Sin Tâi-oân-oē ê Tîn-lia̍t-koán

文獻資訊

項目 資料
作者 林茂生 Lîm Bō͘-seng
卷期 台灣教會公報
卷期 第596卷
日期 1934/11
頁數 9

白話字(原文數位化)

Sin Tâi-oân-oē ê Tîn-lia̍t-koán

(Lîm Bō͘-seng)

  1. 11, no. 596, pp. 9

Tōng-ki (動機): Tī sim-lāi tāi-seng só͘ teh siūⁿ ê liām-thâu lâi tín-tāng lâng khì chò bó͘ hāng tāi-chì, kiò-chò tōng-ki. Tuì Kok-gú ê dōki lâi, chiū-sī Eng-gú ê motive. Bûn-lē: Lí ê tōng-ki sī chin hó. ( = Anata no dōki wa taihen kekko desu. = Yo͘ have acted from worthy motive). Sió-sió khoá-khoá ê tāi-chì, ē pìⁿ-chiâⁿ kok-chè chiàn-cheng ê tōng-ki. (= Chotto shita koto de kokusai senso no dōki ni naru koto ga aru. = A mere incident may cause international warfare). Bîn-kok iā ū ēng.

Tōng-oân (動員): Kok-ka teh-beh chiàn-cheng ê sî, tiàu choân-kok ê peng-bé khì hù chiàn-tiûⁿ, kiò-chò tōng-oân. Tuì Kok-gú ê dōin lâi, chiū-sī Eng-gú ê mobilization. Tōng-oân-lēng ( = dōinrei = mobilization order). Bîn-kok iā ū ēng.

Tōng-bu̍t (動物): Ē oa̍h ê mi̍h, koh ū ti-kak, ē ūn-tōng, ū êng-ióng ê mi̍h. Tuì Kok-gú ê dobutsu lâi, chiū-sī Eng-gú ê animanl. Tōng-bu̍t-hn̂g ( = dobutsu-eng = zoological garden). Tōng-bu̍t-ha̍k ( = dobutsu-gaku ­= zoology). Tōng-0062u̍t chhì-giām ( = dobutsu-shi-ken = a biological test). Bîn-kok ū teh ēng.

Tōng-gī (動議): Tī hoē-gī, á-sī chhìn-chhái sím-mi̍h khoán ê hoē-gī ê sî, lēng-goā thê-chhut sím-mi̍h ì-kiàn, kiò-chò tōng-gī. Tuì Kok-gú ê dogi lâi, chiū-sī Eng-gú ê motion. Kín-kip tōng-gī ( = kin-kyu-dogi = an urgent motion); Tōng-gī chàn-sêng ( = dogi ni sansei suru = to second a motion); Thê-chhut tōng-gī ( = Dogi wo teishutsu suru = to make a motion). Bîn-kok iā ēng.

Tông-gia̍p-chiá (同業者): Chò pêⁿ-pêⁿ siāng chi̍t khoán seng-lí, á-sī kang-hu ê lâng. Tuì Kok-gú ê dogyosha lâi, chiū-sī Eng-gú ê a person in the same line of business. Tông-gia̍p cho͘-ha̍p (= dogyo-kumiai = a trade association, a guide). Bîn-kok ū teh ēng.

Tông-bêng (同盟): Nn̄g ê á-sī kuí-nā ê kok-ka, á-sī lâng saⁿ-kap kiat-iok beh saⁿ pang-chān. Tuì Kok-gú ê domei lâi, chiū-sī Eng-gú ê an-alliance. Hok-ha̍p bêng-sû: Tông-bêng-kok ( = domei-koku = an ally); tông-bêng-kok ( = domei-koku = an ally); tông-bêng pā-kang ( = domei-hiko = a strike); tông-bêng hiu-hāu ( = domei-kyuko = a school strike). Bîn-kok iā ū ēng, chóng-sī tông-bêng hiu-hāu lēng-goā kiò-chò ha̍k-tiau (學潮).

Tông-kip-seng (同級生): Tī o̍h-á-lāi siāng chi̍t pan teh tha̍k-chheh ê lâng. Tuì Kok-gú ê dokyusei lâi, chiū-sī Eng-gú ê a classmate. Bîn-kok iáu-boē ū ēng.

Tông-ku-jîn (同居人): Hō͘-kháu-chiūⁿ m̄-sī siāng ke-cho̍k, chóng-sī khiā-khí tī siāng chi̍t ke ê lâng. Tuì Kok-gú ê dokyujin lâi, chiū-sī Eng-gú ê a lodger. Bîn-kok iā ū ēng.

