Kai Bo̍k-su kap Kheh-lâng-cho̍k

文獻資訊

項目 資料
作者 柯設偕 Koa Siat-kai
卷期 台灣教會公報/芥菜子
卷期 第582卷
日期 1933/9
頁數 27

白話字(原文數位化)

Kai Bo̍k-su kap Kheh-lâng-cho̍k

1933.09 (Koà-Chhài-Chí Tē 92 Hō) p.27

Koa Siat-kai

Kai Bo̍k-su lâi Tâi-oân thoân-kàu,lóng bô hun-piat bîn-cho̍k ê chha-piat. Bô lūn Ho̍h-ló, Kheh lâng, Pîⁿ-po͘, Lâm-sì hoan (A-mi cho̍k), he̍k-sī chhiⁿ-hoan, i lóng khoàⁿ-choè pêng-téng, lóng bô hun-piat. In-uī i lâi Tâi-oân ê bo̍k-tek, sī beh thoân hok-im hō͘ lóng chóng ê bîn-cho̍k.

Chóng-sī tī Tâi-oân, Ho̍h-ló sī pí Kheh-lâng khah choē, ū 5 pē choē, koh-chài Kai Bo̍k-su chiūⁿ-lio̍k ê só͘-chāi sī tī Tām-suí, s,só͘-í chū-jiân khí-thâu siat-kàu sī tī  Ho̍h-ló ê tiong-kan, che sī chin chū-jiân ê sū.

M̄-kú i iû-goân tuì-tiōng Kheh-lâng, Pîⁿ-po͘……téng, só͘-í i liâm-piⁿ chiū tuì chiah-ê hong-bīn thoân-kàu. Tī Kheh-lâng chng siat-kàu, tē-it tāi-seng sī Sai-thâm-toé,chiū-sī siat-kàu tē 3 nî (1875) i chiū lâi chia siat. án-ni thang kóng si̍t-chāi sī chin chá. Hit ê só͘-chāi goân-pún sī hoan-siā, chóng-sī āu-lâi kuí-nā pah ê Kheh-lâng ū poaⁿ lâi hia khai-khún, so͘-í pìⁿ-choè Kheh-lâng chng.

āu-lâi Kai Bo̍k-su ū siat-kàu tī Tiong-le̍k, Toā-Ô͘-kháu, Biâu-le̍k, āu-lâi soá khì Chhân-liâu, koh soá khì Bāng-hoe-kha āu-lâi koh soá khì Biâu-le̍k koe, Ge̍h-bâi, Kong-koán-chng (ài-liâu-khe), Thô͘-gú chiah ê só͘-chāi. án-ni thang chai put-chí chá, Kai Bo̍k-su tuì tī Kheh-lâng ê thoân-kàu put-chí jia̍t-sim.

M̄-nā án-ni , Kai Bo̍k-su iā ū chio Kheh-lâng ê ha̍k-seng chiū í-keng ū Kheh-lâng lâi tha̍k. Tī 1892 , Tiuⁿ Jîn-siū, Tiân Bō͘ , Chan Lo̍k, ū lâi tha̍k. Chiah ê sī Kheh-lâng tē-it tāi-seng lâi tha̍k--ê.

1896, Chiong A-muí; 1898, Chiong Thian-ki, Lô- Hô-chhun, Tēng Hú-sîn, ū lâi tha̍k. Kàu khah-bān, Sím Goân-chheng, Lâu A-siù, Tiuⁿ Gio̍k-bêng, Tiuⁿ La̍k-lông, Chiam Pèng-bō͘, N̂g Hoâ-suí, Ia̍p Chok-khiâu, Siā Chhun-muî , Lâu A-hui, Chng  Sin-bō͘, N̂g Hoâ-suí, Chng Sè-kó͘, Giâm Khoan-hoâi, So͘ A-Khun, Thng Téng-âng, Thng Téng-khiâu, Oân Sin-ki Un En̂g-chhun, chiah ê lâng ū lâi tha̍k, iā teh choè kang, ( chi̍t-poàⁿ-ê í-keng koè-sì) Lîm Pí-tek iā-sī choè kang tī Kheh-lâng ê tiong-kan.

Tī Tâi-oân la̍k-hūn chi̍t-sī Kheh-lâng, (ū 60 bān) só͘-í m̄-sī chió. ǹg-bāng tī Kheh-lâng ê tiong-kan, kàu-hoē oē chiām-chiām hoat-tián, sī só͘ ǹg-bāng.

漢羅(Ùi原文改寫)

偕牧師佮客人族

1933.09 (芥菜子第92號)p.27

柯設偕

偕牧師來台灣傳教,攏無分別民族的差別。無論福佬、客人、平埔、南勢番 (阿美族),或是生番,伊攏看做平等,攏無分別。因為伊來台灣的目的,是欲傳福音予攏總的民族。

總是佇台灣,福佬是比客人較濟,有5 倍濟,閣再偕牧師上陸的所在是佇淡水,所以自然起頭設教是佇福佬的中間,這是真自然的事。

毋閣伊猶原對重客人,平埔……等,所以伊連邊就對遮的方面傳教。佇客人庄設教,第一代是Sai-thâm-toé,就是設教第3年(1875)伊就來遮設。按呢通講實在是真早。彼个所在原本是番社,總是後來幾仔百的客人有搬來遐開墾,所以變做客人庄。

後來偕牧師有設教佇中壢、大湖口、苗栗、後來徙去田寮,閣徙去Bāng-hoe-kha後來閣徙去苗栗街、月眉、公館庄 (隘寮溪),Thô͘-gú遮的所在。按呢通知不止早,偕牧師對佇客人的傳教不止熱心。

毋但按呢,偕牧師也有招客人的學生就已經有客人來讀。佇1892 ,張仁壽、田Bō͘、曾Lo̍k,有來讀。遮的是客人第一代先來讀--ê。

1896,章A-muí;1898,章Thian-ki,羅Hô-chhun,鄭Hú-sîn,有來讀。到較慢,沈Goân-chheng、劉 A-siù、張Gio̍k-bêng、張La̍k-lông、Chiam Pèng-bō͘、黃 Hoâ-suí、葉Chok-khiâu、謝Chhun-muî、劉A-hui、莊Sin-bō͘、莊Sè-kó͘、嚴Khoan-hoâi、蘇A-Khun、湯Téng-âng、湯Téng-khiâu、袁Sin-ki、溫En̂g-chhun,遮的人有來讀,也咧做工,(一半的已經過世) 林彼得也是做工佇客人的中間。

佇台灣六份一是客人,(有60萬)所以毋是少。向望佇客人的中間,教會會漸漸發展,是所向望。