歐美宗教現勢
Au Bí Chong-kàu Hiān-sè
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 賴仁聲 Loā Jîn-seng |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第632號 |
| 日期 | 1937/11 |
| 頁數 | 5-6 |
白話字（原文數位化）
Au Bí Chong-kàu Hiān-sè
Loā Jîn-seng
1937年11月632期 5-6
Kóng Au, Bí ê chong-kàu hiān-sè, chū-jiân sī chí pài Siōng-tè ê sū lâi kóng. (Khiok m̄-sī kóng Au, Bí ê lâng lóng ū pài Siōng-tè, iā m̄-sī kóng tû pài Siōng-tè í-goā lóng bô pa̍t khoán ê chong-kàu. Sui-jiân sī ū pa̍t khoán chong-kàu, sī ke̍k m̄ chiâⁿ mi̍h. Sui-jiân ū lâng bô pài Siōng-tè, chóng-sī in tāi-khài iā bô pài ngó͘-siōng). Goá só͘ kóng ê pài Siōng-tè, sī pau-hâm Thian-chú Kong-kàu-hoē, kap Sin-kàu ê chèng kàu phài lâi kóng.
Lūn beh kóng chiah ê sū, tī goá ê téng-bīn ū Soan-kàu-su, in sī tuì hia lâi--ê, ún-tàng pí goá khah chai. Koh tī goá ê tâng-poè kap hō͘-poè ê sian-siⁿ, pí goá khah thang-kng sè-kài ê tāi-sè ê lâng, ún-tàng chin chē. Hô-mi̍h-khó͘ tio̍h goá chit ê Se-êng Soan-lô͘-gâm-chio̍h, khò-sò put-mô͘ ê sió tó ê chit ê bû-ha̍k ê lōng-jîn lâi siá leh.
Bô pa̍t hāng lah. Sī in-uī goá ê kàu-hoē chóng-sò͘ put-chhut 20 liân hō͘. Thoân-tō tē put-chhut ti̍t nn̄g phò͘ liân, hoâiⁿ m̄-chai ū 7,8 lí ê tó-sū bô?(Tâi-oân lí). (Nā kóng choân Phêⁿ-ô͘ tang cháu, sai phun ê pò͘-tō chiū put-chāi chhú-hān), só͘-í khah êng, khah ū sî-kan thang gia̍h pit. iā só͘ kóng m̄-sī chhin-sin khì khoàⁿ--ê, bû-kò sī tuì chia hia ê pò-choá kap chheh só͘ tha̍k--ê, só͘-í sī chin put-ki̍p chèng Soan-kàu-su kap chèng khah chai ê sian-siⁿ só͘ siá. Só͘-í siá m̄-tio̍h, chiah kiû chu tāi-ka thek-chèng chiū-sī.
Tāi-seng lâi kóng Lō͘-se-a(露西亞). Tng Lō͘-se-a kek-bēng su-siúⁿ ê toā chí-tō-chiá ê chi̍t ê sī Má-khek-su, chú-tiuⁿ lâng ê oa̍h chí-ū sī khò mi̍h(唯物主義), it-chhè bô sêng-jīn chong-kàu ê pit-iàu. Chhia-tó hông-tè lâi cho͘-chit kiōng-sán chú-gī ê liân-pang. Chi̍t-sî kàu-hoē(chí sin-kàu kap kū-kàu lóng chāi-lāi), siū chèng-hú toā kong-kek; thiah ê thiah, pàng hoé sio-ê pàng hoé sio, sìn-tô͘ siū thâi sí-ê chē-chē. Chiong kàu-hoē kái chò lông-chhong, hoē-siā ê chin chē. Chi̍t-sî tī Lō͘-se-a thang kóng bô lâng pài Siōng-tè lah.
