恁有餅偌濟？
Lín ū piáⁿ loā-chē?
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 明有德 Bêng Iú-tek |
| 卷期 | 台灣教會公報/芥菜子 |
| 卷期 | 第626號 |
| 日期 | 1937/5 |
| 頁數 | 24-26 |
白話字（原文數位化）
Lín ū piáⁿ loā-chē?
Bêng Iú tek
1937年5月626期 24-26
I. Chú-tiuⁿ
Siá saⁿ nî ūn-tōng ê sū, nā bô siá Sèng-keng chiū bô sím-mi̍h thang siá, in-uī nā bô Sèng-keng chiū boē-oē ūn-tōng sím-mi̍h. Bô Sèng-keng chiū beh cháiⁿ-iūⁿ bat Chú Iâ-so͘ Ki-tok? Bô Sèng-keng chiū beh cháiⁿ-iūⁿ kap Chú kau-poê lâi kî-tó? Bô kî-tó beh cháiⁿ-iūⁿ si̍t-hêng Chú ê lō͘?
Chit ge̍h ji̍t(4 ge̍h hūn) 3 nî ūn-tōng ê Sèng-keng gián-kiù, chiū-sī Chú Iâ-so͘ chiong 5 ê piáⁿ nn̄g bé hî hō͘ 5000 lâng chia̍h hit chām. Siá chit phiⁿ ê sî, ū teh khoàⁿ Iok-hān Hok-im-toān 6:1-15. iáu-bē tha̍k chi̍t chām ê tāi-seng, ài tha̍k Má-khó 6:32-46; Má-thài 14:13-23; Lō͘-ka 9:10-18. Nā-sī tāi-seng tha̍k chit kuí chām, chiū khah oē bêng-pe̍k Iok-hān só͘ kì ê.
“Ū choē-choē lâng tè I, sī in-uī khoàⁿ-kìⁿ I só͘ kiâⁿ tī pīⁿ-lâng ê sîn-jiah. Iâ-so͘ chiūⁿ soaⁿ, chiū kap I ê ha̍k-seng chē tī hia.” Hiah ê lâng nā-sī kan-ta in-uī khoàⁿ-kìⁿ I kiâⁿ tī pīⁿ-lâng ê sîn-jiah chiah tè I, chiū hiah ê lâng sî bô kàu-gia̍h bêng-pe̍k Chú ê ì-sù. Sui-jiân in chin kám-sim, iáu-kú thang kóng in bô bêng Chú ê ì-sù. In lī-khui ka-kī ê só͘-chāi chin hn̄g. uī-tio̍h beh tè Iâ-so͘ khì, in bô hiâm kan-khó͘, bô kiaⁿ koâⁿ, joa̍h; bô hiâm iau, chhuì-ta, iā ū kiâⁿ-lō͘ kàu in toā pō͘-hūn só͘ m̄-bat kàu ê só͘-chāi. Tiong-kan ū khah hán-tit chhut-mn̂g ê phoà-pīⁿ lâng: in iā-sī kàu tī hit só͘-chāi. Sui-jiân in beh tè Iâ-so͘, thang kóng sī put-chí kám-sim, iáu-kú bô bêng-pe̍k Chú ê ì-sù. Sui-jiân ū tuì Chú tit-tio̍h chin toā ê kám-tōng, iáu-kú in m̄-chai I hi-seng loā-choē chiah oē kám-tōng lâng kàu án-ni.
Iâ-so͘ chai hiah ê lâng ê sim bô? Ū, chin chai-iáⁿ. I khoàⁿ-kìⁿ in ū chin kám-kek á bô? Ū, I iā sī chin tông-chêng in. I chai in bô bêng-pe̍k I ê Pē ê ì-sù, só͘-í I chin khoà-lū. I iû-goân khoà-lū I ê ha̍k-seng, só͘-í ū siūⁿ beh chhoā in kàu chi̍t ê chēng-chēng ê só͘-chāi kî-tó. I ê ha̍k-seng choè kang tńg-lâi, só͘ pò-kò ê hō͘ Chú chai in ū pìⁿ-choè khah léng-sim ê lâng. Chhe in chhut-khì ê Thiⁿ Pē ê sim, in teh beh boē kì-tit. Só͘-í Chú ài chhoā in khì khòng-iá siu-ióng. Chóng-sī kui toā-tīn ê lâng tè in khì. In-uī án-ni, chiàu khoàⁿ Chú ê ha̍k-seng Bô sím-mi̍h ki-hoē thang siu-ióng. Iâ-so͘ khoàⁿ-kìⁿ hiah ê kui toā-tīn ê lâng chiū lîn-bín in. In-uī chhin-chhiūⁿ iûⁿ bô bo̍k-chiá, chiah ēng choē-choē hāng kà-sī in.
