以掃佮雅各

Í-sò kap Ngá-kok

文獻資訊

項目	資料
作者	劉主安 Lâu Chú-an
卷期	台灣教會公報
卷期	第660號
日期	1940/3
頁數	4-7

白話字（原文數位化）

Í-sò kap Ngá-kok

Lâu Chú-an

194003 660 hō p.4-7

A-pek-la̍h-hán ê kiáⁿ Í-sat tī 40 hoè ê sî ū chhoā Lī-pek-ka chò bó͘. Keng-koè 20 nî kú, Í-sat in-uī i ê bó͘ bô siⁿ-kiáⁿ, chiū thè i kî-kiû Iâ-hô-hoa, Iâ-hô-hoa ún-chún i ê só͘ kiû, i ê bó͘ chiū hoâi-īn. Seng-sán ê ji̍t kàu, Lī-pek-ka ū siⁿ siang-siⁿ-kiáⁿ. Toā-kiáⁿ miâ chò Í-sò, ì-sù chiū-sī “mn̂g chin kāu,” in-uī i chhut-sì ê sî, thong sin-khu chhin-chhiūⁿ phê-á-saⁿ. Tē-jī kiáⁿ miâ chò Ngá-kok, ì-sù chiū-sī “khiú kha-āu-tiⁿ,” in-uī i chhut-sì ê sî, chhiú ū khîⁿ Í-sò ê kha-āu-tiⁿ. Chit nn̄g ê kiáⁿ chhut-sì ê sî, Í-sat tú-á 0 hoè. Í-sò kap Ngá-kok sui-jiân sī siang-siⁿ-kiáⁿ, in ê sèng-chit ū toā koh-iūⁿ. I-2sò gâu phah-la̍h, siông-siông tī soaⁿ-iá; Ngá-kok chò lâng thiâm-chēng, siông-siông toà pò͘-pîⁿ-lāi. Í-sat khah thiàⁿ Í-sò, Lī-pek-ka khah thiàⁿ Ngá-kok. Tuì án-ni, āu-lâi in ê ka-têng ū siⁿ-chhut toā put-hô, tì-kàu Ngá-kok tio̍h lī-khui kò͘-hiong, khì kàu Hap-lân ê só͘-chāi, tī-hia phiau-liû iok-lio̍k 20 nî kú. Koh bô phah-sǹg i tio̍h kap i chhin-ài ê lāu-bó saⁿ-lī, it-seng tī tē-chiūⁿ bô ū koh saⁿ-kìⁿ ê ki-hoē. Kî-thaⁿ siông-sè ê kò͘-sū, chhiáⁿ tha̍k Chhòng-sè-kì 25 chiuⁿ. Taⁿ chiàu chêng ê khoán-sit, tī-chia ài lâi siūⁿ-chhut kuí-nā hāng ê kà-sī:-

1. Tio̍h kî-tó lâi tit-tio̍h in-tián soà-chiap in-tián: Chāi-chá Siōng-tè ū kā A-pek-la̍h-hán kóng beh siúⁿ-sù hō͘ i ê kiáⁿ-sun chhin-chhiūⁿ thiⁿ-nih ê chhiⁿ á-sī hái-soa ê chē. Jiân-āu ū siúⁿ-sù Í-sat lâi chò i ê hō͘-sû. Kì-jiân Siōng-tè ū chit-khoán ê iok-sok, chiū Í-sat m̄-bián kiaⁿ-liáu ē bô kiáⁿ. Chóng-sī i ê bó͘ Lī-pek-ka tī 20 nî kú ê tiong-kan lóng bô siⁿ-kiáⁿ. Tuì in pek-chhiat kî-tó liáu-sū, chiah tit-tio̍h Í-sò kap Ngá-kok. Chit ê tāi-chì hō͘ Í-sat hu-hū tit-tio̍h chin toā ê kà-sī. Chiū-sī hō͘ in chai, sui-jiân Siōng-tè ū in-tián ê iok-sok, iáu-kú lâng nā bô tì-ì lâi khún-kiû, kiaⁿ-liáu bē thang tit-tio̍h in-tián ê kè-sio̍k. Í-sat ê keng-giām iā thang chò lán chin hó ê bián-lē. Lán siông-siông chai-iáⁿ thang kî-tó Siōng-tè siúⁿ-sù in-tián, chóng-sī lán khoài-khoài bē-kì-tit uī-tio̍h in-tián ê kè-sio̍k lâi khún-kiû. Chhin-chhiūⁿ tī kàu-hoē, lán siông-siông pek-chhiat kî-kiû Siōng-tè siúⁿ-sù chi̍t-keng sin ê pài-tn̂g, chi̍t ê hó ê bo̍k-chiá, á-sī hō͘ lán só͘ teh him-bō͘ ê lâng ē thang lâi li̍p sìn-gióng. Chóng-sī tit-tio̍h in-tián liáu-āu, lán ū-sî bē-kì-tit koh kî-kiû hō͘ khah chē lâng lâi lán ê pài-tn̂g lé-pài, hō͘ lán ê bo̍k-chiá ē ke-thiⁿ khuì-la̍t thang thoân Hok-im ê chin-lí, á-sī hō͘ í-keng lâi sìn ê lâng ē ná khiā-chāi tī in ê sìn-gióng. Chit khoán ê kî-tó, lâng siông-siông khah bô koan-sim. Só͘-í tuì Í-sat ê keng-giām hō͘ lán chai “tio̍h kî-tó lâi hō͘ in-tián soà-chiap in-tián.” Siōng-tè ê in-tián sī chhin-chhiūⁿ chi̍t ê hoé. Lán m̄-thang khoàⁿ hoé í-keng to̍h lâi an-sim. Lán tio̍h sè-jī chim-chiok chhut-la̍t lâi ke-thiⁿ kî-tó ê hoé-iû, chiah ē thang pó-siú hoé ê kng kap jia̍t.

