâng, miâ chò Kheng chek, i hó-ì, hit mê-hng goán nn̄g lâng saⁿ-kap khùn chi̍t ê toh-kuī 3 chhioh khoah, ka-chiah sio-phēng keh chi̍t-mê, sīm-chì bat tī Lâm-tâu saⁿ-kap hioh chi̍t keng hoàn-á-keng, ba̍k-sat m̄-bat kā-tio̍h se-iûⁿ lâng, hit mê-hng hō͘ ba̍k-sat kā put-chí siong-tiōng, iā sī thun-lún. Bô-lūn tek-sî put-tek-sî, siū huí pòng iā jím-siū. Chhin-chhiūⁿ án-ni ê chò kang, Siōng-tè khoàⁿ-kò͘--i, put-chí ū hāu-kó.
Ū chi̍t ji̍t, goán tī Chiong-hoà ê biō- kháu teh pò͘-tō, tú ū chi̍t ê lāu-lâng beh lâi sio-kim, thiaⁿ-tio̍h Muî Bo̍k-su teh kóng tō-lí, siū kám-tōng, li̍p-khek hoán-hoé sìn Chú, í-āu jia̍t-sim pò͘-tō, kiù lâng chē-chē. Lâng bat liû-thoân kóng, “6 ji̍t bē tê-kho͘, 7 ji̍t kóng Iâ- so͘,” chiū-sī chit ê lâng, i ê miâ kiò-chò Lāu-chìn peh, āu lâi chò tiúⁿ-ló.
Koh chi̍t lâng miâ Tân Lâi-choân, toà Toā-tō͘, beh lâi chhī-tiûⁿ bé mi̍h thiaⁿ Bo̍k-su kóng tō-lí, iā lâi hoán-hoé ji̍p kàu-hoē, soà tng tiúⁿ-ló.
Ta̍k só͘-chāi iā chéng-chí, liáu-āu chiū siat kàu-hoē. Tong-sî bu̍t-kè sio̍k, i nā khoàⁿ ū kuí kháu-chàu lâi sìn Chú, chiū soè chi̍t khám tiàm chò pài-tn̂g, chhiáⁿ thoân-tō toà hia, tāi-seng hō͘ hoē-iú hū-tam kuí goe̍h-ji̍t ê chhù-soè (tong-sî chi̍t goe̍h-ji̍t 2, 3 kho͘-gîn), āu-lâi hō͘ in hū-tam kuí goe̍h-ji̍t ê goe̍h- hōng (tng-sî chi̍t goe̍h-ji̍t 6 kho͘). Hō͘ in ná o̍h kiâⁿ, án-ni siat kàu-hoē, pò͘-tō 20 nî kú, siat 10 keng ê kàu-hoē.
Goá bat mn̄g i, “Lí án-choáⁿ chiah jia̍t-sim pò͘-tō, sī sím-mi̍h in-toaⁿ ? “ I kóng, “In-uī goá tha̍k Sèng-keng án- ni kóng, ‘Sìn ê lâng éng-oán oa̍h, m̄ sìn ê lâng éng-oán sí.’ Kì jiân chai án-ni, m̄-kam bô chín-kiù lâng, lâi hō͘ lâng éng-oán sí.” Lán boē bat khoàⁿ-tio̍h Pó-lô, iáu-kú goá kap i chò-hoé 20 tang kú, chhin-chhiūⁿ kap Pó-lô chò-hoé. Só͘-í goá kóng, “I sī Tâi-oân ê Pó-lô.”
(2) I ê khoán-thāi lâng.
Tuì thoân-kàu ê lâng. Ta̍k-nî hā- kuì, chiū chū-chi̍p Tâi-tiong khu-lāi ê thoân-kàu-su tī chi̍t só͘-chāi khui Siu- ióng-hoē, hō͘ thoân-kàu-su tit-tio̍h siu- ióng kap chē-chē lêng-sèng ê hó-mi̍h. iū-koh gâu chhoē ki-hoē tī ún-ba̍t ê tiong-kan, thé-thiap oān-chō͘ thoân-kàu- ka, chhin-chhiūⁿ Tāi-chèng 5, 6 nî, Au- chiu tāi-chiàn tong-sî, bu̍t-kè koân ê sî, i uī-tio̍h thoân-kàu-ka, tháu i ê chîⁿ-tē bô chió.
Koh tuì it-poaⁿ sìn-tô͘. It-sī tông- jîn, bô hun pîn-chiān hù-kuì, put-lūn sîn-siong kuì-kheh, iâ-ló chhoan-tông, un-jiû kiong-kèng, í-lé siong-thāi.
(3) I ê koè-ji̍t kap chû-siān.