Hit-sî in tiong-kan ū choē-choē ê lâng beh khì Iâ-lō͘-sat-léng hù Poâⁿ kè-choeh ê toā iân-sia̍h kap lāu-jia̍t. Iâ-so͘ khoàⁿ-kìⁿ in chin kám-kak tio̍h ēng chi̍t ê toā būn-toê hō͘ in. I ê ha̍k-seng tek-khak uī-tio̍h hit ê hūn-toê put-chí tio̍h-kiaⁿ, in-uī siat-hoat hit khoán ê būn-toê sī put-chí uî-lân ê sū. Chú ū mn̄g Hui-le̍k kóng, “Lán beh tuì tó-uī boé piáⁿ lâi hō͘ chiah ê lâng chia̍h ah?” I kóng án-ni sī teh chhì Hui-le̍k khoàⁿ I ū teh siūⁿ tio̍h ēng sím-mi̍h hong-hoat lâi siat-hoat á-bô? Chóng-sī Hui-le̍k bô sím-mi̍h teh siūⁿ, sī kan-ta bóng-bóng teh kan-khó͘, siūⁿ kóng, tio̍h ū chîⁿ chiah oē choè chi̍t khoán; goán bô hiah choē chîⁿ, só͘-í boē oē siat-hoat hiah toā ê sū. Sū-si̍t Hui-le̍k ìn án-ni, ū piáu-bêng i bô ài chhap hit ê tāi-chì, liân chi̍t-sut-á beh kap Chú saⁿ-kap siat-hoat ê sim mā bô. Chóng-sī pa̍t ê ha̍k-seng bô chhin-chhiūⁿ Hui-le̍k, in ū teh siūⁿ ài lâi pang-chān, só͘-í kóng, “Tī chia ū chi̍t ê gín-ná ū 5 ê toā-be̍h-piáⁿ, nn̄g bé hî”. Kóng kàu chia chiū chhin-chhiūⁿ sit-lo̍h khí-thâu ê cheng-sîn ê khoán kóng, “Chóng-sī chiah ê hō͘ hiah choē lâng ū kàu tá-lo̍h?” Chú chai-iáⁿ An-tek-lia̍t sui-jiân tām-po̍h giâu-gî, m̄-kú tām-po̍h ū sìn-gióng thang hiàn choè tàu pang-chān ê lō͘-ēng. Gín-ná ê tiám-sim kap An-tek-lia̍t ê sìn-gióng, oē choè Chú hó-ēng ê mi̍h.
Hit-sî Chú ū toā siaⁿ kiò hiah ê lâng lóng chē tī chháu-po͘. In-uī in khiā-teh thiaⁿ Chú ê oē put-chí kú, só͘-í hoaⁿ-hí thàn I lâi chē. Tī Chú ê sin-piⁿ hit ê gín-ná iā teh khiā. Tek-khak 5000 lâng ê ba̍k-chiu lóng chù-ba̍k teh khoàⁿ Chú, teh chù-ì I só͘ beh choè ê sū. Gín-ná khiā tī hia teh chhòng siáⁿ-hè? Beh chiong i ê 5 ê piáⁿ kap nn̄g bé hî hiàn hō͘ Chú, á m̄-sī? Sī, chiàu khoàⁿ, sī án-ni. Chin kî-koài. Khoàⁿ hit ê gín-ná ê bīn chhin-chhiūⁿ ū chin hoaⁿ-hí beh hiàn i só͘ ū ê. Taⁿ Chú beh cháiⁿ-iūⁿ? M̄-chai beh the̍h á bô? Ū, chiū án-ni the̍h, kia̍h-ba̍k, ǹg thiⁿ chiok-siā, peh piáⁿ pun hō͘ chèng-lâng. Hit-sî ū sím-mi̍h lâng hoaⁿ-hí tàu siat-hoat lâi pun hit ê mi̍h á-bô? Gín-ná ū hoaⁿ-hí á bô? Ū, m̄-bián kóng. Tek-khak oē choè thâu lâi pang-chān Chú . Ha̍k-seng cháiⁿ-iūⁿ? In hit-sî kiám-chhái chin bô êng. M̄-kú the-sî iā boē ēng-tit. M̄-káⁿ the .Kàu lō͘-bé in lóng chia̍h pá. Sū-si̍t bô kàu ê būn-toê, pìⁿ-choè ū chhun ê būn-toê. Chiong hit ê chhun ê beh cháiⁿ-iūⁿ? Chú koh chài siat-hoat. I bô ài hō͘ hit ê chhun ê lâi phah-sńg. Chèng-lâng koh chi̍t pái kî-koài, in-uī khoàⁿ-liáu chhin-chhiūⁿ chió-chió ê sut-á khioh khí-lâi ê sî ū moá 12 kheng.
