對gâu人的好教示
Tuì gâu lâng ê hó Kà-sī
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳瓊琚 Tân Khêng-ku |
| 卷期 | 台灣教會公報/芥菜子 |
| 卷期 | 第579卷 |
| 日期 | 1933/6 |
| 頁數 | 23-24 |
白話字（原文數位化）
Tuì gâu lâng ê hó Kà-sī
(Tân Khêng-ku)
-
- 579 koàn, pp. 23-24
(1) Kó͘-chá oē ū chi̍t kù kóng, “Thô lí put giân, chū hā sêng hê.”
Ì-sù sī kóng, ū thô-á kap lí-á ê só͘-chāi, chū- jiân bô lō͘, ia̍h liâm-piⁿ oē piàn-chiâⁿ chi̍t tiâu lō͘. Goá teh siūⁿ, lán kàu-hoē cháiⁿ-iūⁿ ū hit khoán lé-pài-tn̂g tio̍h koaiⁿ-khí-lâi ê só͘-chāi? ia̍h ū choan-sim teh thoân tō-lí ê sian-siⁿ, kàu bé tio̍h soah i thoân tō-lí ê kang. Nā-sī uī-tio̍h beh oāⁿ sū-gia̍p, khiok sī put-tek-í, m̄-kú ū lâng sī uī-tio̍h kàu-hoē bô chìn-pō͘ ê in-toaⁿ, tio̍h soah i ê kang. Phah-sǹg. ū lâng sī kóng uī-tio̍h bô kháu-châi thang soat-kàu, ū-ê kóng sī toē-hng ê lâng ngī-sim, chóng-sī lán ê Chú kàu ta̍k uī lóng ū lâng lâi tè I, sui-bóng ū lâng hoán-tuì I, iáu-kú choē-choē lâng ài chhē I. Chiàu goá teh siūⁿ, nā ū thiàⁿ lâng ê cheng-sîn tī-teh, tek-khak ta̍k uī ū lâng ài chhē pài-tn̂g ê sian-siⁿ, thiaⁿ Chú ê tō-lí chiah tio̍h. goá ǹg-bāng lia̍t-uī choè Chú ê kang ê tâng-phoāⁿ, tio̍h hùn-chì, tio̍h o̍h Chú, ia̍h tè I ê kha-pō͘ lâi kiâⁿ.
(2) Kó͘-chá Sin-tó Sian-siⁿ tuì goā-kok bō͘-chi̍p chîⁿ, tńg-lâi kiàn-siat Tông-chì-siā Tāi-ha̍k tī Kiaⁿ-to͘ ê sî, ū chi̍t uī ê Soan-kàu-su, i ê miâ kiò-choè Davis, chit ê lâng sī Tông-chì-siā ê toā un-jîn ê chi̍t-ê, i pún-sin kap Sin-tó Sian-siⁿ siū-tio̍h chin-choē ê kan-khó͘, koh tuì tī i ê chīn-la̍t, nî nî tuì goā-kok phài choē-choē Soan-kàu-su lâi Ji̍t-pún. Ū-ê pang-chān ha̍k-hāu, ū-ê thoân tō-lí, ū-ê choè chû-siān sū-gia̍p. Ū chi̍t pái, lóng-chóng ê Soan-kàu-su teh chū-chi̍p ê sî, ū chi̍t ê siàu-liân ê Soan-kàu-su khí-lâi chhéng-mn̄g Davis Sian-siⁿ kóng, m̄-chai ū sím-mi̍h hoat-tō͘ thang hō͘ i pún-sin bián kap Ji̍t-pún lâng tùn-chhiú á-bô? I kóng, tī Ji̍t-pún bô lūn kéng-tì, á-sī thiⁿ-khì, á-sī pa̍t hāng, i lóng oē koàn-sì, kan-ta kap Ji̍t-pún lâng kiâⁿ tùn-chhiú lé, kám-kak-tio̍h chin kan-khó͘. Davis Sian-siⁿ kā i kóng, ū hoat-tō͘, chiū-sī kiò i tńg-khì. Tio̍h lī-khui Ji̍t-pún chiah m̄-bián kap Ji̍t-pún-lâng tùn-chhiú. āu-lâi ū bēng-lēng i tńg-khì. Taⁿ tī lán Tâi-oân teh thoân Chú ê ho̍k-im hō͘--lán, chiah ê Soan-kàu-su kap Ko͘-niû, phah-sǹg tek-khak lóng chin thiàⁿ Tâi-oân chiah tio̍h. Chiàu goá siūⁿ, káⁿ bô ū hit khoán kóng bô ài kau-poê Tâi-oân lâng ê goā-kok Soan-kàu-su, si̍t-chāi Tâi-oân lâng chin ū hok-khì.