I m̄-sī hó-koè ê lâng, pún-sin put-chí phok-sò͘, chhēng-chhah bô hó ; i ê lāu- bó bat kià iûⁿ-ho̍k lâi beh sàng i chhēng, nā-sī i koh kià tò-tńg hêng lāu-bó, in- uī kóng i nā chhēng hiah hó, lâng beh chhin-kīn--i, bô lī-piān. I só͘ chia̍h, iā sī thong-sio̍k. Bat ū chi̍t pái, chú chia̍h ê lâng kā i bé chi̍t tè thô͘-thoh-hî, nā-sī Bo̍k-su hiâm siuⁿ cheh-thoah, kiò chú- chia̍h--ê tio̍h koh koāⁿ khì hêng bē-hî--ê. Chhin-chhiūⁿ án-ni khiām i pún-sin, chiong só͘ tit ê sin-suí, ēng tī Chú ê bīn-chêng, hiàn hō͘ kàu-hoē, á-sī hiàn hō͘ chì-bî-sè ê chi̍t-ê. Só͘ chò--ê, chē-chē m̄-sī chiàⁿ-chhiú só͘ ē-thang chai-iáⁿ--ê. Lán só͘ chai, chhin-chhiūⁿ hiàn 4 chheng goā gîn khí Chiong-hoà pài-tn̂g. Kî-tha Chheng-chuí, Lâm-tâu, Chháu-tun, Jī-chuí, Khe-ô͘, Pîn-tong, Táu-la̍k téng- téng ê pài-tn̂g á-sī tē, lóng ū i chû-siān ê iân-kò͘.
(4) I ê kî-tó.
I sī kî-tó ê sèng-chiá. Put-lūn chò sím-mi̍h tāi-chì, toā kàu sè, i ēng kî-tó lâi chhut-hoat iā ēng kî-tó lâi siu-soah. Kap i chhut-khì pò͘-tō, tio̍h kî-tó, tńg- lâi iā kî-tó. Goá khì chhoē i ê sî, siông- siông tú-tio̍h i kuī-teh, chiū-sī teh kî- tó. Tī i ê toh-téng ū kàu-hoē ê miâ, iā ū thoân-kàu-chiá ê miâ kap hoē-iú ê miâ, mê-ji̍t khoàⁿ hiah ê miâ tī Chú ê bīn-chêng teh siàu-liām in. Si̍t-chāi sī kî-tó ê sèng-chiá.
- Lī-khui Tâi-oân kui-kok
Í-siōng só͘ kóng hit khoán ê chò kang, tì-kàu phah-pháiⁿ sin-thé. Choè- āu tī Tāi-ngá jiám-tio̍h jia̍t-pēⁿ (sím- mi̍h jia̍t, i-seng lóng m̄-chai), sin-thé ná bē kham-tit, chiū lī-khui Tâi-oân, tńg- khì pún-hiuⁿ; sui-jiân sin-khu lī khui Tâi-oân, iáu-kú sim bô lī-khui, tī i ê bîn-chhn̂g-chêng ū tiàu nn̄g-hāng mi̍h, sî-siông teh siàu-liām i ê kàu-hoē kap i poàⁿ seng-gâi só͘ hōng-hiàn ê Tâi-oân, Hit nn̄g-hāng mi̍h, chi̍t hāng chiū-sī kam-chià-kó, koh chi̍t hāng chiū-sī i pò͘- tō ê sî só͘ teh ēng ê hō-thâu (lat-pah). Tuì tńg-khì kàu choè-kīn, tāi-khài nn̄g goe̍h-ji̍t, i kià chi̍t tiuⁿ phoe lâi hō͘ goá, muí pái teh mn̄g Tâi-oân ê kàu-hoē, koh siàu-liām bô soah.
I sui-jiân sin-thé chin lám, iáu-kú chin bián-kióng, ū tù kuí-nā pún chheh, he̍k-sī kóng-khí kó͘-tāi ê kàu-hoē á-sī kàu-gī ê soat-bêng, put-chí hó ê chheh. Koh tī 1920 nî, siū chèng ha̍k-chiá ê soán-poa̍t, khì hoat-piáu i ê lūn-soat, put-chí hó miâ-siaⁿ, siāng-sî siū chhui- chiàn, tit-tio̍h Sîn-ha̍k Phok-sū (D.D.) ê ha̍k-uī.
- Soah i ê tio̍h-boâ
Chú chīn-tiong ê lô͘-po̍k. Goá chhin- ài ê pêng iú, Chú soah i ê tio̍h-boâ. Tī 1940 nî 2 goe̍h 28 ji̍t, kéng-tiàu i ji̍p I só͘ pī-pān khoài-lo̍k ê pâng-keng. Chiàu Sèng Sîn só͘ kóng, “Soah i ê tio̍h-boâ lâi an-hioh, i só͘ chò ê kang iā toè i” (Khé-sī-lio̍k 14 : 13).