To̍k-chhòng (獨創): Ka-tī kek chhut-lâi, chū-chhut sim-chhâi, bô o̍h pa̍t lâng. Tuì Kok-gú ê dokuso, chiū-sī Eng-gú ê originality. Bûn-lē: I ū to̍k-chhòng-tek ê só͘-chāi ( = Kare wa dokusoteki na tokoro ga aru. = He has an original mind). Bîn-kok iáu-boē ū ēng.

To̍k-li̍p (獨立): Ka-tī khiā-chāi, bô khò pa̍t lâng ê khuì-la̍t. Tuì Kok-gú ê dokuritsu lâi, chiū-sī Eng-gú ê independent. Bîn-kok ū ēng. Gú-goân chhut tuì Hàn-bûn, khoàⁿ: [易]君子以獨立不懼, 遯世無悶. [漢書外傳]北方有佳人, 絕世而獨立. [赤壁賦] 遺世獨立, 羽化而登仙.

To̍k-toàn (獨斷): ēng ka-tī chi̍t lâng ê ì-kiàn teh phoàⁿ-toàn tāi-chì, bô ēng pa̍t lâng ê ì-kiàn chò chham-khó. Tuì Kok-gú ê dokudan lâi, chiū-sī Eng-gú ê dogmatism. Bîn-kok ū ēng.

漢羅(Ùi原文改寫)

新台灣話的陳列館

(林茂生)

  1. 11,no. 596,pp. 9

Tōng-ki (動機):佇心內代先所咧想的念頭來振動人去做某項代誌,叫做動機。對國語的dōki來,就是英語的motive。文例:你的動機是真好。( = Anata no dōki wa taihen kekko desu。= Yo͘ have acted from worthy motive)。小小可可的代誌,會變成國際戰爭的動機。(= Chotto shita koto de kokusai senso no dōki ni naru koto ga aru。= A mere incident may cause international warfare)。民國也有用。

Tōng-oân (動員):國家咧欲戰爭的時,召全國的兵馬去赴戰場,叫做動員。對國語的dōin來,就是英語的mobilization。動員令( = dōinrei = mobilization order)。民國也有用。

Tōng-bu̍t (動物):會活的物,閣有知覺,會運動,有營養的物。對國語的dobutsu來,就是英語的animanl。動物園( = dobutsu-eng = zoological garden)。動物動 ( = dobutsu-gaku = zoology)。動物試驗( = dobutsu-shi-ken = a biological test)。民國有咧用。

Tōng-gī (動議):佇會議,抑是凊采甚物款的會議的時,另外提出甚物意見,叫做動議。對國語的dogi來,就是英語的motion。緊急動議 ( = kin-kyu-dogi = an urgent motion);動議贊成 ( = dogi ni sansei suru = to second a motion);提出動議 ( = Dogi wo teishutsu suru = to make a motion)。民國也用。

Tông-gia̍p-chiá (同業者):做平平相一款生理,抑是工夫的人。對國語的dogyosha來,就是英語的a person in the same line of business。同業組合(= dogyo-kumiai = a trade association,a guide)。民國有咧用。

Tông-bêng (同盟):兩个抑是幾若个國家,抑是人相佮結約欲相幫贊。對國語的domei來,就是英語的an-alliance。複合名詞:同盟國 ( = domei-koku = an ally);同盟罷工 ( = domei-hiko = a strike);同盟休校 ( = domei-kyuko = a school strike)。民國也有用,總是同盟休校另外叫做學潮。

Tông-kip-seng (同級生):佇學仔內siāng一班咧讀冊的人。對國語的dokyusei來,就是英語的a classmate。民國猶未有用。

Tông-ku-jîn (同居人):戶口上毋是siāng家族,總是徛起佇siāng一家的人。對國語的dokyujin來,就是英語的a lodger。民國也有用。

To̍k-chhòng (獨創):家己激出來,自出心裁,無學別人。對國語的dokuso,就是英語的originality。文例:伊有獨創的的所在( = Kare wa dokusoteki na tokoro ga aru。= He has an original mind)。民國猶未有用。

To̍k-li̍p (獨立):家己徛在,無靠別人的氣力。對國語的dokuritsu來,就是英語的independent。民國有用。語源出對漢文,看:[易]君子以獨立不懼,遯世無悶。[漢書外傳]北方有佳人,絕世而獨立。[赤壁賦] 遺世獨立,羽化而登仙。

To̍k-toān (獨斷):用家己一人的意見咧判斷代誌,無用別人的意見做參考。對國語的dokudan來,就是英語的dogmatism。民國有用。