(3) Boath Kiù-sè-kun ê tāi-chiòng, ū chi̍t pái khì Bí-kok chhut-chiàn (cheng-sîn kài) ê sî, ū khì thàm i chi̍t ê kó͘ pêng-iú Morgan, i mn̄g chit ê Boath kóng, “Tāi-chiòng, chiàu lí só͘ koan-chhat, kin-ná-ji̍t ê kàu-hoē ê chōng-thài cháiⁿ-iūⁿ? “ I ìn kóng, “Bo̍h-tit ēng lí-lūn, nā ēng sū-si̍t lâi kóng, chiàu goá khoàⁿ, hiān-tāi it-poaⁿ kàu-hoē tē-it toā guî-hiám ê, sī khah choē ū hām-lo̍h tī bô sìn Iâ-so͘ Ki-tok ê Sîn-sèng kap I ê koân-lêng. “ Lia̍t-uī hiaⁿ-ché, taⁿ m̄-chai lán Tâi-oân ê sìn-tô͘ ū lóng si̍t-chāi sìn Iâ-so͘ Ki-tok, sī Siōng-tè ê to̍k-siⁿ Kiáⁿ, tuì chāi-sek-lú ê Má-lī-a lâi chhut-sì á bô?
(4) Iâ-so͘ phài (Iesuit) ê kàu-chó͘ Lô͘-iô-iô, iáu tī Pa-lí teh bián-kióng ê sî-chūn, ū tú-tio̍h chi̍t ê pí i pún-sin khah kiám 15 hè ê siáu-liân gín-ná (kiò-choè Xavier) ê sî, siūⁿ kóng, chit ê sī chiân-tô͘ iú-bōng ê chheng-liân, só͘-í put-sî kap i choè-tui kóng-oē, nā kàu beh saⁿ lī-pia̍t ê sî, put-sî to kóng, “Lâng sui-bóng tit-tio̍h choân sè-kài, chóng-sī nā sòng-sit sìⁿ-miā ū sím-mi̍h lī-ek? “ Chit ê siàu-liân Xavier siū-tio̍h chit kù ê kám-tōng, li̍p-chì beh choè Chú ê chhe-ēng. Kó-jiân i āu-lâi ū choè Chú ê chhe-ēng, ia̍h koh choè lâi Ji̍t-pún kok thâu-chi̍t ê ê Soan-kàu-su, i tī Thian-bûn-nî-kan ū lâi Ji̍t-pún, chiū-sī Kiú-chiu, Tiong-kok kap í-goā kuí-nā uī thoân tō-lí. I put-sî án-ni kóng, “Goá nā oē kiù chi̍t ê hiaⁿ-tī ê lêng-hûn, chiū siū chi̍t-chheng pái ê kan-khó͘ ia̍h kam-goān. “ Taⁿ lán tāi-ke nā ū chhin-chhiūⁿ chit khoán ê ka̍k-gō͘ kap cheng-sîn, m̄-bián kiaⁿ boē ín-chhoā lâng kap kiaⁿ kàu-hoē boē heng-khí.