I pí goá khah ū hok-khì, 75 nî ê chhut-goā, taⁿ tāi-seng goá tńg-khì Pē ê ke. Goá siá kuí kù siàu-liām i. Kèng-kím tui-tàu. iā goān tāi-ke thè Nuî bo̍k-su-niû kî-tó, hō͘ i oē tit Chú ê an-uì.
漢羅（Ùi原文改寫）
故梅監務牧師的小傳
1940.07 第664號 p.9-12
(斗六：林學恭)
幾日前，忽然間聽著我所數念的老朋友梅監務牧師離開世間。心真艱苦。有人愛我公佈予人通數念--伊。我也不止意愛。可惜袂通寫真詳細。較要緊，將伊佇台灣的事，照我所知--的，記淡薄，向望會通佮列位相佮數念--伊。
- 青年的時到獻身
牧師出世佮長成佇敬虔的蘇格蘭。讀格拉斯高的大學，勤勤勉強，成績優秀，常常做大學優等生的代表佇學界討論。
到大學卒業了，心立志愛做宣教師去外國傳道。總是時機未到，就暫時佇本國的教會做工。
有一暝昏，去赴一个宣教師的講演會，講起宣道會的欠工。這个宣教師，就是佇台灣傳道的巴克禮牧師。聽伊講起台灣海嶼的消息，心受感激。講演後，佮巴牧師相佮坐，得著巴牧師的勸友。後來得著上帝的攝理，佮巴牧師對宣道會的周旋，就決心獻身做台灣的宣教師。
- 離開本國來台
決心了後，毋敢共伊的老母講，因為驚了老母煩惱，受伊阻擋，到欲出發的時，才對老母講，老母果然傷心大啼哭。牧師疼主較過頭疼老母，心無受搖動，用濟濟話安慰伊的老母。就按呢離別老母、親戚、朋友佮鄉里，落船。
Siāng彼隻船，其他猶有兩人同時志願猶原欲來台灣的宣教師，就是蘭大衛醫生佮連德烈牧師。受主庇佑，三人佇明治28年（A. D. 1895年），12月18日，對台南安平港平安上陸。暫時蹛佇台南新樓，對林燕臣先生學台灣的土腔。
- 在台宣教
到明治29年尾（A. D. 1896年），就徙來蹛彰化西門家226番地。彼時猶未有醫館，只有稅兩khám店teh做禮拜的所在。禮拜日3、40人teh禮拜若定。漸時用這兩khám做行醫，說教的路用，後來才設法換位。
明治32年正月，梅牧師去澎湖，頭一擺佮我相捌，做伙佈道做工幾若禮拜；後來倒轉來彰化佮蘭醫生參詳，寫批予教士會，請in換澎湖林學恭來彰化，得著教士會的指示，彼年3月初，我就換來蹛彰化。對彼霎了後，佮伊相佮做工，得著伊的疼痛、指導，受伊的感化勉勵。相佮佈道20年久，經過幾若百庄，攏總設十間的教會。
今將這中間，我受感激--的，大略講4項佇下底：
（1） 伊的佈道佮設教。論伊的佈道的事，我有濟濟通數念，總是袂通一一來寫。愛看幾若點。
看伊的殷勤。若無出外，佇彰化就拜一到拜六，逐e晡4點起，佇市場內佈道。若出外去庄社，是早早出，暗暗入，真正是披星戴月的殷勤。無分寒熱，無論遠近；我佮伊出去，罕得兩人做伙講，攏是伊佇這庄講，我就去別庄摃鑼，招人來聽，人若聚集，我就佇遐講，伊看我teh講，無扑損時間，閣過庄佇遐講。到晝，簡單食餅配茶，中晝無掛歇睏，就閣接紲。親像這款的殷勤，毋是我的筆形容有過頭，設使去較遠的所在，就用一个庄社做根據地，對遐逐日出去近附的埠頭做工，到拜六才轉來彰化。
閣看伊的吞忍艱苦枵、喙礁、無眠、le̍k-lō͘、厭siān遮的伊攏歡喜吞忍。當時交通不便，濟濟是步行，一日行幾若鋪路去佈道是常常。有一暝昏佇溪湖佈道好機會，半暝11點外才散會，姑不將著佇遐隔暝；若是無當歇暝，佳哉得著一个食鴉片薰人，名做「卿叔」，伊好意，彼暝昏阮兩人相佮睏一个桌櫃3尺闊，ka-chiah相並隔一暝，甚至捌佇南投相佮歇一間販仔間，目蝨毋捌咬著西洋人，彼暝昏予目蝨共不止傷重，也是吞忍。無論得時不得時，受毀謗也忍受。親像按呢 的做工，上帝看顧--伊，不止有效果。
