Pe̍h-oē-jī ê Le̍k-sú

文獻資訊

項目 資料
作者 柯維思 Koa Î-su
卷期 台灣教會報/芥菜子
卷期 第570期
日期 1932/9
頁數 23

白話字(原文數位化)

Pe̍h-oē-jī ê Le̍k-sú

Koa Î-su

1932.09, no. 570 (KCC, no. 80), pp. 23-24

Lán hiān-sî só͘ teh ēng ê Pe̍h-oē-jī, sī tuì sím-mi̍h sî chiah ū? Sī sím-mi̍h sian-siⁿ chhòng khí-thâu? Chiàu goá só͘ chai, ài siá tām-po̍h lâi saⁿ-kap chham-khó.

Chá-chêng Se-kok Bo̍k-su lâi Ē-mn̂g thoân-kàu, hit-sî iáu-bē ū Sèng-keng hō͘ lâng thang tha̍k.

āu-lâi tī Siōng-hái Sèng-chheh Kong-hoē ū hoan-e̍k Hàn-bûn ê Sèng-keng chhut-pán.

Chóng-sī hit-sî, kàu-io̍k iáu-bē phó͘-ki̍p, bat jī ê lâng iā chió, bô lóng-chóng oē tha̍k Hàn-bûn ê Sèng-keng.

Só͘-í hit-sî Se-kok Bo̍k-su Táⁿ-má-jī (Talmage), Lô-thê jī-uī Bo̍k-su kap pún-toē Iûⁿ Bo̍k-su ū siūⁿ chhut Pe̍h-oē-jī. Khiok Táⁿ-má-jī Bo̍k-su ê lāu-bú kap Lô-thê Bo̍k-su ê lāu-bú iû-goân ū tàu pang-chān.

Hit-sî chiū-sī 1851 nî (81 nî chêng), chóng-sī hit sî iáu-bē ū ìn-pán, si̍t-chāi chin put-piān. Só͘-í lóng sī ēng chhâ-pán, beh ìn chheh chin huì-khì.

Si̍t-chāi lán tio̍h kám-siā in khí-thâu chhòng-siat ê khó͘-sim.

Pe̍h-oē-jī ê chheh tē-it tāi-seng ê sī “Thian-lō͘ le̍k-thêng” ê téng-poàn, che sī 1853 nî ìn--ê. Che sī Pin Ui-lîm (Wm. Burns) Bo̍k-su hoan-e̍k--ê.

āu-lâi chiū ū “Má-khó Hok-im-toān,” “Lō͘-tek-kì” téng, tiah-pún ê Sèng-keng, āu-lâi ū Si-koa, ek-tì ê siáu-soat téng-téng.

āu-lâi ū oa̍h-pán, chiū chin lī-piān. Sin-iok choân-su tī 1873 nî (Pak-pō͘ siat-kàu ê tē-jī nî), tī Eng-kok ìn--ê.

Kè bô kuí-nî, Kū-iok choân-su ia̍h lóng ìn hó.

Tuì án-ni, m̄-bat Hàn-bûn ê lâng ia̍h oē tit thang tha̍k Sèng-keng.

Í-goā ia̍h ū “Sèng-keng Kì-lio̍k,” “Chin-tō Būn-tap,” “Chin-hok Būn-tap,” “Sin-bûn Cha̍p-lio̍k,” “Thian-lō͘ le̍k-thêng,” “Hok-im Chin-lí,” kap ta̍k khoán ê “Chhián-soat.”

ia̍h ū Thian-bûn, Tē-lí, Sin-thé-lí, Tōng-bu̍t, Si̍t-bu̍t, Pit-soàn, Tāi sò͘; ia̍h ū pang-chān lâng tha̍k Hàn-bûn ê “Jī-luī ji̍p-bûn,” Sù-su e̍k-kái,” “Sam-jī-keng e̍k-kái.”

Táⁿ-má-jī Bo̍k-su ia̍h ū tù “Ē-mn̂g-im jī-tián,” che sī 1894 nî chhut-pán.

iā í-chêng Tō͘ Ka-tek (Do͘glas) Bo̍k-su ū tù “Hoâ Eng Pe̍h-oē jī-tián,” che sī 1873 nî, tī Eng-kok ìn--ê.

Tī 1888 nî, Táⁿ-má-jī Bo̍k-su kap Bo̍k-su-niû ū chhòng “Chiang-choân Sèng-hoē-pò.”

Í-goā ia̍h ū “Chú-ji̍t Sîn-liông.”

Hiān-sî tī Ē-mn̂g ê Chheh-pâng só͘ hoat-hêng ê Pe̍h-oē-jī chheh ū chiâⁿ-pah khoán.

Tī Tâi-oân ê Kàu-hoē tuì chá chiū ū ēng Pe̍h-oē-jī.

