對廣東
Tuì Kńg-tang
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 溫榮春 Un En̂g-chhun |
| 卷期 | 台灣教會公報/北部教會 |
| 卷期 | 第658號 |
| 日期 | 1940/1 |
| 頁數 | 25-27 |
白話字（原文數位化）
Tuì Kńg-tang
Un En̂g-chhun
194001 658 hō p.25-27
Phí-jîn tī kū-nî 5 ge̍h, ū pài-bēng Tang-a Thoân-tō-hoē ê Bo̍k-su, tī Tang-kiaⁿ kap Tâi-oân siū-tio̍h chin toā ê hoan-gêng kap kek-lē, si̍t-chāi sī phí-jîn ê kong-êng kap kám-kek. uī-tio̍h chéng-chéng ê chún-pī kap to͘-ha̍p, iân-chhiân kàu 7 ge̍h 9 ji̍t, chiah tuì Ko-hiông chē chûn chhut-hoat lâi Kńg-tang, beh chhut-hoat ê sî, koh siū-tio̍h kek-goē ê sàng-hêng chin tō-siā.
Chhit ge̍h 13 ji̍t, ū kàu Kńg-tang-chhī,chin choē lâng thèng-hāu goán, chiū-sī ū chá goán chi̍t-lé-pài tāi-seng lâi ê Kūn-sim Sian-siⁿ í-ki̍p tuì chêng-pang chiū lâi ê I-kang Bo̍k-su, í-goā ū Chheng-liân-hoē ê Kong-pō͘. Sian-siⁿ kap Tiong-kok ê hiaⁿ-tī cha̍p-sò͘-miâ, í-ki̍p Tâi-oân lâi ê hiaⁿ-tī kuí-nā ê. Kàu-uī suî-sî khui hoan-gêng ê boán-chhan-hoē, hō͘ goán hui-siông kám-kek. Hit sî goá ū kám-kak tio̍h Chú ê Hok-im ê ui-le̍k. Tiàm tī Chú ê thiàⁿ ê lāi-bīn lóng bô hun-piat Iû-thài, Hi-lī-nî. Hit àm siū-tio̍h Lí Kong Sian-siⁿ ê hó-ì, ū tiàm tī in tau, i sī Tiong-kok jia̍t-sim kèng-khiân ê Ki-tok-tô͘, sui-bóng giân-gú boē thong, sim kap sim sī oē-thong, ū-sî ēng pit-tâm lâi hoē ì. Hit àm tiàm tī in tau choè ka-têng lé-pài, saⁿ-kap kám-siā Siōng-tè ò-biāu kap lí ê ín-chhoā. Goá ài tit-tio̍h chi̍t-keng tú-hó ê chhù, keh-ji̍t Lí kong Sian-siⁿ chiū àn-nāi goá khì chi̍t keng toā-lâu, sì-chàn--ê, chit keng sī i ê kong-chú Piān-hō͘-sū. Lí lāu-chó͘ Sian-siⁿ ê sū-bū-só͘, sī ēng 5 bān goā kho͘ khí--ê chin suí. I chiong chit keng thê-kióng goá choè lîm-sî ê siok-sià kap chi̍p-hoē-só͘. In-uī chit keng chhù tuì sū-piàn-āu bô lâng teh khiā, i ê kong-chú ū soá-khì Hiong-káng choè seng lí bô tī-teh. Lí Sian-siⁿ kóng, “Chit keng chhù sī goá ê, siāng sî iā-sī lí ê, goá ê chiū-sī lí ê, tiàm tī Chú bô hun lí goá, lóng sī Siōng-tè ê, put-kò Siōng-tè chiām-sî hō͘ goá koán-lí nā-tiāⁿ, só͘-í kin-á-ji̍t ū thang uī Chú lâi sú-ēng chit keng-chhù sī toā-toā kám-siā Siōng-tè ê só͘-chāi.” āu-lâi muí lé-pài-ji̍t tī-hia chū-hoē iok ū 3 ge̍h-ji̍t-kú, muí-pái 20 miâ chó-iū lâng lâi chū-chi̍p. Chóng-sī in-uī ài chi̍t-keng khah ha̍h chū-hoē ê chhù, só͘-í ū tì-ì khì chhē, āu-lâi chhē-tio̍h chi̍t-keng tī 中華北路長泰里一六號 ê Hô-ka-sû, chiū-sī Hô-sèng ê chó͘-chhù. 2 chàn khí, āu-bīn ū lé-tn̂g, iā lé-tn̂g ê