你佇toh-loh？
Lí tī toh-lo̍h ?
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳金然 Tân Kim-jiân |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第627號 |
| 日期 | 1937/6 |
| 頁數 | 6-8 |
白話字（原文數位化）
Lí tī toh-lo̍h?
(Chhòng 3:9)
Tân Kim-jiân
1937年6月627期 6-8
Bîn-pò liân-chài siáu-soat, “lêng-jio̍k chi tō”, só͘ biô-siá Khó͘ Iok-hān in-uī sit-loân, soà chū-pō chū-khì, tuī-lo̍h, hêng-oē put-bêng, put-ti khì-hiòng, chóng-sī i ê lāu-bó ta̍k-sî siàu-liām i; soà tì-pēⁿ, kàu beh sí ê sî iā iáu teh kiò “Iok-hān, lí tī toh-lo̍h?” Sí-ba̍k m̄-goān kheh, teh chhoē i ê kiáⁿ. Goá siūⁿ Lō͘ 15 chiuⁿ, hit ê hòng-tōng-chú ê lāu-bó ún-tàng kap chit ê sio-siāng chèng-thâu lâi chá koè-sì, só͘-í chhun i ê lāu-pē teh liâu-bāng “Goá ê kiáⁿ, lí tī toh-lo̍h?” leh! Che lóng ū piáu-bêng thiàⁿ kiáⁿ ê chêng ū loā chhiat, loā chhim. Taⁿ Siōng-tè in-uī jîn-luī tuī-lo̍h, hoān-choē ka-tī bih-teh, cháu hn̄g-hn̄g, m̄-káⁿ kìⁿ Siōng-tè. I chiū chhut-siaⁿ lâi chhoē hit lâng kóng, “Lí tī toh-lo̍h?”
Tī chit-sî lâi siūⁿ hit ê chêng-kéng: “……chiū-sī lāu-choâ, chheng-chò Mô͘-kuí, ia̍h chheng-chò Sat-tàn, bê-he̍k phó͘-thiⁿ-ē--ê” (Khé 12:9). Sè-kà[sic] ta̍k-kok lóng lia̍h choâ chò sī pháiⁿ-kuí. Hiān-kim A-lat-pek lâng iû-goân kiò choâ chò “Jiⁿ” (pháiⁿ-sîn). Ji̍t-pún ê sîn-oē teh kóng Sò͘-choáⁿ bêng-chun(素盞鳴尊), ū thâi chi̍t-boé pe̍h-thâu toā choâ, tāi-khài iû-goân sī chi̍t khoán koài chha̍t ê piáu-hō(表微[sic]). Lán nā chim-chiok lâi siūⁿ si̍t-chāi, Sat-tàn chiū-sī lāu-choâ. Chú Iâ-so͘ kóng, “Tio̍h tì-sek chhin-chhiūⁿ choâ”(Thài 10:16). Si̍t-chāi i chin gâu, iā ē chng-chò kng-bêng ê thiⁿ-sài(II Lîm 11:14), chng i ê iông-māu hō͘ i un-sūn, kú-tōng bûn-ngá, nā m̄-chai i ê lī-hāi, lâng lóng chheng i chò gī lâng; nā-sī i ê pak-lāi ū khǹg lāi-lāi ê kiàm, chhuì-tûn-ē ū to̍k(Lô 3:19). Siông-siông bih tī chháu phō teh kè-bô͘ pháiⁿ, nā it-tàn hō͘ kā-tio̍h, i koat-toàn bô beh pàng i khì. Ah? Loā-chē pêng-iú in-uī i soà pìⁿ-chò tuì-te̍k; loā-chē bó͘-kiáⁿ ê thiàⁿ-chêng soà hō͘ i chhiúⁿ-toa̍t--khì! Kiám-thang bô tî-hông mah?
- Choē chin lī-hāi.
1) Hó-chia̍h iā kah-ba̍k(Chhòng 3:6).
2) Thang him-bō͘ hō͘ lâng ū tì-huī(Chhòng 3:6).
3) Siōng-tè kiám ū-iáⁿ kóng?(Chhòng 3:6).
Iok-hān khiok ū oāⁿ oē lâi kóng:─
1) Jio̍k-thé ê su-io̍k(I Hān 2:16).
