看台灣文化300年的紀念會
Khoàⁿ Tâi-oân Bûn-hoà 300 nî ê Kì-liām-hoē
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳瓊琚 Tân Khêng-ku |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第549卷 |
| 日期 | 1930/12 |
| 頁數 | 19 |
白話字（原文數位化）
Khoàⁿ Tâi-oân Bûn-hoà 300 nî ê Kì-liām-hoē
1930.12 tē 549 koàn p.19
Koà-chhài-chí 58 hō
(Tân Khêng-ku)
Chit-pang goán Tām-suí Tiong-o̍h ê ha̍k-seng, iok 130 goā miâ, koh ū 4 ê sian-siⁿ choè-tīn tah 10 ge̍h 27 hō ngó͘- chiân 8 tiám, Tâi-pak hoat ê kip-hêng chhia khì Tâi-lâm. Goá pún-sin ū tāi- seng khì, só͘-í kàu uī ê sî, goá í-keng tī Tâi-lâm chhia-thâu teh tán--in. Tāi-ke kàu-uī, tú sī hit ē-po͘ 4 tiám khah-ke, goá kap Tâi-lâm Sîn-ha̍k-hāu ê Sian-siⁿ Ông Siú-ióng, ū chhoā in sūn-lō͘ khì khoàⁿ Sán-gia̍p ê Tián-lám-hoē. āu-lâi chiah chhoā tāi-ke lâi Thài-pêng-kéng Lé-pài-tn̂g hioh-khùn.
Lūn khùn ê só͘-chāi ū hun saⁿ-uī, chi̍t-uī sī Lé-pài-tn̂g, chi̍t-uī sī Ko Chài- tek I-su ê kū i-koán ê lâu-téng, koh chi̍t-uī sī Gô͘ Chhiu-bî I-su ê Pīⁿ-īⁿ lāi ê ji̍t-pún chóng-pho͘. Chia̍h sī uí-thok Thài-pêng-kéng pài-tn̂g ê Bo̍k-su, Tân Su-chhong Sian-siⁿ, só͘ kài-siāu ê Thài- pêng chia̍h-tn̂g siat-hoat.
Tī 28 hō chá-khí, ū chhoā khì khoàⁿ Sú-liāu ê Tián-lám-hoē. Tī hit lāi-bīn ū pâi-lia̍t chin choē hāng ê hi-hán bu̍t- phín, chhin-chhiuⁿ kó͘-chá Hô-lân lâng só͘ ēng ê huî-khì kap mi̍h-kiāⁿ, koh Tīⁿ Sêng-kong sam-tāi ê uî-bu̍t, kap kó͘-chá ê chhiⁿ-hoan bûn-su téng-téng. Koh khì khoàⁿ Kàu-io̍k ê Tián-lám-hoē, oē- seng ê Tián-lán-hoē, Jia̍t-tài hoe-phûn ê Tián-lám-hoē, kap Tâi-lâm Sîn-siā. 8āu-lâi ū koh chē sēng-ha̍p ê chū-tōng chhia khì An-pêng khoàⁿゼーランヂャ城. Chit ê siâⁿ tuì kin-nî sǹg-khí, tú sī 300 nî chêng, Hô-lân lâng só͘ khí tī An-pêng, teh choè in ê kun-kù teō ê só͘-chāi. Tī-hia ū pâi chin-choē ê kó͘- chá siá-chin teh hō͘ lâng khoàⁿ. àm-sî ū hō͘ ha̍k-seng chū-iû, sì-koè khì khoàⁿ lâng pàng ian-hé kap lāu-jia̍t.
Tī 29 hō, ū ke tit-tio̍h Bān-tan Ko Tok-hêng Bo̍k-su kap Ka-lí Tân Khêng- iâu Bo̍k-su kā goán àn-nāi, khì chham- koan Sin-lâu ê Sîn-ha̍k-hāu, tit-tio̍h in ê ún-chún, lâu-téng, lâu-ē tāi-khài lóng ū khoàⁿ, liáu-āu soà khì khoàⁿ Lú Sîn- ha̍k, hit-sî in tú teh choè chó-thian ê kî-tó-hoē, thèng-hāu in choè soah, ū tit- tio̍h Lú Sîn-ha̍k-hāu-tiúⁿ Lô͘ Ko͘-niû ê chhin-chhiat, ín-chhoā goán khoàⁿ sì- koè, iā ū chhoā khí-khì khoàⁿ ha̍k-seng ê pâng-keng, ta̍k-lâng ê sek-lāi, chéng- tùn put-chí chhù-sū, thiaⁿ-kìⁿ kóng, ha̍k- seng ū 60 goā lâng. Lāi-bīn ū hun saⁿ- khoán: Chiū-sī ū bô tha̍k kong-ha̍k-hāu ê lâng, kap kong-ha̍k-hāu chut-gia̍p ê lâng, chham Ko-téng Lú Ha̍k-hāu chut- gia̍p ê lâng ê thêng-tō͘ lóng ū hun-piat teh kà. In-uī Lô͘ Ko͘-niû pún-sin sī chin jia̍t-sim kó͘-bú, koh tit-tio̍h í-keng chut- gia̍p ê hāu-iú jia̍t-sim ê kó͘-bú, chiah ū hiah-ni̍h choē ê ha̍k-seng, m̄-nā Lâm-pō͘ ê lâng khì tha̍k, tiong-kan ia̍h ū lán Pak- pō͘ ê chí-bē khì tī hia teh tha̍k. án-ni thang chai, ha̍k-hāu tek-khak tio̍h ū gâu kó͘-bú ê sian-siⁿ tī-teh chiah oē heng-khí.