Tī chit chām ê Sèng-keng ū thang khoàⁿ Chú Iâ-so͘ kap I kuí-nā ê bô sím-mi̍h oē choè kang ê ha̍k-seng tī 5000 lâng ê siā-hoē tiong lâi choè Siōng-tè ê kang, chóng-sī ū chióng-chióng ê chó͘-tòng tī-teh. I ê ha̍k-seng khiàm ióng-khì, it-poaⁿ lâng kiaⁿ-hiâⁿ, kan-khó͘, bô it-tì ê cheng-sîn tī-teh. Chú ê cheng-sîn in iáu-bē bat, in oē-hiáu khò ka-tī nā-tiāⁿ, iáu-bē oē-hiáu thoè pa̍t lâng siūⁿ, boē-hiáu saⁿ pang-chān, boē-hiáu hi-seng. Chóng-kóng bô to̍k-li̍p ê cheng-sîn. Chú mn̄g kóng, “Lín ū piáⁿ loā-choē?”…… “ Khì khoàⁿ bāi !”
Lán ê kàu-hoē kiám-chhái iû-goân sī chhin-chhiūⁿ hit-sî ê ha̍k-seng. Chóng-sī Chú kiám-chhái tī lán ê tiong-kan teh mn̄g? “Lín ū khuì-la̍t loā-choē? Lín ū to̍k-li̍p kàu-hoē loā-choē? Lín ū chí-tō-chiá loā-choē? Lín ū tiúⁿ-ló, chip-sū loā-choē? Lín ū chheng-liân-lâng loā-choē? Lín ū Chú-ji̍t-o̍h kàu-oân loā-choē? “Khì khoàⁿ bāi!”
•I. Kang-chok
Saⁿ nî ūn-tōng chhun-kuì te̍k-pia̍t thoân-tō ê kang-chok, tī 4 ge̍h tiong ū hun choè nn̄g tuī.
(1)Se-pō͘ tuī: Ū la̍p Bo̍k-su, Chiong Bo̍k-su,Kai Sian-siⁿ, Chhoà Bo̍k-su, Ko Bo̍k-su tī Se-pō͘ kok kàu-hoē nn̄g ji̍t kan ê káng-ián.
(2)Tang-pō͘ tuī: Ū Tīⁿ Bo̍k-su, Un Bo̍k-su, Siau Kàu-su tuì Tâi-tang
kàu Sui-huī ê kok kàu-hoē, nn̄g ji̍t kan ê káng-ián.
1.Kong-po͘ Kàu-hoē. Sì ge̍h 10 ji̍t àm ê káng-ián, ū pah-saⁿ lâng chū-chi̍p. Keh-ji̍t lé-pài-ji̍t ū khui Hô-hoē, soán-kú Tióng-chip, ē-po͘-sî ū Tông-hoē seng-keh chiok-hō-hoē kap kèng-ló-hoē, iā àm-sî iû-goân káng-ián, lóng-chóng chin sēng-hoē.
Chit keng kàu-hoē ū 60 nî ê le̍k-sú,hoē-iú keng-kè choē-choē kan-khó͘ kap guî-hiám khiā-chāi tī Chú. Chho͘-tāi ê sìn-tô͘ í-keng bô tī chit sè-kan, hiān-chāi ê hoē-iú sī tē 2, tē 3 tāi ê. Kèng-ló-hoē ê sî ū khoàⁿ 21 ê 60 hè í-siōng ê lāu hoē-iú. In iā bat ū kuí nā chām ê sî-kî tú-tio̍h hoē-iú chhin-chhiūⁿ léng-sim beh sì-soàⁿ, choè lé-pài chin chió; chóng-sī kai-chài chit nn̄g nî lâi, hoē-iú chiām-chiām koh tò-tńg-lâi sèng-soaⁿ, tāi-ke put-chí tì-ì Siōng-tè kok beh chiâⁿ tī toē-nih. Hiān-chāi chhut-se̍k 80 miâ, ū-sî ū 140 lâng chū-chi̍p. Chóng-sò͘ ū 400 miâ, chi̍t poàⁿ sī gín-ná, iā hoē-oân (toā-lâng) 100 miâ, kiû-tō-chiá 100 miâ. Hō͘-sò͘ 59 hō͘, sī put-chí ū īⁿ-chhái ê kàu-hoē.
