新約書序說
Sin-iok-su Sū-soat
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 梁秀德 Niû Siù-tek |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第577卷 |
| 日期 | 1933/4 |
| 頁數 | 12 |
白話字（原文數位化）
Sin-iok-su Sū-soat
(Niû Siù-tek)
- 04, no. 577, pp. 12-13
Tē 3 chiuⁿ : sin-iok-su ê phian-sêng(Chiap-soà).
Tē saⁿ chām (A. D. 200-400).
Chit ê sî-tāi thang kiò-chò kàm-tēng kap koat-tēng ê sî-tāi. In-uī chit-sî tuì hiah ê piān-chèng-ka, kap kàu-hoē ê ha̍k-chiá, á-sī īⁿ-toan-phài ê gī-lūn ; só͘ khoàⁿ-liáu ē sái-tit chò keng-tián ê, toā-poàⁿ chha-put-to thang tiāⁿ-tio̍h lah ! Só͘ chhù-bī chi̍t hāng, chiū-sī keng-tián, tē it tāi-seng phian-sêng ê, m̄-sī Ki-tok-kàu ê lâng, hoán-tńg sī īⁿ-toan-phài Má-kiò ê lâng. Tâi-oân ê sio̍k-gú kóng, Lōng-ké sêng-chin ; chin-chiàⁿ tú-sī án-ni, chiū-sī hō͘ lâng tāi-seng kā-lán lia̍h-chò tio̍h. Tuì án-ni, chiū kuí-nā pái tiàu-chi̍p hoē-gī lâi kàm-tēng, phoe-phêng. Chóng-sī tio̍h ē kì-tit, m̄-sī hit-sî chiah kéng tó chi̍t koàn hó, tó chi̍t koàn m̄ hó. Hit ê hó, kap m̄ hó, sī tuì tē-it sè-kí khí, kàu chit-sî tī ta̍k sî-tāi ū hō͘ lâng ín-khí, á-sī thè-khí lâi piān-lūn hit khoán ê bûn-su, chiū-sī tuì sî-tāi ê keng-koè, kàu chit-sî chiah lâi kàm-piat. Tī-chit-sî goá chiap-soà ài kóng hit ê keng-koè, kàu oân-chiâⁿ ê le̍k-sú.
(1) Lô-má ê Kek-liû-bián (Clement of Rome). Chit ê lâng sī oá tī A. D. 100 koè-sì. Khiok bô tú-hó khak-si̍t chai, i sī tī Hui-li̍p-pí 4 :3 só͘ siá hit ê Kek-liû-bián á m̄-sī. Put-kò i tī A. D. 64─70, ū siá phoe hō͘ Ko-lîm-to ê Kàu-hoē, hit tiong-kan só͘ ín-khí ê oē, tāi-khài kap Má-thài, í-ki̍p Lō͘-ka só͘ kì--ê sio-tâng. Tuì án-ni sī teh chèng-bêng chit nn̄g pún ê Hok-im-su, í-keng ū chiâⁿ-chò koân-ui tī hit sî-tāi. iā siāng tī i ê phoe tiong, ū ín-khì Ngá-kok, ⅠPi-tek, Hi-pek-lâi, í-ki̍p Pó-lô ê phoe kuí-nā tiuⁿ. Só͘-í thang khoàⁿ Pó-lô ê phoe í-keng ū hō͘ it-poaⁿ ê lâng khoàⁿ chò tiōng-iàu.
(2) Pó͘-lī-kap (Polycarp). Chit ê lâng tī A. D. 155 ū Sûn-kàu, hióng-siū 88 hoè. I ū siá phoe hō͘ Hui-li̍p-pí kàu-hoē. I só͘ ín--ê, sī tī āu-lâi chiâⁿ-chò hiān-hêng ê chiàⁿ-tián tiong ê ta̍k koàn lóng ū. Che sī teh chèng-bêng chiah ê bûn-su, tī hit-sî í-keng hō͘ chē-chē lâng chai-iáⁿ lah !