Sì-cha̍p-poeh nî chêng Pa Bo̍k-su tī Tâi-lâm ū hoat-hêng “Tâi-lâm Kàu-hoē-pò” (chit pún Kàu-hoē-pò ê chiân-sin).

Tī 1891 nî Kai Bo̍k-su ū tuì Siōng-hái hoat-hêng “Tiong-se Jī-tián.”

Tī 1913 nî Kam Bo̍k-su ū tuì Yokohama hoat-hêng “Ē-mn̂g im sin Jī-tián.”

Pe̍h-oē-jī só͘ ēng ê hoān-uî, sī Ē-mn̂g choè tiong-sim, chóng-sī lán Tâi-oân Lâm-pak-pō͘ ia̍h sī chin phó͘-ki̍p. Í-goā tī Lū-sòng, Gióng-kong, Sin-ka-pho ia̍h sī chin-choē lâng ēng.

(In-uī ū chin-choē Ē-mn̂g lâng tī chiah ê só͘-chāi).

Pe̍h-oē-jī tuì chhòng-siat (1851) kàu-taⁿ 81 nî kú, pang-chān lâng tha̍k Sèng-keng bat tō-lí, hit ê lī-ek si̍t-cha̍it hui-siông toā. ia̍h só͘ ēng ê hoān-uî í-keng chin khoah. ǹg-bāng lán tāi-ke chhut-la̍t kó͘-bú, hō͘ choē-choē lâng bat Pe̍h-oē-jī, chiū tuì án-ni oē-hō͘ choē-choē lâng thang tit-tio̍h Hok-im. Che chiū-sī lán sìn-tô͘ ê gī-bū, ia̍h sī khí-thâu chhòng-siat Pe̍h-oē-jī ê lâng só͘ hi-bōng--ê.

漢羅(Ùi原文改寫)

白話字的歷史

柯維思

1932.09, no. 570 (KCC, no. 80), pp. 23-24

咱現時所teh用的白話字,是tuì甚麼時chiah有? 是甚麼先生創起頭? 照我所知,愛寫淡薄來相佮參考。

早前西國牧師來廈門傳教,彼時猶未有聖經予人通讀。

後來佇上海聖冊公會有翻譯漢文的聖經出版。

總是彼時,教育猶未普及,捌字的人也少,無攏總會讀漢文的聖經。

所以彼時西國牧師打馬字 (Talmage),羅啻二位牧師佮本地羊牧師有想出白話字。 卻打馬字牧師的老母佮羅啻牧師的老母猶原有鬥幫贊。

彼時就是1851年(81年前),總是彼時猶未有印版,實在真不便。 所以攏是用柴板,欲應冊真費氣。

實在咱著感謝in起頭創設的苦心。

白話字的冊第一事先的是”天路歷程”的頂半,這是1853年印--的。 這是賓為霖 (Wm. Burns) 牧師翻譯--的。

後來就有”馬告福音傳”,”路德記”頂等,摘本的聖經,後來有詩歌,益智的小說等等。

後來有活版,就真利便。 新約全書佇1873年(北部設教的第二年),佇英國印--的。

過無幾年,舊約全書亦攏應好。

Tuì 按呢,毋捌漢文的人亦會得通讀聖經。

以外亦有”聖經記錄”,”真道問答”,”真福問答”,”新聞十略”,”天路歷程”,”福音真理”,佮逐款的”淺說”。

亦有天文,地理,身體理,動物,植物,筆算,代數;亦有幫贊人讀漢文的”字類入門”,”賜書譯解”,”三字經譯解”。

打馬字牧師亦有著”廈門音字典”,這是1894年出版。

也以前杜嘉德 (Do͘glas) 牧師有著”華英白話字典”,這是1873年,佇英國印--的。

佇1888年,打馬字牧師佮牧師娘有創”漳泉聖會報”。

以外亦有”主日神良”。

現時佇廈門的冊版所發行的白話字冊有成百款。

佇台灣的教會tuì早就有用白話字。

四十八年前巴牧師佇台南有發行”台南教會報”(這本教會報的前身)。

佇 1891年偕牧師有tuì上海發行”中西字典”。

佇 1913年甘牧師有tuì橫濱發行”廈門音新字典”。

白話字所用的範圍,是廈門做中心,總是咱台灣南北部亦是真普及。 以外佇 呂宋,仰光,新加坡亦是真濟人用。

(因為有真濟廈門人佇遮的所在)。

白話字tuì創設 (1851) 到今 81年久,幫贊人讀聖經捌道理,彼个利益實在非常大。 亦所用的範圍已經真闊。 向望咱大家出力鼓舞,予濟濟人捌白話字,就tuì 按呢會予濟濟人通得著福音。 這就是咱信徒的義務,亦是起頭創設白話字的人所希望--的。