新台灣話的陳列館
Sin Tâi-oân oē ê Tîn-lia̍t-koánPermalink
文獻資訊Permalink
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 林茂生 Lîm Bō͘-seng |
卷期 | 台灣教會公報 |
卷期 | 第587卷 |
日期 | 1934/2 |
頁數 | 6 |
白話字(原文數位化)Permalink
Sin Tâi-oân-oē ê Tîn-lia̍t-koán
(Lîm Bō͘-seng)
- 2, no. 587, pp. 6
Bâi-khûn, á-sī Bâi-khún(黴菌): Ke̍k sió-sè ê oa̍h-mi̍h, bih tī si̍t-bu̍t ê tiong-kan, ē seⁿ-thoàⁿ; nā bih tī tōng-bu̍t ê lāi-bīn, ē chò ū lō͘-ēng ê mi̍h, iā ū-sî ē tì kàu khí phoà-pēⁿ. Chit-kù oē, sī tuì kok-gú ê “baikin” lâi, sī tuì Eng-gú ê “bacterium” (hok-sò͘: “bacteria”) lâi ti̍t-e̍k--ê. Kū-lâi ū kiò-chò “bî-seng-bu̍t” (微生物), chiū-sī siāng chit ê ì-sù. iā ū-sî kiò-chò “sè-khûn”, lóng sī saⁿ-tâng. Bîn-kok iû-goân ū teh ēng.
Bān-lêng (萬能): Ta̍k-hāng ē; bô só͘ m̄ ē; bān koân-lêng; choân-lêng ê ì-sù. Tuì kok-gú ê “baⁿo” lâi, kap Eng-gú ê “omnipotent”, “almighty” siong-tong. Bîn-kok iû-goân ū teh ēng. Chit-kù oē iā ū chò hok-ha̍p bêng-sû: chhin-chhiūⁿ “n̂g-kim bān-lêng” (= ogon baⁿo= almighty dollar, Money is all-powerful).
Bé-siu (買收); á-sī Mái-siu (買収): Ū nn̄g-hāng ê ì-sù: (1) Chò chi̍t-ē bé-khí-lâi; (2) ēng lī-ek lâi ín-iú lâng kap lán siáng tóng. Si tuì kok-gú ê “baishu” lâi, kap Eng-gú ê “to buy ever,” “ro corrupt” tâng-ì. Chiàu khoàⁿ Bîn-kok iuá-boē teh ēng. Bûn-lē: Chèng-hú chhut-lâi teh “bé-siu” thó͘-tē (=seifu wa ima tochi wo “baishu” shite iru= The government is purchasing private estates). Á-sī kóng, “Bé-siu” gī-oân lâi thong-koè chit ê gī-àn (= Giin wo “baishu” shite, kono gian wo tsuka saseru= To pass the bill by corrupting the members).
Bí-siong (米商): Chò bí ê seng-lí. Tuì kok-gú ê “beisho” lâi, kap Eng-gú ê “rice-dealer”, “rice-merchant” siong-tong. Bûn-lē: I sī chit só͘-chāi chhut-miâ ê “bí-siong” (=Kare wa tochi iumei no “beisho” desu= He is a well-known ricedealer of this place).
Hoan-hō (番號): Chiū-sī hō-thâu ê ì-sù: ēng sò͘-jī lâi kì-chài ê hō-thâu. Tuì kok-gú ê “bango” lâi, kap Eng-gú ê “number” (no.) siong-tong. Bîn-kok khah siông kiò-chò “hō-bé” (號碼). Bûn-lē: Lí bat i ê pâng-keng ê “hoan-hō” á=bô? (=Anohito no heya no “bango” wo go-zonji desuka? = Do yo͘ know the number of this room? = I sī toà tī tē-kuí hō pâng?)
Hoan-tē (番地): Hō͘-kháu ê hō-thâu. Tuì kok-gú ê “banchi” lâi, kap Eng-gú ê “the number of a ho͘se” siong-tong. Bîn-kok sui-jiân ū teh ēng, chóng-sī khah siông-sī ēng “mn̂g-pâi-hō” (門牌號). Bûn-lē: Goá ê chhù sī Hēng-teng 5 hoan-tē (=Boku no uchi wa saiwai-cho 5-banchi desu = I live at No. 5 saiwaicho).
Hoa̍t-kim (罰金): Hoān-tio̍h hoat-lu̍t á-sī kìm-lēng ê sî, choē khah khin--ê, ēng kim-chîⁿ lâi kiáu-la̍p, bián-tit siū-koaiⁿ ê chi̍t hāng ê hoat-tō͘. Tuì kok-gú ê “bakkin” lâi, kap Eng-gú ê “fine” siong-tong. Bûn-lē: I hō͘ lâng “hoa̍t-kim” 50 kho͘ ( = Anohito wa 50 yen no “bakkin” wo shoserareta = He was fined 50 yen). Bîn-kok iû-goân ū teh ēng chit-kù oē.