2) Ba̍k-chiu ê su-io̍k(I Hān 2:16)
3) Jîn-seng ê kiau-ngō͘(I Hān 2:16)
Chit khoán ê kò-thêng, kó͘-chá hiān-kim í-ki̍p chiong-lâi bô piàn-oāⁿ, O.A. Curtis ū ēng hiān-tāi ê oē lâi piáu-hiān i.
1) Jio̍k-thé ê khat-bōng(肉的渴望).
2) Sè-kài-tek ho͘N3-kî-sim(世界的好奇心)
3) Chū-kí chú-tiuⁿ(自己主張)
Sat-tàn si̍t-chāi chin lī-hāi, liân Siōng-tè ê Kiáⁿ Iâ-so͘ i to ēng siāng chit hō chhiú-toāⁿ lâi beh ín-iú I.
1) Tio̍h kah chit ê chio̍h pìⁿ-chò.
2) ēng thiⁿ-ē bān-kok hō͘ I khoàⁿ.
3) Tuì chia ka-tī tiô--lo̍h-khì(Lō͘ 4:3─12)
Chóng-sī lán ê Chú saⁿ-tâng ū hoeh-bah ê thé, hoān-sū pêⁿ-pêⁿ ū siū-chhì, nā-sī bô choē, án-ni chiah ē pang-chān siū-chhì ê lâng (Lâi 2:18, 4:15). Taⁿ lán ū chit hō gâu thé-thiap lán ê Chè-si-thâu, kiám m̄-tio̍h lâi chiū-kīn in-tián ê chō-uī mah? Chóng-sī lán tio̍h koh chù-ì chi̍t-hāng ê lī-hāi; Chiū-sī m̄-nā bán i ê koé-chí, chia̍h i nā-tiāⁿ.
4) Soà hō͘ i ê tiōng-hu, i ia̍h chia̍h i. Ai-ah! Choē ê lī-hāi ah! Chiū-sī siā-hoē-tek kám-hoà(社會的感化) lah! Choē-ok ê thoân-jiám, pháiⁿ ê kám-hoà, si̍t-chāi chin thang kiaⁿ ah!
- Choē ê kiat-kó, ─Bān-sū lóng piàn-oāⁿ:─
1) Chhin-ài ê Siōng-tè, pìⁿ-chò thang kiaⁿ ê Siōng-tè, ─ka-tī bih, m̄-ài thiaⁿ Siōng-tè ê siaⁿ. Lâng teh chú-tiuⁿ bô sîn lūn, chiū-sī kiaⁿ-liáu i ê choē hián-bêng, só͘-í chiah hó͘-jīn Siōng-tè ê hián-bêng, só͘-í chiah hó͘-jīn Siōng-tè ê chûn-chāi, bián-tit i ê sim siū chek-pī. In-uī àm oàn-hīn kng(Hān 3:19, 20).
2) Chū-iû siū chhiúⁿ-toa̍t. In-uī lām-ēng chū-iû, só͘-í tì-kàu bē-tit chū-iû, lâng hiâm thàn lu̍t-hoat, kui-kí, bô chū-iû, chiū tì-kàu tio̍h siū sok-pa̍k, kaⁿ-kìm, só͘-í goá bat kóng, “Sok-pa̍k chiah sī chū-iû.” Chiū-sī chit ê chin-lí lah!
3) Thó͘-tē siū chiù-chó͘. Siōng-tè khoàⁿ I it-chhè só͘ chō--ê. Khoàⁿ ah! Chin hó (Chhòng 1:31). Thó͘-tē só͘ chhut lóng sī hó, taⁿ chiū seⁿ chhì-phè kap che̍k-lê.
4) Lô-tōng sîn-sèng(勞働神聖), pìⁿ-chiâⁿ lô-khó͘. Pún-jiân sī chò kiáⁿ, só͘-í kìⁿ só͘ chò ê kang chin khoài-lo̍k. Taⁿ siū koáⁿ chhut, sī chò lô͘-châi, taⁿ só͘ chò ê kang sī put-tek-í chò--ê, sī khó͘-thàng, chi̍t-sì-lâng sī lô-khó͘ lah!
5) Koh kui tī thô͘-hún(Thoân 12:7). Siōng-tè chhòng-chō lâng ê pún-ì sī beh lóng hō͘ i chhin-chhiūⁿ I-lo̍k bô kìⁿ-tio̍h sí(Chhòng 5:24). Nā-sī taⁿ lâng chiū ka-tī khui bōng khòng-khang lah! Choē ji̍p sè-kan, sí iā tuì choē ji̍p, án-ni sí piàn-piàn kàu tī chèng-lâng lah! (Lô 5:12).