2. Í-sò kap Ngá-kok: Lūn kàu Í-sò kap Ngá-kok ê sèng-chit, thang kóng nn̄g-pêng lóng ū hó-bái: (1) Í-sò gâu phah-la̍h, siông-siông tī soaⁿ-iá. I chò lâng khóng-khài, sèng-chit sut-ti̍t, sim-koaⁿ kap goā-māu siāng-khoán. I sī khah sio̍k tī kám-chêng-tek ê lâng, khoài siū-khì, khoài piàn-oāⁿ sim. Chhin-chhiūⁿ i kin-á-ji̍t khoàⁿ toā-kiáⁿ ê bêng-hūn chò bô kè-ta̍t, bîn-á-chài uī-tio̍h sit-lo̍h chit-ê lâi ai-siong thî-khàu. I bat siū-khì Ngá-kok, siūⁿ beh hāi-sí i, chóng-sī 20 nî āu, Ngá-kok tuì Hap-lân tńg-lâi ê sî, i ū cháu-lâi ngiâ-chih i, phō i ê ām-kún, chim i. Í-sò khoàⁿ-khin toā-kiáⁿ ê bêng-hūn, uī-tio̍h chi̍t-oáⁿ ê tāu-á-thng lâi bē hō͘ i ê sió-tī. I khah tuì-tiōng sè-kan hiat-khì ê sū,khah bô tì-ì sîn-lêng ê tāi-chì, i iā bô chhin-chhiūⁿ Ngá-kok chai-iáⁿ ka-tī ê loán-jio̍k, ài chhoē Siōng-tè lâi chò i ê bo̍k-chiá. (2) Ngá-kok chò lâng thiâm-chēng, siông-siông tī pò͘-pêⁿ-lāi. I chi̍t-bīn sī ûn-sûn, chóng-sī iā ū kan-khiáu ê só͘-chāi, khi-phiàn i ê lāu-pē, khi-phiàn i ê a-hiaⁿ. Kî-thaⁿ Ngá-kok iáu-kú ū chéng-chéng ê khoat-tiám, chóng-sī i khah ū tì-ì sîn-lêng ê sū. I chai ka-tī ê loán-jio̍k, siông-siông ài chhoē Siōng-tè, kiû I lâi chò i ê tâng-phoāⁿ, lâi chò i ê bo̍k-chiá. Ngá-kok iā koh ū thun-lún thèng-hāu ê cheng-sîn. I siông-siông ū kian-kò͘ sim, kú-kú thèng-hāu kàu tit-tio̍h ta̍t-chiâⁿ i ê ǹg-bāng. Chhin-chhiūⁿ i tī Hap-lân ê sî, kam-goān jím-siū 14 nî ê lô-khó͘, kàu tit tio̍h La̍h-pan ê cha-bó͘-kiáⁿ. Koh i beh tńg-lâi Ka-lâm-tē ê sî, ū chi̍t mê-hng bat kap thiⁿ-sài saⁿ-ián. Hit-sî Ngá-kok ū khiú hit ê thiⁿ-sài, kā i kóng, “Lí nā bô kā goá chiok-hok, goá m̄ pàng lí khì.” (32:22).

