人類的日頭
Jîn-luī ê Ji̍t-thâu
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 無lo̍h名 |
| 卷期 | 台灣教會報/芥菜子 |
| 卷期 | 第563期 |
| 日期 | 1932/2 |
| 頁數 | 17 |
白話字（原文數位化）
Jîn-luī ê Ji̍t-thâu
Tân Khêng-ku
1932.02, no. 563 (KCC, no.73), pp. 17-18
(Soà-chiap chêng hō)
Koh lūn i ê chia̍h, ia̍h sī chin kán-tan, koh bô joā-choē. Chiàu i só͘ siūⁿ ta̍k-lâng lóng ū chia̍h siuⁿ kè-thâu. Koh i tiāⁿ-tio̍h nā chia̍h-pá, suî-sî chiū lī-khui cha̍ih-pn̄g toh , m̄-bat koh chē tī-hia lâi kóng-oē. I chi̍t-sì-lâng bô lim-chiú, put-kò ài chia̍h-hun, ia̍h koh ài lim kāu ê ko-pi-tê. Chiàu téng-bīn só͘ kóng lâi khoàⁿ, kiám-chhái ū lâng siūⁿ kóng, ài-te̍k-seng ê seng-gâi tek-khak sī chhin-chhiūⁿ ki-khì-tek--ê, kî si̍t tú sī tuì-péng, in-uī i iû-goân gâu kóng-chhiò, sī put-chí sim-sek ê lâng. Koh i sin-khu ê tāng-liōng kuí-nā cha̍p-nî kú ia̍h sī 175 pōng, lóng bô piàn-oāⁿ, chit ê sī tuì tī i gâu chiat-chè i ê chia̍h mi̍h só͘-tì. I bat kóng i tuì toā-hàn liáu, hō͘ iûⁿ-ho̍k-tiàm niû sin-thé choè saⁿ-khò͘ kan-ta chi̍t-pái nā-tiāⁿ, í-āu lóng sī ēng kū ê saⁿ hiahN khì pí nā-tiāⁿ, in-uī i ê sin-thé lóng bô-piàn-oāⁿ, tiāⁿ-tiāⁿ sī hit khoán, ia̍h m̄-bat khah puî, koh ia̍h m̄-bat khah sán. Siông-siong i ê bīn sī chhiò-iông. I iáu bē sí í-chêng, sui bóng sī lāu, iáu-kú koh teh sin hoat-bêng chi̍t-hāng, chiū-sī tuì chháu lâi chè-chō chhiū-lin, í-keng ū si̍t-giām koh sêng-kong, kan-ta koh teh gián-kiù beh hō͘ i kang-gia̍p hoà nā-tiāⁿ. I kap hit ê chu-tōng-chhia ông Hok-te̍k (Henry Ford) sī chì-hó ê pêng-iú. I tī Au-chiu toā chiàn-cheng ê sî, ia̍h ū hoat-bêng chin choē khoán saⁿ-thâi ê khì-khū. Só͘-í i ū tuì Bí-kok chèng-hú sàng choè tē-it koân ê hun-chiong.
Chit ê ài-te̍k-seng kin-á-ji̍t thong sè-kan ê lâng lóng teh siàu-liām i ê kong-tek. Chóng-sī nā lūn i soè-hàn ê sî, m̄-nā kan-ta uī-tio̍h sòng-hiong boē-tit thang tha̍k-chheh, kî-si̍t koh ia̍h sī uī-tio̍h i ê gōng kàu-ke̍k, i khí-thâu ji̍p Sió-ha̍k-hāu kan-ta nn̄g-ge̍h-ji̍t kú nā-tiāⁿ, chiū hō͘ ha̍k-hāu ê tong-kio̍k kā i thè-ha̍k, in-uī ta̍k ê sian-siⁿ toàn-tēng i tha̍k-chheh bô lō͘-ēng. Só͘-í ko͘-put-chiong thè-o̍h, liáu-āu i ê lāu-bú jia̍t-sim un-khûn kā i kà tām-po̍h ha̍k-būn choè ki-chhó͘, thàu kàu i sêng-kong ê kin-á-jit. I tī 1873 nî ū chhoā ke-āu, ia̍h ū siⁿ sì ê kiáⁿ, put-hēng i ê hū-jîn-lâng tāi-seng kè-óng, só͘-í tī 1886 nî koh kap chi̍t ê toā hù-ong ê cha-bó͘-kiáⁿ kiat-hun, ia̍h ū koh siⁿ chi̍t-lâm chi̍t-lú.