lâu-téng ū Hô-sèng it-cho̍k ê sîn-chú-pâi 370 goā thé tī-teh. Goán khoàⁿ chit keng ū ha̍h-ēng, chiū kap Ji̍t-pún Chheng-liân-hoē khì tuì Léng-sū-koán sin-chhéng hit keng chhù. Keng-kè 2 ge̍h goā ji̍t, ū tit-tio̍h hú-khó, goán hui-siông ê hoaⁿ-hí, chiū suî-sî tio̍k-chhiú khì siu-lí. Chóng-sī goán tio̍k-chhiú siu-lí ê sî, hut-jiân tú-tio̍h tiong-chí ê bēng-lēng, chiū-sī Léng-sū-koán kiò goán chiām-sî tio̍h hioh-kang, in-uī kiaⁿ-liáu oē huì-khì. Che sī in-uī hit keng chó͘-chhù ê koán-lí-jîn ū thê-chhut tîn-chêng-su tī Léng-sū-koán. Koán-lí-jîn só͘ kiaⁿ--ê, chiū-sī kiaⁿ-liáu goán oē huí-hoāi in ê sîn-chú-pâi. ān-lâi goán ū khì Léng-sū hia kóng-bêng goán lâi Tiong-kok ê sú-bêng m̄-sī beh huí-hoāi, chiū-sī beh saⁿ thê-hê, goán oē pó-choân in ê sîn-chú-pâi, koh-chài khǹg sîn-chú-pâi ê 2 kai, goán bô beh sú-iōng. Tuì tī áu-ni, Léng-sū koán kap Hô chó͘-chhù ê koán-lí jîn ū liōng-kái. Chóng-sī in-uī chit ê būn-toê goá kap Chheng-liân-hoē ê Kàn-sū Hîm-kok Jîn-sam-lông Sian-siⁿ ū thèng-hāu kî-tó 3 lé-pài-kú, āu-lâi chiah koh-chài tit-tio̍h hú-khó. Tī 10 ge̍h 27 ji̍t, goán ū chiau-thāi koaⁿ-bîn kap Tiong-kok ê hiaⁿ tī, chí moē 100 goā miâ lâi hù goán ê khai-sí Thoán-tō ê sek. Hit ji̍t Tiong-kok ê Kàu-hoē ū the̍h 10 goā tè ê chiok-hō pâi-pián lâi chiok-hō goá, thang piáu-bêng in ê hoaⁿ-hí. Tī 10 ge̍h 29 ji̍t ê lé-pài-ji̍t, goán ū tī sin ê lé-pài-só͘ chū-chi̍p, u 65 miâ lâi hù-hoē, thang kóng sī hó ki-hoe.
Taⁿ Tang-a Thoân-tō-hoē tī-chia sī teh choè sím-mih kang:-
-
Tuì Tiong-kok Kàu-hoē ê kang. Hiān-sî in sī tī chiàn-loān hui-siông kám-kak put-chū-iû. In ê bo̍k-hoē-chiá toā-poàⁿ iáu-bē tńg lâi, pài-tn̂g iū pháiⁿ-khì, kî-thaⁿ chióng-chióng ê būn-toê, hō͘ in pìⁿ-choè ná chhin-chhiūⁿ bô bo̍k-chiá ê iuⁿ-kûn, in-uī bô só͘-chāi thang ho̍k-sāi Siōng-tè, chit khoán ê lâng thang lâi goán chia choè lé-pài. Ū ê tú-tio̍h siū óng-khut, goán ū chīn goán choè oē kàu khì pang chān in. Ū chi̍t-uī hū-jîn-lâng siū óng-khut, tī guî-ki-tiong ê sî, goán ū pang-chān i tit-tio̍h chū-iû, thoat lī bó͘ hong bīn ê ngō-kái. Koh chi̍t-hāng, chia ê bo̍k-su ū khah-bān tńg-lâi bô liông-hîn-chèng, uī-tio̍h án-ni in beh hóng-būn hoē-iú put-chí bô lī-piān, in-uī bô Liông-bîn-chèng siông siông siū-tio̍h hiàn-peng ê chhú-thê. uī-tio̍h chit-chân-sū goán ū thoè in siat-hoat, hō͘ in tit-tio̍h thoân-kàu-chiá ê Sin-goân-chèng-bêng-su. Tuì tī án-ni tī Kńg-tang-chhī-lâi, kok kàu-hoē ê kàu-e̍k-chiá put chí