Lán nā chiong Í-sò kap Ngá-kok ê chheng-liân sî-tāi lâi saⁿ-pí, kiám-chhái thang kóng Í-sò pí Ngá-kok sī khah khó-chhú. Chóng-sī nā chiong in nn̄g-lâng nî-lāu ê seng-oa̍h lâi pí-kàu, Ngá-kok si̍t-chāi toā-toā iâⁿ-koè Í-sò. Í-sò bô thàu pē-bó ê bēng-lēng, kap Ka-lâm lâng kiat-hun, i nî-lāu ê seng-oa̍h, sī chia̍h-chiú iàn-lo̍k. Nā-sī Ngá-kok nî-lāu ê kéng-gū, si̍t-chāi ū thang hō͘ lâng tông-chêng, in-uī i sit-lo̍h i só͘ thiàⁿ ê bó͘, koh i só͘ thiàⁿ ê sè-kiáⁿ Iok-sek, i siūⁿ kóng í-keng hō͘ iá-siù hāi-sí la̍h. Sui-jiân tú-tio̍h chit-khoán ê khó͘-kéng, Ngá-kok bô sit-lo̍h i chá-chêng só͘-ū ê sìn-sim, it-hoat khiam-pi tī Siōng-tè ê bīn-chêng âu-kiò kóng, “Goá bē-kham-tit thang sêng-siū Lí ê in-tián.” Cháiⁿ-iūⁿ Ngá-kok ê jîn-keh ē thang pìⁿ-chiâⁿ chit khoán ê ko-siōng. Choè-toā ê goân-in, sī sui-jiân i ū chē-chē ê khoat-tiám, nā-sī i chai-iáⁿ ka-tī ê loán-jio̍k, put-sî ài kiû Siōng-tè lâi chò i ê bo̍k-chiá. Koh i iā ū kian-sim, thun-lún kàu tit-tio̍h ǹg-bāng chiah soah. A-pek-la̍h-hán, Mô͘-se, Pó-lô iā lóng ū chit khoán ê kian-sim. Ngá-kok siàu-liân ê sî-tāi ū chē-chē ê chhò-gō͘, chóng-sī in-uī i ū chit khoán ê sìn-sim, só͘-í tit-tio̍h Thiⁿ-pē ê ín-chhoā, koh tuì chéng-chéng ê chhì-liān kap hùn-liān, hō͘ i chiām-chiām oāⁿ-sin, lâi pìⁿ-chiâⁿ hó ê phín-keh. Í-sò bô tit-tio̍h toā-kiáⁿ ê bêng-būn, Ngá-kok ē lâi tit-tio̍h, iā sī tuì Ngá-kok chit khoán ê sìn-sim. Lán séng-chhat ka-tī ê sî, siông-siông khoàⁿ-kìⁿ pún-sin ū chē-chē ê khoat-tiám, tì-kàu ū-sî sit-chì kóng. “Chhin-chhiūⁿ goá chit khoán ê lâng, thài-thó ē tit-tio̍h Siōng-tè ê in-tián.” Chóng-sī m̄-thang sit-bāng, in-uī lán nā chhin-chhiūⁿ Ngá-kok chai ka-tī ê loán-jio̍k, ài kiû Siōng-tè lâi chò lán ê bo̍k-chiá, kian-sim sìn-khò Kiù-chú, chiū ē tit-tio̍h Thiⁿ-pē ê sù-hok, hō͘ lán sim-chì oāⁿ-sin, pìⁿ-chiâⁿ hó ê jîn-keh. Chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, “Só͘-í lán nā tiàm tī Ki-tok, chiū-sī chò sin chhòng-chō ê” (II Ko-lîm-to 5:17).