Taⁿ í-keng hoān-choē lah! Siōng-tè teh kiò lah! Chai kiàn-siàu lah! Chiū ka-tī pīⁿ bû-hoa-kó-hio̍h beh lâi am! Chóng-sī m̄-chai-kio̍h[sic] chhiū-hio̍h am kiàn-siàu bē tiâu, sim-lāi ko̍h[sic] bô suí, chiū ēng koà kim-khì, pīⁿ thâu-mn̂g, chhēng suí-saⁿ iā sī am bē tio̍h(chham-khoàⁿ I Pí 3:3,4).
In-uī khò ka-tī ê gī, bô lâng ē-tit chheng-chò gī, Siōng-tè chiū uī-tio̍h jîn-luī pī-pān phoê chò i-ho̍k án-ni chiū-sī tio̍h ū hi-seng, ū lâu-hoeh, in-uī nā bô lâu-hoeh, chiū bô sià-bián (Lō͘ 9:22). Taⁿ Iâ-so͘ bat uī-tio̍h lán ê choē siū kè-sàng, lâu-hoeh; koh uī-tio̍h lán ê chheng-chò gī lâi tit-tio̍h koh-oa̍h lah! (Lô 4:25). Só͘-í lán tio̍h siông-siông chhēng Chú Iâ-so͘ Ki-tok lah! (Lô 13:14). Nā bô chhēng Ki-tok ê gī--ê, beh siū koáⁿ-tio̍k(Thài 22:11─14).
Ah! Siōng-tè kàu chit-sî iáu teh kiò “Lí tī toh-lo̍h?” Ji̍t liâng-léng ê sî, bān-mi̍h hioh-khùn ê sî, chiàⁿ-sī liông-sim kak-chhéⁿ ê sî, chit sî chiàⁿ hó thiaⁿ Siōng-tè ê siaⁿ. Nā-sī lâng bô beh thiaⁿ, hoán-tńg ài bih tī chhiū-tiong, cháu-khì chhia-hoa iàn-lo̍k ê só͘-chāi, lâi phah bô Siōng-tè ê siaⁿ, bô ài o̍h tang-hng ê phok-sū tui-chhoē chhut-sì chò Iû-thài lâng ê Ông tī toh-lo̍h? (Thài 2:2). Choē-jîn tui-chhoē Kiù-chú, âu-kiò ê siaⁿ “Kiù-chú tī tah-lo̍h?” Kap Siōng-tè chhoē choē-jîn “Lí tī toh-lo̍h?” Tuì Ki-tok ê Si̍p-jī-kè saⁿ liân-chiap.
Ki-tok tī Si̍p-jī-kè tû-khì hit ê oan-siû……tuì Si̍p-jī-kè kap Siōng-tè hô(Hut 2:13─16).
漢羅（Ùi原文改寫）
你佇toh-lo̍h？
(創 3：9)
陳金然
1937年6月627期 6-8
民報連載小說，「凌辱之道」，所描寫許約翰因為失戀，紲自暴自棄，墮落，行衛不明，不知去向，總是伊的老母逐時數念伊；紲致病，到欲死的時也猶咧叫「約翰，你佇toh-lo̍h？」死目毋願瞌，咧揣伊的囝。我想路15章，彼个放蕩子的老母穩當佮這个相siāng症頭來早過世，所以賰伊的老爸咧瞭望「我的囝，你佇toh-lo̍h？」leh！這攏有表明疼囝的情有偌切，偌深。Taⁿ上帝因為人類墮落，犯罪家己覕咧，走遠遠，毋敢見上帝。伊就出聲來揣彼人講，「你佇toh-lo̍h？」