Lūn chit ê toā hoat-bêng-ka ê sū-chek m̄-sī pit só͘ siá oē liáu, put-kò sī kan-ta chiàu só͘ chai ê lâi siá tām-po̍h, kap sè-kài it-poaⁿ ê lâng lâi siàu-liām i ê kòng-hiàn ti lán jîn-luī hit ê toā kong-lô nā-tiāⁿ. I m̄ nā kan-ta gâu hoat-bêng, koh si̍t-chāi chin gâu ēng gâu lâng. I ê sin-piⁿ put-sî ū choē-choē ê choan-bûn-ka tī-teh, chin gâu kó͘-bú kap chí-tō, ia̍h koh chin hoaⁿ-hí thê-poa̍t hō͘-poè-chiá. I si̍t-chāi sī chi̍t ê tuì i ê chit-bū chīn-tiong kàu sí ê bô͘-hoān-chiá. Koh uī-tio̍h choân jîn-luī ū chiâu-chn̂g kòng-hiàn i choân cheng-sîn kap choân seng-khu.
Khoàⁿ i ê seng-gâi koh chi̍t-hāng thang hō͘ sè-kan it-poaⁿ choè lāu-bú ê lâng, tuì ka-kī ê kiáⁿ-jî thang khǹg chi̍t-tiám ê ǹg-bāng, sui-bóng soè-hàn ê sî khah ham-bān, ia̍h sī m̄ bián liâm-piⁿ chiū sit-chì, tī soè-hàn ê sî hō͘ lâng khoàⁿ bô lō͘-ēng, tha̍k-chheh chhin-chhiūⁿ boē khí, āu-lâi chiâⁿ-choè sè-kài-tek chhut-miâ ê lâng, si̍t-chāi chin choē. Put-kò hō͘ lán thang chai, choè hit khoán gû-gōng ê gín-ná ê sī-toā lâng, tio̍h ū ka-pē ê lô-le̍k kap khó͘-sim lâi ín-chhoā nā-tiāⁿ.
Phah-sǹg ài-te̍k-seng ê lāu-bú, tuì Sió-ha̍k-hāu ê sian-siⁿ thiaⁿ-kìⁿ kóng i ê kiáⁿ tha̍k-chheh bô lō-ēng, hit sî i ê sim-koaⁿ tek-khak chhin-chhiūⁿ beh piak-li̍h ê kan-khó͘. Chóng-sī i ê sim lóng bô oàn-hūn sian siⁿ, ia̍h bô sit-chì, kan ta chhoā tńg-khì un-khûn kà-sī. Só͘-í lán beh siàu-liām chit ê hoat-bêng ông, tek-khak ia̍h tio̍h toā-toā kám-siā i ê lāu-bú chiah ū ha̍p-gî.
Tī sè-kan bô hun-piat Tang-iûⁿ á-sī Sai-iûⁿ, bô lūn sím-mi̍h hong-bīn ê gâu-lâng, tiāⁿ-tio̍h tī i ê āu-bīn ū gâu ê lāu-bú tī-teh. Chhin-chhiūⁿ Bí-kok ê Tāi-thóng-léng Ui-ní-sùn, Lîm Khéng, á-sī Ná-phò-lûn, á-sī O͘-ko͘-su-teng, á-sī Bēng-chú chiah ê ê lāu-bú, lóng sī sè-kài-tek ê hiân-bió. I-goā iáu chin-choē kóng boē liáu.