1. Ngá-kok ê siū kéng-soán: Ngá-kok siū kéng-soán lâi sêng-siū toā-kiáⁿ ê bêng-hūn, m̄-sī tuì i ū hó châi-chêng, iā m̄-sī tuì i ê hó só͘ kiâⁿ, sī tuì Siōng-tè te̍k-pia̍t ê in-tián. Pó-lô tī Lô-má ê phoe (9:10-13) iā ū kóng-khí Ngá-kok siū kéng-soán, “m̄-sī chhut tī i só͘ kiâⁿ, sī chhut tī tiàu i ê.” Ngá-kok iáu-boē chhut-sì ê sî, Siōng-tè chiū ū kā Lī-pek-ka kóng, “Toā--ê beh ho̍k-sāi sè--ê.” Kì-jiân ū chit khoán ê iok-sok, chiū Lī-pek-ka m̄ eng-kai ēng put-gī ê hoat-tō͘ lâi ta̍t-chiâⁿ i ê ǹg-bāng. I kap Ngá-kok khi-phiàn Í-sat, sī tuì in giâu-gî, bô sìn-khò Siōng-tè. Só͘-í nn̄g lâng lóng ū tú-tio̍h kan-khó͘, chiū-sī Ngá-kok tio̍h phiau-liû kàu Hap-lân, tī-hia keng-koè 20 nî ê lô-khó͘, siông-siông hō͘ i ê bó-kū La̍h-pan khi-phiàn. Lī-pek-ka tio̍h kap i só͘ thiàⁿ ê kiáⁿ Ngá-kok pun-lī, iā bô phah-sǹg tī sè-kan bô koh saⁿ-kìⁿ ê ki-hoē. Chi̍t-bīn Í-sò khoàⁿ-khin toā-kiáⁿ ê bêng-hūn, tì-kàu sit-lo̍h i chò toā-kiáⁿ ê chu-keh, bô thang tit-tio̍h in-tián ê hok-khì. I-sat iā tuì i ê sim ū phian-thiàⁿ, bô ài sūn-thàn Siōng-tè ê kéng-soán, tì-kàu tú-tio̍h ka-têng ê put-hô, lâi hō͘ i ê sim siū kan-khó͘. án-ni thang kóng pē-bó kap kiáⁿ, sì ê lâng, sì khoán ê chhò-gō͘, lâi tú-tio̍h sì khoán ê kan-khó͘.

2. Siōng-tè ê liap-lí: Ngá-kok siū kéng-soán, m̄-sī chhut tī i ê hó só͘ kiâⁿ, sī chhut tī i ê siū-tiàu (Lô má 9:11). Koh lán iā chai Siōng-tè ū-sî chiong te̍k-pia̍t ê châi-lêng lâi siúⁿ-sù I só͘ kéng-soán ê lâng, án-ni lán kiám thang siūⁿ kóng Siōng-tè ū bô kong-pêⁿ mah?(Lô-má 9:14 ). Lūn “liap-lí” ê būn-tê sī chin toā, só͘-í bē thang tī-chia lâi gī-lūn, goá kan-ta ài kóng nn̄g, saⁿ hāng lâi chò chham-khó: (1) Tī Sèng-keng lāi siông-siông ū kì-chāi Siōng-tè kéng-soán lâng, hō͘ in ū te̍k-pia̍t ê châi-chêng, chóng-sī bô chi̍t-uī ū kì-chāi kóng Siōng-tè chù-tiāⁿ sím-mi̍h lâng bē-thang tit-kiù. (2) Siōng-tè ài sè-kan ta̍k lâng lóng chò hó lâng. Chóng-sī I iā ài lâng lóng ū chū-iû ê ì-chì. Beh kiâⁿ hó, m̄ kiâⁿ hó, lóng sī ta̍k lâng ka-tī ê chū-iû. Siat-sú lâng nā bô chū-iû ê ì-chì, chiū pìⁿ-chò chi̍t-chéng ê ki-khì, á-sī chhin-chhiūⁿ chi̍t khoán ê pò͘-tē-hì ang-á. Lán kiám ài án-ni? (3) Hō͘ Siōng-tè te̍k-pia̍t kéng-soán ê lâng, lóng tio̍h keng-koè chē-chē kan-khó͘ ê hùn-liān. A-pek-la̍h-hán, Mô͘-se, Pó-lô lóng ū án-ni. Siat-sú Í-sò nā siū kéng-soán, m̄-chai i ū kàu-gia̍h khuì-la̍t thang keng-koè Ngá-kok só͘ tú-tio̍h hit khoán ê khó͘-lān á-bô? (4) Siōng-tè te̍k-pia̍t kéng-soán lâng, m̄-sī beh kan-ta hō͘ hit ê lâng tit-tio̍h hok-khì, sī beh ēng in chò khì-kū, lâi hō͘ kî-thaⁿ lóng-chóng ê lâng ē thang tit-tio̍h in-tián. A-pek-la̍h-hán siū kéng-soán sī uī-tio̍h beh hō͘ khah chē lâng lâi bat Siōng-tè, tit-tio̍h chin ê sìn-gióng. Mô͘-se siū kéng-soán sī uī-tio̍h beh hō͘ i lâi ín-chhoā i ê hiaⁿ-tī keng-koè chē-chē ê hùn-liān. Pó-lô siū kéng-soán, sī uī-tio̍h beh hō͘ Chú ê Hok-im thoân khui-khoah tī ta̍k só͘-chāi. Só͘-í Siōng-tè nā hō͘ lán ū te̍k-pia̍t ê in-sù, lán m̄-thang kan-ta beh êng-kng ka-tī, tio̍h tô͘-bô͘ pa̍t-lâng ê lī-ek.