tit-tio̍h chū-iû. Hiān sî tī Kńg-tang-chhī-lāi ê sin-kàu ê lé-pài-tn̂g ū 60 goā keng, hoē-iú ū bān goā miâ, chha-put-to ū poàn-sò͘ ê kàu-hoē teh chū-chi̍p. iā Thian-chú-kàu ū chi̍t-keng ū 7000 miâ ê sìn-tô͘ tī-teh. Chóng-sī chiàu-khoàⁿ in ê kàu-hoē sui-bóng ū 60 goā keng, to̍k-li̍p ê pài-tn̂g chí-ū chiâⁿ cha̍p keng nā-tiāⁿ. Ta̍k ê pài-tn̂g muí lé-pài ū 600 goā miâ, á-sī chiâⁿ-chheng-miâ, ū-ê sī 2000 goā miâ choè lé-pài. Sui-bóng sī hiah ni̍h choē lâng choè lé-pài, in ê hiàn-kim sī chin chió. Tì-kàu hoē-iú put-chí loán-jio̍k ê khoán. Sui-sī ū to̍k-li̍p ê kàu-hoē, in ê keng-siông-huì ê toā-poàⁿ sī goā-kok ê Soan-kàu-su-hoē teh pang-chān in. Kńg-tang -chhī-lāi ê Kàu-hoē chin khiàm chū-tī, chū-ióng, chū-thoân ê cheng-sîn, só͘-í phí-jîn kìⁿ ū ki-hoē ê sî, siông-siông ū hó-táⁿ tuì in kóng-bêng kàu-hoē si̍t-chit-tek to̍k-li̍p ê iàu-kín, nā bô kàu-hoē boē khiā-chāi.
-
Tuì Soan-kàu-su ê būn-toê. Kńg-tang thang kóng sī kok-chè-tek ê to͘-chhī. Tī chhī-lāi ū 50 chó-iū ê soan-kàu-su tī-teh, chin tú-hó goá bat kap in chū-hoē 2 pái, tāi-ke saⁿ kau-poê, iā tī kò-jîn-tek kap in choè hó pêng-iú. Khí-thâu in tuì goán bô sím-mi̍h hó kám, chóng-sī khoàⁿ goán 3, 4 ge̍h ji̍t ê kang-chok, chiū khah lí-kái, hiān-sî put-chí ū hó ê kám-chêng. In ta̍k-nî put-chí choē lâng tò-khi8 pún-kok, só͘-í lán nā kap in ū hó kám-chêng, in ū lí-kái lán, chī in tò-khì pún-kok pò-kò ê sî, chiū oē pò-kò hó ê siau-sit. Tuì án-ni, kàn-chiap-tek goā-kok tuì Ji̍t-pún oē siⁿ-chhut hó kám-chêng ê ū-lūn. Goán sìn án-ni thang pang-chān kok-ka ê só͘-chāi.
-
Koh chi̍t-hāng ê toā sú-bēng, chiū-sī tuì hit pêng bîn-chiòng soan-thoân hô-pêng ê Hok-im. Chiàu goá khoàⁿ bîn-cho̍k teh-beh hô-kái m̄-sī hiah ni̍h iông-īⁿ ê sū. Chóng- sī Í-hut-só͘ 2 .14 í-hā ū kóng, “ In-uī tuì I, lán lióng-pêng chiâⁿ-choè chi̍t-ê, lâi thiah-khì hit tiong-kan saⁿ-keh ê chhiûⁿ……tuì tī si̍p-jī-kè lâi hoè-bô hit ê oan-siû.” Tuì án-ni lán chiū thang chai, bîn-cho̍k tuì bîn-cho̍k, kok-ka tuì kok-ka ê saⁿ oan-siû, teh-beh ēng sím-mi̍h chiah kái-siau oē khì? ēng bú-le̍k mah? Toàn-toàn boē lah. Chí ū Chú si̍p-jī-kè ê sio̍k-choē-ài chiah oē thang thiah-khì hit ê saⁿ keh-lī ê chhiûⁿ, lâi kái-siau hit ê oan-siû. Só͘-í phí-jîn khak-sìn beh kiàn-siat sin ê Tong-a kap Tiong-kok saⁿ ak-chhiú, saⁿ thê-hê, tû-khì Ki-tok ê thiàⁿ í-goā bô lō͘ lah. Goán lâi soé in ê kha saⁿ-kap lâu ba̍k- sái, si̍t-chián sio̍k-choē-ài chū-jiân oē thang saⁿ ak-chhiú.