Má-khek-su ê hū-jîn-lâng bat chi̍t-pái chū-chi̍p chē-chē gín-ná, tng in beh chia̍h pn̄g ê sî, kā in kóng lín sìn ū Siōng-tè ē sù lâng chia̍h pá, só͘-í nā beh chia̍h ê sî lóng tio̍h kám-siā Siōng-tè. Taⁿ lín chiah ê gín-ná kî-tó khoàⁿ-māi, khoàⁿ Siōng-tè ū sù lín chia̍h á bô? Gín-ná lóng chiàu-siông lâi kî-tó, kî-tó liáu iā lóng bô tit-tio̍h sím-mi̍h. āu-lâi i koh kā in kóng taⁿ lín thang tuì goá kiû, kiû chiū tit-tio̍h. Chèng sè-kiáⁿ chiū tuì i kiû soà kám-siā, i chiong chē-chē hó chia̍h mi̍h lâi hō͘ in. āu-lâi tuì toā-lâng khún-tio̍k, tuì sè-kiáⁿ thiat-tí lâi si-hêng hoán chong-kàu ê bô sîn kàu-io̍k. Só͘-í Lō͘-se-a chi̍t-sî lâng nā kóng lūn Sîn ê sū, lâng chiū lóng chhiò chhut--lâi. Lia̍h kèng-sîn sī chi̍t hāng chin hó-chhiò ê gōng sū. Chóng-sī kàu Chú-āu 1918 nî 7 goe̍h 10 ji̍t, tē 5 hoê choân Lō͘-se-a ê tāi-hoē, hit-sî tī in ê Hiàn-hoat ê tē 12 tiâu, ū chè-tēng kóng, “uī-tio̍h beh pó-chiong lô-tōng bîn-chiòng chin liông-sim ê chū-iû; kok-ka kap kàu-hoē, kàu-hoē kap ha̍k-hāu lóng tio̍h hun-lī. iā chiong chong-kàu-tek kap hoán chong-kàu-tek soan-thoân ê chū-iû, hù-ú hō͘ lóng-chóng ê chhī-bîn.”
Kàu Chú-āu 1925 nî, tâng Lō͘-se-a ê siā-hoē chú-gī ê hiàn-hoat koh kái-chèng, kóng “uī-tio̍h beh pó-chiong khîn-lô-chiá(kóng lô-tōng bîn-chiòng, á-sī khîn-lô-chiá lóng-sī chí kok-bîn ê ì-sù), chin ê liông-sim chū-iû. Kok-ka kap kàu-hoē, kàu-hoē kap ha̍k-hāu lóng tio̍h hun-lī; koh sêng-jîn sìn-kàu kap hoán chong-kàu soan-thoân ê chū-iû tī choân jîn-bîn ê tiong-kan”.
Kàu Chú-āu 1936 nî 12 goe̍h 5 ji̍t, chiū-sī kū-nî, koh hoat sin ê hiàn-hoat, tē 124 tiâu kóng “uī-tio̍h beh pó-chiong chhī-bîn chin ê liông-sim chū-iû, tī Lō͘-se-a siā-hoē chú-gī liân-pang. Kàu-hoē kap kok-ka, ha̍k-hāu kap kàu-hoē lóng tio̍h hun-lī. Chóng-sī sêng-jîn chong-kàu-tek ê gî-tián kí-hêng, kap hoán chong-kàu-tek ê chū-iû tī choân- chhī-bîn ê tiong-kan”.
án-ni chit 3 pái ê Hiàn-hoat kái-chèng, lán thang khoàⁿ chhut 3 kù. Thâu-pái Chú-āu 1918 nî ê hiàn-hoat kóng, “Chong-kàu-tek ê soan-thoân chū-iû”. Chú-āu 1925 nî kóng “Sìn-kàu kap hoán chong-kàu-tek soan-thaôn ê chū-iû”. Chú-āu 1936 nî kóng “Chong-kàu-tek gî-tián kí-hêng ê chū-iû, kap hoán chong-kàu-tek soan-thoân ê chū-iû lóng sêng-jīn”. án-ni kek-bēng tong-chho͘ sī choa̍t-tuì pâi-kek kàu-hoē. In phah-sǹg beh tuì Lō͘-se-a tû-khì Siōng-tè.
Hit ê tāi-chì phah-sǹg lán ê Kì-ek iáu sin-sin. Lán siông-siông thiaⁿ chē-chē pài Siōng-tè ê lâng siū-thâi, pài-tn̂g pàng hoé sio, lán tāi-ke bô m̄ siong-sim thè in kî-tó. Tī lán ê kî-tó-hoē kap sè-kài kî-tó-hoē, lán bô m̄ siông-siông uī chiah ê lâi kî-tó, kiû Siōng-tè khui lō͘. Hit-sî chē-chē sìn-tô͘ lōng ke soàⁿ the̍h, cháu bô lō͘ thang khì sí, bô chi̍t lâng káⁿ hián-jiân sìn Siōng-tè.