(3) Pa-pí-a (Papias). Tāi-iok tī A.D. 130 ê lâng. I chha-put-to kap Po͘-lī-kap siāng-sî ê lâng. I bat ín Thài, Khó, ⅠPí, ⅠHān, Khé-sī-lio̍k chiah ê. án-ni iā thang hō͘ lán chai, chiah ê chheh ū hō͘ lâng chun-tiōng chò keng-tián.
(4) Iû-tīn (Justin Martyr). Chit ê lâng tī A. D. 163 sûn-kàu. I tī A. D. 140─147 só͘ tù ê piān-chèng-su tiong, só͘ kóng Iâ-so͘ ê seng-gâi, chí-ū oá 6 uī tī Hok-im-su só͘ bô kì--ê nā-tiāⁿ. Khiok í-goā iā ū ín hiān-hêng ê chiàⁿ-tián tiong ê kuí-nā pún ; chí-ū Thê-to, Hui-lī-bûn, I, II Pí, Ngá-kok, Iû-tāi chiah ê bô ín-khí. Siáⁿ-sū chiah ê bûn-su bô ín-khí ? Kiám-chhái sī kap i só͘ tù ê hong-bīn, ū khah bô koan-hē ê in-toaⁿ, lán m̄-thang siūⁿ kóng tī hit-sî bô chiah ê bûn-su.
(5) Tá-tiân(Tatian). Sī sio̍k tī tē 2 sè-kí poàⁿ ê lâng. I sī Iû-tīn ê ha̍k-seng. I ū siá chi̍t pún sù Hok-im tiau-hô ê chheh(Diatassaron). Tī Iû-tīn ê sî-tāi kiōng-koan Hok-im-su (chiū-sī Má-thài, Má-khó, Lō͘-ka chit 3 pún) ū hō͘ lâng tha̍k tī hoē-chiòng ê bīn-chêng, chóng-sī Iok-hān iáu-boē sím-mi̍h hō͘ lâng chun-tiōng. Nā-sī taⁿ tuì Tá-tiân só͘ siá ê, chiū hō͘ lán iā chai Iok-hān Hok-im-su í-keng chò keng-tián.
(6) Má-kiò (Marcion). Sī tē 2 sè-kí chhut miâ ê īⁿ-toan-chiá. I ū chū-choan san-kái hit ê loē-iông, ū chiong Lō͘-ka kap Pó-lô ê cha̍p tiuⁿ phoe, (tû Bo̍k-hoē phoe-sìn í-goā) lâi chiâⁿ-chò in chi̍t pún ê keng-tián. Tuì chit ê thang bêng-pe̍k Pó-lô ê phoe, tī hit-sî í-keng hō͘ lâng chò koan-ui ê chheh lah !
(7) ài-lī-liân (Irenæas). Chit ê lâng tī A.D. 202 sûn-kàu. I sī Po͘-lī-kap ê ha̍k-seng. Tī A.D.177 chò kam-tok ê sî, ū siá chheh. Hit tiong-kan só͘ ín-khí ê Sèng-keng, chha-put-to sī āu-lâi só͘ chiâⁿ-chò keng-tián hiah ê chheh ê tiong-kan ê oē. I kóng, Hok-im-su ū 4 pún, pí-phēng chò Tē ê sì-hng ; iā ū kóng, Hēng-toān, Pó-lô 12 tiuⁿ phoe (tû Hui-lī-bûn í-goā), Khé-sī-lio̍k, I, II Hān I Pí, Hi-pek-lâi chaih ê. Tuì chiah ê thang chai, hit-sî í-keng ū kàu-gia̍h chun-tiōng chiah ê chheh chò iàu-kín.
(Chit chiuⁿ iáu-boē oân, āu-hō beh koh chiap).