佇這時來想彼个情境：「……就是老蛇，稱做魔鬼，亦稱做撒旦，迷惑普天下--的」(啟 12：9)。世界逐國攏掠蛇做是歹鬼。現今阿拉伯人猶原叫蛇做「Jiⁿ」(歹神)。日本的神話咧講素盞鳴尊，有刣一尾白頭大蛇，大概猶原是一款怪賊的 表號(表微[sic])。咱若斟酌來想實在，撒旦就是老蛇。主耶穌講，「著智識親像蛇」(太10：16)。實在伊真gâu，也會裝做光明的天使(II 林 11：14)，裝伊的容貌予伊溫順，舉動文雅，若毋知伊的厲害，人攏稱伊做義人；若是伊的腹內有勸利利的劍，喙唇下有毒(羅 3：19)。常常覕佇草抱咧計謀歹，若一旦予咬著，伊決斷無欲放伊去。啊？偌濟朋友因為伊紲變做對敵；偌濟某囝的疼情紲予伊搶奪-去！敢通無持防mah？
- 罪真厲害。
1)好食也佮目(創 3：6)。
2)通欣慕予人有智慧(創 3：6)。
3)上帝敢有影講？(創 3：6)。
約翰卻有換話來講：─
1)肉體的私慾(I 翰 2：16)。
2)目睭的私慾(I 翰 2：16)
3)人生的驕傲(I 翰 2：16)
這款的kò-thêng，古早現今以及將來無變換，O. A .Curtis有用現代的話來表現伊。
1)肉體的渴望(肉的渴望)。
2)世界tek好奇心(世界的好奇心)
3)自己主張(自己主張)
撒旦實在真厲害，連上帝的囝耶穌伊都用siāng這號手段來欲引誘伊。
1)著教這个石變做。
2)用天下萬國予伊看。
3)對遮家己趒--落去(路4：3─12)
總是咱的主相同有血肉的體，凡事平平有受試，若是無罪，按呢才會幫贊受試的人(來2：18，4：15)。Taⁿ咱有這號gâu體貼咱的祭司頭，敢毋著來就近恩典的座位mah？總是咱著閣注意一項的厲害；就是毋但挽伊的果子，食伊nā-tiāⁿ。
4)紲予伊的丈夫，伊亦食伊。Ai-ah！罪的厲害啊！就是社會tek感化(社會的感化)啦！罪惡的傳染，歹的感化，實在真通驚啊！
- 罪的結果，─萬事攏變換：─
1)親愛的上帝，變做通驚的上帝，─家己覕，毋愛聽上帝的聲。人咧主張無神論，就是驚了伊的罪顯明，所以才否認上帝的顯明，所以才否認上帝的存在，免得伊的心受責備。因為暗怨恨光(翰 3：19，20)。
2)自由受搶奪。因為濫用自由，所以致到袂得自由，人嫌趁律法，規矩，無自由，就致到著著受束縛，監禁，所以我捌講，「束縛才是自由。」就是這个真理啦！
3)土地受咒詛。上帝看伊一切所造--的。看啊！真好(創 1：31)。土地所出攏是好，taⁿ就seⁿ刺phè佮蒺藜。
4)勞働神聖，變成勞苦。本然是做囝，所以見所做的工真快樂。Taⁿ受趕出，是做奴才，taⁿ所做的工是不得已做--的，是苦痛，一世人是勞苦啦！
5)閣歸佇塗粉(傳12：7)。上帝創造人的本意是欲攏予伊親像以諾無見著死(創 5：24)。若是taⁿ人就家己開墓壙空啦！罪入世間，死也對罪入，按呢死遍遍到佇眾人啦！(羅 5：12)。
Taⁿ已經犯罪啦！上帝咧叫啦！知見笑啦！就家己辮無花果葉欲來掩！總是毋知kioh樹葉掩見笑袂牢，心內閣無媠，就用掛金器，辮頭毛，穿媠衫也是掩袂著(參看I彼3：3，4)。
因為靠家己的義，無人會得稱做義，上帝就為著人類備辦皮做衣服按呢就是著有犧牲，有流血，因為若無流血，就無赦免(路9：22)。Taⁿ耶穌捌為著咱的罪受解送，流血；閣為著咱的稱做義來得著閣活啦！(羅 4：25)。所以咱著常常穿主耶穌基督的義啦！（羅13:14）。若無穿基督的義--的，欲受趕逐(太22：11─14)。
啊！上帝到這時猶咧叫「你佇toh-lo̍h？」日涼冷的時，萬物歇睏的時，正是良心覺醒的時，這時正好聽上帝的聲。若是人無欲聽反轉愛覕佇樹中，走去奢華宴樂的所在，來拍無上帝的聲，無愛學東方的博士追揣出世做猶太人的王佇toh-lo̍h？(太2：2)。罪人追揣救主，喉叫的聲「救主佇tah-lo̍h？」佮上帝揣罪人「你佇toh-lo̍h？」對基督的十字架相連接。
基督佇十字架除去彼个冤仇……對十字架佮上帝和(弗 2：13─16)。