Taⁿ cháiⁿ-iūⁿ? Tī kuí nî-chêng chiàu in hoán chong-kàu iú-le̍k ê tiau-cha, kóng choân kok ê toā-lâng iok chi̍t poàⁿ oân-choân ū hiat-ka̍k sìn-gióng, iā gín-ná lóng oân-choân tī hoán chong-kàu ê lāi-bīn lâi kàu-io̍k; thang kóng hoán chong-kàu ū sêng-kong. In só͘ tiau-cha tī ベロ,ロシヤ 20 ê to͘-chhī 220 ê hiuⁿ-chng, bô sìn-gióng ê lâng ū 65.4%. Chú-āu 1929 nî tī モスクワê toā kang-tiûⁿ 1,2000 lâng ê lô-tōng-chá[sic.], ū 88% bô sìn-gióng; án-ni in chiū toā hoaⁿ-hí.
Chóng-sī tī hiān-chāi koh chi̍t bīn neh, í-keng 3 bān í-siōng ê chong-kàu cho͘-chit kap thoân-thé tī Lō͘-se-a. iā kok chong-kàu thoân-thé lóng ū 20 miâ í-siōng ê kàu-hoē tông-chì, só͘-í thang kóng ū 60 bān í-siōng ê sìn chong-kàu ê oa̍h-tāng. iā chē-chē kàu-hoē koh khui, koh siu-lí, koh khí, koh lé-pài, Sé-lé, Sèng-chhan, Kiù-chú-tàn, Koh-oa̍h-cheh, ha̍p-hun, chòng-sek, lóng koh kong-jiân ēng kàu-hoē ê hoat-tō͘. Chē-chē bô-sîn-lūn-chiá, kiōng-sán tóng-oân, koh thiau-tî cho͘-chit beh chhia-tó chong-kàu ê kiōng-sán-tóng, chheng-liân liân-bêng ê hoē-oân, kīn-lâi iā chē-chē hoán-hoé siū sé-lé. Tī kok lâng ê ka-têng, í-keng chū-iû lâi tiàu chong-kàu-tek ê tô͘, iā chū-iû ka-têng lé-pài. Tī kàu-hoē iā í-keng chū-iû soat-kàu, sèng-koa-tuī téng-téng.
Só͘-í kàu chit-sî hiah ê hoán chong-kàu thoân-thé ê lâng, chē-chē lóng teh thó͘-khuì in ê bô chhái-kang. Khó-pí クイブイシエフchiu chi̍t-chiu, tī kek-bēng chêng ū kàu-hoē, kî-tó-hoē, kap Hoê-kàu ê sī-īⁿ kiōng 2200 uī, kàu kek-bēng ê sî siū huí kàu chhun 325 uī àm-chīⁿ teh thau chū-chi̍p. Nā-sī kàu chit sî, Chú-āu 1935 nî, tuì in tiong-kan ū chhut 60 ê ū-la̍t ê tāi-piáu-chiá, chhut-lâi ūn-tōng kàu-hoē koh khui ê sū. Kàu kū-nî Chú-āu 1936 nî, chiū ū 336 lâng chhut-lâi chò chit khoán ê ūn-tōng. M̄-nā án-ni, iā í-keng ū tiong-téng ha̍k-hāu kap sió ha̍k-hāu ê gín-ná lâi hù Chú-ji̍t-o̍h, kong-jiân ka-ji̍p kàu-hoē ê Sèng-koa-tuī. Ah! Chin kám-siā Siōng-tè, lán Chú ê khuì-la̍t, Chóng-sī in tī-hia ê sìn-tô͘, hoān iáu sī chin khó͘-chiàn. Só͘-í iā-sī tio̍h koh siàu-liām in lâi kî-tó! (Thāi-sio̍k).