Chit pái in ū soán-kú Tiúⁿ-ló 6 miâ: Bo̍k Kim-lâi, Toh Ki-lio̍k, Lô ióng, Phoaⁿ Chheng, Tâm Tiong-gī, Toh la̍p-lí, Phoaⁿ Bêng, Tiuⁿ--sī Biāu, Lū A-pān, Bo̍k Hui-goân. Tāi-ke ê cheng-sîn put-chí hó, iā kám-kak in ê chek-jīm tī Tang-pō͘ Kàu-hoē. Hiān-chāi pài tn̂g siuⁿ-soè, choē-choē khiā tī goā-bīn, bô-kú tek-khak oē khoàⁿ-kìⁿ sin ê lé-pài-tn̂g, khoàⁿ in ê sè-bīn, liâm-piⁿ oē chhiáⁿ bo̍k-su.
- Sin-khui-hn̂g Kàu-hoē. Sì ge̍h 13, 14 nn̄g àm, lóng ū 60 chó-iū lâng lâi thiaⁿ: chū-chi̍p tī Chhoà En̂g-hoâ Tiúⁿ-ló ê tiàm. Siōng-tè ū I ê Hok-im kóng-khoah ta̍k só͘-chāi, bô m̄-sī tuì hn̄g-hn̄g chhe soàⁿ i ê chéng-chí. 10 nî chêng I chhe chi̍t lia̍p chéng-chí tī-chia, í-keng teh seng-tióng, iā teh beh bō͘-sēng. Kám-siā Siōng-tè ê lia̍p-lí. Tī chit kūn-kūn ê thâu-chêng, tek-khak beh khoàⁿ-kìⁿ toā ê chìn-tián.
漢羅（Ùi原文改寫）
恁有餅偌濟？
明有德
1937年5月626期 24-26
I. 主張
寫三年運動的事，若無寫聖經就無甚物通寫，因為若無聖經就袂會運動甚物。無聖經就欲怎樣捌主耶穌基督？無聖經就欲怎樣佮主交陪來祈禱？無祈禱欲怎樣實行主的路？
這月日(4月份) 3年運動的聖經研究，就是主耶穌將5个餅兩尾魚予5000人食彼站。寫這篇的時，有咧看約翰福音傳6：1-15。猶未讀一站的代先，愛讀馬可6：32-46；馬太14：13-23；路加9：10-18。若是代先讀這幾站，就較會明白約翰所記的。
「有濟濟人綴伊，是因為看見伊所行佇病人的神蹟。耶穌上山，就佮伊的學生坐佇遐。」遐的人若是干焦因為看見伊行佇病人的神蹟才綴伊，就遐的人時無夠額明白主的意思。雖然in真感心，猶過通講in無明主的意思。In離開家己的所在真遠。為著欲綴耶穌去，in無嫌艱苦，無驚寒，熱；無嫌枵，喙焦，也有行路到in大部分所毋捌到的所在。中間有較罕得出門的破病人：in也是到佇彼所在。雖然in欲綴耶穌，通講是不止感心，猶過無明白主的意思。雖然有對主得著真大的感動，猶過in毋知伊犧牲偌濟才會感動人到按呢。
耶穌知遐的人的心無？有，真知影。伊看見in有真感激抑無？有，伊也是真同情in。伊知in無明白伊的父的意思，所以伊真掛慮。伊猶原掛慮伊的學生，所以有想欲chhoā in到一个靜靜的所在祈禱。伊的學生做工轉來，所報告的予主知in有變做較冷心的人。差in出去的天爸的心，in咧欲袂記得。所以主愛chhoā in去曠野修養。總是規大陣的人綴in去。因為按呢，照看主的學生無甚物機會通修養。耶穌看見遐的規大陣的人就憐憫in。因為親像羊無牧者，才用濟濟項教示in。
