台灣一週佮感想
Tâi-oân it-chiu kap Kám-sióng
文獻資訊
| 項目 | 資料 |
|---|---|
| 作者 | 陳添旺 Tân Thiam-ōng |
| 卷期 | 台灣教會報 |
| 卷期 | 第529卷 |
| 日期 | 1929/4 |
| 頁數 | 17 |
白話字（原文數位化）
Tâi-oân it-chiu kap Kám-sióng
1929.04 529 koàn p.17-18
Koà-chhài-chí 38 hō
(Tân Thiam-ōng)
Lâng kóng, Gâu-lâng iû sè-kài, hâm-bān kiâⁿ chhù-lāi, tiàm tī sió hái-sū ná chhù-lāi chi̍t-iūⁿ.
Chin-kú chiū hi-bōng ài sì-koè koan- chhat chi̍t-piàn, chûn, chhia ū lī-piān; m̄-kú boē-tit kàu koân-soaⁿ hoan-kài lâi koan-chhat.
Chit-pái sūn ki-hoē ài hù Tiong-hoē, iā ài khoàⁿ Tang-pō͘ chīn-lâm Tāi-bú Chi-thiaⁿ, khiok bô loā-choē lâng, sī 50 hō͘ chó-iū nā-tiāⁿ, oá tī hái-piⁿ. Sūn-lō͘ soà tuì Saⁿ-tiâu-lēng ê hoan-kài kè-khì thàu Chuí-toé-liâu; tāi-seng ū pêng-iú iok ài choè-phoāⁿ, āu-lâi ū chó͘-tòng soà toaⁿ-sin nā-tiāⁿ.
Siá kuí hāng tī ē-toé choè chham-khó:—- 1.Lō͘-chām. Hoe-liân-káng hé-chhia thàu Tâi-tang, 40 sián chū-tōng-chhia kàu Ti-pún, ū lō͘ thàu Tāi-bú iân-hái pîⁿ-pîⁿ, ti-pún 12 lí goā, chi̍t-ji̍t chá-chá, Tāi-bú ū lú-koán. Tāi-bú niá ji̍p-hoan-kài ê chèng-bêng, iân-lō͘ ū 6 uī chū-chāi-só͘ ài kài-ìn. Tâi-tang koán-lāi Ko͘-á-lūn, Chhut-chuí-pho, Chìm-chuí-iâⁿ (káⁿ sī tiu-tiu lo̍h-hō͘), chin koân kiâⁿ kàu Ko-hiông koán-hā kau-kài lī hái 4700 chhioh koân, lo̍h-khì chiū-sī Toā-chhiū-nâ, Kui-hoà-mn̂g, Khàm-thâu-iâⁿ, che sī tú kàu Sai-pō͘ ê pîⁿ- toē iā ū 12 lí goā, chi̍t ji̍t chiū oē kàu, koh lí-goā lō͘ Chuí-toé-liâu chiū ū chū-tōng-chhia, 40 sián chiū chiap Khoe-chiu hé-chhia; se̍h chi̍t-lìn toā-soàⁿ ê hé-chhia Y 11.57 nā-tiāⁿ. Tuì So͘-ò khí- sin nn̄g ji̍t chiū oē kàu Hoe-liân-káng, nā kàu Chio̍h-khang-á chiap chū-tōng- chhia, ji̍t-poàⁿ chiū oē kàu-uī. Chìn-pō͘ put-chí kín, 20 nî chêng sì-koè kiaⁿ chhiⁿ- hoan, taⁿ suî-piān toaⁿ-sin iā hó kiâⁿ.
2.Hêng-sè. Tâi-oân tiong-sim sī koân-soaⁿ hoan-kài, sì-bīn ū pîⁿ-toē, Tang-pō͘ ê khoe chin koân, sî-siông thūn pîⁿ-iûⁿ, ná toā-chuí choan tuì chit-pêng chhut ê khoán, kî-si̍t m̄-sī tú án-ni. Hoan-kài ū chhàu-ta soaⁿ chin-choē, boē chèng-choh tit. Tī koân-soaⁿ khoàⁿ-lo̍h chhim-khiⁿ thâu oē hîn, Sai-po͘, Lô-chuí-khoe í-lâm só͘ ū ê khoe bô chho͘-chio̍h; Gî-lân tiong-chām mā sī bô, Lâm-pō͘ ê pîⁿ-iûⁿ chin khoah, Pak-pō͘ khah chió, lâng khah choē, só͘-í ū khah ke̍k lah.