有一日，阮佇彰化的廟口teh佈道，拄有一个老人欲來燒金，聽著梅牧師teh講道理，受感動，立刻反悔信主，以後熱心佈道，救人濟濟。人捌流傳講：「6日賣茶箍，7日講耶穌，」就是這个人，伊的名叫做「老進伯」，後來做長老。
閣一人名陳來全，蹛大肚，欲來市場買物聽牧師講道理，也來反悔入教會，紲當長老。
逐所在iā種子，了後就設教會。當時物價俗，伊若看有幾口灶來信主，就稅一khám店做拜堂，請傳道蹛遐，代先予會友負擔幾月日的厝稅（當時一月日2、3箍銀），後來予in負擔幾月日的月俸（當時一月日6箍）。予in那學行，按呢設教會，佈道20年久，設10間的教會。
我捌問伊：「你按怎遮熱心佈道，是甚乜因端？」伊講：「因為我讀聖經按呢講：『信的人永遠活，毋信的人永遠死。』 記然知按呢，毋甘無拯救人，來予人永遠死。」 咱未捌看著保羅，猶過我佮伊做伙20冬久，親像佮保羅做伙。所以我講：「伊是台灣的保羅。」
（2）伊的款待人
對傳教的人。逐年夏季，就聚集台中區內的傳教師佇一所在開修養會，予傳教師得著修養佮濟濟靈性的好物。又閣gâu揣機會佇隱密的中間，體貼援助傳教家，親像大正5，6年，歐洲大戰當時，物價懸的時，伊為著傳教家，tháu伊的錢袋無少。
閣對一般信徒。一視同仁，無分貧賤富貴，不論臣商貴客，爺老 村童，溫柔恭敬，以禮相待。
（3）伊的過日佮慈善
伊毋是好過的人，本身不止樸素，穿插無好；伊的老母捌寄洋服來欲送伊穿，若是伊閣寄倒轉還老母，因為講伊若穿遐好，人欲親近--伊，無利便。伊所食，也是通俗。捌有一擺，主食的人共伊買一塊土魠魚，若是牧師嫌傷cheh-thoah ，叫主食--的著閣koāⁿ去還賣魚--的。親像按呢儉伊本身，將所得的薪水，用佇主的面前，獻予教會，抑是獻予至微細的一个。所做--的，濟濟毋是正手所會通知影--的。咱所知，親像獻4000外銀起彰化拜堂。其他清水、南投、草墩、二水、溪湖、屏東、斗六等等的拜堂抑是地，攏有伊慈善的緣故。
（4）伊的祈禱
伊是祈禱的聖者。不論做甚乜事誌，大到細，伊用祈禱來出發也用祈禱來收煞。佮伊出去佈道，著祈禱，轉來也祈禱。我去揣伊的時，常常拄著伊跪teh，就是teh祈禱。佇伊的桌頂有教會的名，也有傳教者的名佮會友的名，暝日看遐的名佇主的面前teh數念in。實在是祈禱的聖者。
- 離開台灣歸國
以上所講彼款的做工，致到扑歹身體。最後佇大雅染著熱病（甚乜熱，醫生攏毋知），身體那袂堪得，就離開台灣，轉去本鄉；雖然身軀離開台灣，猶過心無離開，佇伊的眠床前有吊兩項物，時常teh數念伊的教會佮伊半生涯所奉獻的台灣，彼兩項物，一項就是「甘蔗kó」，閣一項就是伊佈道的時所teh用的號頭（喇叭）。對轉去到最近，大概兩月日，伊寄一張批來予我，每擺teh問台灣的教會，閣數念無煞。
伊雖然身體真荏，猶過真勉強，有著幾若本冊，或是講起古代的教會抑是教義的說明，不止好的冊。閣佇 1920年，受眾學者的選拔，去發表伊的論說，不止好名聲，siāng時受推薦，得著神學博士（D. D.）的學位。
- 煞伊的著磨
主盡忠的奴僕。我親愛的朋友，主煞伊的著磨。佇 1940年2月28日，揀召伊入伊所備辦快樂的房間。照聖神所講：「煞伊的著磨來安歇，伊所做的工也帶伊」（啟示錄14：13）。
伊比我較有福氣，75年的出外，今代先我轉去父的家。我寫幾句數念伊。敬謹追悼。也願大家替梅牧師娘祈禱，予伊會得主的安慰。