āu-lâi ū koh khì chham-koan, Tiúⁿ- ló-kàu ê Lú-ha̍k-hāu, sui-bóng sī hut- jiân khì, iáu-kú Lú Ha̍k-hāu-tiúⁿ Gô͘ Ko͘-niû chin chhin-chhiat, bô kiaⁿ goán oē kā in kiáu-chhá in ê siū-gia̍p-tiong, chhoā goán khoàⁿ in ê siū-gia̍p, koh chhoā goán lóng-chóng khí-khì khoàⁿ lâu-téng, ha̍k-seng ê pâng-keng, ta̍k- hāng siat-pī put-chí hó-sè, chhím-sek kok-lâng chéng-tùn put-chí choê-chéng. Thiaⁿ-kìⁿ kóng, ha̍k-seng oá 200 lâng, án-ni sǹg put-chí heng-khí, si̍t-chāi goá put-chí kám-sim, in ū tì-ì tī Tâi-oân lú- chú ê kàu-io̍k. āu-lâi sūn-lō͘ ū tuì Tiúⁿ- ló-kàu Tiong-o̍h ji̍p-khì, sui-bóng boē- oē tit-tio̍h kìⁿ Tiong-o̍h Hāu-tiúⁿ ê bīn, iáu-kú ū chi̍t-uī ê Loē-tē sian-siⁿ, kóng sī tī-hia teh tng kàu-bū ê chit, i put-chí chhin-chhiat, ū chhoā goán khoàⁿ in ê Hoà-ha̍k-sek kap lâu-ē ê Kàu-sek chham taip-á-kú khoàⁿ in it-liân seng teh thé- chhau, tāi-ke chhēng thé-chhau ho̍k put-chí pì-chah.
āu-lâi ū chhoā khì khoàⁿ Khai-san Sîn-siā kap Khóng-chú biō, chit ê Khóng-chú biō sī thong Tâi-oân tē-it toā- keng ê, koh ia̍h sī chá-sî choè tē-it koân ê khó-kàu tiûⁿ ê só͘-chāi. Choè-āu ū khì khoàⁿ (Chhiah-khàm lâu). Chit ê sī Khèng-an saⁿ-nî, chiū-sī Se-le̍k 1650 nî sī iok 279 nî chêng, Hô-lân lâng só͘ khí ê siâⁿ, pêng-siông lâng kā i kiò-choè âng-mn̂g-siâⁿ. Se-le̍k 1661 nî, Tīⁿ Sêng- kong koáⁿ-tio̍k Hô-lân lâng ê sî, ū kái chit ê siâⁿ ê miâ kiò-choè (Sêng-thian- hú), tī hit lāi-bīn ū chông-khǹg hé-io̍h, kun-khì tī-hia. Chit ê siâⁿ si̍t-chāi khí chin kian-kò͘, tī hit lāi-bīn ū pâi-lia̍t Ji̍t-pún kok-lāi ta̍k-khoán ê sin-bûn teh hō͘ lâng khoàⁿ. Hit ē-po͘ koh hō͘ ha̍k- seng chū-iû khì khoàⁿ in só͘ ài khoàⁿ ê hong-bīn.
Kàu hit ê-hng káu-tiám ū chi̍p-ha̍p, tī Tâi-lâm chhia-thâu, lâi tán 9 tiám 51 hun ê kip-hêng chhia tńg-lâi Tām-suí, hù 30 hō Kàu-iok-lēng pan-pò͘ 40 nî ê kì-liām-sek. Taⁿ choè-āu chioh chit ê choá-bīn, tāi-piáu goán it-hêng ài kā Thài-pêng-kéng ê Tân Bo̍k-su kap lia̍t- uī chhin-ài, uī goán chit-pái ê chhut- goā lâi tio̍h-boâ ê hiaⁿ-tī chí-bē, tāi-ke chhim-chhim seh to-siā. Tit-tio̍h in tāi-ke ê thiàⁿ-thàng, thoè goán pī-pān ta̍k-hāng hó-sè, tì-kàu hō͘ goán oē tit-thang ta̍t goán ê bo̍k-tek, koh pêng-an kàu-chhù, si̍t-chāi toā-toā kám-siā Siōng-tè ê un-tián, kap Tâi-lâm kàu-hoē ê hiaⁿ-chí ê chhin-chhiat.