(5) Chi̍t ê chhut-miâ ê lâng kiò-choè Cicero, i sī hiông-piān-ka, chèng-tī-ka, koh sī tiat-ha̍k-chiá, bat kóng, “Sui-bóng sim-koaⁿ ūchûn chin ko-siōng ê cheng-sîn ê lâng, ū sî nā bô soè-jī ia̍h oē uī-tio̍h iá-sim lâi tín-tāng i ê sim-koaⁿ. “ Si̍t-chāi ū iáⁿ, só͘-í lán tāi-ke tek-khak tio̍h siu-ióng ū kò͘-khiam ê tek-hēng, tio̍h ū hit khoàⁿ pa̍t lâng pí lán ka-kī khah gâu ê tek-hēng chiah hó. Sèng-chiá Ò-kó-su-teng kóng, “Chong-kàu tē-it iàu-kín--ê, sī khiam-pi ; tē-jī iàu-kín--ê, ia̍h sī khiam-pi ; tē-saⁿ iàu-kín--ê, mā-sī khiam-pi. “ Iâ-so͘ ê ha̍k-seng tiong bat saⁿ-chiⁿ beh choè toā, koh tī kin-ná-ji̍t, bô lūn sím-mi̍h hong-bīn, ia̍h sī siông siông uī-tio̍h ài choè lâng ê thâu lâi oan-ke khah choē, chin khó-lîn. Iâ-so͘ kà-sī I ê ha̍k-seng kóng. Tī Thian-kok tiong ài choè toā ê, sī tio̍h chhin-chhiūⁿ gín-ná. Khiam-pi ê lâng chiah oē hō͘ lâng chun-kèng. Ū chi̍t khoán lâng, sui-bóng sī chin phok-ha̍k, nā sī bô su-bûn, choan-choan ài ēng ka-kī choè thâu, lâi koán-hat lâng, bô chû-pi ê sim, chhin-chhiūⁿ chit téng hō ê lâng, bô lūn choè sím-mi̍h sū-gia̍p, ia̍h sī kui tī khang-khang. Lâng nā sī kan-ta uī-tio̍h miâ-siaⁿ, bô hit khoán chin thiàⁿ lâng ê sim, sui-bóng choè sím-mi̍h, ia̍h sī bô lō͘-ēng. Pó-lô Sian-siⁿ kóng, “Goá siat-sú oē kóng lâng kap thiⁿ-sài ê im-gú, nā-sī bô jîn-ài, goá chīn chiâⁿ-choè hiáng ê tâng-khì, tân ê lâ-poa̍h. “ Koh kóng, “Goá siat-sú chiū só͘ ū ê, lâi chín-chè, koh hiàn goá ê seng-khu hō͘ hoé sio, nā bô jîn-ài, chiū goá bô tit-tio̍h lī-ek. Jîn-ài sī gâu khoan-iông chû-pi; jîn-ài sī bô oàn-tò͘; jîn-ài bô khoa-kháu, bô phín-phóng, bô kiû ka-kī ê lī-ek, bô khoài siū-khì, bô kì-tit lâng ê pháiⁿ, sī kap chin-lí saⁿ-kap chin-lí saⁿ-kap hoaⁿ-hí. “ Chhiáⁿ lán sìn Chú ê hiaⁿ-chí, tì-ì tī Pó-lô Sian-siⁿ ê kà-sī, nā siat-sú ū lâng ài choè siā-hoē sū-gia̍p, koh-khah tio̍h jīn-chin lâi tha̍k Ko-lîm-to chiân-su 13 chiuⁿ, nā-sī kap chit chiuⁿ ê cheng-sîn saⁿ tuì-hoán, chiū bô lūn choè sím-mi̍h kiù lâng ê sū-gia̍p, m̄-sī bô sím-mi̍h toā lō͘-ēng.