漢羅（Ùi原文改寫）
新約書序說
（梁秀德）
- 04, no. 577, pp. 12-13
第3章：新約書ê編成（接續）。
第三站（A. D. 200-400）。
這个時代thang叫做鑑定kap決定ê時代。因為這時對遐个辯證家，kap教會ê學者，á是異端派ê議論；所看了會使得做經典ê，大半差不多thang定著lah！所趣味一項，就是經典，第一事先編成ê，毋是基督教ê人，反轉是異端派Má-kiò ê人。台灣ê俗語講：「弄假成真」；真正拄是按呢，就是予人事先kā咱掠做著。對按呢，就幾若擺召集會議來鑑定、批評。總是著會記得，毋是彼時chiah揀叼一卷好，叼一卷毋好。彼个好，kap毋好，是對第一世紀起，到這時佇逐時代有予人引起，á是thè起來辯論彼款ê文書，就是對時代ê經過，到這時chiah來鑑別。佇這時我接續ài講彼个經過，到完成ê歷史。
(1)羅馬ê Kek-liû-bián (Clement of Rome)。這个人是倚佇A. D. 100過世。卻無拄好確實知，伊是佇腓立比4 :3所寫彼个Kek-liû-bián á毋是。不過伊佇A. D. 64─70，有寫批予哥林多ê教會，彼中間所引起ê話，大概kap馬太，以及路加所記--ê相同。對按呢是teh證明這兩本ê福音書，已經有成做權威佇彼時代。亦siāng佇伊ê批中，有引去雅各、Ⅰ彼得、希伯來，以及保羅ê批幾若張。所以thang看保羅ê批已經有予一般ê人看做重要。
(2) Pó͘-lī-kap (Polycarp)。這个人佇A. D. 155有巡教，享受88歲。伊有寫批予腓立比教會。伊所引--ê，是佇後來成做現行ê正典中ê逐卷攏有。這是teh證明遮个文書，佇彼時已經予濟濟人知影lah！
(3) Pa-pí-a (Papias)。大約佇A.D. 130 ê人。伊差不多kap Po͘-lī-kap siāng時ê人。伊捌引太、可、Ⅰ彼、Ⅰ翰、啟示錄遮个。按呢也thang予咱知，遮个冊有予人尊重做經典。
(4) Iû-tīn (Justin Martyr)。這个人佇A. D. 163巡教。伊佇A. D. 140─147所著ê辯證書中，所講耶穌ê生涯，只有倚6位佇福音書所無記--ê若定。卻以外也有引現行ê正典中ê幾若本；只有提多、Hui-lī-bûn、Ⅰ,Ⅱ彼、雅各、猶大遮个無引起。啥事遮个文書無引起？Kiám-chhái是kap伊所著ê方面，有khah無關係ê因端，咱毋thang想講佇彼時無遮个文書。
(5) Tá-tiân (Tatian)。是屬佇第2世紀半ê人。伊是Iû-tīn ê學生。伊有寫一本賜福音調和ê冊(Diatassaron)。佇Iû-tīn ê時代共觀福音書（就是馬太、馬可、路加這3本）有予人讀佇會眾ê面前，總是約翰猶未啥物予人尊重。若是taⁿ對Tá-tiân所寫ê，就予咱也知約翰福音書已經做經典。
(6) Má-kiò (Marcion)。是第2世紀出名ê異端者。伊有自專刪改彼个內容，有將路加kap保羅ê十張批，（除牧會批信以外）來成做in一本ê經典。對這个thang明白保羅ê批，佇彼時已經予人做權威ê冊lah！
(7) Ài-lī-liân (Irenæas)。這个人佇A.D. 202巡教。伊是Po͘-lī-kap ê學生。佇A.D.177做監督ê時，有寫冊。彼中間所引起ê聖經，差不多是後來所成做經典遐个冊ê中間ê話。伊講，福音書有4本，比並做地ê四方；也有講：行傳、保羅12張批（除Hui-lī-bûn以外），啟示錄、Ⅰ,Ⅱ翰、Ⅰ彼、希伯來遮个。對遮个thang知，彼時已經有夠額尊重遮个冊做要緊。
（這章猶未完，後號欲koh接）。