內地見聞記
Loē-tē Kiàn-bûn-kì
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會公報 |
| 卷期 | 第575卷 |
| 日期 | 1933/2 |
| 頁數 | 4 |
白話字（原文數位化）
Loē-tē Kiàn-bûn-kì
(Liāu Tit)
- 02, no. 575, pp. 04-05
Ka-tī Kàu-io̍k
Ū chi̍t kháu-chàu, sī Tang Tāi chhut-sin ê Hoat-ha̍k-sū, chhoā Lú Ko-su ê chut-gia̍p-seng ê Ki-tok-tô͘ ka-têng.
Chhù ka-tī khí, sit ka-tī choh, saⁿ-khò͘ ka-tī chò, pn̄g ka-tī chú; kiáⁿ iā ka-tī kà (bô hō͘ i ji̍p ha̍k-hāu) : ta̍k hāng ka-tī, bô i-nāi pa̍t lâng.
Ki-tok-kàu ê Tē-uī
Choân-kok ê Loē-tē lâng, la̍k chhit chheng bān ; chóng-sī Iâ-so͘-kàu ê sìn-tô͘ chiah ū cha̍p-goā bān lâng nā-tiāⁿ. M̄-kú Ki-tok-kàu sī phó͘-ki̍p tī choân Ji̍t-pún : chhin-chhiūⁿ Kim-siōng Pē-hā, chêng khì Eng-kok ê sî, ū chò Ki-tok-kàu Chheng-liân-hoē Bêng-ū hoē-oân ; koh chêng lâi sûn-sī Tâi-oân ê sî, tī ta̍k ê hoé-chhia-thâu, tuì hoan-gêng ê toā-lâng gín-ná lóng hoê-lé ; téng-nî ē-po͘-sî siông-siông khì thàm pîn-bîn-khut ê peh-sèⁿ ; hiān-sî iā bô chia̍h chiú, bô chia̍h hun. Chhin-ông iā chē-chē ū teh káng-kiù tō-lí ; ū-ê tī Eng-kok kóng ū sìn Chú. Hiān-sî ê Cháiⁿ-siòng kap Bûn-siòng ê hu-jîn, lóng sī Kàu-hoē Lú-o̍h ê chhut-sin-chiá ; Siong- siòng ê bó͘-kiáⁿ teh lé-pài kap tha̍k Chú-ji̍t-o̍h ; Lāi-siòng ê cha-bó͘-kiáⁿ sī Ji̍t-pún Ki-tok Kàu-hoē ê sìn-chiá, iā i ê chêng-bó͘ iû-goân sī Kàu-hoē ê Lú-o̍h ê chhut-sin-chiá. Goā-siòng ê hu-jîn sī jia̍t-sim ê Ki-tok-tô͘ ; Chông-siòng kóng tuì siàu-liân kàu taⁿ, ta̍k ji̍t lóng teh tha̍k Sèng-keng, Lông-siòng sī Hù-sū-kiàn-teng ê hoē-iú, thâu-hoê Chiòng-gī-īⁿ Gī-tiúⁿ Tiong-tó ê kiáⁿ ; Thok-siòng sī Bí-í-bí Kàu-hoē ha̍k-hāu ê chhut-sin-chiá, sī Ji̍t-pún Ki-tok Kàu-hoē Bo̍k-su ê kiáⁿ-sài ; koh chit pang Boán-chiu kok ê Châi-bū-pō͘, iā chhiáⁿ Ji̍t-pún Ki-tok Kàu-hoē Seng-iá Bo̍k-su ê kiáⁿ khì liāu-lí ; iā Tâi-oân chá kàu taⁿ, bô lūn Chóng-tok ê hu-jîn, Chóng-bū Tiúⁿ-koaⁿ, I-ha̍k-hāu-tiúⁿ, Thiaⁿ-tiúⁿ-niû, Kūn-siù, Chhī-ún, Khò-tiúⁿ, chē-chē iā sī Ki-tok-tô͘.
Koh seng-lí hong-bīn ū Siáu-lîm ê Sai-á-phiau khí-hún; Sim-éng ê Gû-leng-thn̂g; Ho̍k-pō͘ ê sî-cheng téng, lóng sī it-liû.