(6) Khah chá tī goā-kok ū chi̍t ê lāu-bú, uī-tio̍h i ê kiáⁿ put-siàu, m̄-ài tiàm chhù-lāi, choè i hui-hui chhut-ke khì phiau-liû 9 nî kú, tī chit tiong-kan, i ê lāu-bú mî-ji̍t teh ǹg-bāng i ê kiáⁿ oē tńg-lâi, só͘-í ta̍k àm lóng bô koaiⁿ-mn̂g. Ū chi̍t àm, i ê kiáⁿ siūⁿ chin ài khoàⁿ i ê lāu-bú, só͘-í àm-sî tiām-tiām tńg-lâi phah-mn̂g, kiò kóng, “A-bú ah, a-bú ah “ Kho̍k chi̍t-ē, chiū mn̂g liâm-piⁿ khui, koh i ê lāu-bú thiaⁿ-tio̍h kiáⁿ ê siaⁿ liâm-piⁿ peh-khí-lâi, bú-kiáⁿ saⁿ-kìⁿ chin hoaⁿ-hí, tāi-ke kóng-oē liâm-piⁿ beh thiⁿ-kng lah. I ê kiáⁿ chiah mn̄g in lāu-bú, cháiⁿ-iūⁿ cha-hng mn̂g bô koaiⁿ. I ê lāu-bú ìn kóng, “Tuì lí lī-khui ê ji̍t kàu kin-ná-ji̍t, káu nî kú, lóng m̄-bat koaiⁿ-mn̂g, ta̍k àm to teh tán lí khoàⁿ oē tńg-lâi boē. “ Lāu-bú ê un kóng boē chīn. Só͘-í ài beh kì-liām lāu-bú un-chêng ê chi̍t hāng, hiān-sî ê bûn-bêng kok, te̍k-pia̍t siat chi̍t ji̍t, chiū-sī sin-le̍k 5 ge̍h tē-jī ê lé-pài-ji̍t, chheng choè “Lāu-bú ê ji̍t. “ Tī chit ji̍t, nā ū lāu-bú ê lâng, thang pín âng-sek ê hoe tī heng-chêng; bô lāu-bú ê lâng, thang pín pe̍h-sek ê hoe. Nā-sī tī goā-kok, tī chit ê lāu-bú ê kì-liām-ji̍t, ta̍k ê chin tuì-tiōng, ū lāu-bú ê kiáⁿ-jî boé mi̍h sàng lāu-bú, á-sī chhut-goā ê, ēng phoe-sìn, oē-hiáu siàu-liām lāu-bú ê hok-khì.
漢羅（Ùi原文改寫）
對gâu人的好教示
(陳瓊琚)
-
- 579卷，pp. 23-24
(1) 古早話有一句講，「桃李不言，自下成蹊。」
意思是講，有桃仔佮李仔的所在，自然無路，亦liâm-piⁿ會變成一條路。我teh想，咱教會怎樣有彼款禮拜堂著關起來的所在？亦有專心teh傳道理的先生，到尾著煞伊傳道理的工。若是為著欲換事業，卻是不得已，m̄-kú有人是為著教會無進步的因端，著煞伊的工。拍算。有人是講為著無口才通說教，有的講是地方的人硬心，總是咱的主到逐位攏有人來綴伊，雖罔有人反對伊，iáu-kú濟濟人愛揣伊。照我teh想，若有疼人的精神佇teh，的確逐位有人愛揣拜堂的先生，聽主的道理才著。我向望列位做主的工的同伴，著奮志，著學主，亦綴伊的腳步來行。