Chit ê hoat-bêng ông ê chòng-sek sī chiàu Bí-í-bí-hoē ê lé-sek, ia̍h ū chhiáⁿ chit phài ê Bo̍k-su kā i su-hoē. (Oân)
漢羅（Ùi原文改寫）
人類的日頭
陳瓊琚
1932.02, no. 563 (KCC, no.73), pp. 17-18
（續接前號）
閣論伊的食，亦是真簡單，閣無偌濟。 照伊所想逐人攏有食傷過頭。 閣伊定著若食飽，隨時就離開食飯桌，毋捌閣坐佇遐來講話。 伊一世人無啉酒，不過愛食薰，亦閣愛啉厚的咖啡茶。 照頂面所講來看， 減采有人想講：愛迪生生涯的確是親像機器tek--的，其實抵是對反，因為伊猶原gâu講笑，是不止心適的人。 閣伊身軀的重量幾若十年久亦是175磅，攏無變換，這个是tuì佇伊gâu節制伊的食物所致。 伊捌講伊tuì大漢了， 予洋服店量身體做衫褲干單一擺若定，以後攏是用舊的衫攇去比若定，因為伊的身體攏無變換，定定是彼款，亦毋捌較肥，閣亦毋捌較瘦。 常常伊的面是笑容。 伊猶未死以前，雖罔是老，猶久閣teh新發明一項，就是tuì草來製造樹奶，已經有實驗閣成功，干單閣teh研究欲予伊工業化若定。 伊佮彼个自動車王福特 (Henry Ford) 是至好的朋友。 伊佇歐洲大戰爭的時，亦有發明真濟款相刣的器具。 所以伊有tuì美國政府送做第一高的勳章。
這个愛迪生今仔日通世間的人攏teh數念伊的公德。 總是若論伊細漢的時， 毋旦干旦著宋凶boē得通讀冊，其實閣亦是為著伊的戇到極，伊起頭入小學校干旦兩月日久若定，就予學校的當局共伊退學，因為逐个先生斷定伊讀冊無路用。 所以姑不將退學，了後伊的老母熱心慇勤共伊教淡薄學問做基楚，透到伊成功的今仔日。 伊佇1873年有娶家後，亦有生四個囝，不幸伊的婦人人事先過往，所以佇1886年閣佮一個大富翁的查某囝結婚，亦有閣一男一女。
論這个大發明家的事蹟毋是筆所寫會了，不過是干單照所知的來寫淡薄，佮世界一般的人來數念伊的貢獻咱人類彼个大功勞若定。 伊毋旦干單gâu發明，閣實在真gâu用gâu人。 伊的身邊不時有濟濟的專門家tī-teh，真gâu鼓舞佮指導，亦閣真歡喜提拔後輩者。 伊實在是一個對伊的職務盡忠到死的模範者。 閣為著全人類有齊全貢獻伊全精神佮全身軀。
看伊的生涯閣一項通予世間一般做老母的人，tuì家己的囝兒通囥一點的向望，雖罔細漢的時較頇顢，亦是毋免連鞭就失志，佇細漢的時予人看無路用，讀冊親像boē起，後來成做世界tek出名的人，實在真濟。 不過予咱通知，做彼款愚戇的囡仔的序大人，著有加倍的勞碌佮苦心來引chhoā若定。
拍算愛迪生的老母，tuì小學校的先生聽見講伊的囝讀冊無路用，彼時伊的心肝的確親像欲爆裂的艱苦。 總是伊的心攏無怨恨先生，亦無失志，干單chhoā轉去慇勤教示。 所以咱欲數念這个發明王，的確亦著大大感謝伊的老母chiah有合宜。
佇世間無分別東洋抑是西洋，無論甚麼方面的gâu人，定著定伊的後面有gâu 的老母tī-teh。 親像美國的大統領威爾遜、林肯，抑是拿破崙，抑是奧古斯丁，抑是孟子遮的的老母，攏是世界tek的賢母。 以外猶真濟講boē了。
這个發明王的葬式是照美意美會的禮式，亦有請這派的牧師共伊司會。 （完）