Goá ǹg-bāng oē chiâⁿ-choè chi̍t-lia̍p-be̍h lâi chhiok-chìn Ji̍t Tiong kín-kín si̍t-hiān chin ê hô-pêng, thang êng-kng kui Chú. Choè-āu ài tuì lia̍t-uī pài- thok kap hi-bōng.
(1) Siông-siông thoè goán kî-tó.
(2) Nā-ū hoē-iú á sī kiû-tō-chiá í-ki̍p só͘ bat ê pêng-iú ū lâi Kńg-tang, chhiáⁿ lín thong-ti goán chai i ê chū-só͘.
(3) Siông-siông chiong kàu-hoē ê siau-sit, á-sī Tâi-oân ê siau-sit pò goán chai, goán tī īⁿ-hiong sī chin sio̍k-bo̍k, nā ū lín lâi ê phoe-sìn, sī choè goán chin toā ê uì-an.
(4) Nā-ū sím-mi̍h tha̍k kè ê sin-bûn, cha̍p-chì, su-che̍k kià lâi hō͘ goán, in-uī chia ū chin-choē chheng-liân-lâng, thang sàng in tha̍k, nā beh siá phoe ê lâng, chiàu ē-bīn án-ni siá chiū oē kàu uī:
中國廣東市中華北路長泰里十六號東亞傳道會廣東基督教會溫榮春
漢羅（Ùi原文改寫）
對廣東
溫榮春
194001 658號 p.25-27
鄙人佇舊年5月，有拜命東亞傳道會的牧師，佇東京佮台灣受著真大的歡迎佮激勵，實在是鄙人的光榮佮感激。為著種種的準備佮都合，延延到7月9日，才對高雄坐船出發來廣東，欲出發的時，閣受著格外的送行真道謝。
七月13日，有夠廣東市，真濟人聽候阮，就是有早阮一禮拜代先來的Kūn-sim先生以及對前幫就來的I-kang牧師，以外有青年會的Kong-pō͘。先生佮中國的兄弟十數名，以及台灣來的兄弟幾若個。到位隨時開歡迎的晚餐會，予阮非常感激。彼時我有感覺著主的福音的威力。踮佇主的疼的內面攏無分別猶太，希利尼。彼暗受著李Kong先生的好意，有踮佇in兜，伊是中國熱心敬虔的基督徒，雖罔言語袂通，心佮心是會通，有時用筆談來會意。彼暗踮佇in兜做家庭禮拜，相佮感謝上帝奧妙佮你的引chhoā。我愛得著一間拄好的厝，隔日李Kong先生就案內我去一間大樓，四層的，這間是伊的公子辯護士。李耀祖先生的事務所，是用5萬外箍起的真媠。伊將這間提供我做臨時的宿舍佮集會所。因為這間厝對事變後無人咧徛，伊的公子有徙去香港做生理你無佇咧。李先生講，「這間厝是我的，siāng時也是你的，我的就是你的，踮佇主無分你我，攏是上帝的，不過上帝暫時予我管理若定，所以今仔日有通為主來使用這間厝是大大感謝上帝的所在。」後來每禮拜日佇遐聚會約有3月日久，每擺20名左右人來聚集。總是因為愛一間較合聚會的厝，所以有致意去揣，後來揣著一間佇中華北路長泰里一六號的何家祠，就是何姓的祖厝。2層起，後面有禮堂，也禮堂的樓頂有何姓一族的神主牌370外體佇咧。阮看這間有合用，就佮日本青年會去對領事館申請彼間厝。經過2月外日，有得著許可，阮非常的歡喜，就隨時著手去修理。總是阮著手修理的時，忽然拄著中止的命令，就是領事館叫阮暫時著歇工，因為驚了會費氣。