G2-goân sī tuì Hàn-bûn lâi--ê, khoàⁿ [漢書張釋之傳] 釋之奏, 當此人犯蹕, 當罰金. [魏志高柔傳] 其餘大小掛法者, 不過罰金.
Hùn-hoat (奮發): Kó͘-bú cheng-sîm, hùn-khí sim-sîn ê ì-sù. Tuì kok-gú ê “hunpatsu” lâi, kap Eng-gú ê “effort,” “to make an effort,” “to bestir oneself” siong-tong. Bîn-kok iû-goân ū teh ēng. Goân-lâi chit-kù oē sī tuì Hàn-bûn lâi--ê, khoàⁿ [後漢伏隆傳] 陛下神武, 奮發以少制衆. [桓温與撫軍牋] 光武奮發中興漢室.
Bûn-lē: Tio̍h khah “hùn-hoat” leh! nā bô, lí ē su--khì. ( = Hunpatsu shiⁿasai, de nai to makeruzo! = Bestir yo͘rself, or yo͘ will be beaten).
漢羅(Ùi原文改寫)Permalink
新台灣話的陳列館
(林茂生)
1934.2,no.587,pp.6
Bâi-khûn,抑是Bâi-khún(黴菌):極小細的活物,匿佇植物的中間,會生湠;若匿佇動物的內面,會做有路用的物,也有時會致到起破病。這句話,是對國語的「baikin」來,是對英語的「bacterium」(複數:「bacteria」)來直譯--的。舊來有叫做「微生物」,就是像這个意思。也有時叫做「sè-khûn」,攏是相同。民國猶原有teh用。
Bāng-lêng(萬能):逐項會;無所毋會;萬權能;全能的意思。對國語的「baⁿo」來,佮英語的「omnipotent」,「almighty」相當。民國猶原有teh用。這句話也有做複合名詞:親像「黃金萬能」(= ogon baⁿo= almighty dollar,Money is all-powerful)。
Bé-siu (買收);抑是Mái-siu (買収):有兩項的意思:(1)做一下買起來;(2)用利益來引誘人佮咱siāng黨。是對國語的「baishu」來,佮英語的「to buy ever,」「ro corrupt」同意。照看民國猶袂teh用。文例:政府出來teh 「買收」土地(=seifu wa ima tochi wo 「baishu」shite iru= The government is purchasing private estates)。抑是講,「買收」議員來通過這个議案 (= Giin wo 「baishu」shite,kono gian wo tsuka saseru= To pass the bill by corrupting the members)。
Bí-siong (米商):做米的生理。對國語的「beisho」來,佮英語的「rice-dealer」,「rice-merchant」相當。文例:伊是這所在出名的「米商」(=Kare wa tochi iumei no 「beisho」desu= He is a well-known ricedealer of this place)。
Hoan-hō(番號):就是號頭的意思:用數字來記載的號頭。對國語的「bango」來,佮英語的「number」(no.)相當。民國較常叫做「號碼」。文例:你捌伊的房間的「番號」抑無?(=Anohito no heya no 「bango」wo go-zonji desuka?= Do yo͘ know the number of this room?=伊是蹛佇第幾號房?)
Hoan-tē(番地):戶口的號頭。對國語的「banchi」來,佮英語的「the number of a ho͘se」相當。民國雖然有teh用,總是較常是用「門牌號」。文例:我的厝是Hēng-teng 5番地(=Boku no uchi wa saiwai-cho 5-banchi desu =I live at No.5 saiwaicho)。
Hoa̍t-kim (罰金):犯著法律抑是禁令的時,罪較輕--的,用金錢來繳納,免得受關的一項的法度。對國語的「bakkin」來,佮英語的「fine」相當。文例:伊予人「罰金」50箍( = Anohito wa 50 yen no 「bakkin」wo shoserareta = He was fined 50 yen)。民國猶原有teh用這句話。
語源是對漢文來--的,看[漢書張釋之傳] 釋之奏,當此人犯蹕,當罰金。[魏志高柔傳] 其餘大小掛法者,不過罰金。
Hùn-hoat(奮發):鼓舞精神,奮起心神的意思。對國語的「hunpatsu」來,佮英語的「effort,」「to make an effort,」「to bestir oneself」相當。民國猶原有teh用。原來這句話是對漢文來--的,看[後漢伏隆傳] 陛下神武,奮發以少制衆。[桓温與撫軍牋] 光武奮發中興漢室。
文例:著較「奮發」咧!若無,你會輸去。( = Hunpatsu shiⁿasai,de nai to makeruzo!= Bestir yo͘rself,or yo͘ will be beaten)。