3.Hong-sio̍k. Kūn-lâi hé-chhia lī-piān ū óng-lâi chhēng-chhah sī chha iú-hiān, im-gú ū sió koh-iūⁿ, hoan-kài chiū chha put-chí choē. Tang-pō͘ ê chhiⁿ-hoan mā kuí-nā khoán, in ê kán-piān chin séng-kang, saⁿ kûn chhēng kàu phoà m̄-bián soé, chhut-goā ēng tîn-bō-á choè oáⁿ toé pn̄g lâi chia̍h, khùn bô mî-phē, ēng sio-hé pek sio, chia̍h chhiⁿ-mi̍h chin-choē, che sī in ê kán-piān hoat. Tang-pō͘ ū chi̍t-chéng chhiⁿ-hoan hū-jîn-lâng chin-chiàⁿ pe̍h, phīⁿ-to lāi-lāi ná pe̍h-chéng ê jîn-chióng chi̍t-iūⁿ, nā bô chhiah-jī khoàⁿ m̄-chhut sī chhiⁿ-hoan. Saⁿ-tiâu-lēng ê hoan-á khí-chhù ná hong-kó͘-táu khoán kē-kē, mn̂g lâu tī pak-tó͘-piⁿ, chin kē, hū-jîn-lâng ū chhēng saⁿ-khò͘ tn̂g-tn̂g, kap Tang-pō͘ ū cheng- chha.
4.Keng-chè. Khoàⁿ kàu Lâm-pō͘ ê pîⁿ-iûⁿ khòng-thó͘, bu̍t-sán hong-hù, sū-gia̍p hoat-ta̍t, chin-chiàⁿ ū chhiong-chiok. Kàu-hoē ê i-su hù-hō͘ tī--teh to͘ chin-choē, án-ni bē sī choē, hit tiâu Ka-lâm toā-chùn nā chhut-chuí im-tit kuí-cha̍p bān kah ê chhân-hn̂g, sī choanT5ai tē-it toā ê chuí-chùn.
5.Chong-kàu. Lâm-pō͘ ê chū-li̍p chū-thoân sǹg chin chū-kak, nā ū chi̍t- pah goā miâ hoē-iú ê só͘-chāi, chiū chū- huì chhiáⁿ sian-siⁿ, m̄-bián lâng pó͘-chō͘. Ū nn̄g-saⁿ pah miâ ê só͘-chāi pài-tn̂g khí-tio̍h khai kui-bān, iā sī chū tam-tng, ín chi̍t-nn̄g lē lâi kóng. Lâm-chú khí chi̍t-keng tha̍h-lâu, lâu-téng choè pài-tn̂g chū-chi̍p lé-pài, lâu-ē choè iù-tī-hn̂g kap Chú-ji̍t-o̍h ê kàu-sek, kóng khai ū 9000 kho͘, hoē-iú 300 chó- iū nā-tiāⁿ, bô lâng pó͘-chō͘.
Pîn-tong chiân-nî kiàn-tiok pài-tn̂g- thiaⁿ khai nn̄g-bāu goā, āu-lâi hū-chè sì-chheng, iáu koh chhut-la̍t chhiáⁿ bo̍k- su lâi tī-hoē. Koh bo̍k-su lâu, kàu-sek, hiu-khè-só͘ (tiong-ngó͘ ēng), tng khiàm- chîⁿ ê sî, chí-bē ê kim-khì the̍h khì boē lâi saⁿ-thiⁿ, m̄-ài lâng pang-chān, hoán- tńg chīn-la̍t chān pa̍t-uī, chin chū-kak.