這是因為彼間祖厝的管理人有提出陳情書佇領事館。管理人所驚的，就是驚了阮會毀壞in的神主牌。後來阮有去領事遐講明阮來中國的sú-bêng毋是欲毀壞，就是欲相提攜，阮會保全in的神主牌，閣再囥神主牌的2階，阮無欲使用。對佇按呢，領事館佮何祖厝的管理人有諒解。總是因為這個問題我佮青年會的幹事Hîm-kok Jîn-sam-lông先生有聽候祈禱3禮拜久，後來才閣再得著許可。佇10月27日，阮有招待官民佮中國的兄弟，姐妹100外名來赴阮的開始傳道的式。彼日中國的教會有提10外塊的祝賀牌匾來祝賀我，通表明in的歡喜。佇10月29日的禮拜日，阮有佇新的禮拜所聚集，u 65名來赴會，通講是好機會。
今東亞傳道會佇遮是咧做什麼工：-
-
對中國教會的工。現時in是佇戰亂非常感覺不自由。In的牧會者大半猶袂轉來，拜堂又歹去，其他種種的問題，予in變做若親像無牧者的遊群，因為無所在通服侍上帝，這款的人通來阮遮做禮拜。有的拄著受枉屈，阮有盡阮做會到去幫贊in。有一位婦人人受枉屈，佇危機中的時，阮有幫贊伊得著自由，脫離某方面的誤解。閣一項，遮的牧師有較慢轉來無良民證，為著按呢in欲訪問會友不止無利便，因為無良民證常常受著憲兵的取提。為著這層事阮有替in設法，予in得著傳教者的新員證明書。對佇按呢佇廣東市內，各教會的教譯者不止得著自由。現時佇廣東市內的新教的禮拜堂有60外間，會友有萬外名，差不多有半數的教會咧聚集。也天主教有一間有7000名的信徒佇咧。總是照看in的教會雖罔有60外間，獨立的拜堂只有成十間若定。逐個拜堂每禮拜有600外名，抑是成千名，有的是2000外名做禮拜。雖罔是遐爾濟人做禮拜，in的獻金是真少。致到會友不止軟弱的款。雖是有獨立的教會，in的經常費的大半是外國的宣教師會咧幫贊in。廣東市內的教會真欠自治，自養，自傳的精神，所以鄙人見有機會的時，常常有好膽對in講明教會實質tek獨立的要緊，若無教會袂徛在。
-
對宣教師的問題。廣東通講是國際tek的都市。佇市內有50左右的宣教師佇咧，真拄好我捌佮in聚會2擺，大家相交陪，掖佇個人tek佮in做好朋友。起頭in對阮無啥物好感，總是看阮3，4月日的工作，就較理解，現時不止有好的感情。In逐年不止濟人倒去本國，所以咱若佮in有好感情，in有理解咱，就 in倒去本國報告的時，就會報告好的消息。對按呢，間接tek外國對日本會生出好感情的ū-lūn。阮信按呢通幫贊國家的所在。
-
閣一項的大使命，就是對彼爿民眾宣傳和平的福音。照我看民族咧欲和解毋是遐爾容易的事。總是以弗所2 .14以下有講，「因為對伊，咱兩爿成做一個，來拆去彼中間相隔的牆……對佇十字架來廢無彼個冤仇。」對按呢咱就通知，民族對民族，國家對國家的相冤仇，咧欲用啥物才改消會去？用武力嘛？斷斷袂啦。只有主十字架的贖罪愛才會通拆去彼個相隔離的牆，來改消彼個冤仇。所以鄙人確信欲建設新的東亞佮中國相握手，相提攜，除去基督的疼以外無路啦。阮來洗in的跤相佮流目屎，si̍t-chián贖罪愛自然會通相握手。
我向望會成做一粒麥來促進日中緊緊實現真的和平，通榮光歸主。最後愛對列位拜託佮希望。
(1)常常替阮祈禱。
(2)若有會友仔是求道者以及所捌的朋友有來廣東，請恁通知阮知伊的住所。
(3)常常將教會的消息，抑是台灣的消息報阮知，阮佇異鄉是真寂寞，若有恁來的批信，是做阮真大的慰安。
(4)若有啥物讀過的新聞，雜誌，書籍寄來予阮，因為遮有真濟青年人，通送in讀，若欲寫批的人，照下面按呢寫就會到位：
中國廣東市中華北路長泰里十六號東亞傳道會廣東基督教會溫榮春