(2)古早新島先生對外國募集錢，轉來建設同志社大學佇京都的時，有一位的宣教師，伊的名叫做Davis，這个人是同志社的大恩人的一个，伊本身佮新島先生受著真濟的艱苦，閣對佇伊的盡力，年年對外國派濟濟宣教師來日本。有的幫贊學校，有的傳道理，有的做慈善事業。有一擺，攏總的宣教師teh聚集的時，有一個少年的宣教師起來請問Davis先生講，毋知有甚物法度通予伊本身免佮日本人扽手抑無？伊講，佇日本無論景緻，抑是天氣，抑是別項，伊攏會慣勢，kan-ta佮日本人行扽手禮，感覺著真艱苦。Davis先生共伊講，有法度，就是叫伊轉去。著離開日本才毋免佮日本人扽手。後來有命令伊轉去。Taⁿ佇咱台灣teh傳主的福音予--咱， chiah 的宣教師佮姑娘，拍算的確攏真疼台灣才著。照我想，敢無有彼款講無愛交陪台灣人的外國宣教師，實在台灣人真有福氣。
(3) Boath救世軍的大將，有一擺去美國出戰(精神界) 的時，有去探伊一个kó͘朋友Morgan，伊問這个Boath講，「大將，照你所觀察，今仔日的教會的狀態怎樣？」伊應講，「莫得用理論，若用事實來講，照我看，現代一般教會第一大危險的，是較濟有陷落佇無信耶穌基督的神聖佮伊的權能。」列位兄姊，taⁿ毋知咱台灣的信徒有攏實在信耶穌基督，是上帝的獨生囝，對在室女的馬利亞來出世抑無？
(4)耶穌派(Iesuit) 的教主Lô͘-iô-lô，猶佇巴黎teh勉強的時陣，有拄著一个比伊本身較減15歲的少年囡仔(叫做Xavier) 的時，想講，這个是前途有望的青年，所以不時佮伊做堆講話，若到欲相離別的時，不時to講，「人雖罔得著全世界，總是若喪失性命有甚物利益？」這个少年Xavier受著這句的感動，立志欲做主的差用。果然伊後來有做主的差用，亦閣做來日本國頭一个的宣教師，伊佇天文年間有來日本，就是九州，中國佮以外幾若位傳道理。伊不時按呢講，「我若會救一个兄弟的靈魂，就受一千擺的艱苦亦甘願。」Taⁿ咱大家若有親像這款的覺悟佮精神，毋免驚袂引chhoā人佮驚教會袂興起。
(5)一个出名的人叫做Cicero，伊是雄辯家，政治家，閣是哲學者，捌講，「雖罔心肝有存真高尚的精神的人，有時若無細膩亦會為著野心來振動伊的心肝。」實在有影，所以咱大家的確著修養有故謙的德行，著有彼看別人比咱家己較gâu 的德行才好。聖者Ò-kó-su-teng講，「宗教第一要緊--的，是謙卑；第二要緊--的，亦是謙卑；第三要緊--的，嘛是謙卑。」耶穌的學生中捌相爭欲最大，閣佇今仔日，無論甚麼方面，亦是常常為著愛做人的頭來冤家較濟，真可憐。耶穌教示伊的學生講。佇天國中愛最大的，是著親像囡仔。謙卑的人才會予人尊敬。有一款人，雖罔是真博學，若是無斯文，專專愛用家己做頭，來管轄人，無慈悲的心，親像這等號的人，無論做甚物事業，亦是歸佇空空。人若是kan-ta為著名聲，無彼款真疼人的心，雖罔做甚物，亦是無路用。保羅先生講，「我設使會講人佮天使的音語，若是無仁愛，我盡成做響的銅器，tân的lâ-poa̍h。」閣講，「我設使就所有的，來賑濟，閣獻我的身軀予火燒，若無仁愛，就我無得著利益。仁愛是gâu寬容慈悲；仁愛是無怨妒；仁愛無誇口，無品phóng，無求家己的利益，無快受氣，無記得人的歹，是佮真理相佮真理相佮歡喜。」請咱信主的兄姊，致意佇保羅先生的教示，若設使有人愛做社會事業，閣較著認真來讀哥林多前書 13章，若是佮這章的精神相對反，就無論做甚物救人的事業，毋是無甚物大路用。
(6)較早佇外國有一個老母，為著伊的囝不肖，毋愛tiàm厝內，做伊hui-hui出家去漂流9年久，佇這中間，伊的老母暝日teh向望伊的囝會轉來，所以逐暗攏無關門。有一暗，伊的囝想真愛看伊的老母，所以暗時恬恬轉來拍門，叫講，「阿母ah，阿母ah 」Kho̍k一下，就門liâm-piⁿ開，閣伊的老母聽著囝的聲liâm-piⁿ peh起來，母囝相見真歡喜，大家講話liâm-piⁿ欲天光lah。伊的囝才問in老母，怎樣昨昏門無關。伊的老母應講，「對你離開的日到今仔日，九年久，攏毋捌關門，逐暗to teh等你看會轉來袂。」老母的恩講袂盡。所以愛欲紀念老母恩情的一項，現時的文明國，特別設一日，就是新曆5月第二的禮拜日，稱做「老母的日。」佇這日，若有老母的人，通pín紅色的花佇胸前；無老母的人，通pín白色的花。若是佇外國，佇這个老母的紀念日，逐个真對重，有老母的囝兒買物送老母，抑是出外的，用批信，會曉數念老母的福氣。