漢羅（Ùi原文改寫）
歐美宗教現勢
賴仁聲
1937年11月632期 5-6
講歐、美的宗教現勢，自然是指拜上帝的事來講。(卻毋是講歐、美的人攏有拜上帝，也毋是講除拜上帝以外攏無別款的宗教。雖然是有別款宗教，是極毋成物。雖然有人無拜上帝，總是in大概也無拜偶像)。我所講的拜上帝，是包涵天主公教會，佮新教的眾教派來講。
論欲講遮的事，佇我的頂面有宣教師，in是對遐來--的，穩當比我較知。閣佇我的同輩佮後輩的先生，比我較通光世界的大勢的人，穩當真濟。何物苦著我這个西瀛珊瑚岩石，洘燥不毛的小島的這个無學的浪人來寫咧。
無別項啦。是因為我的教會總數不出20連戶。傳道地不出直兩舖連，橫毋知有7、8里的島嶼無？(台灣里)。(若講全澎湖東走，西奔的佈道就不在此限)，所以較閒，較有時間通攑筆。也所講毋是親身去看--的，無過是對遮遐的報紙佮冊所讀--的，所以是真不及眾宣教師佮眾較知的先生所寫。所以寫毋著，才求諸大家剔正就是。
代先來講露西亞(露西亞)。當露西亞革命思想的大指導者的一个是馬克斯，主張人的活只有是靠物(唯物主義)，一切無承認宗教的必要。捙倒皇帝來組織共產主義的聯邦。一時教會(指新教佮舊教攏在內)，受政府大攻擊；拆的拆，放火燒的放火燒，信徒受刣死的濟濟。將教會改做農倉，會社的真濟。一時佇露西亞通講無人拜上帝啦。
馬克斯的婦人人捌一擺聚集濟濟囡仔，當in欲食飯的時，共in講恁信有上帝會賜人食飽，所以若欲食的時攏著感謝上帝。Taⁿ恁遮的囡仔祈禱看覓，看上帝有賜恁食抑無？囡仔攏照常來祈禱，祈禱了也攏無得著甚物。後來伊閣共in講taⁿ恁通對我求，求就得著。眾細囝就對伊求紲感謝，伊將濟濟好食物來予in。後來對大人窘逐，對細囝徹底來施行反宗教的無神教育。所以露西亞一時人若講論神的事，人就攏笑出--來。掠敬神是一項真好笑的戇事。總是到主後1918年7月10日，第5回全露西亞的大會，彼時佇in的憲法的第12條，有制定講，「為著欲保障勞動民眾真良心的自由；國家佮教會，教會佮學校攏著分離。也將宗教tek佮反宗教tek宣傳的自由，賦與予攏總的市民。」
到主後1925年，同露西亞的社會主義的憲法閣改正，講「為著欲保障勤勞者(講勞動民眾，抑是勤勞者攏是指國民的意思)，真的良心自由。國家佮教會，教會佮學校攏著分離；閣成人信教佮反宗教宣傳的自由佇全人民的中間」。
到主後1936年12月5日，就是舊年，閣發新的憲法，第124條講「為著欲保障市民真的良心自由，佇露西亞社會主義聯邦。教會佮國家，學校佮教會攏著分離。總是成人宗教tek的儀典舉行，佮反宗教tek的自由佇全市民的中間」。
按呢這3擺的憲法改正，咱通看出3句。頭擺主後1918年的憲法講，「宗教tek的宣傳自由」。主後1925年講，「信教佮反宗教tek宣傳的自由」。主後1936年講「宗教tek儀典舉行的自由，佮反宗教tek宣傳的自由攏承認」。按呢革命當初是絕對排革教會。In拍算欲對露西亞除去上帝。
彼个代誌拍算咱的記憶猶新新。咱常常聽濟濟拜上帝的人受刣，拜堂放火燒，咱大家無毋傷心替in祈禱。佇咱的祈禱會佮世界祈禱會，咱無毋常常為遮的來祈禱，求上帝開路。彼時濟濟信徒弄家散宅，走無路通去死，無一人敢顯然信上帝。
Taⁿ怎樣？佇幾年前照in反宗教有力的調查，講全國的大人約一半完全有hiat捔信仰，也囡仔攏完全佇反宗教的內面來教育；通講反宗教有成功。In所調查佇ベロ，ロシヤ20个都市220个鄉庄，無信仰的人有65,4%。主後1929年佇モスクワ的大工場1,2000人的勞動者，有88%無信仰；按呢in就大歡喜。
總是佇現在閣一面neh，已經3萬以上的宗教組織佮團體佇露西亞。也各宗教團體攏有20名以上的教會同志，所以通講有60萬以上的信宗教的活動。也濟濟教會閣開，閣修理，閣起，閣禮拜，洗禮，聖餐，救主誕，閣活節，合婚，葬式，攏閣公然用教會的法度。濟濟無神論者，共產黨員，閣刁持組織欲捙倒宗教的共產黨，青年聯盟的會員，近來也濟濟反悔受洗禮。佇各人的家庭，已經自由來吊宗教tek的圖，也自由家庭禮拜。佇教會也已經自由說教，聖歌隊等等。
所以到這時遐的反宗教團體的人，濟濟攏咧吐氣in的無彩工。可比クイブイシエフ週一週，佇革命前有教會，祈禱會，佮回教的寺院共2200位，到革命的時受毀到賰325位暗靜咧偷聚集。若是到這時，主後1935年，對in中間有出60个有力的代表者，出來運動教會閣開的事。到舊年主後1936年，就有336人出來做這款的運動。毋但按呢，也已經有中等學校佮小學校的囡仔來赴主日學，公然加入教會的聖歌隊。啊！真感謝上帝，咱主的氣力，總是in佇遐的信徒，hoān猶是真苦戰。所以也是著閣數念in來祈禱！(待續)。