Kè-chhoā Kái-liông
Ná bûn-bêng kok ê lâng ê kiat-hun-sek, chîⁿ khai ná séng, lé-sek ná kán-sek, chió lâng chhut-se̍k, tāi-lio̍k chhin-chhiūⁿ ē-té:－
Kok-miâ chi̍t nî ê siu-ji̍p Kiat-hun-huì
Eng-kok
Bí-kok 1000 gîn 100 gîn
Tek-kok
Hoat-kok
Ì-tāi-lī “ 400 “
Ngô͘-lô “ 800 “
Ji̍t-pún “ 2150 “
Tiong-kok “ 3000 “
Kīn-lâi Loē-tē ū lâng kám-kak-tio̍h nā beh toà-sè-kan kap lâng chò lâng, sî-kan kim-chîⁿ nā m̄-sī toā chiat-séng bē ēng-tit. Só͘-í hiān-sî kiat-hun-sek ū lâng kái 15 hun cheng kú, iā sin-niû káiⁿ-sài ê chhin-chiâⁿ pêng-iú, chi̍t lâng chhut chi̍t kak gîn bé tê-piáⁿ, kiat-hun-sek liáu, lâi chhiáⁿ sin-niû kiáⁿ-sài, kā in kiong-hí, tê-piáⁿ chia̍h liáu chiū sì-soàⁿ, kiat-hun-sek chheng-chhó.
Kàu-hoē Liân-ha̍p
Cha̍p-chhit nî chêng, Si̍t-chhoan Bo̍k-su hi-bōng Tâi-oân ê Ji̍t-pún Ki-tok Kàu-hoē kap Tâi-oân ê Ki-tok Tiúⁿ-ló Kàu-hoē tio̍h ha̍p-chò chi̍t ê Kàu-hoē; bo̍h-tit hun-piat Loē-tē lâng kap Pún-tó-lâng, in-uī siāng chi̍t ê Tâi-oân, koh sī siāng chi̍t ê kàu-phài. Ū kah i ê ha̍k-seng, Tâi-pak Siōng Bo̍k-su, Ko-hiông I-tîn Bo̍k-su, (Pîn-tong I-kang Bo̍k-su iû-goân sī i ê ha̍k-seng), tio̍h chiàu chit ê cheng-sîn chìn-hêng. Chit pang Tāi-hoē To-tiân Gī-tiúⁿ iā-sī chit khoán ê hi-bōng.
Che si̍t-chāi sī chin lí-sióng : chá nî Ē-mn̂g Sam-kong-hoē, sui-jiân ū-ê bô siāng phài, iáu-kú ū ha̍p-chò chi̍t ê kàu-hoē; hiān-sî Tiong-kok chin-chē kàu-phài ū liân-ha̍p chò chi̍t ê Tiong-hoa Ki-tok Kàu-hoē; Ka-ná-tāi ê Tiúⁿ-ló, Bí-í-bí, Cho͘-ha̍p, iā liân-ha̍p ; Loē-tē ū kàu-phài í-keng liân-ha̍p.
Khó-sioh Tâi-oân in-uī kéng-gū, im-gú, chu-keh, keng-chè, lâng-gia̍h, lóng bô pêng-kin ; soà bē-tit sūn sè-kài ê tiau-liû, lâi si̍t-hiān chit khoán ha̍p-it ê lí-sióng.
Chiàu 13 nî chêng Hō-chhoan Sian-seⁿ tuì goá kóng, “Tâi-oân sìn-chiá khah chē lóng sī uī-tio̍h sàn-hiong, phoà-pēⁿ, hoān-tio̍h kuí, kiâⁿ bô lō͘ ; chiah cháu lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. Che chiàⁿ-chiàⁿ sī Iâ-so͘ sî-tāi ê kàu-hoē. “
Chit 6, 7 cha̍p nî kú, lóng sī Eng-kok ê sin-sū siok-lú, kuí cha̍p lâng teh pe̍h chān kang ; iā Eng-kok Soan-tō-hoē nî-nî oān-chō͘ káng cha̍p-bān gîn teh î-chhî só͘-huì : (Kū-nî Táng-sū kóng, “Eng-kok Tiúⁿ-ló-hoē Soan-tō-hoē chi̍t nî phó͘-thong ê hiàn-kim, lâm--ê 30 bān kho͘ ; lú--ê 15 bān gîn ; Tâi-oân sī Eng-kok Tiúⁿ-ló-hoē Soan-tō-hoē, 5 ê soan-tō-tē ê chi̍t ê toā soan-to-tē”).
Chhin-chhiūⁿ án-ni, Tâi-oân Kàu-hoē sī sio̍k tī tē-it sè-kí thâu ê Iû-thài-sek kàu-hoē ; beh thài ē kap 20 sè-kí ê Ji̍t-pún Ki-tok-kàu ê toā-kiáⁿ Ji̍t-pún Ki-tok Kàu-hoē liân-ha̍p, lâi toè sè-kài ê tiau-liû neh!