彼時in中間有濟濟的人欲去耶路撒冷赴盤過節的大筵席佮鬧熱。耶穌看見in真感覺著用一个大問題予in。伊的學生的確為著彼个問題不止著驚，因為設法彼款的問題是不止為難的事。主有問腓力講，「咱欲對佗位買餅來予遮的人食啊？」伊講按呢是咧試腓力看伊有咧想著用甚物方法來設法抑無？總是腓力無甚物咧想，是干焦罔罔咧艱苦，想講，著有錢才會做一款；阮無遐濟錢，所以袂會設法遐大的事。事實腓力應按呢，有表明伊無愛插彼个代誌，連一屑仔欲佮主相佮設法的心嘛無。總是別的學生無親像腓力，in有咧想愛來幫贊，所以講，「佇遮有一个囡仔有5个大麥餅，兩尾魚」。講到遮就親像失落起頭的精神的款講，「總是遮的予遐濟人有夠tá-lo̍h？」主知影安得烈雖然淡薄僥疑，毋過淡薄有信仰通獻做鬥幫贊的路用。囡仔的點心佮安得烈的信仰，會做主好用的物。
彼時主有大聲叫遐的人攏坐佇草埔。因為in徛咧聽主的話不止久，所以歡喜趁伊來坐。佇主的身邊彼个囡仔也咧徛。的確5000人的目睭攏注目咧看主，咧注意伊所欲做的事。囡仔徛佇遐咧創啥歲？欲將伊的5个餅佮兩尾魚獻予主，抑毋是？是，照看，是按呢。真奇怪。看彼个囡仔的面親像有真歡喜欲獻伊所有的。Taⁿ主欲怎樣？毋知欲提抑無？有，就按呢提，攑目，向天祝謝，擘餅分予眾人。彼時有甚物人歡喜鬥設法來分彼个物抑無？囡仔有歡喜抑無？有，毋免講。的確會做頭來幫贊主。學生怎樣？In彼時檢采真無閒。毋過推辭也未用得。毋敢推。到路尾in攏食飽。事實無夠的問題，變做有賰的問題。將彼个賰的欲怎樣？主閣再設法。伊無愛予彼个賰的來拍損。眾人閣這擺奇怪，因為看了親像少少的屑仔抾起來的時有滿12筐。
佇這站的聖經有通看主耶穌佮伊幾若个無甚麼會做工的學生佇5000人的社會中來做上帝的工，總是有種種的阻擋佇咧。伊的學生欠勇氣，一般人驚惶，艱苦，無一致的精神佇咧。主的精神in猶未捌，in會曉靠家己nā-tiāⁿ，猶未會曉替別人想，未曉相幫贊，未曉犧牲。總講無獨立的精神。主問講，「恁有餅偌濟？」…… 「去看覓！」
咱的教會檢采猶原是親像彼時的學生。總是主檢采佇咱的中間咧問？「恁有氣力偌濟？恁有獨立教會偌濟？恁有指導者偌濟？恁有長老，執事偌濟？恁有青年人偌濟？恁有主日學教員偌濟？「去看覓！」
II. 工作
三年運動春季特別傳道的工作，佇4月中有分做兩隊。
(1) 西部隊：有葉牧師，章牧師，偕先生，蔡牧師，高牧師佇西部各教會兩日間的講演。
(2) 東部隊：有鄭牧師，溫牧師，蕭教師對台東
到瑞穗的各教會，兩日間的講演。
- 公埔教會。四月10日暗的講演，有百三人聚集。隔日禮拜日有開和會，選舉長執，下晡時有堂會升格祝賀會佮敬老會，也暗時猶原講演，攏總真盛會。
這間教會有60年的歷史，會友經過濟濟艱苦佮危險徛在佇主。初代的信徒已經無佇這世間，現在的會友是第2，第3代的。敬老會的時有看21个60歲以上的老會友。In也捌有幾若站的時期拄著會友親像冷心欲四散，做禮拜真少；總是佳哉這兩年來，會友漸漸閣倒轉來聖山，大家不止致意上帝國欲成佇地裡。現在出席80名，有時有140人聚集。總數有400名，一半是囡仔，也會員(大人) 100名，求道者100名。戶數59戶，是不止有異彩的教會。
這擺in有選舉長老6名：穆金來，卓Ki-lio̍k，羅勇，潘清，談Tiong-gī早la̍p-lí，潘Bêng，張--氏妙，呂A-pān，穆Hui-goân。大家的精神不止好，也感覺in的責任佇東部教會。現在拜堂傷細，濟濟徛佇外面，無久的確能看見新的禮拜堂，看in的勢面，連鞭會請牧師。
- 新開園教會。四月13，14兩暗，攏有60左右人來聽：聚集佇蔡榮華長老的店。上帝有伊的福音廣闊逐所在，無毋是對遠遠差散伊的種子。10年前伊差一粒種子佇遮，已經咧生長，也咧欲茂盛。感謝上帝的攝理。佇這近近的頭前，的確欲看見大的進展。