漢羅（Ùi原文改寫）

以掃佮雅各

劉主安

194003 660號 p.4-7

亞伯拉罕的囝以撒佇40歲的時有chhoā利百加做某。經過20年久，以撒因為伊的某無生囝，就替伊祈求耶和華，耶和華允准伊的所求，伊的某就懷孕。生產的日到，利百加有生雙生囝。大囝名做以掃，意思就是「門真厚，」因為伊出世的時，通身軀親像皮仔衫。第二囝名做雅各，意思就是「揪跤後tiⁿ，」因為伊出世的時，手有擒以掃的跤後tiⁿ。這兩个出世的時，以撒拄仔60歲。以掃佮雅各雖然是雙生囝，in的性質有大各樣。以掃gâu拍獵，常常佇山野；雅各做人恬靜，常常蹛布棚內。以撒較疼以掃，利百加較疼雅各。對按呢，後來in的家庭有生出大不和，致到雅各著離開故鄉，去到哈蘭的所在，佇遐漂流約略20年久。閣無拍算伊著佮伊親愛的老母相離，一生佇地上無有閣相見的機會。其他詳細的故事，請讀創世記25章。今照前的款式，佇遮愛來想出幾若項的教示：-

1.著祈禱來得著恩典紲接恩典：在早上帝有共亞伯拉罕講欲賞賜予伊的囝孫親像天裡的星抑是海沙的濟。然後有賞賜以撒來做伊的後嗣。既然上帝有這款的約束，就以撒毋免驚了會無囝。總是伊的某利百加佇20年久的中間攏無生囝。對in迫切祈禱了事，才得著以掃佮雅各。這个代誌予以撒夫婦得著真大的教示。就是予in知，雖然上帝有恩典的約束，猶過人若無致意來懇求，驚了袂通得著恩典的繼續。以撒的經驗也通做咱真好的勉勵。咱常常知影通祈禱上帝賞賜恩典，總是咱快快袂記得為著恩典的繼續來懇求。親像佇教會，咱常常迫切祈求上帝賞賜一間新的拜堂，一个好的牧者，抑是予咱所咧欣慕的人會通來立信仰。總是得著恩典了後，咱有時袂記得閣祈求予較濟人來咱的拜堂禮拜，予咱的牧者會加添氣力通傳福音的真理，抑是予已經來信的人會若徛在佇in的信仰。這款的祈禱，人常常較無關心。所以對以撒的經驗予咱知「著祈禱來予恩典紲接恩典。」上帝的恩典是親像一个火。咱毋通看火已經著(to̍h)來安心。咱著細膩斟酌出力來加添祈禱的火油，才會通保守火的光佮熱。

1. 以掃佮雅各：論到以掃佮雅各的性質，通講兩爿攏有好歹：(1)以掃gâu拍獵，常常佇山野。伊做人慷慨，性質率直，心肝佮外貌siāng款。伊是較屬佇感情tek的人，快受氣，快變換心。親像伊今仔日看大囝的名份做無價值，明仔載為著失落這个來哀傷啼哭。伊捌受氣雅各，想欲害死伊，總是20年後，雅各對哈蘭轉來的時，伊有走來迎接伊，抱伊的頷頸，唚伊。以掃看輕大囝的名份，為著一碗的豆仔湯來賣予伊的小弟。伊較對重世間血氣的事，較無致意神靈的代誌，伊也無親像雅各知影家己的軟弱，愛揣上帝來做伊的牧者。(2)雅各做人恬靜，常常佇布棚內。伊一面是溫馴，總是也有奸巧的所在，欺騙伊的老爸，欺騙伊的阿兄。其他雅各猶過有種種的缺點，總是伊較有致意神靈的事。伊知家己的軟弱，常常愛揣上帝，求伊來做伊的同伴，來做伊的牧者。雅各也閣有吞忍聽候的精神。伊常常有堅固心，久久聽候到得著達成伊的向望。親像伊佇哈蘭的時，甘願忍受14年的勞苦，到得著拉班的查某囝。閣伊欲轉來迦南地的時，有一暝昏捌佮天使相偃。彼時雅各有揪彼个天使，共伊講，「你若無共我祝福，我毋放你去。」(32：22)。