Lán tio̍h kak-gō͘! hiān-sî lán lī in í-keng 1900 nî kú ê hn̄g! M̄-chai beh jiok kàu sím-mi̍h sî, chiah ē chò sè-kài-tek Ki-tok Kàu-hoē, lâi kap lâng ū pêⁿ-chē-khiā, ē sái-tit ha̍p-it ho͘N3?
漢羅（Ùi原文改寫）
內地見聞記
（廖得）
- 02, no. 575, pp. 04-05
家治教育
有一口灶，是東大出身ê法學士，chhōa女高師ê卒業生ê基督徒家庭。
厝家治起，穡家治作，衫褲家治做，飯家治煮；囝也家治教（無予伊入學校）：逐項家治，無依賴別人。
基督教ê地位
全國ê內地人，6, 7千萬；總是耶穌教ê信徒chiah有10外萬人若定。毋過基督教是普及佇全日本：親像金上陛下，前去英國ê時，有做基督教青年會名譽會員；koh前來巡視台灣ê時，佇逐个火車頭，對歡迎ê大人囡仔攏回禮；頂年下晡時常常去探貧民窟ê百姓；現時也無食酒，無食菸。親王也濟濟有teh講究道理；有ê佇英國講有信主。現時ê宰相kap文相ê夫人，攏是教會女學ê出身者；Siong相ê某囝teh禮拜kap讀主日學；內相ê查某囝是日本基督教會ê信者，也伊ê前某猶原是教會ê女學ê出身者。外相ê夫人是熱心ê基督徒；Chông相講對少年到taⁿ，逐日攏teh讀聖經，Lông相是富士見町ê會友，頭回眾議院議長中島ê囝；Thok相是美以美教會學校ê出身者，是日本基督教會牧師ê囝婿；koh這pang滿州國ê財務部，也請日本基督教會生野牧師ê囝去料理；也台灣早到taⁿ，無論總督ê夫人、總務長官、醫學校長、廳長娘、郡守、市尹、課長，濟濟也是基督徒。
Koh生理方面有小林ê獅仔標齒粉；森永ê牛奶糖；Ho̍k-pō͘ ê時鐘等，攏是一流。
嫁娶改良
Ná文明國ê人ê結婚式，錢開ná省，禮式ná簡式，少人出席，大略親像下底：－
國名 一年ê收入 結婚費
英國
美國 1000 銀 100 銀
德國
法國
意大利 “ 400 “
俄羅 “ 800 “
日本 “ 2150 “
中國 “ 3000 “
近來內地有人感覺著若欲tòa世間kap人做人，時間金錢若毋是大節省袂用得。所以現時結婚式有人改15分鐘久，也新娘囝婿ê親成朋友，一人出一角銀買茶餅，結婚式了，來請新娘囝婿，kā in恭喜，茶餅食了就四散，結婚式清楚。
教會聯合
17年前，植川牧師希望台灣ê日本基督教會kap台灣ê基督長老教會著合做一个教會；莫得分別內地人kap本島人，因為siāng一个台灣，koh是siāng一个教派。有kah伊ê學生，台北Siōng牧師、高雄伊藤牧師，（屏東伊崗牧師猶原是伊ê學生），著照這个精神進行。這pang大會多田議長也是這款ê希望。
這實在是真理想：早年廈門三公會，雖然有ê無siāng派，猶久有合做一个教會；現時中國真濟教派有聯合做一个中華基督教會；加拿大ê長老、美以美、組合，也聯合；內地有教派已經聯合。
可惜台灣因為境遇、音語、資格、經濟、人額，攏無平均；續袂得順世界ê潮流，來實現這款合一ê理想。
照13年前賀川先生對我講，「台灣信者較濟攏是為著散鄉、破病、患著鬼、行無路；chiah走來予耶穌救。這正正是耶穌時代ê教會。」
這6, 70年久，攏是英國ê紳士淑女，幾十人teh白贊工；也英國宣道會年年援助káng十萬銀teh維持所費：（舊年董事講：「英國長老會宣道會一年普通ê獻金，男--ê 30萬箍；女--ê 15萬銀；台灣是英國長老會宣道會，5个宣道地ê 1个大宣道地」）。
親像按呢，台灣教會是屬佇第一世紀頭ê猶太式教會；欲汰會kap 20世紀ê日本基督教ê大囝日本基督教會聯合，來tòe世界ê潮流neh！
咱著覺誤！現時咱離in已經1900年久ê遠！毋知欲逐到啥物時，chiah會做世界tek基督教會，來kap人有平坐徛，會使得合一hò͘ⁿ？