Khu gī-hoē, pun chò 4 khu, ta̍k-pái chū-chi̍p kuí cha̍p lâng, bo̍k-su, thoân-tō-su, tióng-ló, chip-sū, hoē-iú lóng ū chham-gī-koân lâi koat-sū, tông-sim hia̍p-le̍k lâi chìn-hêng, che sī kàu-hoē pêng-téng ê thé-thài. Kàu-hoē gī-bū hiàn-kim sī tuì chiòng-lâng thê-chhut, m̄-sī chong-kàu-ka chò ē kàu, cheng-sîn sìn-gióng sī kok-lâng hūn-hoat lâi hia̍p-le̍k, m̄-sī ē kiông-chè. (Kū-le̍k chiaⁿ goe̍h chhe it kàu jī-sì ji̍t).
漢羅（Ùi原文改寫）
台灣一週佮感想
1929.04 529卷 p.17-18
芥菜子 38號
(陳添旺)
人講，gâu人遊世界，頇顢行厝內，踮佇小海嶼若厝內一樣。
真久就希望愛四界觀察一遍，船、車有利便；毋過袂得到懸山番界來觀察。
這擺順機會愛赴中會，也愛看東部盡南大武支廳，卻無偌濟人，是50 戶左右若定，倚佇海邊。順路紲對Saⁿ-tiâu-lēng的番界過去透水底寮；第先有朋友約愛做伴，後--來有阻擋煞單身若定。
寫幾項佇下底做參考：1、路站：花蓮港火車透台東，40 sián自動車到知本，有路透大武沿海平平，知本12里外，一日早早，大武有旅館。大武領入番界的證明，沿路有6 位駐在所愛蓋印。台東管 內Ko͘仔崙、出水pho、浸水營（敢是tiu-tiu 落雨），真懸行到高雄管轄交界離海4700尺懸，落去就是大樹林、歸化門、蓋頭營，這是拄到西部的平地也有12里外，1日就會到，閣里外路水底寮就有自動車，40 sián 就接溪洲火車；踅1輦大線的火車Y11.57 若定。對蘇澳起身2日就會到花蓮港，若到石空仔接自動車，一半就會到位。進步不止緊，20年前四界驚生番，今隨便單身也好行。
2、形勢：台灣中心是懸山番界，4面有平地，東部的溪真懸，時常thūn 平洋，若大水專對這爿出的款，其實毋是拄按呢。番界有臭礁山真濟，袂種作得。佇懸山看落深坑頭會昡，西部，濁水溪以南所有的溪無粗石；宜蘭中站嘛是無，南部的平洋真闊，北部較少，人較濟，所以有較ke̍k-- lah 。
3、風俗：近來火車利便有往來，穿插是差有限，音語有小各樣，番界就差不止濟。東部的生番嘛幾若款，in的簡便真省工，衫裙穿到破毋免洗，出外用籐帽仔做碗貯飯來食，睏無棉被，用燒火pek 燒，食生物真濟，這是in的簡便法。東部有1種生番婦人人真正白，鼻刀利利若白種的人種一樣，若無刺字看毋出是生番。Saⁿ-tiâu-lēng的番仔起厝若風鼓斗款低低，門留佇腹肚邊，真低，婦人人有穿衫褲長長，佮東部有增差。
4、經濟：看到南部的平洋曠土，物產豐富，事業發達，真正有充足。教會的醫師富戶佇--teh 都真濟，按呢袂是濟，彼條嘉南大圳若出水淹得幾10萬甲的田園，是全台第一大的水圳。
5、宗教：南部的自立自傳算真自覺，若有一百外名會友的所在，就自費請先生，毋免人補助。有2、3百名的所在拜堂起著開歸萬，也是自擔當，引1、2例來講。楠梓起1間疊樓，樓頂做拜堂聚集禮拜，樓跤做幼稚園佮主日學的教室，講開有9000 箍，會友300 左右若定，無人補助。
屏東前年建築拜堂聽開兩萬外，後--來負債4 千，猶閣出力請牧師來佇會。閣牧師樓、教室、休憩所（中午用），當欠錢的時，姊妹的金器提去賣來相添，毋愛人幫贊，反轉盡力贊別位，真自覺。
區議會，分做4區，逐擺聚集幾10 人，牧師、傳道師、長老、執事、會友攏有參議權來決事，同心協力來進行，這是教會平等的體態。教會義務獻金是對眾人提出，毋是宗教家做會到，精神信仰是各人奮發來協力，毋是會強制。（舊曆正月初一到24 日）。