咱若將以掃佮雅各的青年時代來相比，檢采通講以掃比雅各是較可取。總是若將in兩人年老的生活來比較，雅各實在大大贏過以掃。以掃無透爸母的命令，佮迦南人結婚，伊年老的生活，是食酒宴樂。若是雅各年老的境遇，實在有通予人同情，因為伊失落伊所疼的某，閣伊所疼的細囝約瑟，伊想講已經予野獸害死啦。雖然拄著這款的苦景，雅各無失落伊早前所有的信心，益發謙卑佇上帝的面前喉叫講，「我袂堪得通承受你的恩典。」怎樣雅各的人格會通變成這款的高尚。最大的原因，是雖然伊有濟濟的缺點，若是伊知影家己的軟弱，不時愛求上帝來做伊的牧者。閣伊也有堅心，吞忍到得著向望才煞。亞伯拉罕，摩西，保羅也攏有這款的堅心。雅各少年的時代有濟濟的錯誤，總是因為伊有這款的信心，所以得著天爸的引chhoā，閣對種種的試煉佮訓練，予伊漸漸換新，來變成好的品格。以掃無得著大囝的名份，雅各會來得著，也是對雅各這款的信心。咱省察家己的時，常常看見本身有濟濟的缺點，致到有時失志講。「親像我這款的人，汰討會得著上帝的恩典。」總是毋通失望，因為咱若親像雅各知家己的軟弱，愛求上帝來做咱的牧者，堅心信靠救主，就會得著天爸的賜福，予咱心志換新，變成好的人格。親像保羅講，「所以咱若踮佇基督，就是做新創造的」(II哥林多5：17)。

1. 雅各的受揀選：雅各受揀選來承受大囝的名份，毋是對伊有好才情，也毋是對伊的好所行，是對上帝特別的恩典。保羅佇羅馬的批 (9：10-13)也有講起雅各受揀選，「毋是出佇伊所行，是出佇召伊的。」雅各猶袂出世的時，上帝就有共利百加講，「大的欲服侍細的。」既然有這款的約束，就利百加毋應該用不義的法度來達成伊的向望。伊佮雅各欺騙以撒，是對in僥疑，無信靠上帝。所以兩人攏有拄著艱苦，就是雅各著漂流到哈蘭，佇遐經過20年的勞苦，常常予伊的母舅拉班欺騙。利百加著佮伊所疼的囝雅各分離，也無拍算佇世間無閣相見的機會。一面以掃看輕大囝的名份，致到失落伊做大囝的資格，無通得著恩典的福氣。以撒也對伊的心有偏疼，無愛順趁上帝的揀選，致到拄著家庭的不和，來予伊的心受艱苦。按呢通講爸母佮囝，四个人，四款个錯誤，來拄著四款的艱苦。

2. 上帝的攝理：雅各受揀選，毋是出佇伊的好所行，是出佇伊的受召(羅馬9：11)。閣咱也知上帝有時將特別的才能來賞賜伊所揀選的人，按呢咱檢通受講上帝有無公平mah？(羅馬9：14 )。論「攝理」的問題是真大，所以袂通佇遮來議論，我干焦愛講兩，三項來做參考：(1)佇聖經內常常有記載上帝揀選人，予in有特別的才情，總是無一位有記載講上帝註定甚物人袂通得救。(2)上帝愛世間逐人攏做好人。總是伊也愛人攏有自由的意志。欲行好，毋行好，攏是逐人家己的自由。設使人若無自由的意志，就變做一種的機器，抑是親像一款的布袋戲尪仔。咱檢愛按呢？(3)予上帝特別揀選的人，攏著經過濟濟艱苦的訓練。亞伯拉罕，摩西，保羅攏有按呢。設使以掃若受揀選，毋知伊有夠額氣力通經過雅各所拄著彼款的苦難抑無？(4)上帝特別揀選人，毋是欲干焦予彼个人得著福氣，是欲用in做器具，來予其他攏總的人會通得著恩典。亞伯拉罕受揀選是為著欲予較濟人來捌上帝，得著真的信仰。摩西受揀選是為著欲予伊來引chhoā伊的兄弟經過濟濟的訓練。保羅受揀選，是為著欲予主的福音傳開闊佇逐所在。所以上帝若予咱有特別的恩賜，咱毋通干焦欲榮光家己，著圖謀別人的利益。