漢羅（Ùi原文改寫）
看台灣文化300年的紀念會
1930.12 第549卷 p.19
芥菜子 58 號
(陳瓊琚)
這pang阮淡水中學的學生，約130外名，閣有4 个先生做陣搭10月27 號午前8點，台北發的急行車去台南。我本身有代先去，所以到位的時，我已經佇台南車頭teh 等--in。大家到位，抵是彼e晡4 點較加，我佮台南神學校的先生王守勇，有chhoā in 順路去看產業的展覽會。後--來才chhoā逐家來太平境禮拜堂歇睏。
論睏的所在有分3位，1位是禮拜堂，1位是高再得醫師的舊醫館的樓頂，閣 1位是吳秋微醫師的病院內的日本總舖。食是委託太平境拜堂的牧師，陳思聰先生，所介紹的太平食堂設法。
佇28號早起，有chhoā去看史料的展覽會。佇彼內面有排列真濟項的稀罕物品，親像古早荷蘭人所用的磁器佮物件，閣鄭成功三代的遺物，佮古早的生番文書等等。閣去看教育的展覽會、衛生的展覽會、熱帶花盆的展覽會，佮台南神社。後--來有閣坐sēng-ha̍p的自動車去安平看ゼーランヂャ城。這个城對今年算起，抵是300年前，荷蘭人所起佇安平，teh 做in的根據地的所在。佇遐有排真濟的古早寫真teh予人看。暗時有予學生自由，四界去看人放煙火佮鬧熱。
佇29號，有加得著萬丹高篤行牧師佮佳里陳瓊瑤牧師共阮案內，去參觀新樓的神學校，得著in的允准，樓頂、樓下大概攏有看，了後續去看女神學，彼時in抵teh 做早天的祈禱會，聽候in做煞，有得著女神學校長盧姑娘的親切，引chhoā阮看四界，也有chhoā 起去看學生的房間，逐人的室內，整頓不止次序，聽見講，學生有60外人。內面有分3款：就是有無讀公學校的人，佮公學校卒業的人，參高等女學校卒業的人的程度攏有分別teh 教。因為盧姑娘本身是真熱心鼓舞，閣得著已經卒業的校友熱心的鼓舞，才有遐爾濟的學生，毋若南部的人去讀，中間亦有咱北部的姊妹去佇遐teh 讀。按呢通知，學校的確著有gâu 鼓舞的先生佇teh 才會興起。
後--來有閣去參觀，長老教的女學校，雖罔是忽然去，猶過女學校長吳姑娘真親切，無驚阮會共 in攪吵in的授業中，chhoā阮看in的授業，閣 chhoā 阮攏總起去看樓頂，學生的房間，逐項設備不止好勢，寢室各人整頓不止齊整。聽見講，學生倚200人，按呢算不止興起，實在我不止感心，in有致意佇台灣女子的教育。後--來順路有對長老教中學入去，雖罔未會得著見中學校長的面，猶過有1位的內地先生，講是佇遐teh當教務的職，伊不止親切，有chhoā 阮看in的化學室佮樓下的教室參tiap仔久看in一年生teh 體操，大家穿體操服不止pì-chah 。
後--來有chhoā去看開山神社佮孔子廟，這个孔子廟是通台灣第一大間--的,閣亦是早時最第一懸的考校場的所在。最後有去看赤崁樓。這个是慶安3年，就是西曆1650年是約279年前，荷蘭人所起的城，平常人共伊叫做紅毛城。西曆1661年，鄭成功趕逐荷蘭人的時，有改這个城的名叫做承天府，佇彼內面有藏囥火藥、軍器佇遐。這个城實在起真堅固，佇彼內面有排列日本國內逐款的新聞teh予人看。彼e晡閣予學生自由去看in所愛看的方面。
到彼e昏9點有集合，佇台南車頭，來等9點51分的急行車轉來淡水，赴30號教育令頒布40年的紀念式。今最後借這个紙面，代表阮一行愛 共太平境的陳牧師佮列位親愛，為阮這擺的出外來著磨的兄弟姊妹，逐家深深說多謝。得著in逐家的疼痛，替阮備辦逐項好勢，致到予阮會得通達阮的目的，閣平安到厝，實在大大感謝上帝的恩典，佮台南教會的兄姊的親切。