交通ê發達
Kau-thong ê hoat-ta̍t
文獻資訊
項目 | 資料 |
---|---|
作者 | 無lo̍h名 |
卷期 | 台灣教會公報 |
卷期 | 第577卷 |
日期 | 1933/4 |
頁數 | 11 |
白話字(原文數位化)
Kau-thong ê hoat-ta̍t
(T. Th. Ts.)
- 04, no. 577, pp. 11
Chhia ê hoat-bêng. Hiān-sî lâng teh poaⁿ-soá toā hāng mi̍h, ū-sî bat ēng îⁿ ê chhâ-kho͘ koé teh kō hō͘ i chìn-chêng. Chhia-lián hoat-bêng ê goân-iû chiū-sī tuì chia khí, 3, 4 chheng nî chêng, Ai-ki̍p kok í-keng ū ēng chhia. Kó͘-tāi ê Hi-lia̍p kok ū ēng bé-chhia. Chi-ná chha-put-to tī Chú-chêng 800 nî, í-keng ū ēng 4 chiah bé ê chhia. N̂g-tè ê sî-tāi, ū chō chhia chài mi̍h khì hn̄g ê só͘-chāi. Hiān-chāi tī Chi-ná iáu ū N̂g-pau-chhia, To̍k-lûn-chhia teh chò kau-thong ki-koan. Soaⁿ-niá têng-têng tha̍h-tha̍h ê só͘-chāi, hô, ô͘, á-sī hân-tài lo̍h seh ê só͘-chāi, jia̍t-tài chhiū-nâ ê tē-hng khah bē sái-tit ēng chhia, chóng-sī hiah ê só͘-chāi, ū lēng-goā te̍k-chéng ê kau-thong ki-koan, chhia sī tī pêⁿ-iûⁿ, i ê hoat-bêng chin chá, iā lī-ēng chin toā.
Pêng-an-tiâu sî-tāi, tuì Chi-ná ū thoân gû-chhia koè lâi Ji̍t-pún, che sī chò kuì-khì ê lâng ê chē chhia. Chha-put-to 800 nî chêng, chiah ū ēng chhia chài mi̍h. Tek-chhoan sî-tāi tī Kang-hō͘(Tang-kiaⁿ) iā ū ēng. āu-lâi ū kái chò lâng teh thoa ê chhia. Bé khiok chá-chá chiū ū, sī chò chiàn-tiûⁿ bú-chiòng ê lō͘-ēng. Bé-chhia sī Bêng-tī î-sin sî-tāi tuì goā-kok thoân-lâi--ê, hiān-sî tī chháu-tē iáu teh ēng. Chiàu goá só͘ chai, tī Pún-tó, chêng iā chē-chē só͘-chāi ū bé-chhia, nā-sī hiān-sî lóng bô--khì, “chiâu-pī ê kàu, boē chiâu-pī ê chiū hoè-bô.”
Chhia hoat-bêng í-āu, koè kú-kú bô pa̍t mi̍h sin ê kau-thong ki-koan, chóng-sī tī chiah ni̍h kú ê tiong-kan, hoat-bêng-ka ēng chē-chē ê khó͘-sim, lâi hoat-bêng kái-liông chhia ê ko͘-chō kap hō͘ chhia tín-tāng ê la̍t. Chū-choán-chhia, Khì-chhia, Tiān-chhia, Chū-tōng-chhia, Chū-tōng-chū-choán-chhia, chiām-chiām hoat-hiān tī sè-chiūⁿ, chò jîn-luī ê tiōng-iàu kau-thong ki-koam. (Boē-oân).
漢羅(Ùi原文改寫)
交通ê發達
(T. Th. Ts.)
- 04, no. 577, pp. 11
車ê發明。現時人teh搬徙大項物,有時捌用圓ê柴箍kóe teh翱予伊進前。車輛發明ê原由就是對chia起,3, 4千年前,埃及國已經有用車。古代ê希臘國有用馬車。支那差不多佇主前800年,已經有用4隻馬ê車。黃帝ê時代,有造車載物去遠ê所在。現在佇支那猶有黃包車、獨輪車teh做交通機關。山嶺重重疊疊ê所在,河、湖,á是寒帶落雪ê所在,熱帶樹林ê地方khah袂使得用車,總是遐个所在,有另外特種ê交通機關,車是佇平原,伊ê發行真早,也利用真大。
平安朝時代,對支那有傳牛車過來日本,這是做貴氣ê人ê座車。差不多800年前,chiah有用車載物。德川時代佇江戶(東京)也有用。後來有改做人the拖ê車。馬卻早早就有,是做戰場武將ê路用。馬車是明治維新時代對外國傳來--ê,現時佇草地猶teh用。照我所知,佇本土,前也濟濟所在有馬車,若是現時攏無--去,「齊備ê到,袂齊備ê就廢無。」
車發明以後,過久久無別物新ê交通機關,總是佇遮呢久ê中間,發明家用濟濟ê苦心,來發明改良車ê ko͘座kap予車振動ê力。自轉車、汽車、電車、自動車、自動自轉車,漸漸發現佇世上,做人類ê重要交通機關。(未完)。